12 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

12 Eyîul 193» CUMHURtYET Bir tayyaremiz açmağa hazırlamyor Uçak bölüklerimizin Türkiye turu başladı İstanbuldan kalkan beş uçaktan mürekkeb bölük Izmire uçtu, Izmir ve Ankaradan kalkan bölükJer geldiler ve bomba atışları yaptılar tstanbuldan hareket eden hava bölüğü zabitleri Topçtt mektebinde endahatler kontrol ediliyor 23 gencimiz Tahsil için bu yıl Avrupaya gönderiliyor Şehrimize geldiğini yazdığımız Kültür Bakanlığı enspektörler heyeti Başkanı Cevad dün bilhassa bu yıl Avrupaya gidecek talebe işile meşgul olmuştur. Bu yıl Avrupaya tahsil etmek üzere 23 talebe gönderilecektir. Taliblerin müracaat tarihi nihayet 16 eylule kadar biteceğinden bugünlerde bütün fakülteIere müracaatler sıklaşmıştır. Bu talebelerin 16 sını Kültür Bakanlığı, 3 nü Tüze, 2 sini Tarım Bakanlıkları 2 sini de harta genel direktörlüğü göndermektedir. Bu genclerimizin çoğu Almanyada olmak üzere Sovyet Rusya, Avusturya, îsviçre ve Macaristanda Arkeoloji, antropoloji, coğrafya, eski ön Asya dılleri, arşiv ve kitab, müzecılik, beden eğitimi, hukuk, sulama ve kenevir ziraati, harta1 cılık ve fotogrametri tahsil edeceklerdir. ASKERLİK BAHİSLERİ Akdenizde Ingilizler mi, Italyanlar mı hâkim? Ingilizlerin Akdeniz donanması Kuvvetli ise de Italyan hava ve deniz kuvvetleri Sicilya ile Tunus arasına hâkimdir lUEOGÜN İBÎP f IkRA Aman, devirme! Şair Andelible sayın bilginlerimizden Y.. Z.. nin aralanndan su sızmaz, o kadar sevişirlerdi. Fakat nedense, Andelib, diline dolamış, ikide bir, Y.. Z.. ye: Çam deviriyorsun! diye çıkışırdı. Bir gün, Han önünden kayığa binmijIer, Eyübe gidiyorlardı. Yolda, Y.. Z . . nin gevezeliği tuttu. Merak edip kayıkçıya sordu: Baba! Bu kayık nH n yapıhr? Ağacdan.. Ne ağacı? Ihtiyar kayıkçı, cevab olarak: Çam! Der demez, Andelib, arkadaşmm kolarına sanldı ve: Aman! dedi; sakın devirme. Bu ıtekilere benzemez; top yoluna gideriz! i Ankaradan gelen hava bölüğü zabitleri Yeşilköye indikten tonra (Baftarafı 1 inci aahifede) Yeşilköye inmiş ve orada bir miiddet istirahat ettikten sonra Maltcpedc Metris çiftliği üzerine gelerek bomba atışlan yapmışlardır. Bombardıman sahası olarak tayin edilen yere büyük bir haç resmi yapılmı? ve aralan kireçle doldurulmuştu. Bu yerin iki, üç bin ilerilerine de gözcüler konulmuştu. Bu ^zcüler ellerin deki vesaitle tayyarelerden atılan bombalann isabet noktalarını tesbit etmekte idiler. Beş tayyarenin önünde bölük kumanduu bulunuyordu. Arkada da bir mekteb tayyaresile tayyare okul kumandanı hakem olarak bölüğü takib ediyorTayyare bombardımanı ve tayyareye kaşı topçu atışı topçuluk bakunından en önemli bir meseledir. Tayyarenin tekâmül ederek müthiş bir harb silâhı halini alması, modern orduları actif ve passif iki türlü müdafaaya mecbur etmiştir. Actif müdafaa tayyarelere karşı tayyarelerle yapılan müdafaadır. Passıf müdafaa yerden yapılan müda faadır ki bunun en başında hava müdafaa bataryalan denilen ve tayyarelere karşı kullanılan seri ateşli toplar gelir. Isıldaklar ve dinleme »letleri gibi yar dımcı silâhlarla mücehhez olan hava bataryalarile müdafaa edilen memleketlere, Arablar Habeşistana yardım edecekler (Bastarafı 1 inci sahifede) ihtiyacı silâhtır. Hudeydedeki Habeş general konsolosunun başlıca işi Habeşistana bulabildiği silâhları sevketmek olacaktır. Arab âlemi umumiyetle îtalyaya düşmandır. Kızıldeniz limanlannda Arab larla Italyanlar arasında sık sık hâdiseler çıkması da bunu gösteriyor. Italyan ordusunun Cibutl limanındaki ÖTÜKÇÜ Cebelitarık limamnda Tayyarede bir makineli ateşe hazırlamyor tayyarelerin geceleri rahat rahat taarruz etmelerine imkân yoktur. Otuz kilometro ileriye konulacak dinleyiciler tayyarenin sesini isitir işitmez tayyare dafi topçu kumandanına haber vermektedir. Gene bu toplara merbut elektrikle müteharrik ölçme aletleri gelen seslere göre tayyarenin bulunduğu irtifaı ve mesafeyi tesbit ve büyük ışıldaklarla (projektörlerle) onu yakaladıktan sonra şiddetli ateş altına almaktadır. Esasen ışıldaklann keskin ziyalan altında pilotlar çok müskülâtla ilerlemektedirler. Bu toplar da elektrikli tertibatla atış yapmaktadırlar. Geceleri böyle olduğu gibi gündüzleri de gene hava dafi toplarile tayyarelere kar§ı müdafaa ateşi açılmaktadır. du. Bölük hedef mahalline yaklaştığı zaman rüzgâra karşı dönmüş ve bombalarını o suretle atmıştır. İlk bombayı bölük kumandanı iki bin metro irtifadan atmıştır. Bunu diğer tayyareler takib etmiş ve her bir tayyare iki defada ikişer bomba atmışlardır. Atılan bombalar isabet bakımından çok muvaffakiyetli olmuştur. Bu bombaların kısmıazamı hedefin gayet yakınına düştüğü gibi en son atılan da tam hedefe isabet etmiştir. Ankaradan gelen uçak bölüğü havanın fenalığından Ankaradan geç hareket ederek öğleden sonra Yeşilköye gelmiş ve bu bölük te atış yapmıştır. Uçaklar ara sındaki müsabakalı tur bugün de devam edecektir. Istanbul gazetecileri tayyarecilerimizin Tayyarenin müthiş bir harb vasıtası bu atışmı uzaktan görmek arzusunu izhar olduğu şüphesiz bulunmakla beraber etmişler ve bu arzu Topçu Atış mektebi direktörü General Zihni tarafından bü modern topçulukla tayyare ile mücadele ^ük .bir nezaketle kabul edilmiştir. etmek imkânı vardın. Hindistana giden yolların hemen hepsini eline geçircn Ingiltere, iki buçuk asra yakın bir zamandanberi bu iş için büyük bir gayret gostermiştir. 1704 te Cebelitarıkı, 1800 de Maltayı, 1839 da Adeni zaptetmiş ve 1881 de Süveyş kanalını açtırmıştır. Bu suretle Liverpuldan Bombaya gıden deniz yolu baştanbaşa Ingılterenin kontrolü altına girmiştir. Bu yol Uzaksarkta da ayni suretle devam etmekte Kolombo, KongKong, Singapur başlıca uğrak yerlerini teşkil Italyanların geniş mikyastaki hazırlı etmektedir. Görülüyor ki Ingiltere, gelecek için ğından dolayı Kızıldeniz ve Süveyş kaçok ıhtıvatlı davranmıştır. Fakat son zanalı limanlannda her türlü eşyanın fiatleri son derecede yükselmiştir. Italyanlar manlarda hal ve mevki epeyce değışmiştir. Meselâ eskiden çok kuvvetli ve müsmuhtac oldukları esyayı çok pahalıya atahkem bir kale olarak telâkki edilen Celıyorlar. Bahusus kömür için çok yüksek belitarık şu zamanda ayni önemi (e fiat vermeğe mecbur olmaktadırlar.» hemmiyeti) haiz bulunmamaktadır, bir Ispanyol lımanı olan Algezirasdan bü Yeni tecim anlaşmalarında yük çapta toplarla yahud Akdenizin baesaslar tı limanlanndan gelecek hava fılolarile Bir yandan Yunanistanla aramızda pek âlâ bombardıman edilebileceği gibi yeni bir tecimel anlaşma yapılması için Balear adaları veya daha uzak bir yer de deniz üssü kuracak olan donanmalar Atinada Ekonomi Bakanlığı müsteşarı tarafından muhasara olunabilecektir. Faik Kurdoğlunun başkanlığı altında Donanmaların mahiyetleri halihazır konuşmalar yapılırken, diğer yandan da tamamile değişmiştir. Bugün denizlere Romanya ve Polonya ile de yeni tecim kat'iyetle hakimıyet meselesi mevzuu anlaşmaları yapılması için konuşmalar bahsolamaz. Mayinlerle denizaltı gemi baslamıştır. leri harb gemileri fılolarını pek âlâ ra îlgili tecimenler bilhassa tuzlu balık, hatsız edebılirler. Hele denizaltı gemileri balık, badem ve ceviz çıkı piyasalarının en emin limanlardaki harb gemilerini bi le tehdid etmek kuvvetini haizdırlcr. genişlemesi için Romanya ile bir anlaşmaSonra tayyareler neresi olursa olsun annın yapılmasına önem vermektedirler. sızm oraya gidip hasarat yaparlar. Ş'ip Romanya ile yapılacak anlaşmada Kü hesiz bunlara karsı da müdafaa silâhları kumetimiz bilhassa kuru meyvayı da e mevcuddur. Fakat ne de olsa îngi'terenin süel kuvveti zâfa uğramış demektir. sas tutmaktadır. Fransa ile yeni yapılan tecim anîaşmasında 936 yılı ıkinci yansında Türkiyeye verilen tanet hulâsaları muntazam tahsisatını hükumetimizin ısteği üzerine Fransa hükumeti 936 yılının ılk yarısmdaki aylara da teşmil etmiştir. mümessılleri bir Arab gemisıne büyük miktarda ispirto ve ispirtolu içkiler yüklemişler, gemi denize açıldıktan sonra Eritreye gidecek yerde Arabistan sahiline gitmiş ve hamulesini orada bırakmıstır. Italya hükumeti Cıbuti valisine Arab gemisinin sahibleri hakkında takibat yapılmasını rica etmişse de Fransızlar bu karışık işe girmekten çekinmislerdir. Çünkü Fransız Somalisindeki yerli halkın umumiyetle Italyanlara düsman clduklan malum bulunduğundan Fransa hükumeti bunların hissiyatmı rencide etmemek için Arablara karşı takibat yapmamıştır. Italyan müstemlekelerinde yerlılerden teskil edilen ve efradına (Askerî) denilen kıt'alar Habeşlilere karsı harbetmeğe muhaliftirler. Bunun için (Askerî) ler arasında sık sık firar vak'aları görülüyor. Son günlerde birçok Askeriler si'âhlarile Fransız Somalisine iltica edeıek Fransız memurlarına teslim olmuşlardır. Eritre valisi bunların iadesini Fransızlardan istemiştir. Lâkin Fransız valisi yukanda söylediğimiz sebebden dolayı (Askerî) leri teslimden imtına etmiştir. Mütekaid Fransız deniz zabitlerinden ve deniz muharrirlerinden A. Thomazi, «Le Miroir du Monde» mecmuasında şu makaleyi yazmıştır: Habeşistan meselesinde Ingilt erenın «Uluslar Sosyetesi» prensiplerine tama mile hürmet etmek ve ettirmek gayesini takib eylemekte olduğundan kimse şüphe edemez. Fakat Habeşistan, Ingilterenin İmparatorluk yolunu tçşkil eden noktalar arasında; Kahireden Kapa giden kara ve Hindistana gıden deniz yolu ü zerinde olmamış olsaydı, muhakkak ki Ingiltere bu işte o kadar heyecana düş miyecekti. Habeşistan sahili olan bir memleket değildir. Süveyş kanalından itibaren Hınd Okyanusuna kadar Mısır Sudanı, Eritre, Fransız, lngiliz ve Italyan Somalilerile çevrilmistir. Fakat eğer Habeşistan böyle ortada kalmayıp ta, sözgelımi Italyan Somalisi ve Eritre ile bırleşmiş olsaydı, durum (vaziyet) çok değişecekti. imparatorluk deniz yolu ibince 1936 senesinden evvel böyle bir emi inşasına başlamamayı taahhüd et zeyde süratleri daha az yedi drednot ıiş olduğu cihetle ilk defa donanmaca ayıf bir mevkide kalmaktadır. muhafaza etmektedir. Niçin? Bundan maada Italya 30 kruvazör, Çünkü dar ve mahdud denizlerde süratin, Okyanuslar gibi açık denizlerde ise 00 torpido ve 75 denizaltı gemisinin inharb gemilerinin denizde uzun müddet aatını ya bitirmiş, yahud da bitirmek ükalabilmelerinin büyük ehemmiyeti var eredir. Dar ve mahdud denjzlerde fazla hemmiyeti olmadığı için Italya, tayyare dır. lngiliz filoları bugün hâlâ silâhları i emisi inşaatında pek faal davranmamıştibarile bütün dığer donanmalara faik r. Ona ehemmiyet verenler Okyanus tir. tngiliz donanmasının 381 ve 406 mi rla ilgisi (alâkası) olan Japonya ve Alimctrelık toplarmın gülleleri, dığer dev lerikadır. letlerin donanmalarınm 305 ve 340 mi ttalyan hava filosu limetrelik toplarının mermilerinden daha Faşist hükumeti harb gemileri inşaatı uzağa gitmekte ve daha büyük t,esirler adar her cins tjyyare inşaatına da geryapmaktadır. ni vermiştir. Kara ve deniz, bombardıBu kuvvetli harb gemilerinden maada man, avcı ve keşif tayyareleri için Ta dörder kruvazörden mürekkeb iki kru ante, Brendizi, Napoli, Leros, Cenova, vazör fırkası, Glosrius tayyare gemisini pezia, Kagliyari, Pola ve Tralılusgarb ve otuz destroyerden mürekkeb üç rr>üf de merkezler kurulmuştur. rezeyi, sekiz gemiden mürekkeb denizaltı Bu tayyare kuvvetleri, harb gerıileri fılotillâsını, mayin gemilerini, avizoları ilolan teşriki mesai ettiği takdirde Ak ve muhtelıf muavin gemileri de hesaba denizin batı ve merkez noktalannda, katmak gerektir. Bütün bu gemüer, In kendilerini onların hücumundan muha gilterenin ötedenberi âdeti olduğu üzere aza edebilecek hiçbir nokta yoktur. K»diğer devletlerin gemılerıne nazaran da a bunların sayesinde hiçbir düşman kuvveti Sicilya ile Tunus arasmdaki saha yeni ve son sistemdir. hayı geçemiyecektir. Malta adasile, Cebelitarıkta bunîarın İtalyanın hazırlıkları bunlarla da bittamirleri için lüzumu olan atölyeler ve miyor. inşasına başlanılan son sistem 10 tertibat mevcuddur. denizaltı gemisi de denize inerse, Akde Diğer taraftan atölye şekline sokulmuş nizdeki Fransız ve lngiliz filolannm duiki gemi destroyerler ve denizaltı gemi umu çok zayıflıyacaktır. lerile birlikte seyahate çıkabilecek vf detspanyanın faaliyeti Bu suretle Akdeniz muvazenesi ta niz üslerınden pek uzak mesafelere ka mamıle bozulmuş görünüyor. Fakat Akdar gidebilecek vaziyettedirler. deniz muvazenesini bozan sade bu mesettalyan kuvvetleri de değildir. Günden güne ulusal hareYalnız ne var ki, on beş senedenberi ketlerin artmakta olduğu Mısır ve sılâhAkdenizdeki deniz kuvvetlerinin ayni arını artırmakta bulunan îspanya da bu kadroyu muhafaza etmelerine mukabil hususta en büyük âmilleri teşkil etmekteItalyan donanması fevkalâde bir inkışaf dirler. lngiliz donanmast ve verım (tekâmül) e mazhar olmuştur. M. Musolini, eski Romanın durumundan (vaziyetınden) ilham alarak ulusal yayılışm herşeyden ewel kuvvetli bir deniz kuvvetine istinad etmesi lâzım geldi ğini idrak etmış ve her an Italyan mılletinin gözünü denize çevirmek için ıcab eden propagandayı yapmaktan geri durmamış ve bütün malî müşküller onu muayyen bahrî programı mevcudıyet saha sına çıkarmaktan menedememiştir. Italya bugün yekunu 400 bin ton hacminde harb gemisine sahib olduğu gib: 120 bin ton da inşaat tezgâhlarında ya ^ılmaktadır. İngilterenın harb gemileri nin hacmi 1,200,000 tondur. İnşaat tez gâhlarındaki gemılerin tonunun yekunu da 135 bindir. Fakat Italyan gemilerinin, tngiliz ge milerine nazaran yukarıda da yazdığı mız gibi topları küçüktür ve süratleri az dır. İtalyanın dört dretnotundan ıkisı şimdi tamir ve tecdid edılmekte olup b tamir bitmemıştir. Yalnız 1937 de deni ze indirilecek olan 25 bin ton hac mindeki iki Italyan zırhlısının 380 lik topları mevcud olduğu gibi süratleri d fazladır. Triyeste ve Cenova tezgâhla rında insa edilmekte olan bu gemiler dün yanın en kuvvetli ve en seri zırhlıları o lacaklardır. îngiltere ise Vaşington muahedesi mu tngilizlerin Akdeniz filosu Vakıâ Akdenizdeki îngılız filosu hiç te azımsanacak bir kuvvet değildir. ın giltere Bahriye Nezareti 1935 senesi iptidalarında bu donanmayı Kuin Elizabet sisteminde beş seri zırhlı ve üç harb kruvazörile takviye etmiştir. Halbuki Ku Kara bataryalari ateş açtyorlar îspanya beş sene zarfında 10 deniz altı gemisi, 12 torpidogeçer, 8 mayin gemisi, 12 küçük harb gemisi ve saire in şası için bir program vücude getirmiştir. Diğer taraftan Balear adalarında tahHmat yaptığı gibi hava kuvvetlerini de artırmaktadır. İspanyol diplomatları her vesile ile Akdenize aid önemli meselelerin ken disinin dahil olmadığı bir heyette konu şulamıyacağını söylemekte ve Isparyol matbuatı İspanyol dostluğunun ehemmiyetini ve onun düşmanlığının tehlikele rini her an tekrar edip durmaktadırlar. Ingiltere Büyük Okyanuslardaki alâkası dolayısile oradaki deniz kuvvetie rinden bir kısmını ayırıp Akdenize tabi atıle getiremez. Fakat hazırlamakta ol duğu bahrî program hiç şüphesiz yakında bütün dünya üzerinde ehemmiyetli tesir gösterecektir. Bu programda Malta ve Aden üssübahrilerinin takviyesinden maada «Hayfa» da bir üssübahrî tesisi meseleleri mevcuddur. Lâkin bunlar ikinci derecede önemi haiz işlerdir. lngiliz deniz kuvvetlerinin bütün cihana hâkim olduğu çağlar artık geçmiştir. Hindistan yolunun, yani imparatorluğunun can damarının emniyeti işi ise yavaş yavaş İngilterenin komşularının hüsnüniyetine mütçallik bir mesele haline girmiş bulunmaktadır.»