29 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

TEVFİK (Paşa) Son sadrazam PERŞEMBE Orada yakın tarihin esrarım okuyacaksınız! nın hatıraları bugün gazetesinde başlıyor. nnhipinni vıl UIIUIı IIIU j l l cavr QQRQ umhuri . «. „ „ İSTANBUL . CAĞALOĞLU \ r Gazetemız bugün Carsamba 29 Mavıs 1935 I9vu S d j l . 0 3 0 0 Telgraf ve mcktap adresl: Cumhurtyet, istanbul . Posta kutusn: Istanbul, No. 346 y a ı oaıııua L.Q iTiajlo Teiefon: Başmunarrlr ve evl: 22368. rahrtr heyeti: 24298, tdare ve matbaa kumlle Matbaacüık ve Neşriyat şirketl 24299 2429a Bir AlmanLehMacar ve Bulgar bloku mu kuruluyor? General Göringin konuşmaları iyi neticeîer^ vercnis, bloka Yunanistan da alınacakmış! Dünya buhranının Göring dün Sofyadan meçhul bir semte hareket etti ve Bulgar Kralı tarafından teşyi olundu Az önemli olmıyan [Sofya hususî muhabirimizden] ıger bir yuzu ünyayı sarsan buhranın en doğru olarak nereden gelmekte olduğunu kesinlıkle belirten hiç kimse görülmedi daha. Bu işte söz sbyliyebileceklerin her biri türlü sebebler ıleri sürdüler, ona göre de türlü çareler gösterdıler. Sebeblerin ve çarelerin çokluğu belli bir tedbir ile belli bir sonunc alntıağa engel oluyor. M. Kayyo (Cailiaux) gibi ünlü bir finansçı buhranın fen alanmda akıllara durgunluk verecek yöntemdeki ilerilemelerinden çıktığmı söylemeğe kadar ileri gitmiştir. Fen yolundaki şaşırtıcı ilerileyiş endüstriye alabildiğine kuvvet verdığinden yitirim de buna göre alabildiğine çoğalmıştır. Elinden gelse M. Kayyo fen ilerilemelerini durdurmağı ve olanlannı yok etmeği istiyecek. Bunun imkânı yok. Bu da bir görüş «ekli olmakla beraber ilk bakışta her vicdanı kandırmaktan nekadar uzak olduğunu hepimiz kolayca anhyabiliriz. Mesele şu: Gerek tarım (ziraat) ürünlerinin, gerek endüstri mallarının çokluğuna ve ucuzluğuna rağmen insanlığın hayatı bozulmuş bir düzgünlüğün (muvazenenin) acılan içinde kıvranıyor. Yüz milyonca aç insanın yok pahasına satm "aiamachğı bağdaym yaicılması duşünülüyor. Buğday biraz daha değerlendirilse çiftçi kısmı kurtarılacak. Depolan dolduran endüstri eşyası ahcı bulamıyur. Halknlci ötede on milyonlarca insan hemen hemen yan v«pl»lt e^iyor. Anlaşılan şudur ki dünyada herkes namerde ihtiyac göstermiyecek bir yöntemde kendini gecindirecek iş bulabilmelidir. Halbuki buhranın sürüp gitmesinden eldeki işler bile sarsılıyor. Sözün kısası ortadaki derdi dünyanın bütün bilginleri gözaen geçirdıkleri halde şimdiye kadar ne hastalığın gercek sebebi bulunabildi, ne de onun iyi edilmesi çaresi. Biz arayerde para değerinin Gsnel Savaştan sonra bol kredilerle asıl kendi temelinden çokça kaymış olduğunu sanıyoruz. Para meselesi ergec bütün dünyanın önemle üzerinde duracağı bir mesele olarak ortaya çıkacak ve umulur ki buhranın çözülmesinin köklü çaresine de o zaman el vurulmuş olacaktır. Para kanşık gittikçe dünyada toplulukların ahengini kuran temel yok olmakta sürüp gidecektir. Para tekin ve topluluğun hayat düzenidir. Bu akla yakın bir ölçü olmak değerini kaybetmiştir. Diyebiliriz ki bugün hiçbir ulusun parası sağlam bir değer ölcüsü olmak kıymetini görtermemektedir. Bu iş arsıulusal (beynelmilel) bir düzgünlüğe getirilmedikçe buhrana bir tek bile çözülme adımı attırmak imkânı bulunmuş olmıyacaktır. Sofya 28 (Telefonla) General Göring ve refakatindeki zevat bugün 1 1,55 te Sofya tayyare istasyonundan geldıkleri tayyare ile Yugoslavyaya gittiler. Dün akşam General Göringin Belgrada gideceği söyleniyordu. Bu sabah Niş tarikile Üskübe gideceği şayialan çıktı. Bu şayialara göre Sofya îştib arasındaki Yugoslavya arazisi memnu mıntaka olduğu için Yugoslavlar Göringin ve maiyetinin bindikleri tayyarelerin bu mmtaka üzerinde uçmasına müsaade etmemişlerdir. Onun için Göring Niş tarikile Üskübe hareket etmiştir. Bu şayiaların ardısıra Göringin Sofyadan doğru Dalmaçya sahillerine yakın olan Rastad tayyare karargâhına uçacağı söylendi. Velhasıl Göringin Sofyadan nereye gittiğini kendisinden başka kat'î olarak bilen yoktur. Tayyare kupası futbol turnuvamız Galatasaray ile Güneş kabul ettiler, öteki klüblerin cevabmı bekliyoruz Hasılatı tama men hava tehlike sine karşı yurdu korumağa tahsis edilmek üzere İs • tanbulun sekiz kulübü arasmda gazetemizin himaye si altında bir futbol turnuvası ter tibi hakkmda Vefa kulübü tarafından vaki olan teklk kulüblerimiz ara Cevad Abbas sında büyük bir alâka ile karşılarmıştır. Galatasaray ve Güneş kulübleri re sahifedir TürkHava kurumuna yazılmak için her yerde coşkun hazırlıklar var Hava tehlikesine karşı hazırlanmıyanlar intihar etmek istiyenlerdir. Yaşamak istiyen Türk ulusu bu tehlikenin önüne pek çabuk geçecektir € Avrupa, donanma ve ordulardan değil, tayyarelerden korkuyor.y Bu sözü söyliyen İngiliz Başbakan muavıni M. Baldvindir. Bu sozü çok doğrudur. Tayyareden korkmıyan ve hava tehlikesine karşı hazırlanmıyan lar intihar etmek istiyenlerdir. Ferdler arasmda canından bıkanlaı olsa bile milletler kendi kendılerini istıyerek ölduremezler ve öldürmezler. Yaşamak için, yüz binlerce evlâdının kutlu kanını akıtmış olan Türk ulusu, ne maddî, ne manevî ölüme boyun iğecek bir ulus değildir. Onun içindir kı. Başbakan îsmet İnönünün hava tehlikesini haber veren uyandırıcı sesi, bütün Türk yurdunda derin akisler uyandırmış, ulu Türk ulusu büyük heyecan vö fedakârlık günlerinin havası içinde a Hava Tehlikeaini Bilenler» \urumu* yaklaıımıştır. na S000 tira vrerek dahil olan hamiVehb Bu, göğsümüzü iftiharla kabartacak yetli Ankara tüccarlarmdan bir uyanıklık ve yurd severliktir. Bu Koç (reaim, Ankara foto muhabirimi: tarafından kendiainin haberi ol • uyanış ve yurdsever ulus, hava tehliketnadan almmıattr.) (Arkan 10 uncu aahifede) (Arkan 10 uncu aahifede) Sıvas Erzurum hattında faaliyet Ray ferşiyatı 938 de Erzincana varacak General Göringe gosterdiği cemilelerle fevkalâde nazari dikkati celbeden Bulgar Kralı Boris General Göring hareket saatlerini ve eideceği yeri gizlemiştir. Alman Hava Bakanı ve Prusya Başvekilini Sofya tayyare istasyonunda Bulgar Kralı Boris, Kralın biraderi Kiril, Harbiye Nazın, umum erkânıharbiye reisi, şimendifer ve hava nazın, maarif nazın, belediye reisi, teşrifat umum müdürü, Alman sefareti erkânı ve gazeteciler teşyi ettiler. Bir bölük asker, bütün tayyare zabitleri ve harbiye mektebinin mızıkası selâm resmini ifa etti. (Arkan 11 inci aahifede) •"'•:" tfoftVda iki gün kai'ariüıkr " ~~ Ankara 28 (Telefonla) Sıvas Erzurum hattının insasına devam edil mektedir. Sıvastan 1 13 kilometroda olan Çetinkaya mevkii ile Malatya arasında aynca bir iltisak hattı yapılmaktadır. Bu se ne Sıvasla Divrik arasındaki 170 ki lometro tul üzerinde inşaatın istikşafı yapılacaktır. 97 inci kilometroya kadar tesviyei türabiye yapılmıştır. Çetinkaya mevkiin den tonra yapılacak ameliye çok mühim ~~4Arhaax 12 nci aahifede) Tatil gününün pazar oluşuna herkes sevindi Cuma günleri yapılan hafta tatilınm bütün dünyaya uymuş olmak üzere Ka mutavca pazara cevrilmesi Istanbulda büyük bir sevincle karşılanmıştır. Merkezi hükumet olmaktan çıktıktan sonra her seyden ziyade ekonomık bir şehir olan Istanbulun bu karara sevinmesi kadar ta biî bir şey yoktur. Çünkü her adımında Avrupaya uymak mecburiyetinde bulundugumuz bu devirde cuma günleri her yeri kapamak yüzünden ettiğimiz ziyan övle kücük rakamlarla ölçülemiyecek kadar büyüktü. Kamutayın i>u karan en çok ban kacıları, ekonomik sahada çalışanları, tecimenler ve endüstriel işlerle uğraşanlan cok sevindirmistir.. Dün bir yazıcımız bu iş üzerinde birkaç ilişikli ile konuşmuş tur. Gümrük kumusyoncusu Kâmil demiştir ki: « Biz şimdiye kadar resmen haftada bir gün cuma günleri, ve tabiî olarak ta pazar günleri tatil yapıyorduk. Pa zar günü tatil yapan Avrupadan tecimenler bir haber alamadıklanndan birçok defalar pazartesi günü de çalışamamak durumunda kalırdık. Tatilin pazar gününe çevrilmesile bir değil, iki gün kazanmış oluyoruz.» Uç kuruşa tuz satışı başlıyor Başbakan dün Parti Grupuna malumat verdi Piyasada çalışanlar «Cumaları birşey kazanAnkara 28 ( A X ) C. H. P. mıyor, pazar ve pazartesi günleri de kaybeKamutay grupu bugün saat 15 te <\ndiyorduk; hükumete bin şükran!» diyorlar talya saylavı Dr. Cemal Tuncanın başkanhğında toplandı. Başbakan îsmet înönü, bütün ulusu ilgilendiren hayatiğ ihtiyaçlan hafif letmek amacile başanlması hükumetçe düşünülen finansal yeğretimlerin ilki olmak üzere ruzun satış fiatinin yerinde Tuzlada altı kuruştan üç kuruşa indirilmesi hakkmda Kamutaya bir kanun verildiğini bildirmiş ve bu, yüzde elli fiat indirilmesile memleketin genel yaşpyı şında yapacağı genliğe önem verdiğini belirtmiştir. Tuz fiatlerinin üç kuruşa indirilmes: hakkmda hükumetin verdiği son karar dün înhisarlar Genel direktörlüğüne resmen bildirilmiştir. Basm Kurultayı üyeleri ' dün Ankarayı gezdiler Parti Genel Kâtibi arkadaşlarımızla samimî bir hasbıhal yaptı ve mühim bir söylev verdi (Arhan 12 nci aahifede) Ancak bu da bir görüş şeklidir. Her"Bundan sonra dükkânlar cuma kes kendi görüş şeklini işte böyle kuvvetgünleri kapanmıyacak! le ileri sürüyor. Ünlü sosyolog M. SigJCambiyo Borsası acentalarından biri fridin (Avrupanın buhranı) adh son kide diyor ki: tabı buhranın Avrupaya dokunan yanını « Cuma tatilinden pek çok zarar bütün bütün başka bir yüzden gözden gören bankalar ve borsacılardır. Hangi geçiriyor. M. Sigfride göre Genel Savatarafa bakacağımızı biz de şaşırmıştık. şa kadar Avnıpa dünya endüstrisini kenYurdun genel ekonomisi üzerine cuma di elinde tutuyor, para haznedarlığını o (Arhası 12 nci tahifede) yapıyor, başka meml^etlerden aldığı ilk ıııııııııııııııııııııııiMiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııılııııtıııııııııııiMiııııtıııııııııııııııııı ııııiııııııı ıııııııııııııııııımımıııı maddeleri vaDilrrm hale kovarak dünva ya satıyordu. Dünyanın diğer ülkelerin dir. Ve zaten Avrupanın ileri memleket deki birçok işleri Avrupa parası işletmeğe leri böyle bir fikir ve amac üzerinde birgidiyor, bundan büyük kârlar çıkarıyor leşemezler. du. Sözün kısası bu bir türlü efendilikti. M. Sigfrid de kargaşahğm Avnıpaca 2 ncide: Söğüntüye karşı: Halid tşte şimdi bu durum altüst olmuştur. yeni duruma uyulmakla düzelebileceğini Ziya Uşaklığil Çünkü şimdiye kadar müstemleke veya söylüyor. Bir takım milletler kendi ken5 incide: Aile mahkemesi. yan müstemleke halindeki memleketler dilerine yetmek için birçok endüstriler 6 ncıda: Hıkâye, Venizelos tefri hiç olmazsa kendi ihtiyaclarına yetecek kurmakla birlikte Avrupanın bu alandaki kası. kadar endüstriyi Avrupadan kopya edip ileriliği derecesini hemen almış olamaz7 ncide: Ahmed Cevdet: M. Tur almak yöntemile kendi aralannda kur lar. Buna göre eskiler ve yeniler gene han Tan. mağa başlamışlardır. Avrupanın eski ka biribirlerine ihtiyac halinde bulunmaktan 8 incide: Sinema, askerî bahisler zanc yollan kapanmış, usuller taltüst ol kurtulacak değillerdir. Avrupa için epey 9 uncuda: Hitlerin hayatı, en büyük muştur. işte M. Sigfride göre Avrupa acı ve hayK zararh olmakla beraber getehlike gazdir: Abidin Dabuhranının gerçek sebebi buradadır. ne işin çıkar yolu onun bu yeni duruma ver. Buhranın Avrupaya dokunan bölü ayak uydurarak ona göre yeni bir düzen llfiaclde: Havacılık bahisleri, Al manya intıbaları: Abidin ğünün gerçek sebebi bu olunca Avrupa alması lâzımdır. Böylelikledir ki bu buhyı buhrandan kurtarmak için bu sebebi ran, kırılıp dökülenlerden geri kalanlanDaver. 13 fincttde: İstanbul halkı nerelerde mi ortadan kaldırmah? Bunun imkânı nın çalışmasile, yeni bir düzelme akışı yoktur. Uluslann hürriyetlerine saldır göstermeğe başlıyabilecektir. otururlar? YUNUS NADl mak, öyle kolay yapılabilir birşey değil Ahmed Cevdetin cenazesi kaldınldı Cenaze tnerasiminde Bakanlar ve gazeteciler bulundu Ankara 28 (A.A.) Ölümü bütün Basın Evinde kurultayı delegeleri Ankarayı tanıma ge buluşan delegeler, otomobillerle evvelâ (Arkan 13 üncü aahifede) zintisine bu sabah devam ettiler. Basm Kurultayı üyeleri hep beraber Ankara 28 (Telefonla) Basın Saat dokuzda Ulus Yanlış karar düzeldi! Oümrükler Bakanlığı Türk gemüerinden de ihrakiye resmi almmamasını bildirdi Bugün basm ailesince ve yurdun bütün okurları tarafından içten bir acı ile karsilanan Ahmed Cevdetin cenazesi bugün Basm kurultayı münasebetile Ankarada bu lunmakta olan bütün gazetecilerin ve onu yakından seven ve tanıyanlann iştirakile kaldırılmıştır. Ahmed Cevdetin namazı kılındıktan sonra tabutu başmda bu büyük ölünün eski meslek ve hayat arkadaşı Ahmed İhsan Toksöz bir söylevle onun hayatından ve yüksek meziyetlerinden bahsetmiş ve hatırasını taziz eylemiştir. Ahmed İhsan Tokgözden sonra muallim Halid, gene emektar gazeteciler den Celâl Davudla Mecdi Sadrettin söyfiihayet Türk sularında ihrakiye resmi vermekten ledikleri söylevlerle Ahmed Cevdeti kaykurtulan gemilerimizden ikisi betmekle basm ailesinin duyduğu acıyı Bundan bir müddet ev\el; iki ecnebi limanlarından aldığı hamuleyi boşaltan anlatmışlardır. Müteakıben Ahmed Cevdetin tabutu limanı arasında çalışan ve transit olarak ve gene ecnebi limanlan için mal alan, (Arkaat 7 nci aahifede) Türk limanlarına da uğnyarak ecnebi (Arhaaı 3 üncü aahifede)