5 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopeaisi 77 tıci cüzü çıkti lürk anlayışında Bir değişme belgesi: Ayasofya müzesi! ¥ İSTANBUL . CAGALOGLU u g u n o SGHB NO. u u U u Telgraf ve tnektnp adresi: Cumhuriyet, Istanbuı . Posta kutnsn: îstanbu!, No. 246 .... İÜOO oUMia 0 niSan • • Teıefon: Başmunarrlr ve evl: 22366. Tahrlr neyetl: 24298 tdare ve matbaa kısmlle Matbaacılılc ve Neşrlyat şirketl 24299 24290. h I f** dk r Hayat undan otuz beş sene kadar önce (Doğu Soerumu • Şark Meselesi) adlı büyük bir kitabın ön sözünde şu sözleri okumuştuk: « Avrupa karesine geçen Türk' ler burada belirttikleri kuvvetli üstünlükle her şeye kendi damgala rını vurduklart gibi camiye çevir dikleri Ayasofya kilisesinin moza iklart üzerine de bir badana çek tnişlerdi. Zamanlar geçerek bu ba danalar düşüyor ve mozaiklar ye niden ortaya çıkıyor!» Bilmeyiz, bu sözlerîn anlammı birdenbire kavrıyabilecek misiniz? Bu sözler son yıllarında, amma çoktanberi, hasta adam adını alan Osmanlı tmparatorluğunun o zatnanki halini ve sonuncunu anlattnak ictlyor. Kitabı yazana göre hasta adam ölecektir, ve herşey eski haPrag 4 Ingiliz Nazın M. Eden, line dönmeğe hazırdır. Ayasofya bu sabah saat 8 de buraya gelmiştir. eski mozaiklarile eski kiliseliğini aînağa doğru yürümektedir .. M. Eden istasyonda Hariciye Bakanı M. Benes, tngilterenin Prag elç.si Şimdi artsk tarihe karışan Doğu sorutnunu da (Şark tneselesini) haSir Addison ve muhtelif zevat tara • tırlıyalım: Bu sorum Osmanlı Im • fınd!an selâmlanmışhr. paratorluğunun hayatı ve bunun M. Eden îngiliz sefarethanesini zinasıl parçalamp yok olacağı soru • yaret ettikten sonra M Benesle AvTOU idi. Avrupanın son birkaç yüzrupa vaziyetinin muhtelif safhalan hakyıldanberi hükmeîlediğine göre Oskında görüşmüştür. Mükâleme tah manlı Imparatorluğu Avrupa ha • yatı ile barışamıyan bir Türk Im minen iki s?at sürmüştür. Royter ajajnsının verdiği maluma • paratorluğu demekti. Tıpkı Atillâ Imparatorluğu gibi birsey. Bu Im ta göre M. Benesin B. Edenle yaptığı paatcrluğun içincs Ayasofyanın ırükâleme esnasında, Almanya ve Lemozaiklarından önce çeşid budunhistan dahil olsun olmasın, Çekoslo Iarın (kavimlerln) ulusal hayat vekyanın bir şark misakını, iyi karşıları (millî hayatları) canlanarak lıyacağmı beyan ettiği ve bu iki dev belirmis ve yüze çıkmağa başla letin bilâhare misaka iştirak edeceklemıştı. Onlar tarihte kendi yerlerini ri ümidini izhar eylediği zannolunmakalırken büyük devletler de kendi tadır. paylarını almak yöntemile Osmanlı Imparatorluğu ortadan kalkmış o • Neşrolunan resmî tebligde, M. E lacaktı, onunla birlikte Türklük ve denle M. Benesin genel banşın muhaTLckler dahi. fazası ve Uluslar Kurumu siyasetine Osmanlı lmparatorluğu gerçek samimî ve değişmez bagültk hususmıten ortadan kalktı, fakat Türk ulusallığı (milliyeti) yerinde lök gibi oturdu kaldı. Bu ulusun kendi varIığını kocumak için giriştiği savaş tarihe destan olacak ölçüde büyük* ti>. Avrupaîılar Osmanlı Impara torluğunda Avrupa ile bir din karsılıkçılığı (zıddıyeti) buluyorlardı. Gerçek olarak Avrupa Osmanlı Türklerini Avrupada daha ilk günlermden baslıyarak haçlı ordula tlie (ehli salib) karşılamıştı. Bu oüşünce onların kafalarında ve duygularında son zamanlara kadar bu halile yaşamıştır. Daha 1897 j Türk Yunan savasında Türk oc duiacı Tesalyayı alarak Atinaya yürüdüklerinde Lord Salsbury: Bir kere haçın girdiği yere ariık yeniden ay gelemez. Demiycr muydu? Bu düsünceye göre hırjstiyan Avrupaya karşı Osmanlı Imparator • luğunda değil, hıristiyan Avrupa da Osmanlı tmparatorluğuna karşı din karşılıkçılığı vardı. Gerçek olarak Türklerin Avcupa hayatlarında din düsüncesi beliibaşlı hiçbir yer almamıstır. Bu yeni Imparatorluk, sadece Roma Sack Imparatorluğu nun yeni bir biçimde ve daha güçlü olarak sürüp gitmesiydi .. Osmanlı tmparatorluğunun son he • sablarmin göriümesi arasmda kendi ulusal hayatıni koruyan ve kurtaran yeni Türklük ise yeni yaşayısinda doğrudan doğruya Avrupa gidişini kendisine düstur tutan bir topluluk oldu. Burası şimdi Avrupanın en ileri dev • letlerinden daha ileri bir lâik hayat yaşiyor. Burada din kendi alanmda baştanbaşa özemendir (hürdür), an cak başkasinin inanına karitmaz, ve hele devlet islerinden tamamen aynl • mıştir. Vaktüe kilise olan, sonra cami yapilmis bulunan Ayasofyayı yeni Türklük sadece mabedlikten çıkararak müze haline koymuştur, ve onun moza iklarinı artık zaman değil, biz kendi elimizle ortaya çıkararak eski uz (san • at) ve bilimleri zevkle görmek istiyenlerin gözleri öniine sermeği kendi üzerîmize alrruş bulunuyoruz. [ Ayasofya müzesine ne gibi izerler konulacak? Şimdilik hiçbir sey. Bina nin kendisi özel süslerile birlikte bas lıbasina bir müzedir. Bunun ne büyük bir izer olduğımu görmek için şimdi gidip günler ve günlerce seyretmeli ve insanın nelere yeter ve yetişir olduğunu orada şaşarak görmelidir. On bet yüzyilhk bir izer (eser) olan bu bina sankî kendi ölçüsünde bmbir özenle işlenmiş kocaman bir elmas parçasidir, ki saşakalan gözlerle temasasinda insa • nin gözüne bir dağ büyük'üğü gösterir. (Arkast üçüncu saMfede) M. Eden Pragı da ziyaret ettî, bugün Londraya dönerek Ingiliz kabinesine izahat verecek Ingılterenın devletlerle |viyanahükumetimecbuyaptlğl konuşmalar dün bitti j rî askerliğe karar verdi 70,000 kişilik bir ordu kurulacak, 7 fırkadan dördü Alman hududuna yerleştirilecek Viyana 4 (A A.) Kabine dunkü toplantı sında mecburî askerlik hizme tine esas itiba • rile karar ver miştir. Avustur ya hükumeti bu babda Uluslar Kurumunun mu vafakatini elde etmek için teseb büslerde bulu nacaktm İyi malumat alan mehafil • de söylendiği • ne göre hükumet 70 bitı kisilik muntazam bir or du teskil etmek tasavvurundadır. Askerlik müddeti iki sene olacak tır. Bu kuvvetler iki kısım olup üç fvkasmm merkezi Viyanada, dört •!• • İJ1 unyet 1 Ansiklopedisi Büviik bir küfüphaneyi bir arada evinlze getîren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulonmak lâzımdır. Avusturya daNöyi muahedesini uırtıyor Fransa, Stresada Doğu Andlaşmasının yapıimasmda ısrar edecek, Sov yetler andlaşmanm akdine muhakkak nazarile bakıyorlar, Lehistan Ingilterenin kefaleti şartile iştirake razı olmuş Fransa, înpfiltere ve Italya Uluslar Derneğine bir beyanname verecekler Fransa terhis edilecek efradı bırakmıyor Italya hududundaki Fransız kuvvetleri Alman hududuna nakledilmiş Almanlar «Fransanın uyandırdığı endişeler Alman askerî kudretsizliği zail olduğu gün nihayet bulacaktır» diyorlar Moskova 4 (Hususî muhabiri mizden, telsizle) Alman tes * lihatının devatnı dolayısile Fran« sız • İtalyan yakınlaşması burada çok tabiî bir hâdise olarak telikki edilmektedir. Bu itibarla Fransanın, ttalyan hududundaki kuvvetlerini Alman hududuna sevkettiği haberi mü »•< said şekilde karşılanmış, dost u • lusun bunda haklı olduğu teslim edilmiştir. Izvestiya, Fransanın İtalyan Yugoslav anlaşması için sarfet tiği mesainin de neticelenmek ü zere olduğunu söylüyor ve bun dan sonra Balkan Andlaşmasın dan bahsederek diyor ki: cBalkan Andlaşması Venize (Arkan befinci sahifede) fvkasının merkezi de Salzburgda bulunacaktır. Viyana 4 (A.A) Avusturya, askerî müsavata aid1 iddialarını alâkadar devletler nezdinde dinle (Arkan üçüncu sahifede) Kamutayda vergisi için münakaşa Yahya Galib maaşlardan alman bu verginin kaldırılmasmı istedise de teklifi kabul edilmedi Ankara 4 (Telefonla) Kamu • *tay bugün 15 M Hasm Sakanın baf * kanlı£mda toplandı. I .autayın bi • rinci ve ikinci teşrin hesablan hsk • kmdaki encümen raporundan sonra Evkaf Umumî Müdürlüğünün 1935 yılı bütçesi görüsüldü. Alman hava kuvvetleri îngilizilerinkine müsavi! 1 jf ^ » tngiliz Hariciye Nazın Berlinde sorduğu suale M. Hitlerin «evet» cevabını verdiğini söyledi Londra 4 ( ) (A.A.) Sir Con Sayy mon, dün Avam kamarasında vaki olan beyanatı sırasında Almanya hava kuvvetlecinin, Ingiliz hava kuvvetlerine müsavi bir vaziyete girdiğinin M. Hitler tarafından biz • zat teyid edildiğini söylemiştir. Filhakika, M. Hitlerin, Sir Con Saymon ile görüşürken, Alman ha va kuvvetlerinin Ingiliz hava kuv vetlerine müsavi bulunduğunu ik rar eylediğine dair olan gazete ha berleri parlâmentoda az çok endi şe uyandırmış ve dün, öğle üzeri, muhafazakârlardan Sir Çarls Kayzer, Alman devlet reisinin böyle birşey söyleyip söyleraediğini, Hariciye Nrzınndan sormuştur. Nazır: « Evet, demiştir. Alman Başvekili ile görüştiiğüm esnada, kendisi bana, umumî tabirlerle, Al manya hava kuvvetlerinin tngiliz (Arkast beşmci sahifede} Van gölünde vapur Bundan sonra '/an gölünde gemi işIetme kanun lâyihası görüşulmeğe başlandı. Tahsin (Aydın) dedi ki: < Arkadaylar bu bütçenm ma hiyet ve vaziyetine akıl erdiremiyorum. Burada birçok memur bir de bahçıvan var. Bu teşekkülün yapnvkta olduğu işlerin geliri 23,230 liradan ibarettir. Hazine, açığı kapatmak için 50 bin lira veriyor. Bu, ne demektir? Burada birkaç vapır işliyor? Anlaşılıyor ki memurlar bir bahçe yapımşlar, sefa sürüyorlar. Bu itirazlara Dahiliye Bakanınm cevab vermesî icab ediyordu. Bakan Mecliste olmadığmdan geri bırakıldı. Ankara saylavı Yahya Galib Maliye Ba'tanı Fuad id, Eden ıe Çekoslovakya Hancıye Nazırt M. Benes da iki hükumetin hedef ve siyasetlerînde tam bir mutabakat kaydettikleri bildirilmektedir. M. Eden akşamüstü tayyare ile Londraya hareket etmiştir. takrirle layihanın encümene geri verilmesini istedi. Yahya Galib, daha masraf kısmı belli olmadığı cihetle memurlara esasen bir yük olan muvazene vergisinin temdidi hakkında şimdiden bir karar verilmesini doğru bulmuyordu. Maliye Vekili, hükumetin mütaleasını söyledi ve dedi ki: « Devletin ihtiyacı bu verginin önümüzdeki sene dahi temdidini icab (Arkast uçuncü sahifede) varA.mii uçuncu sanıjeae) Muvazene vergisi hakkında münakaşa Ingiliz kabinesinm bugünkii içtimaı Londra 4 tngiliz Bakn'armm, istihbarî mahiyette, Avrupa hüku (Arkast beşinci sakıfede) Alman tayyareleri ve M. Hitlerin son resimlerinden biri Bundan sonra muvazene vergisi kanununun onuncu maddesinde yazıh müddetin bir sene daha uzatılnvsı hakkındaki lâyihamn müzakeresi va pddı. Ankara saylavı. Yahya Galib bir j . « j «w • r Suçlular Sekizinci Ihfı«as Serez alayınm asi zabitlerinden biri bu sabah mahkemesine verildi kurşuna dizilecek, 17 zabit küreğe mahkum Sekizinci thtısas mahkemesi müddeiumumiliği Istanbuldaki Ford oldu, 12 si beraet etti fabrikasında yapılan büyük bir Selânik 4 (Hususî) Bura divanı harbinde Serez ikinci sü vari alayınm asi zabitlerinden o • tuz kisinin mu • hakemeleri dün gece hitam bul • mustur. Divanı harb heyeti sa bahın saat üçünde müttefikan verdiği kararı tefhim etmiştir. gümrük kaçakçıhğma el koymuş • tur. Ford kumpanyasının Istanbul fabrikasında bir müddettenbri gümrüğü mutazırrır edecek şe • kilde işler olduğu ve mühim mik • tarda gümrük kaçakçıhğı yap.I • dığı nazarı dikkati celbetmi tir. Ba mühim işe el koyan Gümrük teftiş heyeti meselenin hakikat olduğunu görmüştür. Bunun üzerine gümrük mülArkası besıncı sah'tedo Yunan divanharblerinde ilk idam kararı Ford fabrikasında kaçakçılık r Musiki müsabakamız ^ YUNUS NAD1 , Asi süvari za Yuknrıda Selânik divanıharbinde muhakeme edüen asi zabitlrr (X isaretlisi ıdama mahkum olan yüzbası Vokmıstir)fl*" bitlerinden yüz • bası Volamis idama, yüzbaşı Ga • sene ile yedi ay arasmda muhtelîf lanakis müebbed, yüzbası Papadomüddetlerle hapse mahkum edil pulos yirmi sene, yüzbaşı Ollan mişler, on iki zabitin beraetlerine dezi on sene, üç yüzbası altışar se karar verilmiştir. {Arkast beşinci sahtjede) ne kürek cezasına, on bir zabit üç Konservatuarda teşekkül e den jüri heyeti dün ilk içtimaını yaparak tevdi ettiğimiz e serleri tetkike başlamıstır. Tafsilât beşinci sahifemizdedir. Hitlerin marifeti!