28 Ocak 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Türklerle Süngü Süngüye No. 85 Nakili: A. DAVER Çanakkalede ( Şehir ve Memleket Haberlerı ) Fırka bürosu buraya geliyor Istanbuldan 50 kadın .saylavlıkistedi nuı ıjm 2bikincikânun H5=s Siyasîicmal Fransa ve İtalya ransız parlamentosunda Fransanm malî ve dahili politikasına dair mühim kararlar alınmıştır. Parlamentoda ayni zamanda Fran9anın dış politi kası ve Roma anlaşmaları hakkında da Hariciye Nazırı tarafından şayanı dikkat izahat verilmistir. Flanden hükumetinin para piya sasıhda ucuzluk ve kolaylık husulü için Fransa bankası tarafından iskonto edilebilecek hazine bonolan miktarının on milyardan on beş milyara çıkarılması hakkında yaptığı teklif parlamentoda 122 reye karşı 450 rey gibi büyük bir ekseriyetle kabul edilmiştir. Hü kumet tuttuğu yolun ne inflation, ne deflation, ne de devaluation olmadığını, yani evrakı nakdiyenin ne çoğaltılması, ne azaltılması, ne de kıymetinin düçürülmesi olma yıp sanayii canlandırmak ve buna temettü kazandırmak gibi mühim bir maksad güttüğünü isbat etmistir. Ayasofya rnüzesi 1 şubatta halka açılıyor Eserlerin teşhiri ancak ağustosta kabil olacak. Bahçede hafriyat baçladı fiurada bırakdığımız bütün eşyayı tahrib için âmirimden emir aldım... Biraz evvel aynldığım yere gittim ve hemen infilakm sebebini anlad'm. Serseri mayinlerin sonuncusuna ateş eden askerler, bunun patlatıcı cihazma bir kurşun isabet ettire rek koca mayini patlatmışlardı. Kendileri iyi nişan almak için kumlann üstüne yatmış olmasa lardı çoktan öteki dünyayı boylamıs olacaklardı. Böyle bir yılohrım darbesine aşağı yukarı 100 metro mesafeden şahid olanlar, bir mayinin yarattîğı bir alev ve gaz kasırgasile havaya uçan bir geminin bu müthiş kuvvet karşısmda nekadar zayıf ve âciz kalacağım anlarlar. çahşıyorum. Kumsala gömülmüş olan ağır toplan buradan çıkarmak çok uzun ve zahmetli oluyordu. Bu sırada telefoncu askerim nefes nefese kosarak geldi: Efendim sizi telefona istiyorlar. Kim istiyor? Galiba erkânıharbiyeden istiyorlar. Prki ama erkânıharbiye benden ne istiyor? Memnun değiller galiba, telefonda sert sert bağırıyorlardı Gel bakalım. Telefona koştum: I Burası 52 nci batarya... Burası da erkânıharbiye.. Se3dilbahre gülle yağdıran 151 râkımlı tepeye ateş etmek için ne bekli yorsunuz? Toplan mevzilerine koymağa çahşıyoruz. Ne! Toplar hâlâ mevzilerinde değil mi? Demek ki hiçbir şeye aldırış ettiğiniz yok! Sizi miralay a şikâyet edeceğim. Gel de kızma simdi! Biryandan tebrik ve takdir. öte yandan tenkid ve tekdir! Ne yaparsın, askerlik bul Çekeceksin! Palavra atmaktansa işimizin başına gelelim. Haydi evlâdlanm. Dikkat! Hep birden tekerleklere sanltn. Asılın, kuvvetlü... ¥ Yavuz korkusu Geceleyin telefonla bize şu naber verildi: Türk harb gemileri Göben (Yavuz) ve Breslav (Midilli) de beraber olduğu halde, Boğazdan aşağı inerek ordumuzun denize dayanan sağ kolunu yan ateşine alacaklar, bu esnada, Türk ordusu da bütün cephede taarruza geçecektir. Bu malumatm doğru ve açık olduğu da bildiriliyor, Türk harb gemileri görünür görünmez, hemen üzerlerine ateş etmek üzere lâzım gelen tertibatı almamız emrediliyordu. 15 buçukluk uzun toplanmız Boğazın karşı sahiline, 8000 met' roya eteş edebilirlerdi; fakat Bo* ğazm ortasına ve bizim bulundu ğumuz Rumeli sahiline yakın mesafelere ateş edemezlerdi. Çünkü bu vaziyette mermilerimizi önümüzde bulunan ve bizi düşmamn gözünden sakhyan sırtın üstünden aşırmak, atış zaviyesinin azlığın dan dolayı imkânsızdı. Cemilere ateş edebilmek için, toplarımızı bulundukları dereden çıkanp, yarın dibinde tamamen açıkta tabiye etmek lâzımdı. Hemen ise başladık. Gece olurken toplarımızm ikisi de, Türk donanmasım durdurmak i çin deniz kenarında ve açıkta mevzi almışlardı. Türk gemileri gelirse mermilerimiz, kısa mesafeden bir kamçı gibi onlarm suratına yapışacakti. Bizim iki topumuza ilâveten, yeni karaya çıkanlmış olan iki tane 15 buçukluk kısa top ta Morto koyundaki kumsala tabiye edilmişti. Harbe iştirak eden, yahud da azıcık akıl ve mantık sahibi olan herkes, bizim kumandanlık karargâhının bu kararı hakkında lâzım gelen hükmü verecektir. Açık bir kumsalın ortasında uluorta mey idanda mevzi almış olan dört tane 15 lik topla 30 buçukluk toplar taşıyan zırhlıları durdurmak ne tatlı bir hulya idi! Bîzim bu muazzam mukabele hazırlıklarımızdan haberdar olan Türk donanmasının cesareti kınlmıs olmah ki böyle bir harekete teşebbüs etmedi. Kendi hesabımıza biz buna çok memnun ve müte • şekkir olduk. Her ne olursa olsun biz vazifemizi yapmış ve hayatımızı fedaya da hazırlanmış olduğumuz için, topçu grupu kumandanı miralay, Türk zırhlılarnın hücumunu defet' mek için bu kadar süratli tedbir ler aldığımızdan dolayı bizi yeni den tebrik etti. Tebrikler iyi ama toplan tekrar eski mevzilerine taşımak lâzımdı; bu da hiç kolay iş değildi. Gündüz olunca tekrar işe başladık. Elimde manivelâ, bütün gece uyumamış olan efradımla beraber mis, *onrm da birinci fırka kumandan lığma Uyia edüerek 1916 dan 1926 ya kadar burada bnlunmuştur. 1926 da ihtilâl ordınuna iltihak ederek, mu*tak3 ikinci fırka kumandfnlığma tayin dunmustur. Bilâhare, kırkmcı kolordo kumandanlığına geçen general Ho YaoTsu merkez »iyasal komhesi azahğında ve 1927 de Nan • kin şehrinde orft idare îlân olundukta, jandarma umumî karargâh kumandrnlıgmda bulunmuştur. 1928 de üçüncü ordu kumandanlıgını ifa ettigi snada, Çinin birlesmesi üzerine bu vazifeden çekflmiştir. ... Bundan maada, general Ho Yao Tsu, ücâncü mfllî kongrede azalık ve millî htücâtnet emrinde askerî daire âtntrlitî etmiştir. 1931 denberi, merkez siyasal komite azakğında, dördüncfi millî kongre murahhaslıgında ve merkez icra komitest üyeliğinde bahmmustur. Zuhaflara verilen manasız emir 30 mayıs, pazar Sabahleyin şafakla beraber, tarassud mevkii mi kurduğum eski Tott tabyasına, bir bölükemini kumandasında bir manga Zuhaf askeri geldi. Bu askerleri karşılıyarak başlanndaki küçükzabite sordum: Sabah karanlığında burada m ne arayorsunuz? Sabah gezintısine geldinizse bu saatte bile burast eğlenceli bir yer değildir. Küçükzabitin verdiği cevabı, kırk yıl kalsam akiuna getimez dim. Bu sasılaeak cevab, bir top güllesi gibi kafama indi. Bizim tabur, hücumdan bir gün evvel Ueri hatta giderken bu* rada konakladı. Yükümüzü hafifletmek için yedek fotinlerimizi, çantalanmızı, çadır bezlerimizi ve diğer ağırlıklanmızı burada bıraktık. Bakımz, işte hepsi şurada yığıh duruyor. Bunlan yakmağa geldim. Yakmağa mı geldin, neden? Bilmiyorum efendim. burada bıraktığımız bütün eşyayı tahrib etmek için âmirimden emir aldım. Zuhaf taburunun burada dar madağın bırakmış olduğu eşyayı, bölükemininin gösterdiği gibi, toplatmış ve bir köşeye yığdırmıştım. Bunlann ise yarayacak olanlannı geriye gönderecektim. Küçükzabitin söylediğini yanlıs işitmiş veya yanlış anlamış olmaktan çekinerek kendisine verilen emri aynen bir daha tekrar ettirdim. Hiç te yanlış anlamamışım! Bölükeminile emrindeki manga, bu eşyayı yakmağa gelmişlerdi. O zaman küçükzabite, bütün bu mal zeme ve teçhizatın yepyeni olduğunu ve bunlan yakacağına alıp taburuna götürmesini, çünkü pek yakında taburun bunlara muhtac olacağını anlattım. Beyhude! Emir, emirdi ve askerlikte verilen emrin harfiyen yapılması lâzımdı. (Arkan var) General Ho Yao • T*u, ezcihnle 1926 ve 27 de Hususu ve Kmkiyang kasa • balaruıın zaph ile ihtilâl hOkumetine sayılı yararkklar göstermtstir. Sefaret üçüncu kâtibi Nimetullah mütarekenin son zamanmda tstan • bula gelmistir. Orta ve lise tahsflini tstanbul muallim mektebinde yaprms • ttr. Bundan sonra tttanbul Darülfünununa girmiş ve bundan iki sene evvel Edebiyat fakiîltesinden mezun olmustur. Bir boçuk sene kadar evvel Çine avdet etmiş olan Nimetullah Çinde otuz üç vilayette verdiği muhtelif konferanslarda Tuık inkılâbmı anlatmış, Tiirkiyede mekteb çocuklarma vanneıya kadar herkesin inkılâba nasıl hiz • met ettigini gvzel misallerle izah et • mı'sthr. tnkılâbımızın îçtnde yaşamış ve Türk terbiyeri almıs olan bu gencin söz!e • ri her yerde büyük bir alâka ile din • Sayîavtkk ittedikleri tâylenenler* den Nakıye, Nezihe Mahittin, Lâtife Bekir, tffet Halim Fwka. Umumî kâtibi Receb Pe kerin persembe günü Bafbakan ta met İnönii ile beraber fehrmıixe f elmesi beklenilmektedir. Fırka bürosu da lıtanbula naklolunacaktır. Saylav namzedligi için müracaat eden» lerin müracaatleri tetkik olunmaktadır. Kadın namzedler arasında yüksek tah»U gören. ecnebi luan bilen ve ya?lan kırktan fazla olanların tercrh edileceği soylenmektedir. Saylavhk için Cumburiyet Halk Fırkastna müracaat etmif olan kadmJarm bir lutesi Fırka tstanbul Viliyet idare heyetine gönderilmi»rir. Viliyet idare heyeti bu listede Mİmleri yanlı olanlar hakkında lâzım geleo malumatı Fırka genel kâtibliğine verecektir. îıtanbuld'an müracaat eden kadmIar#elHden fazladır ve bunlar arannda birkaç doktoi, birkaç muallim ve Kadınlar Btrliğinden baaı kadınlarla Nakiye, doktor Bedriye, Nezthe Muhiddin, Feride Rahmi, Safiye, Lâtife Bekir, muallim tffet Halimin bulundufu sdyleniyor. .. ŞEHİR İŞLERl Ayasofya bahçesinde hafriyat yapılacak Müzeye çevrilecek elan Ayasofya bahçesinde, bugünden Hibaren fcb* rimizdeki Alman Akreoloj eas titüsü tarafmdan hafriyat yapıla • caktır. Alman enstitüsü müdürü profe • sör Şede dün bir muharririmize fu malumatı vermistir: « Ayasofya camisi müze ola cağından Bizans eserlerini orada yerlestirdikten sonra cami bahçe • sinde hafriyat yapılamıyacağı için simdiden bu iş bitirilmek istenil • mistir. Bahçede bazı eserler çıkacaği umulmaktadır. Hafriyat en ziyade Ayasofyanın eski kapısı cihetleruv de yapılacaktır. Hafriyatı, Boğazköydeki Eti hafriyatmı idare eden enstitümUz azasından profesör Bittel idare e • decektir.» Umumî intizamı haleldar edecek ufak suçlar için kaymakamların bes liraya kadar nakdt ceza ala bilmelerine evvelce İc Bakanhgın emrile müsaade edilmişti. Şimdiye kadar tatbik edilmekte olan bu şekil çok iyi neticeler vermis; birçok küçük takıbat mahkemelerden ge« ri almmıstır. Mu'| l elif mmtakalarda terkos bonılarının tamirlerine ve genisle tilmesine devam edilmektedir. Taksim meydanında birkaç tündenberi yapılan ameliyat bitmiş gibidir. Şimdi Topanede yeni bir ameliyeye baslanmıstır. Bunun için o mıotakalarda da bugünlerde sular kesilecektir. Kaymakamlann aldıklan para cezası Terkos tamiratı KÜLTÜR İŞLERİ Ecnebi ve ekalliyet mektebleri için yeni bir talimatname hazır • lanmaktadır. Bu talimatname ile ecnebi mekteblerin tedris programlart degiftirilecektir. Fransız mektebleri Galatasaray lisesinde tat bik edilen ders programiarını tat bik edeceklerdir. Bunun için bazı ecnebi ve ekalliyet mektebleri müdürleri Ankaraya gideceklerdir. Şimdiye kadar bazı Iiseler prog • ramlanm değistirerek Galatasaray lisesi programiarını kabul etmislerdir. Yeni talimatnamede türkçe tedrisata son derece ehemmiyet ve • rilecektir. Ecnebi ye ekalliyet mektebleri talimatnamesi Flanden kabinesi bu son kararla memleket iktısadiyatını ıslah yolundaki programını tamamlamıs oAyanofyamn içinden holılar ve acâre kaldtrudıktan Iuyor. Kabine artık mesaisini kaMonraki dahÜi görünaşü nunuesasiyi değiştirmeksizin devBüyük Ayasofya müzesi 1 şubatlet ve parlamento ıslahatım vücuta umuma ve seyyahlara açılacaktır. | de getirmeğe hasredecektir. Müzeler idaresi eski Ayasofya camiLaval, memleketin iç politikasısini müze haline koyabilmek için ter1 tibat alraakla meçguldür. na dair böyle mühim kararlar veCaminin içini kaphyan hahlar ve rilirken Roma anlaşmalannın huhasırlar kaldırılmsıtır. Bu sucetle dud ve ehemmiyeti ve gelecektekı yeni müzenin mermer zemini mey • siyasî teşebbüslere dair mühim iza dana çıkmiftır. Bir taraftan Aya • hatta bulunmuştur. sofyanın cami olmasından sonra i» Bu beyanatm en mühim noktalâve edilen bazı fazla kısımlar da sı İtalyayı Umumî Harbe sofcmak kaldınlmaktadır. Bu arada pabueiçin 1915 te Londra gizli muaheluklar ve bölmeler çıkarılmtstır. desile yapılan vaidlerin tamamile Diğer taraftan cami avlusunda da ifa edildiği v e İtalyanın adeta hafriyat yapılmaktadn*. ibra makbuzu verdiği hakkındaki Müzeler tımum müdürü Aziz dün 8Özlerdir. sabahtan öğleye kadar Ayasofya M. Lavalin izahatından anlaşılmüzeamd'e meşgul olmus ve yapılacak tamirler, ilâveler ve tadilât kadığına göre iki Lâtin devleti arasınrarlastınlmıstır. Aziz mıizede mesda Akdenizdeki donanma rekabegul olurken kendisini ziyaret eden ti hakkında henüz bir anlaşma yabir yazıcımıza yapılacak isleri mapılmadığı gibi İtalya ile Yugoslavhallinde göstererek izahat ver • Aya&fya bahçennde hafriyat yanın arası da henüz düzelmemiçmistir. Aziz diyor ki: kilde kazma ameliyesi başlamıştir. tir. « Caminin yan avlusu büyük eMüzenin batı yüzü baştan asagı İtalyanın her biri otuz beşer serlere tahsis edilmektedir. Bu kıtamir edilecektir. Çünkü bu yüz olbin tonluk zırhlılar yaptırmağd •ımda, kaideler yapılacak ve im dukça harabdır. 1 subattan itibaren parator lâh<fi, büyük taf yontmalar, müzeyi umuma açmak niyetinde • başlaması üzerine bozulan Akd<; niz behft muvazeneshmeselesi ileSÜtunlar buraya, beton kaideler Uyiz. Müzede eserlerin yerlesmiş o riye bırakılmıştır. zerine yerlestnilecektir. Burada bu larak teshiri Ue epeyce uzun bir zaİtalyanın Yugoslavya ile anlasabüyük eeserjer yerlesttrildiklen son manın isidir. Belki ağustosta bu da ra bir araştırma yapmak mümkün bilmesi için de Yugoslavya ile mütkabil olacaktır. Şimdilik ziyaret olmadıgmdan simdid'en bir araştırtefikleri tarafından ahiren ileri süçilerin göreceği yalnız bu nefis yamaya karar verdik, Gördügünüz se•pılı bmadır.» rülen üç sartın kabulü icab ediyor Bu sartlar şunlardır: \ Avusturyada istiklâli reddeden bir rejim geldiği zaman bu memlekete aid misakın devamı, 2 Habsburglar meselesinin beynelmilel bir mesele olduğunun tasdik edilmesî, 3 Macar I tanın mevcud huZiraat Bakanlıgile buğday isleri Ekonomi Bakanlığı alâkadarlara dudlannın tanınması. üzerinde temaslarda bulunmak ügönderdiği bir tamünde takas kıy • Bunlardan başka daha bazı mesere feçen perşembe günü Anka • metlerinin üstünde değerli gösterilen raya giden Ziraat müstesarı Atıf yahut tüccarlarca düsük değerle sa seleler de mevcud muşkülâtı art»rmaktadır. Hulâsa hallolunacak işdün şehrimize dönmüştür. tılan mallarin borsa piyasasındaki ler hâlâ pek çoktur. tesirlerinin önüne geçmek için haAtıf Bayındır dün öğleden son • kikî satış değerlermin esas tutul • MVHARREM FEYZİ TOCAY ra Ziraat Bankasına gelerek yan bıraktıği tahkikata devam etmiş • masını, satışların mutlak kont>*o « lünde umumî satış fiatlerinin gözötir. Kendisi şehrimizde şubat qrtaMÜTEFERRIK nünde bulundurulmasım, umumî talanna kadar kalacak ve buğday kas anlaşmalarmın bu yolda yapıl satışları hakkındaki tahkikatın sodığım, ihrac edilecek mallarin tenunu alacaktır. tstanbul Konservatuarına yeni • min edeceği dovizlerden fazla deAtıf Uhkikat isi hakkında şun • den 80 talebe alınacaktır. Bunun ğerde mal ithaline müsaade edilmi • ları söylemektedir: için subat içinde bir müsabaka a • yeceğîni, ihrac kıymetlerin.in satış « Ankarada Ziraat Vekâletile çılacaktır. Müsabakaya dahil ol vesikalan dünya piyasa fiatlerile işimizin tetnas ettiği meseleleri gbmak için simdiden birçok namzedmukayese edilmesini ehemmiyetle rüştük. Tahkikata daha bir müddet ler müracaat etmislerdir. bildirmistir. devam edilecektir, 1015 güne kadar buradaki isimizi bitirecefimizi VtLÂYETTE zargıediyorum. Buğday satıs teskı • Millî emlâk idaresine aid emlâ lâtı simdiki vaziyetini muhafaza ekin kiraya verile^ek iradlanndan decektir. Tahkikatın bugünkü saftanzifat ve tenviriye resmi alınma* hasile yolsuzluklann mahiyeti, si Cuma günü Belediyede tstanbul sı için karar verilmisti. Şimdi, n lolarda noksan bulunup bulunm<ı Vali ve Belediye reisi Muhittinln sim tahsil edilecek binalarm birer dıgı gibi meseleler hakkında sim yanında Belediye Daimî encümen cetveli hazırlanacaktır. Cetveller diden hiçbir şey soyliyemem. Çünazaları toplanmıslardır. Bu içtimahazırlandıktan sonra tahsilita bas* kü tahkikatın ve hesablann arkajı da tstanbulun 935 bütçesinin ha • lanacaktir. almmamıstır.» ztrlanması konusulmuş, ve bütçe • Diğer taraftan Ziraat Bankası nin Vilâyete aid kıstnı hazırlan müfettişleri tarafından silo ve de • mistir. Eacümeo ikinci içtimaında Belediyeye aid kısmı da ikmal e • polann mevcudat ve hesabatı üzeReşad Nurinin en gftzel decektir. Belediye bütçesinin hazırrinde yapılmakta olan tetkikat bu ve en cazib roman' hafta içinde neticelenecektir. Tah • lanmasında, varidatın azhğı dola yısile, müşküüt çekilmektedir. kik heyeti, müfettislerin bu hususYepyeni bir mevzu, çok ta vereceği rapordan sonra arastırHALKEVİNDE: c&nlı hâdiseler... malar için gerekli görünen malu • matı toplamış olacak ve tahkikat ifi de bu apordan sonra ehemmiyet Yeni Halkevi baskanı Refi Ce kesbedecektir. lâl Bayar, tstanbul Halkevinin bu tsten el çektîrilen Ahsenin yeri • yılki çalısmasını düzenlemek için ne vekâlet etmekte olan Ziraat yaptığı araştsrmaları tamamlamıştır. Bankası müdür muavini Hâmid Bu yıl yapılacak islerin basında buğday satış komisyonuna aid idaEv için bir salon ve bir de jimnastikNüshası 5 Kuruştur rî işler üzerinde temaslarda bu • hane yapılması vacdır. Bunun tah • Hariç i Türkiye sisatı 935 yilı bütçesinde 40 bin lira olalunmak üzere Ankaraya gitmistir. için rak ayrilmiftir. Tiyatro oynanacak ve , konferans verüecek oan bu salonun HalSenelik 1400 K' 1700 Kr. kevi bahçesi yanındaki arsa üze • Î4S0 Hesabııu biliyorsan, yaruıı düşünu Altıayhk 750 rine kurulması kararlaşmıstır. Bina yorsan mutlaka bankada bir tasarraf 19 metro uzunluğunda ve 14 metro 800 Üç ayhk 400 hesabın olmaiıdır. genifliğinde olacaktır. Alt kntuıda Bir ayi.k 150 yoktur Af. /. ve T. C. da jimnastik salonu, banyo, duş ve soyunma daireleri bulunacaktır. Buğday tahkikatı Banka müfettisleri rapor hazırlıyorlar Takas kıymetleri Ekonomi Bakanlığınm miihim bir tamimi Konservatuara talebe alınıyor Millî emlâkin belediye resimler Büdçe hazırlıkları r Gökytizti Yeni bir salon yapılıyor Pek yakında Cumhuriyet Yurddaş! şeraiti İ w* i