23 Ocak 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

PAKJHAK iZi mecmuacı Zabıta vak*aları, cinayetler, hikâyeler ve meraklı tefrikalar 16 sayfa 5 Kuruş llk savisı şnbat bajmda PERŞEMBEYE Onbirinci sene No. 3 8 4 0 Tenrrat r e mektnp adresi: s<cî^hürîyet" SLbuffpoİto kntnau: istanbui. NO. 246 ÇarşatTiba 2 3 Ikincikânun 193, Telelon: Bapnuharrtr ?e evl: 22366, Tahrlr heyetl: 24298. fdare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi. 24299 .24290. u r fyet Y^eni Başbakan miihim beyanatta bulundu Yolnız dinlenme gününüz olan Cumanın arifesi değildir. . Biitün cumanızı siz* zevkl* geçirteceic bir gazetenin adı olacaktır. Amerikan dolarının Değerinde değişiklik Olabilir mi? undan sekiz on gün önce Nevyorktan başlıyarak bütün dünya borsalarında Amerikan parası olan dolann değerinde birdenbire yükselmeğe yönelen bir değişiklik olacak gibi göründü, ve pek yerinde olarak başta şimal Amerikası birliği memleketleri olmak üzere her yanda az çok şaşkınlık yaptı. Şimdi işin neden ileri geldiği her yanda anlaşılmış, şaşkınlık ta epeyce yatışmış bulunuyor. Onunla beraber bir aralık dolar piyasasını karıştırır gibi olan durum ortadan bütün bütün kalkmış değildir. Şu kadar var ki Amerikan hükumetinin dolan yeni bir kargaşahk kaynağı olmaktan korumak istediği ve koruyabileceği de herkese inan verecek biçimde açıktır. Ulu Ondere kavuştuk! Bulgaristanda neler oluyor? Kimon Gorgiyef kabinesi dün sabah istifa etti Yeni kabineyi Harbiye Nazırı kurdu ve eski hükumetin takib ettiği siyasetten ayrılmıyacak . Sofya 22 (Telefonia) Başbakan Kimon Gorgiyef bu sabah Krala kabinenin istifasını verdi. Kral yeni kabinenin teskiline Harbiye Nazırı General Zlatefi memur etti. General uzun görüşmelerden sonra bu akşam saat sekizde kabinesini şu sekilde kurmağa muvaffak oldu: Bilinir ki paraların değerlerinde yükselmeler ve alçalmalar pörülmesi budun (halk) için zoriukların en büyüğüdür. Para değerile eşya değerinde ve insanlar arasmdaki işlerde sıkı bağhlık vardır. Para değerinin pahalılığı eşya değerinin azalması demektir. Para değer ölçeği sayılmış olduğu içindir ki herşeyin değerini onunla karşılaştırarak söyleriz. Yoksa eşya değeri temeline dayanarak ta paranın değerini ölçmek olabilir. Bir kilo ekmeği 8 kuruşa alıp dururReUicumhur Kemal Atatürkün ref«ken ve araya buğday azlığı filan katlerinde Ismet İnönü ve maîyeti er • gibi başka bir iş te karışmamış olkâni olduğu halde evvelki aksam saal duğu halde günün birinde gene o 5 te hususî trenle Ankaradan şehrimiekmeği 10 kuruşa alırsam paranın ze hareket buyurduklartni yazmışbk. değerinde düşüklük olmuş deUlu önderimiz dün sabah sehrimîzi mektir. Eğer bir kilo ekmeğe 8 kuşereflendirmisler, samimî ve büyiik teruş yerine 6 kuruş verirsek o vazahüratla karşilanmişlardir. kit te paranın değeri yükselmiş deİstanbul Valisi ve Belediye reisi Mumek olur.* Para değerinin özenli yanı bunun eşy^jjjçğerleri üzerİB « hittinle Cumhuriyet Halk Firkası vi i deki belirmeleri biçimidir. Herhanfiyet idare heyeti reisi Cemal İzmita gi bir ekim veya san'at işinin orkadar giderek bütün Istanbul ve t» taya çıkardığı eşyanın herşeyden tanbullular namina Atatürke «hoş gel» önce bir kez kaç paraya maledilediniz» demislerdir. bildiği sorağı (meselesi) vardır. Haydarpaşa garında yapılan Bu eşya malolduğu değerden daha tezahürat aşağıya satılırsa o vakit budun eYüce önderi getiren tren tam saat konomisi karışır ve şaşırır. 8,20 de Haydarpaja istasyonuna gel * Gene bunun gibi para değeri vemiştir. Haydarpaşa gartai hmcahinç ya eşyanın malhğı (kaça maloldudolduran binlerce kisi tstanbulun çok ğu, maliyeti) şöyle iken ya sevgili konugunu içten ve candan gelea pılmış bir borc, bu değerler bir istekle selâmlamiştir. Garin baslanalçalıp yükseldikten sonra zor gicından iskeleye kadar önceden y a ödenecek durumlara düşebilir. almis olan asker ve polis müfrezeleri Dünya ekonomisinde adına buhselâm resmini ifa etmislerdir. ran denegelen kanşıkhğm orta Atatürk dün Başbakan Ismet Inönü ile birlikte Istanbulu şereflendirdiler Yüce Şefle Başbakan büyük tezahüratla karşılandılar. Başbakan ve Harbiye Bakanı: General Zlatef, Dahiliye Bakanı: Harbiye mektebi müdürü miralay Kolef, Hariciye Bakanı: M. Bata lof, Iktısad Bakanı: M. Mollof, Adliye Bakanı: M. Klendirof, Detnir • yollar Bakanı: M. Zaharyef, Maarif Bakanı: Filibe garnizon kumandanı General Radef, Maliye Bakanı: Filibe ticaret odası reisi M. Abreykof. lttifa 9den Başbakan Kimon Gorgiyef Yeni kabinede Dahiliye, Adliye, Maarif ve Maliye Bakanları yeni, (Arkası alttncı sahlfede) Saylav seçimi hazırlığı Memleketin yarısından fazlası ikinci seçici intihabını bitirdi. Fırka merkezinde namzedlik müracaatleri tetkik ediliyor Ankara 21 (Tr. lefonla) Al ' dıgunız maluraa ta göre, meb'us intih&bi hazir lıkları son safbasına giraıis bu lunmaktadır. Bir iaraitan ik^i&ci •eçiciler intihabı her tarafta nihayetlenirken, Fqr • ka umumî kâtibliği de namzed • lrklerinin konul masi için yapılan müracaatleri tetkik ve tahkik etmektedir. Ge • çen intihabda namzedliklerinin konmasi için müracaat edenler 1300 kadar 3cen bu devre için şinv diden 2,000 i geçmistir. İMTli MESUJMM A rrinınîmLaihıtnunım ) ^ t mmtrlpto saılıir s?$ı$nı pstmr mcjtHMiır : . e * *» * * f rf ya çıkması ipuclanndan nıanı işte buradadır. bir ya Bütün dünya memleketleri gibi yukan Amerika hükumetleri birliği alanında da ekonomik karışıklık çok ileri idi. Orada Mister Ruzvelt Cumhur Başkanı olduktan sonra kargaşalığm düzeltilmesi sayımma (hesabına) yapılan işler arasında ve bunların başlıcalarından biri olarak dolar değerinin düşürülmesi yoluna da gidildi. İngiliz lirasının değeri ondan daha epeyce once %33 kadar düşürülmüştü. Amerikan dolannm değeri ise %40 kadar düşürüldü. Amerikada daha önce 100 sents olan dolar 60 sentse îndi. Eşya değerinde de buna benzer bir yükseklik olmuş olacağını kolay anlarsınız. Nitekim kendi memleketimizde de gördük: 210 kuruşa kadar olan dolar düşe düşe 126 ya kadar inmiştir. Eskiden on iki Türk lirasile altı doîar bile elde edemezken şimdi o kadar para ile on dolar alabiliyoruz, veya o kadarlık eşya. Bu işin verdiği şaşılacak songulardandır ki: Bir kez Amerika içinde o vakte kadar borclu olanlar, borclarıru % 40 eksik olarak ödemeğe ola ganhk buldular. Alacakhlar o kadar kaybettiler demek. Herkesin elindeki değerli kâğıdlar degerlerinden % 40 yitirmiş oldular, ve Amerikalı değilellerinde dolar olan, değerli Amerikan kâğıdı bulunan herkes zenginliklerinin °c 40 ını kaybetmiş joldular. EHerinde karşıhğı altın dolar olarak ödenecek diye açık deyimli sözleşmeleri (mukaveleleri) olan kimseler bile kâğıd dolarla kanmak (iktifa etmek) çarasızlığmda kaldılar. Çünkü hükumet bu Reisicumhunımuzu garda Kültür Bakanı Zeynelâbidin, Londra büyük el çimiz Fethi, Başmuharririmiz Yunns Nadi, tstanbul kumandam General O» roer Halis, Merkez kumandanı Gene ral Fehmi 3e şehrimizde bulunan bü • tün saylavlar, askerî ve miilkî büyük • ler karşilamıştir. Kemal Atatürk karşilay.idlarm elle rini sikmis ve hepsine ayn ayrı fltifatt» bulunmuşlardir. Haydarpaşadan ayrtlif Büyük önder Kemal Atatürk Haydarpaşa istasyonanda: Yukarıda Baş~ muharririmizle diğer bir zattn hürmetterini kabul ediyorlar, ortada vm aşağıda Başmuharririmize iltifatta bulunuyorlar Yüksek mahkemeden henüz bu hüküm çıkmadı. Fakat böyle bir hüküm çıksa bile onun bu para işinde yürüyeceğine akıl ermiyor, hele Amerika hükumeti böyle bir hükme karşı her türlü çaraya baş vurarak onu yürütmemeği şimdiden gözüne almış bulunuyor. Böyle olmasa ekonomik kanşıklığı düzeltmek için baş vurulan çaraların hepsi suya düşerdi. Amerika hükumetinin doları şimdiki değerinde tutmak için baş vuracağı çaralardan en sağlamı para piyasasını daha büyük bir özenle kendi elinde tutmak olacaktır. Hükumet altın alıp satarak, gereğine göre az veya çok para çıkararak, kısası para üstünde manevra yaparak paranın değerini istediği sekide (derecede) tutabilir. Kısa olarak şunu demek uygun olur ki yüksek mahkemenin kararı hükumete karşı da olsa doların büyük bir tehlikeye uğraması oranı (ihtimali) pek azdır, daha doğrusu pek yoktur. Müraca a t 1 e r her ^ n devam etmektedir. Mü • racaatlerden 20C kadarını kadın İntihab vesilesile kıymetli vesikalann re&mi: lann teşkil etti Reisicumhur Kemal Atatürkün müntehibisani maz • ği anlaşılmaktadır batalan ve hüviyet cüzdanlan Ortaya atılan isimler evvelden memektedir. Haklkat, ancak liste beri söylenenlerden ibarettir ki bunin ilânında belli olacaktır. giin için bunlar hiçbir şey ifade et(Arkası dordürtcü sahifede) Atatürk Haydarpasa garini dolda • ran yurddaşlarin coskun alkiflari arasmda ve güleç yüzle Haydarpasa nhtı(Arkası beşinci sahifedC* ııııımmınııımı ıııııınıııınııııııınnmmınııııııııımıııııııııı nun genel budun yararlığı (umumî halk menfaatleri) sayımma böyle olmasını istemişti. EHerinde açık deyimli böyle sözleşmeleri olan kimselerden üç dört kişi orada yüksek mahkemeye baş vurarak hükumetin açık kesenkes (kat'î) sözleşmelerle korunmuş temel hakları bozmağa yeterliği (salâhiyeti) olamıyacağını söylediler ve haklannın yerine getirilmesini istediler. Aylardanberi mahkemede olan bu işe Amerikada dahi kimsenin aldırdığı yoktu. Fakat son günlerde mahkeme \iyelerinden Mister Hüyuz müddeiumumiye bir iki sorgu sordu, açık hakları böyle gelişi güzel batıracak yeterlik temel yasanın neresinde bulunabilmiştir diye. İşte bu sorgulardır ki ortalığı gürültüye verdi. Mahkemece hükumetin para değerini istediği gibi ve dilediği biçimde bozamıyacağı songusuna varılacak diye. Amerikada yüksek mahkeme, kanun meclislerinin kararlarına karşı bile hüküm verebilir, ve bu hüküm geçer de. Musiki müsabakamız Güfte neşri bitti. Besteler için 30 marta kadar j mühlet vardır. Birinciye 100, ikinciye 50, üçüncüye 25 lira mükâfat verilecektir. Büyük musiki müsabakamizın güfte kismı için gönderilen şürlerin neşri bugün bitti. Müsabakaya işitrak eden san'atkârlar zaten bunlan alıp almamakta serbest birakılmıştı. Sırf kendilerine bol güfte hazirlamak üzere yapılan şiir müsabakasi nihayetlendiğine göre bunlan kullanacak o* lanlarin bugünden itibaren hazırlanmalanna bir mâni kalmamiştir. Musiki müsabakamizın esaslarmı evvelce uzun uzadiya izah etmiştik. Eserler mutlaka garb tekniğfle ya • pilmiş olmalı, fakat ulusal musSd karakterini yasatmalıdır. Aradığuniz çok yüksek ve hele klâsik çeşide kaçan beste'erden ziyade Türk ruhuna ve halk duygularina en uygun bestelerdir. Garb tekniği ile yapilmif yüzde yüz millî besteden örnek arayo ruz. Marş ve dans havalan müsaba • kaya dahü değildir. Serbest bir beste yapilabileceği gibi yeni ve müs takil besteler içinde halk türkülerinden tem ve motif te almip kullanılabilir. Ancak bu nevi bestelerin armonize edilmis bir halk türküsü olmaması da şarttir. Besteler piyano refakatile müsa bakaya girecektir. Bestekârlar eser • lerini kadın, erkek okuyucularin türlü nevileri için yazmakta serbesttir ler. Eserleri, nisanm ilk haftasında vereceğimiz büyük konserde kendi eserlerini sahnede okuyuculari ken dileri temin edecekler ve bizzat kendileri okuyacaklardir. Eserler 30 mart akşamına kadar «Cumhuriyet musiki müsabakasi memurluğu» na gönderilmiş olmahdir. Bunlar ayni gün Konservatuarda müdür Yusuf Ziyanin başkanlığında müteşekkil jüriye tevdi ediiecektir. jüri bestelerden 9 tanesini seçecek tir. Bu eserler nisanm ilk haftasında tertib edeceğimiz büyük konserde çalınacak ve orada balktan toplanacak rey kâğıtlarOe birinci, ikinci, üçüncü seçilecektir. Mükâfatlar 100, 50, 25 liradir. Habeşistan başma yeni bir iş açtı Kabîleler Fransız Somalisine girerek mutasarrıf ile 106 askeri öldürdüler Cibuti (Fransız Somalisinde) 22 Mutasarnf Bernard, 18 milis ve 8 8 Somali askeri, Fransız topraklannda Habeistamn o sınırdaki vilâyetlerinde bulunan kabilelerin teşkil ettikleri çeteler tarafından ö'.dürülmiiş'erdir. Hâdisenin mahiyeti ne imiş? Paris 22 (A.A.) Habes hududunda vnkua gelen ve Fransız So • tnalisi idare memurlarmdan M. (Arkası altıncı sahıfede) Musiki işi üstad Halid Ziyamn dördüncü makalesi üçüncü sahifemizde YUNUS NADt