17 Ocak 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansıklopedisi înci cüzü çıkmıştır 72 7inci cüdler hazırdır || OQQ>| İSTANBUL . CAĞALOĞLU SBllB nU. o O ö 4 Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbu^ . Posta fcutusu: Istanbul, No. 246 Telefon: Başmuiıarrir ve evl: 2236B, Tahrir heyeti: 24298. Idare v€ matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi, 24299 24290. u m h uı rî 17 IkİnCİkânUII 1 9 3 5 Şimdiye Şimdiye kadar bir tane almadınızsa acele ediniz. Sonra bulamıyacaksınız. Her kitabcıda ve gazete bayünde bulunur. 1935 Cumhuriyet Almanağı Versay andı Askerî kayıdlarının Kaldırılması ar memleketi topraklarnın Almanyaya mı geri verileceği, Fransaya mı katıla cağı, yoksa son on beş yılda olduğu gibi gene Uluslar Derneğinin idaresinde mi kalacağı anlaşılmak için orada yapılan halkın oylannı (fikirlerini) yokhyan genel seçr me işi c90 ı geçen bir çoklukla Almanya sayımına son verirken Ingiltereden yeni bir düşünce ileri sürüldüğunü görüyoruz: Versay andındaki (muahedenamesindeki) askerî kayıdların bütün bütün kaldırılması düşüncesi. Sar işinin kolayhkla düzeltümesini sağlıyan İngiltere olmuş olduğu gibi bu uluşun ulusları Genel Savaştan önceki yaşayışlarına döndürmek için şimdi en büyük adımı atmakta olmasile karşı karşıya bulunuyoruz demek olur. Ingilterenin bu ikinci adımını gözden geçirmeden onun Sar işinde oynamış olduğu rolü bir daha gözler önüne almak yersiz değildir: Versay andı kömürü çok bir yer olan Sar parçasını Almanyadan ayırarak Uluslar Derneğinin idaresine verirken bir yandan bu rr.emleketin kömürce zenginliğinden Fransanın faydalanmasına yol veriyor, diğer yandan 1935 yıh ilk ayının 13 ünde bu memleketin idaresi sayımına halkın düşünceleri sorulacağını yazmış buiunuyordu. Sarın idaresi nasıl oîsun diye halkın isteği aranması işi ise cok gürültüye yol açabilecek bir ış olduğu halde son günlere kadar ortada bu işe Almanyanın sinirlenmeleri yanında Fransadan başka özen veren uluş gdrünmüyordu. Ineiltereye gelince o bund^n otıirü Sar toprakîanrra bir tek hıgiiiz polisi bıle göndermiyeceğini saklamıyordu. Fransanın Uluslar Derneği sayımına eğer öyle gerekirse Sara Fransız askerlerini sokacak oîması ise Almanyayı düsündürüyor ve kızdırıyordu. İşte Ingilterenin siyasal yürüyüş blciminin birdenbire değiştiği buracta görüldü. Günün birinde Sarda p!ebisit yapıhrken başta Ingılizler olmak üzere, Fransadan başka uluşların asker göndermeleri ortaya çıkıverdi. Bunu Lavalin Dış Bakanlığile kurulan Fransız hükumeti mi böyle istedi, yoksa düşüncenin temeii Ingiltereden mi geldi, orası şımdilik pek belli değildir. Herhalde böyle olmakla çok iyi bir iş olmuş oldu. Başka türlü bu Sar yoklamasının bu kadar kolayhkla içinden çıkılamazdı. Olan işten Fransızların şimdiye kadar hıç sızlanmanıış olmalarına bakılınca onların bu düşünce başlangıcına yabancı olmadıklan anlaşıhr, ve yeni Fransız hükumetinin dış siyasada daha geniş yürümek yolunu tutmuş olduğu sanılır, ki eğer bu sanı doğru ise bundan sonra bu duruş daha açık görülebilecek demek olur. Bundan sonra, demek Versay andının askerî bağlarını bütün bütün kaldırmak istiyen son İngiliz düşüncelerinden sonra. İneilizlerin Fransızlarla daha öncedcn hiç konuşmamış olarak böyle bir düsünceyi ileri sürebileceklerine oran (ihtimal) verilemez. Bu İngiliz düşüncesinin amacı (hedefi) Almanyayı Ulusîar Derneğine getirmek ve dünya barışım elbirliğıle ileri götürmeğe calışmaktır. Unutulmamıştır ki Almanya Uluslar Derneğinden Versay andının askerî bağları yüzür.den çıkmıştı. Silâhlan azaltma işi konuşulurken Almanya diğer dünva ulusları arasında kendisi için denklik istiyor, onun bu isteğine karşı bir sürü pazarlıklar yapılmasından sinirlenip duruyordu. Almanya Uluslar Derneği dışmda olunca ise sHâhları azaltma isini herhangi bir ^sbrtguya^neticeye) götürebilmeğe çara kalmamıştı. Eğer Versay andının askerî bağlan kaldırılacak olursa Almanyanın Uluslar Derneğine dönmesiae engel kalmamış olur. Böylelikîe ise belki silâhlan azaltma işini dü Fransız ingiliz görüşmeleri 15 gün sonraya kaldı Fransız Bakanlarmın Londra ziyaretini geri bırakmalan tngilizlerin Versay muahedesindeki askerî kayıdların ilgası tasavvuru ile alâkadardır Sar reyîâml % 90 1 geçen bir ek seriyetle Aimanya lehine neticelendikten, bu suretle Avrupa, sulhu tehdid eden büyük bir derdden kurtulduktan sonra lngiltereden yeni bir düşünce ileri sürüldü: Versay muahedenamesindekî aske rî kayidlerin ilgası. Bu İngiliz dılşüncesinin hedefi AI • manyayl Uluslar Demeğine tekrar ge • tirmek, süâhlan azaltma meselesini halle çalişarak dünya sulbunu elbirliği • le ileri götürmeğe uğraşmaktı. Franslz Başbakanile Dls Bakanlnın Cenevrede elyevm yapllan ve bitmek üzere bulunan müzakereleri müteakıb Londraya gıtmeleri evvelce kararlaş lirı'raıj bulunduğu için bu düşüncenin ılk ınkisaf merhalesıni bugunlerde Londra müzakerelerinde elde edecegi bekleniyordu. Dün gelen te.graflar Franslz Bakanlarlnln Londra seyahatmi 15 gun sonraya bıraktlklarım bildirmektedir. Bundan çlkaıllacak mâna Fransa nln bu meselede hazlrhksız olduğu, Versay muahedesinin askeri kayidle • rinin ilgası hakklndaki Ingiiiz tasav vurundan evvrice haberdar edilmiş bulunmadlğldır. Telgraflan aşağlya koyuyoruz: Paris 16 Havas ajansından: M. Flandenle M. Laval ay »onunda Londraya gideceklerdir. Dün sabah M. Corç Klerk ile M. Flandenîn yaptıklari bir görüsmede bu ziya dir. Çiinkü Fransız • ingiliz gccüşmeTerî sü&hları bırakma meseleleri ü • zerinde olacaktır. Londra hükumeti Almanyanın Uluslar Derneğine ve silâhları bı> rakma konf eransma dtkunesini i> • temektedir. Bugüne kadar birçok Uluslara • rası meselelerile uğrasmıs olan M. Laval, »ilâhları bırakma işinde Fransanın vaziyetini henüz tesbit ede • memistir ve kabine arkadaslarile (Arkast altmcı sahifede) J Sar işi yeni bir safhaya girdi Fransa, Sarın askerlikten tecridini, askerî demiryollarının tahribini istedi Uluslar Kurumu Konseyi içtimaını tehir etti, konsey haricinde müzakereler yapılıyor Cenevre 16 Röyter ajansinın salâhiyettar me hafflden istihbarı na göre, Uluslar Kurumu konseyinin içtimaı tehir edilmiştir. Çünkü Fransa hükumeti Sar arazisinin as kerlikten tecridi meselesini ileri süımüstür. İHgtnz. Bahanlan Sir Con Simon ve Eden ile Frantız Dı? Bakanı Lavalin üç gün evvel Cenevrede bir arada altnmış rentnleri * « • iî Versay muahedesindeki askerî tahdidat nelerdir? Muahede, Almanyayı, ağır topsuz, tanksız, tayyaresiz, denizalU^gemiai^Juıdudlarını müdafaasız bırakmış ve ordusunu 100,000 kişiye indirmiştir İngilterenin, Versay muahedesindeki askeri ahkâm ve tahdidatin kaldınl • masinı teklif edeceği yolunda haberîer gelmeğe basladi. Eu münasebetle Versay muahedesinın askeri ahkâmı hak • kmda malumat vermeği faydah bulu • yoruz. Muahedenin askerî ahkâmi, (bütün milletler silâhlarinm umumî surette tahdidini hazirlamağa imkân vermek üzere» kaydfle Almanyaya kabul ettiril miş, fakat aradan 16 sene gectiği hal de, hiçbir devlet silâhlarmi tahdid et memiş, bilâkis artirmıstir. Muahede nin askerî maddelerile Almanyaya ka bul ettirilen tahdidatin esasları sun lardir: (Arkast teşir.:i sahifede) . ersay muahedenamesinia 42, 4 4 Gncü maddelerine nazaran Ren nehri • nin sol sahilinde bulunan bütün A'man arazisi askerlikıc tecrid edilmek ve orada asker ikame edilmemek icab etmektedir. Budan başka Fransizlaı, askerlik Reyiâma aid ttk resimler: Rey sandtklannın tulunduğu binalardan btrınin onu ,t beynelmilel kuvvete menıvb bir Italyan mufrezesı kamyonla sokakları gezerken ten tecrid işine sevkülceys demiryolla rının ve demiryoHarı istasyonlarında mevcud olup askerî trenierin tahmil ve (Arkası befincı sahifede > reti ^eçiktirrnçğe (tarar vermjşler lıaya/ kazası Adapazarmda düşen posta tayyaresinin hasarı azdır. Hafifçe yaralanan yolcu buraya getiriliyor Marmara adalarında vaziyet Yeniden binalar çöktüğü haberleri yalandir! Temyiz mahkemesi, verilen kararlar! tasdik etti Halkı yerleştirmek üzere süratle barakalar yapılıyor. Hastalık durmuştur. Vaziyet düzeliyor tzjnit (Husu si) İstanbul Adliye sarayı nin yanmasına sebeb olmaktan suçlu kapıcı E tem, hademe Ah med1, odacıbaşı Mehmed ve va • zifesini ifadaki ihmalden suçlu Adliye levazım mümeyyizi Tev • fik hakkında tz Izmit Ağırceza reisı Nail mit Ağırceza (Arkast altıncı sahtfede) Adliye yangmı davası bitti Ankara hava seferini yapan İstanbul » Ankara postasinı yapan tayyarenin salı günü makinesine ânz olan bir bozukluk yüziinden Karamürselin Semtler köyünde düştüğünü, tayyarede bulunan bir yolcu ile iki pilotun hafifçe yaralandıklarini dün yazmiştık. Kaza hakkında dün yapUğımız tahkikata göre yaralanan yolcu Güstav tayyare Goesele adinda ve büyük bir Amerikan fabrikasinin mümessili olan Amerîkad bir mühendistir. Bir aydanberi mem • leketimizdedir. Yılbaşı günü tayyare ile Ankaradan tstanbula gelmiş ve salı günü Yeşilköyden tayyareye binerek Ankaraya hareket etmis, fakat kaza • (Arkast ikıncı sahifede^ lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillMMIIIIMUIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIinHlllilinilillllllllliniMlilllllliniMIIIIMIIIIMIII» Kendileri için barakalar yapılmakta olan felâ Ziraat Bankasında buğday tahkîkatı Heyet bazı idarî karar?ar Buğday satı sında yolsuzluk yapılıp yapılmadığını arastıran komisyon dün de Ziraat Bankası İttanbul şubesi merkezinde ça • Iısmasına devam etmiştir. Ziraat Müsteşart Atifm baskanlığında çalısan komisyo • nun dünkü top Zıradt Rttİsteşan lantısına Maliye Atıf (Arkast beştncı sahifedi) Oz türkçe BIR KITAB KARSISINDA.. falıyım; ya siz, okuyucularım, siz bu yazıdacı birsey anladınız mı? Şunu da söylemek isterim ki*bu parça bir okul kitabından alınmıştır ve kitabın yüzlerce yaprağı hep b» yolda, hep bu dille yazılmıstır. Şimdi biz kalkıyoruz, buaun adına «fen kitabı» ve bu kitabdan okuyan çocuklarımıza «fen bilic» diyoruz; oysa ki kitabda yazılaaı içimize sindirmek söyle dursun, daha ne demek istediğini bile anla mıyoruz. Böyle kördüğüm kitab larla genc kafalarda <fen> ve «matetnatik» bilgiler üretilebileceğini sanmak salt kendi kendimizi aldatrnak olur. Arab ve Fars keîzmeleriniı en çetrefillerim en çapraşik bir yolda düğümliyerek bunlarla çocukları mızın beynioi törpülemek düpedüz bir suçtur. Deve hamunı gibi çiğ nenmeden yutturulan bilgilerle bugünkü üceni beslemeğe kalkısmak kum üstüne yapı kurmağa beezer; bir günü bile kasırgasız geçnıiyen [Lutjen sahifeyi çevtrinfz^ Dün elime geçen bir kimya ki • tabını karıştırıcken gözüme şu te rim ilişti: Muzaddi temessül... Birden durakladım ve kendi kendime sordum: Bu ne olsa gerek? Belki bir ipucu bulurum diye o kuma çağından kafamda kalaa bilgileri bicer birer araştırdım. Hiçbir şey bulamadım. Muzaddi temessül terimi bana gökteki yildızlac kadar yabancı geliyordu. öyle ise kitabdan o kuynp anlıyayım dedim; o da boşa çıktı. İsterseniz bir de sizinle bir likte okuyalıtn: «Ensicede indihar eden cevheri «gıdaıyenin neşri kuva ve ikti • <dar ile müterafık tahavvülâi ve etahaılülâtma muzaddi ~ temessül «denilir. Uzviyetten her an turuki «istitratiye ile mahsulâtt tehallü • «.liyenin mutrah olmast tahaUulâtıtensiceviyenin delil ve şahididir.> Haydi diyelim ki ben kalın ka ketzede halk Bandırma 16 (Huâusî Muhabirimizden) Marmara adalarında sarsıntı hafif şekilde dcvam etmektedir. Yeniden yıkılmiş yapı yok tur. Bazı akşam gazetelerinin yezeltmeğe bir oîaganlık (imkân) bulunur. Fransanın Ingiltereden ileri sürülen bu düşünceyi nasıl karşıhyacağı günün merak olunınağa değer bellibaşlı işidir denilse yaııhş olmaz. Bu bütün dünya siyasasır.da büyük bir değişiklik'bas'angıcıdır, ve söylemelidir ki jüzümi daha artık iyiliğe doğru çeviren bir siyasa değişikliği. Bu İngiliz düşüncesinin yalnız iyi, fakat kuru bir isteğe dayanıp kalmjyarak beraberinde onu yürütecek diğer büniden yapılar yıkıldığı hakkıncfc verdikleri haberîer yalandir. Halk yeni barakalara ve çadır lara sığmmıştır. laeelerı nuntazaUrkası bsşind sahUede) Hsıııııııııııuıııııııııııııııııııııiiiıınııııııııııııınııııııııınııııınınıııııi'iıııııııınııııımiiıııııııııııııtmııııııınııııınıııııınıııııııııımııııınınııııııııın tün olaganlıklan da birlİKte taşıdığı sanılır. Önümüzdeki günlerde bu büyük atılışın nasıl açıldığını göreceğiz YUNUS NADİ Musiki işi Üstad HaİidZiya Ufaklıgilin bu tnevzu üzerinde İlk yazısı yarınki saytmızda. Bugfîn 3 finCİİ sahİCeile ~ Sao'at bahısieri: Kadın ve ressam Yazan Van Dongen V
