4 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

t Casuslar Arasında 155 Naküİ! A. DAVER { Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal Rıhtım Şirketile | Tahkikat netîcesi itilâf imzalanıyor Maarifte bir yolsuzluk olmadığı anlaşıldı Bir iki gün • denberi tstan • bul Maarif müdürlüğünde, bir ihbar sebebile tahkikat yapıl dığını yaztnıştık. Meselenin mı hiyeti şudur: îstanbul ilk tedrisat müfet tişlerinden bir zat aleyhinde Maarif umumî Maarif müdSrü müf ettiş I i g i n e, Haydar Bmy bazı şikâyetler vaki olmustur. Yapılan tahkikat neticesinde kendisinin müfettislik vazifesine devam etmesi mahzurlu görülerek bir mektep muallimliğine tayin edilmistir. Mumaileyh, bu muamelenm tstanbul Maarif müdiriyeti tarafmdan ya • pıldıfını zannederek bir takım ih • barlarda bulunrauştur. Maarif umumî müfettişleri vasıtasile tetkik edilen bu ihbarlann neticede doğru olmadiklan anlaşılmıştır. Maarif müdürü Haydar Bey gel • diği tarihtenberi tstanbul maarifine çok faydası dokunmu* bir zat ol • duğu için neticenin böyle çıkacağı zaten malumdu. Bugunlerde mekteplerîn açılması dolayısile maarif idaresinin işleri pek artmiftir. tdareye o derece fazla tehacüm vardır ki Maarif müdürü geçenlerde bu yüzden baygmlık gecirmişti. Cumhuriyet s'4 leşriııicvvei Sen Kentende ihtiyar bir karı koca telgraf hatlarına tel takmak suretile Alman telgraflarını aşırıyorlardı Müdür birkaç güne kadar Yeldeğirmenlerinin kanatlan, linde çıkmıştır. Casusların yaptığı Ankaraya gideçek muhtelif renkte bayraklar, bir ki lise kulesindeki büyük saatin akrebile yelkovanı, kilise çanlarımn çalınışı, Almanlar tarafından mütc • madi bir dikkat ve tarassudu icap ettiren haberleşme vasıtalan îdi. Sen Kentende ihtiyar bir kan kocanın Fransız casusluk teşkilâtı hesabına, telgraf hatlarına tel tak • mak suretile Alman telgraflarım aşırdıkları ve düşmana bildirdikleri meydana çıkmıştı. 191718 kışında, Fransız istih • barat teşkilâh, bazı Alman askeri ve sinaî müessesatını tayyare ile veya »abotaj suretile tahrip ettir • mek için kendilerine lâzım olan harita ve plânları elde etmek mak • «adile büyük gayretler sarfetmişti. Cephe gerisinde, hhnaye mıntakası denilen yerlerde, fotoğraf çekmek resmen yasakti. Bu sahaya ait manzaraları gösteren kartpostallar satmak ta yasaktı. Fakat tsviçre > ide keşfedilen bazı casusluk vak'alan gösterdi ki düşman caıuslan, 1 Almanyaya ait bazı erkânıharbiye haritalarını ele geçirmişlerdi. Bunlann çoğu, en mühim Alman top ve cepane fabrikalarmm bulunduğu mıntakaların haritaları idi. Tayyarelerle bombardiman edilecek he defler, bn Iıaritalarda sureti mahsusada gösterilmişti. sahte mühürde kelime tamam ya • .zılmış ve bu yüzden mühürün sahte olduğu anlaşılmıştı. Mühürleri taklit eden casuslar, hazır lop vumurta vasıtasile mu • hürleri aslından çahyorlardı. Ba sıltnış mühürün üstüne kabuklarım soyduktan sonra, sıcak bir hazır lop yumurtayı basıynr ve böylece alınan mühür suretini başka bir kiğıda nnklediyolardı. tyi basılmış bir mühürden bu sekilde dikkat ve itina ile çalışmak suretile mükem • mel surette üç dört defa istifade etmek mümkündü. Rıhtım firketi müdürü M. Kanoşla maiyeti bir iki güne kadar Ankaraya gideceklerdir. Şirket müdürü Ankarada, Adliye Vekili Saracoğlu Şükıü Beyle esaslan parafe edilmi» olan kat'î itilâfnameyi imza ede • cektir. M. Kanoşa mukaveleyi imaz için Paristen kat'î salâhiyet ve talimat gelmistir. Yeni itilâfa göre, hükumetin şir ket merkezine faizsiz olarak vere • ceği para kırk senede ödenecektir. Maktu olan bu para miktan henüz mektum tutulmaktad'ır. Rıhtım şirketinin 1 kânuniuani 1935 ten itibaren hükumete intikali ve teşekkül edecek yeni liman ida resine devri muhtemeldir. Şirkette tasfîye muamelâtma devam olun • maktadır. Şirketin Galata kaleminden ve muhtelif antrepolannda çahşan memurlardan şimdiye kadar 30 kiçinin işine nihayet verümiştir. Bu memurlar iki maas nisbetinde taz • minat almaktadırlar. Efgana gidecek askerî heyetimiz Bugün Toros ekspresile hareket ediyor tran ile Efganistan arasmda ki hudut ihtilâ fını tetkik ve ha kemlik edecek olan Ordu müfeP tişi Fahrettin Pa şanm riyasetin • deki askeri he • yetimiz bugün Toco» ektpresi le Halebe hare ket edecektir. Heyet rmim. Heyet Halep ten sonra trana Fahrettin Paşa hareket edecek ve Tahranda bir müddet kalarak vaziyeti tran noktai nazarına göre tetkik ettikten sonra Kâbile gidecektir. Fahrettin Paşa, Kâbilde de tet • kikatmjL devam ettikten sonra münaziünfih meselelere saha teşkil eden hudut arazisini de görecek, son< ra hakem sıfatile kararını vere cektir. Heyetimizm bu seyahati üç ay kadar sürecektir. Tetkikat ve karar. dan sonra Hindistana geçilecek ve oradan deniz yolile memleketimize dönülecektir. Romanya ve Sovyetler omanya Hariciye Nazın M. Titülesko geçen ayın son günü istifa etti. Bir gün sonra da Tataresko kabinesi heyeti umumiy»sile iktidar mevkiinden çekildi. Bu iki istifa arasında münasebet olmadığı, Hariciye Nazırınm istifasının kabinenin Utifasını ta cil etmediği Bükreşten gelen tel • grafnameltrde temin olunuyor. Fransız gaseteleri M. Titüles • konun Sovyet Rusya ile anlaşmak siyasetinde çok ileri gittiği için her taraftan uğradığı hücumlar neticesi istifaya mecbur kaldığını eheramiyetle kaydedıyorlar. Bu gazetelerden Oevre diyor ki: «Sovyet Rusya ile anlaşmak siya • aetini Romanyada yalnız başına iltizam ve takip eden M. Titülesko olduğundan bu yüzden uğradığı çok şiddetli hücumlar karsısında istifaya mecbur kalmıştır. Küçük ttilâfın düşmanlan Titüleskodan kurtulduklan için pek memnun olacaklardır.» Gene Fransız gazetelerinden Journal diyor ki: «Cenevredeki son vâkıalar M. Titüleskonun arzu eylediği şekilde cereyan etmemiştir. Sovyet Rus • yanın Cemiyeti Akvama gfrmesi Romanyamn Lehistanla mevcut ittifakmi zâfa uğratmıştır.> Fransız gazetelerinin yukandaki neşriyatı M. Titüleskonun Romanyanın cenup hudutlannı Balkan mi sakile tetnm eylediği gibi şark hudutiannı dahi büyük komşusu Sovyet Rusya ile hakikl bir surette anlaşmak ve uzlaşmak tarikile temin için Moskova hükumeti lehinde tarafgirane bir siyaset takip eyleraek suretile gerek Romanya dahilindeki sivasî âmil ve kuvvetler ve gerek komşu devletlerle hayli vakittenberi girişmiş olduğu gizîi mücadelenra n'tbayet patlak verdiğini gosteriyor. M. TıtUJeskonun Sovyet dostluğu, hâlâ bu devleb ı<^>ımaktan kntina eden Yugoslavya devlet'mî Romanyada n soğutmuş ve aralannda tslâv kardeşliği bulunan Bulgaristana da> ha ziyade yakmlaşbrmıştır. Diğer taraftan Romanyanm i^skerî Vii,uK müttefiki Lehistanla da arası açılmıştır. Lehistan Romanya ile aktey« lediği askerî ittifakla eskiden bir. Rus eyaleti olup muahharen Ro manya tarafından işgal ve ilhak edilen, işgal ve ilhakı bugüne ka dar kat'î ve resmî surette Sovyet Rusya tarafından tanınnuyan Basarabya eyaletinin ve Romanya • nın alelumum şark hudutla\mın müdafaanm deruhde etmişti. Hatta iki devletin Sovyet Rusyaya karşı bir likte harbedeceği ordulara bir (Leh1 jeneralinin kumanda etmesi bile e» kâniharbiyeleri arasında kararlaştınlmıştı. \ M. Titüleskonun henüz Basarabya üzorindeki tasarruf hakkından resmî ve sarih bir surette feragat etmiyen Sovyet Rusyaya karşı «österdiği dostluk ve uzlaşma tema yüllerine istinat ederek Lehistanm askeri ittifakmı mühimsemeraesi Romanyada bazı mehafilin ve ihtimal Tataresko kabinesindeki arka/''jlannuı şiddetli tenkit ve büeıum lanna oğramişhr. Maahaza gerek haricî, gerek dahilî siyaıette büyük meharet v kudcet sabibi olduğunu defaatle ispat eden M. Titüleskonun kat'î surette mağlup olduğuna şimdiden hi\kmedilemez. Bu nüfuzlu devlet adamım yarın tekrar iş başında görebiliriz. MUHARREM FEYZt Itilâf casusları, ecnebi pasaportlarından çok istifade etmişler, Osmaniı, tspanyol, Rumen, Yunan, hatta küçük SanSalvador hüku • metinm bile pasaportlarını kullanmiflardır. Ispanyaya ayak basmamış ve ispanyolca bir kelime bile bilmiyen adamların ceplerinde tspanyol pasaportlan vardı. tspan yadaki dokuma fabrikalanndan biri Frantız casusluk teşkilâtına Al • man> a ve Avusturyada kendi f irmasını temsil edecek dört kişiye verilmek üzere doldurultnamış dört vesika vermişti. Fransızlar bu ve • sikalan kendi casuslannın ismile doldurdular; fakat Almanlar haber alarak casuslan yakaladılar. tngilizler, Intellicens Servisin mükemmeliyeti sayesinde bütün Alman limanlanndan kalkan vapurların hareket günlerini ve isimlerini bi liyorlardı. Itilâf casusluk teskilâtı Alman • yaya, un çuvalları, ekmek içi, ttalyadan Isviçreye ve oradan Almanyaya gönderilen limon sandıklan, bir litrelik şişeler, konserve kutu ian içinde infilâk maddeleri ithal ediyorlardı. Bunların bir kısmı Amerikadan Felemenge, oradan da yağ fıçılan îçinde kaçak «uretile Belçika ve A1mariy&y%[ jfeçMHyordu. Düsman teskilâtı" Almanyada yangm çıkarmak için camdan bir hartuç kullanıyordu. Bu hartuç bir mukavva kutuya konuluyordu. Kutunun fistünde 2 1/2, 3 1/4, 3 1/2 gibi raicamlar vardı. Yangın çıkar. mak istenildiği zaman şişeyi mu kavvadan çıkarmak ve ucundaki sivri kismını kmp ot, saman, petrol gibi yanmağa müsait mevaddm yanına bırakmak kâfi idi. Kutunun üstündekî rakamlara göre, iki buçuk yahut üç saat bir çeyrek sonra hava ile temas neticesinde, şişenin içindeki maddeden beş altı dakika devamlı yanan bir metor boyunda bir alev fışkırıyordu. Su bentlerini berhava etmek için asit pikrik dolu 7 ilâ 13 santimet ro kutrunda ve takriben bir buçuk metro boyunda bombalar kullanı Iıyordu. Bunlar, hayli kalın demirleri bile tahrip ediyordu. Fransızlar tayyarelerile cephe gerisine adam indirerek bu bomba lan su bentlerine, koprülere koy • duruyorlardı. Fransız teskilâtı bentleri, fabrikalar, cepanelikler veya vapurların tahribi için 30,000 ile 40,000 frank arasında mükâ • fat veriyorlardı. (Mabadr var) ADLIYEDE Esnaf Bankası tahkikatı fezlekesi yapıldı Esnaf Bankası tahkikatmın adli safhasile meşgul bulunmakta olan Müddeiuraumî muavinlermden Muh. lis Bey tahkikat fezlekesmi hazırlamıştır. Gerek idari, gerek adlî cephelerden uzun müddetth devam etmekte olan tetkikat en mce noktalara kadar derinleştirilmiş; Bankanm bütün hesaplan gözden geçirilmis; ortada suç teşkil edecek bir cürüm mevcut olup olmadığı araştırılmış ve bu arada suç mevcut dlduğuna göre mürurü zaman ve affı umumî ile derecei alâkalan da göz önünde bulundurulmuştur. Henüz müsvedde halinde bulunan tahkikat fezlekesi daktilo ile tebyiz edilmektedir. Şimdiki halde f ezleke etrafinda ket.um, maktadır. Fezleke önümüzdekj ta i<*inde Vekâlete gönd.erilepektir» MÜTEFERRİK Kurtuluş bayramına hazırlık 6 teşrinievvel tstanbulun kurtu luş günü olması dolayısile yapılacak büyük merasim hazırlıklarına de • vam edilmektedir. Bu münasebetle dün bütün ortamektepler ve Iiselere tebligatta bulunularak resmigeçide ifthrak edecek talebe ve mektep iz cilerinin hazırlaıunalan bildiril • miştir. tngilizler, suikastlar için büyük paralar vadetmişlerdi. 1918 nisa ninda yakalanan Alman tayfalarından Jakobusun itirafatına göre, tngiliz Intellicens Servis teşkilâtı, tmparator Vilhelme yapılacak bir •uikast için bir milyon mark, bir denizalh gemisinin tahribi için 500,000 mark, bir tersane, tophane veya köprünün berhava edilmesi için 200,000 mark, isyan ve grev çıkarmak için 50,000 mark, muhtelif haberler için kıymetlerine göre 5,000 ilâ 20,000 mark veriyorlardı. Bir İngiliz miralayı, Felemenkteki ln • giliz konsoloshanesinde tayfa Ja • kobusa bizzat talimat vermiş ve bu mükâfatlann listesini okumuştu. Düşman istihbarat teşkilâtı, g&rüknemiş bir meharetle, casuslan için sahte hüviyet cüzdanları ve ve•ikalar imal ediyorlardı. Itilâf devletleri, Cenevrede sahte pasaport yapan bir atölye açmışlardı. Bura» da yapılan pasaportlar ashna o kadar müşabihti ki, büyük bir tecrübe sahibi olan san'atkârlar bile sah te olduğunu anlıyamıyoriardı. tsviçre poiisi 1915 sonbaharmda Luganoda Arjantm viskonsolosu, Noter M... namında bir adamın büyük bir «ahte vesika ticareti yaptığını meydana çıkardı. Bu sahtekâr, noter sıfatile vesaiki resmileştiri yor, viskonsolos sıfatile de pasaport veriyordu. Birçok casuslar da hukuku medniyetlerini kaybetmiş olan eski kürek mahkumlarina verilen vesika lar kullanıyorlardı. Fakat casus lara karşı alman tedbirler sayesinde, bunların çoğu meydana çıka rıldı. Bazan gülünç yanlışlıklar da oluyordu. Bir Alman fırkasına aît hakikî mühürde vaktile bir yanlış lık yapılmış «division» kelimesi son «t» harfi unutularak «divison» şek tlkmekteplerden 6,000 talebe çıktı, 14,000 talebe girdi Bu sene ilkmekteplerden mezun olan talebenin miktan 6,000 dir. Buna mukabil henüz neticeti kat'i su • rette anlaşılmış olmamakla bera • ber fimdiye kadar ilkmekteplere 14,000 talebe kaydedildiğİ tahmin olunmaktadır. Maarif müdiriyeti yeniden birkaç mekteple mevcut mekteplerde müteaddit aınıflar açmaktadır. Mudiriyet bu mefcteplere sıra gretişHrmekte müşkülât çekmektedir. Nurullah Esat Bey bugün geliyor Bir müddettenberi Rusya ve Avrupada sanayi işleri üzerinde tet kikatta bulunmakta olan Sümer Bank umumî Müdürü Nurullah E • sat Bey bugün şehrimize dönecekNurullah Esat Bey, şehrlmlzde bir iki gün kaldıktan sonra Anka' raya gidecektir. Sümer Bank mü dürü Ankaradan sonra Kayseriye giderek orada yapılmakta olan yeni mensucat fabrikasınm inşaatını tet* kik edecektir. Ağırceza Reisi Temyize nâklediliyor Haber verildiğtne göre Ağırceza mahkemesi reisi Aziz Beyin mahkemei temyize nakledilerek yerine eski Ağırceza mahkemesi reisi Sabri Beyin tayini takarrür etmistir. VİLÂYETTE Iskân yerleri degiştirilenler Eşkiyalık yaptıklanndan iskân mahalleri değiftirilen bazı kimseler dün şehrimize getirilerek yeni yerlerine sevkedümislerdir. ÜNİVERSÎTEDE Dr. Şekip Habip Bey Bundan iki ay kadar evvel Avrupaya bir tetkik seyahatine gittniş olan doktor Şekip Habip Bey tetkikatınt ikmal ederek şehrimize avdet etmistir. Bir esrarkeş hastanede Auf kalacak Çerkesli Mehmet isminde bir esrarkeş 9 uncu ihtısas mahkemesine verilmiş, muhakeme neticesinde suçlunun esrara alışkanlığı iptilâ derecesinde olduğu görülerek bir hastanede altı aydan aşağı olma mak üzere tedavi altına aluunasina ve hastanede mevkuf bulunraasına karar verilmişti. Mehmet tekrar Galatada esrar içerken yakalanmıs ve zabıtaya bu esrarlan Galatada tütüncü Ahmet Efendiden aldığını söylemistir. Mahkeme, tütüncü Ahmet Efendinin esrar sattığı sabit olmadığmdan beraetine karar vermiştir. Çerkesli Mehmede gelince, esrara alıskanhğı hastalık halini almıs olan bu adamın, iki hafta evvel 9 uncu ihtısas mahkemesince hastaneye sevkine karar verilmiş olduğundan, ayrıca tecziyesine mahal görüle » memistir. 1 protesör Almanyaya gitti Tıp fakültesi profesörlerinden Şvartz ve Lipman yirmı gün mezuniyetle Almanyaya gitmişlerdir. Profesorlerin derslerine muavinleri devam edecektir. Hukuka ragbet azaldı ünivrsite fakültelerinde yazüma işlerine devam edilmektedir. Bu sene Hukuk Fakültesîne çok az muracaat vardnr Şimdiye kadar birinci sınıfa 14 talebe kaydedilmiştir. Buna mukabil Tıp Fakültesine rağbet çoktur. Elektrik Şirketi müzakereye ' hazırlanıyor GÜMRÜKLERDE Rapor Vekâlete gönderildi Gümrük Başmüdürü Seyfi ve muhafaza başmüdürü Hasan Beyler, Pire ve tskenderiye seferlerin • dm yolcu eşyasnun vapurda muaye « nesi kabil olup olmadığını tetkik etmişlerdi. Bu hususta hazırlanan rapor Vekâlete gönderilmiftir. Raporda, yolculara kolayhk göstermek maksadile alınacak olan bu tedbirler tesbit edilmiş, Vekâlete teklif olunmuştur. Vekâlet tetkik ettikten sonra kararını gümrük idarelerine bildirecektir. Dün kendisile görüştüğümüz Gümrük Başmüdürü Seyfi Bey, raporun Vekâlete gönderildiğini, emrin vürudunda tatbikata geçileceğini söylemistir. Maliye ihtısas dersleri bitti r Nafıa Vekâletile Elektrik, Tramvay ve Tünel şirketlerine ait muh telif işler üzerinde müzakerelerde bulunmak üzere Ankaraya gidecek olan şirket murahhaslan M. Han • sesin riyasetinde muntazaman ça • Isşmakta, Ankarada müzakereye mevzu olacak olan Elektrik sirketinin sermayesi, yeni elektrik ve tramvay tarifeleri, amele ve talebe için ucuz bilet ihdası, yeni hatlar mşası, tünel mukavelesinin tamamii tatbikı işleri etrafında mukavelelere ve bilânçolara göre tetkikatta bulunmaktadır lar. Bu heyetin mesaisine Belçika dan fevkalâde murahhas olarak gelmiş olan M. Kotier de istkak etmektedir. Araba Ustünde esrar çekenler Araba üstünde esrar içerlerken yakalanan arabacı Osman, Emin ve Hüseynin ihtısas mahkemesindeki muhakemeleri bitmistir. Osmanla Emin ikiser ay hapse tnahkum ol • muşlardır. Hü«eyin beraet etmis • tir. Karann tefhiminden sonra Osmaola Emin tevVif edilmislerdir. Türk Tıbbî müstahzaratı Türk müstahzaratı tıbbiyesini gerek memlekette ve gerek hariçte tanıtmak üzere doktor Selâmi İb • rahim Bey tarafından yeni teşkilât yapılmaktadır. ECNEBİ MEHAFÎLDE Çin askerî heyetinin ziyaretleri Çin askerî heyeti dün mihmandarlart bahriye binbaşısi Nahit Beyin refakatinde Maltepe atış mektebmî ziyaret etmîşlerdir. Çin heyeti yarırt Harp Akademisini ziyaretle cuma akşamki eskpresle Ankaraya hare ket edecektir. POLÎSTE Mm. Sultana bir dava daha açtı Çıplaklar cemiyetine mensup bulunan Dokidis Efendi geçenlerde zevcesi Madam Sultana aleyhine bir dava açarak zevcesinin yanında oturan çocuklarını kendî yanına almak istemiş ve fakat mahkeme bunu reddederek çocuklann annele tinin yanında kalmalanna karar vermişti. Bu sefer de Madam Sul tana kocası Dokidis Efendi aley hine bir «nez'i velâyet» davası aç mıştır. Madam Sultana kocasmm çocuklar üzerindeki velilik hakkı • nın iskatını îstemektedir. Bu davaya da yakında bakılacaktır. MAARİFTE Hasan Ali Bey geliyor Orta tedrisat umum müdürü Hasan Ali Bey üç güne kadar şehrimize gelecektir. ÜskUdarda bir tramvay yoldan çıktı Evvelki gün Üsküdarda bir tramvay kazası olmustur. üskü • dardan Haydarpaşaya gitmekte olan vatman Şükrü Efendinin idareskıdeki tramvay arabası, cereyanın birdenbire kesilraesile raydan fır • lamış ve bütün hızile cadde kena • nndaki elektrik direğine çarpmıştir. Direk kırılmış ve tramvayın üzerine düşmüşse de nüfus zayiatı olmamıştır. Yalmz marangoz Sa« lih Efendi ve karısi Nimet Hanım yanağmdan hafifçe yaralanmışlardır. Cumhuriyet Nüshası 5 KuruştuT t Dün imtihan edilen memurlar Dört aydanberi Istanbul Halkevinde devam etmekte olan maliye tahakkuk memurlukları ihtısas derslerine nihayet verilmiş ve dünden itibaren imtihanlara başlanmıştır. İmtihanlan tstanbul mıntakası maliye tahakkuk müdürü Talftt, Ankara varidat müdür muavînî Ali Rıza, maliye müfettişlerinden Sait, hukuk âmiri Raşit, Kadıköy tahakkuk müdürü Âmir Beyler yapmaktadırlar» İmtihanlara dün saat onda başlanmış, geç vakte kadar devam edilmiştir. Dünkü imtihana sekiz memur dahil olmustur, bugün de devam edilecektir. Komllnistlerin muhakemesi Komünistlikle maznun ve mev • kuf bulunan doktor Hikmet, kar deşi Salâhi ve eczacı Vasıf Beyler aleyhindeki davaya dün Ağırceza mahkemesinde devam edilerek bazı şahitler dinlenmiştir. Diğer bazı sahitlerin celbi için dava talik olunmuştur. Senelik 1400 Kr. 170Ö 1450 Altıayhk 750 4 0 0 . Üç ayhk 400' 0 6 600. Bir ayhk 150 yoktur k Abone j T ü r k i y r şeraitii ^