3 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

*&#*=•• B UGU N AbdUfcamidc 33 scneUfc caltaaatrada en act günleri yasatan HAFTA gazetestade fcu hadlseyi Abdfilhaadt tarafından tahkika nemur edllen Naılf Sururi B. tarafından yazünıstu, BOMBA hadisesi ıSayısı 7,5 Kr.( 3 TeŞnni6VV8l Ibu4 » . n ISTANBUL CAĞALOĞLU Q 7 NO. öt 4 U Telgraf ve mefcföp adresl: Cumhuriyet, Istanbul . Posta kntusu: tstanbul. No. 24 Telefon: Başmuharrlr Te evl: 22366, Tahrir heyetl: 24296, İdare re matbaa kısmlle Matbaacılık re Ne?rlyat Şirketi, 24299 24290. umhuri HAYAT Ansiklopedisi net cilt haıırdır. Cffaferlnİzİ bir an evvel ciltletiniz Almanyanın Ihracat güreşi DrL'den: 26/9/1934 a ktuadî hayah jiir gibi taniha ve kaII riha ifi sananlar devrimizde az değildir. En çetin iküsat meseleleri üze rine facia romanlan yazanlara «k sık rasgeliyoruz. Bu, devrimizin agır buhranmdan doğmuş birşey değildir. ln sanlık eskidenberi elinde kuruntu ve faayal bayrağı tasıyanlardan mahnım kalmamıştır. Bunlardan şan vermiş birkaçını sayabiliriz: Morus, Campa nella, Cabet... Biiyiik kuruntuculann (utopistler) yaşadıklan zamanlarda ikhsat örgiisü ilk eltezgâhı kumaslan gibi sade idi. Usta ve çırak isocağında, henüz, diinya pazannm relzelesini duytnamâşh. Fabrika tahvillerini birkaç dakika içinde indiren ve çıkaran radyo dalgan toprak üstünde ürpermemisti. Yerli pazar henüz büyük bir denizin ırmağı haline gelmemişti. Her devrin üzüntüleri ve sıkmtdan olmustur. O devrin de öyle.. Halbuki biz, bugün, küçük bir yan • lıç adımn yaratacafı sanılışı yülarca düzeltemiyecek kadar çeb"n ve ince bir iktısadî devirde yaşıyoruz. Bugün bu dunlann yolunu çizen tek bir büyük ve jMUsıImaz kudret vardır: Gerçeklik.. Bu yıldınro, fırtına ve kasırga gibi i« • tediğini yapan, budunlann giireş hızı • nı yoğuran gerçeklik kudretine roman» îkhsadiyatile, kuruntu (utopie) ile gem vurulamaz. Her kuruntu, her hayal Cem«idin altuı kadehinden içilmis sa rap gibi geçici varlığa siiinmez cennet tabîolan serer. Onun icin, gençliğin engeUer karsısında mnak suyu gibi ko • püren çağında bu roman iktısadiya • tının büyüsü sonsuzdur. Devriroizin büvi'k ve buyuliven îk • tısat romanı nedir? Bu Utopia ülkesine £ok benziyen Autarchia ülkesidir, yani nudye ve istiridye gibi kabuğu içine cekilmiy, sınırtan icine büzirlmo» bir 3ct'sat ve istihsal sistemi.. Halbuki, ta • tiat, insanın kâtjıt üstundeki hesaplan S'bi uslu ve sessiz degildir. Bir yağmur, Jrir dolu hesab: altüst eder. Teknik kefiflerin biitün dünyayı altüst eden ne ticelen'ni, kuruntuculan ürkütmenıek için, hesaba ka*mıyalım. Hitler îsba jina geçmeden önce, Almanyada, böyle bir tecrübeye girişmek hevesi genç iktısatçılann en çaldırtıcı rüyasun teş • kil ediyordu. Alman ihracah büyük bir Jıızla azalrrvağa, daralmağa başlayınca, Cemsît sarabınm bayılhcı tabîolan birer birer, ilkbahar sisleri gibi erimeğe ve gerçekliğin dağlaruu göstermege rıaşlamtshr. Autarchia, ( 1 ) öne dogra bir adım değil, Orta zamana, geriye doğru bir admıdır. Coğrafya ve iklim değişikligi ilk uyanutan bugüne değin hudunlararası ahmverimmin (mübadelesinin) temeilni kurraustur. Bunu an lamak îçin eskizaman alımverim yollanna göz gezdirmek elverir. Bugunün en genis müstemleke devletleri, Ingiltere, Fransa, milyonlarca kilometrelik çok değüik iklimlerile Autarchia arkasında kosamıyor. Biitün Avrupamn bir kaç misli büyüklüğunde komünist Rusya, kendisine yol açmak için dumping ile ileriye atıhyor. tçinde hız ve yara • tıcı kudret duyan bir budun için midye gibi kabuğunun içinde büzülmek, ixtısadî itScâfa kapanmak ne korkunç bir tevekkül, ne acı bir aynarostur. İçinde hayat ve gençlik çağhyan budunlar iktısat manastmna çekilerrvezler. fste Almanyayı autarchia tevekkülünden u zaklaştnan, onu eski güreşine daha büyük bir hızla sürükliyen sebeplerden biri de budur. Almanya hansa fle ikhsat tarihinde cok ehemmiyetli bir varlık göstermîştir. Almanya, Hansa ruhile, Hansa alışveris zihniyetile, budunlararası alrnı verim yolunu açmağa çalısıyor. Bu yol nasıl bir yoldur? Bu ayın 25 înde Dresden belediyesinin çok ihtisamh salo nunda yapılan bir toplanhda bu me • sele, yeni devrin en salâhiyetli şahsi • yetleri tarafmdan münakasa edilmis • tir. Soz söyliyenler arastnda Saksonya umum valisi Martin Mutschmann, Wer« ner Daitz, Saksonya tktısat Nazın Lenk vardır. Yapılan tahlillerden sunu anlıyoruz: Nasyonal sosyaüst inkılâbı, Büvük Fransız thtilâli gibi üniversel (dünya kucaklıyan) mefhumlarla or M. NERMl & tkinci sahifede) ( 1) Kendi kendine yetmek siyaseti. Tataresko kabinesi Prens Güstav Adolf Hz. ve ailesi dün istifa etti dün geldiler, merasimle karşılandılar Buhranın sebebi M. Titüleskonun Haricî şef olaMisafirlerimiz doğruca Ankaraya hareket ettiler rak kalmasına muhalefet edilmesidir Isveç Veliahti şehrimizde... Romanyada siyasî buhran Prens Güstav Adolf ve Prensesler Hazeratımn isti kballerinden inttbalar: Solda Prens Hz. yatlarınJa i Muhittin Beyle gorüşvrlerken, sağda bir kun mdammız Prenses Mari Luize takdim olunuyor Aziz misafirlerimiz tsveç Veliah | ti Pren* Giiatav Adolf Hazretleri, zevceleri Prenses Marî Luiz ile ke> rimeleri Prenses Ingrit dün saat tam 17 de Wasland yatile şehrimize muvasalat etmislerdir. Hükumet namına Hariciye Ve kâleti besincl daire müdürü Hulusi Fuat Beyle tesrifattan Şefkati Nuri Beyler, tstanbul sehri namına da Vali Muhittin ve Kolordu Kumandanı Halis Pasa motörle Yeşilköy aç'klarında Prens Hazretlerini karsılamıslar ve yata çıkarak beyanı hosamedi etmislerdir. Bu esnada dört tayyaremizden mürekkep bir filo Wasland vapuru üzerinde uçuşlar yaparak muhte rem misafirleri selâmlamışlardır. (Mabadi altınct sahifede) İstifa eden Romanya Basvekili M. Tataresko Bükres 2 (A.A.) M. Tatareskonun istifası hakkmda Rador a jansının ögrendiğine göre dün saat 16 da nazırlar meclisi Basveki lin evinde toplanımstır. Basvekil p&rlamentonun açılması arifesinde Krala, gerek hükumetin fimdiye kadar yaptığı isler ve gerek bun dan sonra halledilecek mühim me•eleler bakımmdan umumî vazi • yeti tetkik fırsatı vermegi lü zumlu addettiğini arkada»lar>na söylemistir. M. Tataresko bu mü nasebetle bazı dairelerd» deiifiklikler olacağinı ilâve etmistir. Kabinenin dusmesine sebep olan Hariciye Nazın M. Titülesko ögrenmiştir. M. Titülesko bu isti fanın bütün kabinenin çekilmesini intaç ettiğini dün haber almıstır. Buhranın sebebi M. Titüleskonun haricî siyasette şef olarak kalmagı ve bunun mesuliyetini derubte etmegi Istemesidir. Bu arruya vakî olan muhalefetler sebebile Romanya hariciye nazın istifası tir. îstifadan evve' Bükres 2 (A.A.) Sanayi nazırı M. Manolesko sahsî ss'j^p'» den dolayı istifasını verrr'. ve bu utifa bütün kabinenin i ' "asını intaç etmistir. Kral Utifayı kabul etmls ve M. TaıaresKoyu t«kı«r yeni hükumetin teşkiline memur etmistir. Bu tebeddül, çoktanberi bekienmekte WL iıtifanm sebebi Cenevre 2 (A.A.) Havas a jansmın mümessili «vvelft M. Ta tareaJcoya istifasını verenin Hariciye nazın M. Titülesko olduğunu Veliahtîn kerîmeleri Prenset Ingıit yatta ittikbal heyetinden bir kumandammızla konufuyor isveç Veliahti Hazretleri Haydarpaşa gctrt önunde Isveç koloniti arannda Iran murahhas heyeti reisile bir mülâkat Dâşti Han Gazi Hz. için «Milletinin ruhunu fethetmek, İskender gibi dünyanın yarısıriı fethetmekten daha büyük bir zaferdir» diyor BeynebnOel parlamentolar konferaniında tran murahhas heye ti reisi olan A. Dâşti Han, gazetemize ?u beya natta bulunmu» tur: < BeyneJmilel parlamento lar bieliğinin, issizlik, ameleni" çahsma saatleri A. Dâşti Han ve has«at;n sil&hlan bırakma ve emniyet '«»lerinde çok müessir olacagı aŞLJıârdr. tşsizlik, âlemşü mul bir tehlike sayılamaz. Avrupa bu dertten, sarktan ziyade muztariptir. Nasıl ki Avrupanm harpten korkusu da sarktan ziyad'edir. Zira Avrupa devletleri birbirlerile silâh yarışı yapmakta ve her an biri diğerini bu yarışta geçmektedir. Ihtiras, ticaret ve san'at ta birçok ih tilâflar yaratmaktadır. Biz şarkh lar, hicbir bususta kin beslemeği bilmeyiz. Şark, Avrupa derecesinde müs tahsil olmadıği cihetle, onun kadar, mahsullerini sürecek mahrec ara • mak zaruretinde değiIdL Lâkin her devlet, karşılikh anlaşmalarla, muK» temel bir harbin önüne geçm«ğe, kendi menfaati iktizasından olarak, çahsmayi tabiî ad'deder. Cemiyeti Akvam da, haiz olduğu nüfuzla, bir çok ihtilâflan dostça balletmeğe muvaffak olmustur. Dünya, elbetta çok değişmiştir. Bundan otuz sene evvel, hükumetlerin elde etmek is • tedikleri m«nafii temin edebilme leri için, harp, yegâne çare idi. Bugün, Akvam Cemiyeti, milletler arasındaki ihtilâflan sulhan tesviye etmek çarelerini ihzar eylemekte • dir. Meselâ, lranda, geçen sene imtiyazım feshetmis olduğumuz petrol meselesL Eski Kaçar hanedam tarafından 32 yıl evvel bahşedllmiş olan bu îmtiyazm şartlan kat'iyyen tranm lehine değildi. Şirket, bu imtiya» zın, şimdiki hükumet tarafından feshedilmesini kabul etmek istemiyordu. Eski devirde olsaydı, tngi ' lizler bizi, bu imtiyazin ahkâmına riayet etmeğe mecbur kılabilirlerdi. Lâkin hükumetimiz, Cenevreye, Akvam Cemiyetine bir murahhas gönderdi ve Cemiyet te meselenin tet kikini Çekoslovakya Hariciye Na zın M. Beneşe havale etti. M. Benes Tahrana iki mütehassıs yolladıktan (Mabadi dördüncü sahifede) Iniihap faaliyeti artıyor! Malk reyini derin bir Alman zevkle kullanıyor ; Bir^esrettiğigazetesinin makale Dün gayrimüslim vatandaşların büyük alâka ile intihaba iştirak ettikleri göze çarpıyordu the turkısch* A «fto« türhısch sprechtn ternt* r Dil savaşımız ve ecnebîler Dün intihabın en hararetli safhasına sahne olan Usküdarda intihap yerinden bir görünüs Istanbul Belediye mtihabmm dün lerinin tefriki işi tamamile halka bırakılmıştır. Bu itibarla dün intihap ikinci günü idi. Evvelki gün yalnız nahiyelerde cereyan etmeğe baş Kaymakamük dairelerinde yapılan laymca çok hararetlenmistir. intihap, dün nahiyelerde de başlaHer kazada, bu devrede meclise ımş, şehrin muhtelif kazalarından çıkarılan sandıklar dıin yer yer gez namzet gösterilen aza bulunuyor ve dirilerek vatandaşların reylerini da halkın kendini intihap etmesi için ha kolay kullanması temin olun herşeyi yapıyorlardı. Bu mesai hiç muştur. Diğer taraftan da her ka bir zaman listede hulunan diğer bir zanm Belediye dairelerinde intiha arkadaşınm aleyhinde olmamakla ba gene devam edilmiştbr. Dün !s • beraber yeni namzetler halka ait otanbulun 10 kazasınm 25 muhtelif lan serbest seçme hakkınm kendi yerinde intihap.sandıklaruta• rey'% *** (Mabadi aUmct sahifede) •, tılrnıştır. Bu itibarla intihabın şehrin umumî çehresine verdiği canlılık dün daha fazlalaşmıştır»,. 'j'ı~: ',. 4;fidGQ •alüfede 55'mîlyoalnV r tntihabm httsttsiyeti '•§!& Morgenpost> gazeteaımn Dil kurtdtay ee bayramından bahseden parçası «Bcrliner Morgenpost» gazetesi dfl savaşımız hakkında 23 eylul tarîhli nushasında siı yazıyı nesretmiştir: «Bu pazar günü, Türkiye, birînci dil (Mabadi besinci sahifede) IIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllllMllllltllllllllllllllllIlllllMlllllllilllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Yeni Tefrikamız İstanbulumuzun kurtuluş bayramı Büyük bvt kutlalama £*''prograıtıı hazırlandı ^ ,,3¥6 teşnııievve! «îunartesi «ünâ '* t * n ' bulumuzun kurtuluş bayramıdır. Bele diye reis muavini Hâmit Beyo» riyasa (Mabadi alttnct sahifede) 1 Karfiya Nakül : Abidln Daver f> >r ^ Çanakkalede bızımle çarpışan bir F r u s u labılının harp halıraları Bugün: ... Bu rfefaki,Belediye intihabınm bîr hu'usiyeti şudyrt* Meclise girecek aza ile yedek • § İBCİ MbJfede Firdevn nasıl yazdı Spor faalıvrtt. Şetinameyi