2 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

A B D U L H A M I D E Oizli kalmıs tarihî hakikatler Yazan : Otuz s n e evve hâdlseyi tahklka Abdulharrit tarafından memur edllmlş olj.il MnTİf «üitri R°v BOMB A Dnhirinri çpnA Nn 3 7 3 Q ™, . ^ , ISTANBUL CAĞALOĞLU « • o T o c r ; n : o u u p | \QIA uııuıı ıııi/i o c ı ı o ı ı u . u l j g Telgraf ve mektup adresl: Cıımhurlyet, ıstanbul . Posta kntusu* İstanbul. No. 246 wall £ I c o l IIIİCVVCI liJOHTelefon: Başmuharrir ve evl: 22368, Tahrlr heyett: 24298, İdare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şlrketl. 24299 24290. umhuriyet Aziz HAYAT Ansiklopedisi 6 ncı cîlt hazırdır. Cüzlerinizi bir an evvel ciltletiniz İsveç Velîahtinin Türkiyeyi ziyareti ta II sveç VeliaJıti Prens Güstav Adolf Hazretlerinin memleketimizi ziya • ret etmek istediğini geçen yazdan • beri biliyorduk. O zamandanberi bü tün memlekette bususî bir metnnuni • yetle telâkki edilmis olan bu tasavvur nihayet bugün tahakkuk edecek, Prens Güstav Adolf Hazretleri bugün tstan bula gelerek devlet merkezimiz olan Ankaraya doğru yoluna devam ede* cektir. Müfarünileyhin Tiirk hükumet ve milleti tarafından çok samimî bir muhabbetle karşılanacağını ve roemleketimizde misafir bulunduğu müddet çe elüstünde tabirile ancak ifade olu • nabilen bir hürmetle muame'e göreceğini söylemsğe hacet bile yoktur. Intihabın ilk günü çok canlı ve hararetli geçti ^ J misafirlerimiz isveç Veliahti Hz. bugün şehrimize geliyorlar Prens Güstav Adolf, refika ve kerimeleri vapurla ^elip doğru Ankaraya hareket edecekler Halk Belediye azası seçimîne büyük alâka göstermiş ve reyler müttefikan Fırka namzetlerine verilmiştir. Akşam radyoda bîr intihap gecesi yapıldı Büyük mesafelerin bizden ayırdığı tsveçle siyaset sahasında ancak sulb idealine hizmet etmekte ortaklığırmz vardır. Zaten Prens Güstav Adolf Hazretlerinin seyahatleri de evvel ve ahîr daha ziyade tetkik cevelânlan cümlesinden olarak cereyan etmekte • dh\ Bu defaki seyahatlerinde Prens Güstav Adolf Hazretlerini Tü^kiyeye gelmeğe sevkeden müessir amili, hiç süphesiz dünyaya velvele veren bir istiklâl cidalinden sonra gene dünyayi hayrette bırakan inkılâplarile memle • ketimlzin birdsnbire kuvvetle kend'sine çekici bir vaziyet kazanmış olmasında aramak doeru o'ur. Nitekim Prens Hazretlerinin Türkiyeye seyahatleri bu noktai nazardan bilhassa itina edilmiş siyasî bir şekil ve mahiyeti haiz bulunmaktadır. İsveç Veliahti Hazretleri dogruca Ankaraya giderek Reisicumhurumuz Gazi Hazretlerinin ziyaretini Tiirkiyedeki seyahat program'aının flk maddesi olarak tesbit eylemiş bulunuyor. Türkiye Cumhuriyeti hükumeti bu müstesna ve kibar misaFrmi mem'eketinvzde bulunduğu müddetçe gerek onun yüksek şeref ve haysiyetfne, gerek Türk mîsafirperverlîginin an'anevî şöhretine muvafık o'acak sekî'de ağırlamak için tertipler ve hazırlıklar a'mıstır. Prens Hz. bu ziyaretten bilistifade mem'eketimizin Bursa, lzmir ve tstanbul gibi bazı taraf'arında birer müd det tevakkuf etmek suretile seyahat edecektir. Bizde Demirbas diye maruf olan Onikinci Sarlın memleket'nden gelen muhterem Prens Türk millet ve hükumetinin kendisi hakkında muhabbet dolu bir hürmetle göstereceği itina ve iht'mamdan ümit ederiz ki, çok mem nun kalacaktır. Demirbas Kral, bu bizim tarihrmizîn dehlizlerinde panltısı nı daima muhafaza eden bir yıl&.zdır. Gerçi bugün iç*n artık bir hatıradan baska ve ondan iler: bir kıymet ve e : hemmîyeti yoktur. Fakat hâd se olur ki hatırası cihan değer derler a, isle bu hatrra o cümledendir. Bu sanki esatirî devre ait bir kahrzmanhk hahrpst gibi birşeydir. Dünya ne gibi teraUkî inkılâplan gfçirmis o'ursa olsun m» lumdur ki esatir kahramanları basları bulutlara kansan dağlarının tepe»inJe oturur durmakta devam etmskten hıçbîr zaman hîli kalmazlar. Türk'enn Demirbas Sarl ile tar'hî alâka'an da zamanla iste böyle gittikçe büyökKik ve berraklık kazanan efsanevî bir kah* ramanlık rpahiyeti almıştır. Hem o z*1manlar Isveçle aramızdaki mesafe sınidiki kadar uzak ta değildi. Hey gidi fiinler key! Bu hahralann ihyası Isveçlc manevi rabıtalarını zın bCtün kuvveti'e rcevrrt olduğunu gözler önünde canlandırmak içindir. Tarihin o hatıralara sahne olan zamanlanndan son gün'ere kadar dünya ahvalinde büyük değisiklikler oldu. Bugün Rusya f e biz samimî surette dostuz. tsveçlfler de sark komsularile düşman değllerdir. Zaten araziye ve fütuhata muteallik husumet sebepleri de kalmamıştır. Şinvdi insanlık kendi yüksek şanma yakısır mümkün olduğu kadar umumî bîr huzur ve sükun devrinin ihzarile mesguldür. Bu noktai nazardan tsveçlilerin Avrupanın şimal ufuklanna uzanan kendi güzel mem'eketlerinde her cihetle yüksek bir medeniyçt. , ve kültur inkişafında adeta numunelik denüecek bir manzara arzetmeleri hakikaten gıptalara lâyık bir vaziyet teşkil ediyor. Medeniyetin zırh siperden daha az kuvvetli bir silâh olmadığını anla • mak istiyenler İsveç mamuresinin mü • terakki ve mütekâmil tablosunu goz YUNUS NADt (Mabadi 3 üncii sahifede) y Aziz misafirlerimiz Prens Güstav Adolf ve refikalan Prenses Mari Luiz Hazeratı Aziz misafirimiz isveç Veliahti Prens Güstav Adolf Hazretlerile refikalan Prenses Mari Luiz ve kerimeleri Prenses Ingrit bugün şenrimizi şereflendireceklerdir. Prens ve Prenses hazaratını hâmil bulu nan Wasalarad yatı saat 17 de Haydarpasa önünde bulunacaktır. Yesilköyden hareket eden bir tayyare filosu muhterem raisafirlerimizi açık denizde karfihyacak ve Hay darpasaya kadar Wasaland yatına refakat edecektir. Yat Haydarpasa önüne gelir gelmez Selimiye kulasından atılacak 21 pare topla muhterem misafirlerimiz selâmlanacaktır. ttanbul Valisi Muhittin, Hariciye Vekâleti erkinından Hulusi Fuat ve Şefkati Nuri Beyler Prens ve Prenses Ha(Mabadi 3 üncn sahifede) tntîhap manzaralarından: Yukarıda sağda rey sandıklanna tehacüm, ortada ve solda reyini kullanan iki hanım, aşağıda solda Daimî Encümen azasından Nakiye Hanım Beyoğlunda lîsteleri tetkik ec. w solda Kadın Birliği Reisi Lâtife Bek:r Hanım Fatihte nutkunu sb'ylerken... tstanbulda Belediye intihabı dün başladı. Halkımız bu büyük millî hâ • diseyi bütün «arlığile benimsedigini ve içtimaî sahadaki olgunluğımu dün gösterdi. tntihap yerlerinin kalabalığı ve rey verenlerin şuurlu harekeri bunun en bariz misalidir. Dün başlıyan Şehir meclisi intihabı, ayni zamanda lstanbul(Mabadi beşinci aahifede) Celâl Beyin lspartada tekrar kapatıldı! Sinemacılar nihayet Dasöylediği mühim nutuk rülâceze aidatmı vermege «Şimdiyc kadar hep müşavere ve konsültasyon yapıyorduk. Artık vatan isabetli teşhisler koyarak çalışmayı emredivor» İjparta 1 (A.A.) Iktısat Vekili Celâl Bey dün gülyağı fabrikasının te me'atrrva mernsiminde şu nutku söy ledi: « Ismet Pasa hükumetinin sanayî programında mütevazı bir y\ i o'an gülyağı fabrikasının bugün temelini atıyoruz. Mütevazı kel'mesini bi'erek kullanıyorum. D'ğer yaptıjimiz islere nazaran fabr'kanm maddî kıymeti haki Ikaten mütevazıdır. Fakat prensip iti barile manevî k'ymeti asla onlardan geri kalnvş değildir. Gülyağcılık, msmleketimizin Bursa, Isparta ve Burdur gibi muhtelif yerle • rinde baş göstermiş, fakat bugün inhi : tata uğramıştır deni'ebil r. Buna sebep dış ticarette aranan teknik esaslara ri • ayet edilmemiş olmafidır. Alıcüar biz (Mabadi dördüncü sahifede) lllllllllllllllllll MIIIMIIIIIIIimillllMMtllHlllllllimmiMI ^lktısadt hayatımızda yeni biz devre JsJinemalar dün Velıaht Hazretlerinin kerimeleri Prenses tngrit mecbur oldular! tstanbul slnemacılan son yapılan itilâfa istinaden ve nihaî karara k»tizaren Dariilâceze aidatmı hazı randanbeıi vermiyorlardı. Vilâyet evvelki gün sinemacılara yaptığı tebliğatta aidatın bir te«rmiewel (Mobadi ikinci sahifede) Universite açıldı Yeni ders yılına Rektör Cemil Beyin nutkile başlandı ve ilk dersi profesör Fuat Bey verdi KENDİ KEND1MİZİ TENKlT: Ayasofya müze? Gazetelerde Ayasofyanın bir müze Qİarak tanzim edileceğını okudukça afallamakta devam ettığimizi itiraf etmek mecburiyetindeyiz Kendi kendimize mutemadiyen: Ne müzesP Diye soruyoruz, Şundan dolayı ki Ayasofyanın kendisi zaten en güzel bir müze ve belki ondan daha üstıin ola rak başlıbaşına tarihî bir abidedir. Miimkün olsa belki bu abide için bir müze yapılması düşünülebilirdi. Fakat bu abideyi herhangi bir müze mahfazası haline sokmağa bizim akhmız ermiyor GeTci Romanın Sen Piyeri kısmen ve zahiren bir müzeye de benzer»e de bu görüş hatahdır O esasen içindeki tektiık san'at eserlerile kıymeti artınlmıs bir mabet abidesidir Ayasofya da öyledir. Bu, bir mabet abide veya abide mabettİT. Fazla olarak onun simasına tarihî muazzam bn hâdise hal nde Türkluğün devirleri taklio eden kudreti de nakşolunmuştur Dıkkat edin, hep mabet olarak!.. Ayasofya bu itibarla da bir abide dir. Hem o bu itibarla bir Türk abidesidir. Evvel ve ahir abideliği galip olan bir mabede abide Yani mabet seklin de bir abide Muze haline çevirmeğe çalışmakta bizce onun abideliğine ha lel veren bir hata vardır. , Elimizden geliyorsa onu* muhat olduğu ihmal ve lâkaydî harabelerinden kurtararak zaten hiçbir müzeye nasip olmıyacak veçhile haiz olduğu cihan değer yüksek kıymetini gökleTe çıkaralım, bu, bizim bilhassa vazifemizdir ** universite konferans salonunda Cemil Beyin açış nutku dinlenirken Universite dün co«kun merasimle i kinci ders yılına başlamışhr. Dünkü merasim Universite konferans salonunda ve saat 9 da yapılmışhr. Meras'me sehrimizde bulunan birçok msb'uslar, fakülte dekanlan, Üniver site profesörleri ve binlerce Universite talebesi iştirak etmiştir. Konferans sa lonu daha erkenden dolmuş olduğun dan birçok talebe salona girememiştir. Merasime Ünivershe Rektörü Profe • fMabadi besincı sahifede) Iktısat Vekilimiz Celâl Bey "Almanya ansızın bir harp açmayı düşünuyor,, Eski Alman nıeb'usu> bahriye zabitlerinden Dr. Klotzun Ingilterede neşrettiği eser. Eski Alman bahriye zabitleria den ve Rayiştag meb'uslarından Dr. Klotz Ingilterede, Almanyanın giziî teslihatı hakkında bir eser neşretmiştsr. Dr. Klotz esericıin mukaddemesinde demiştir ki: « Almanya Versay muahedesile kaybettiği yerleri istirdat için an sızın bir harp arma>: tasmim et miştir. Baskm çekürde yapılacak olan bu harpte b»?lıcn rolü tay yar*»îer oynıyacaktır » Dr. Klotz AlmanyRnm hava si lâhları hazırlığından bahsederken de şunları anlatmıştır: " ' 1 "' «Afnrıan hava filo»a*srüratle*'ar • tıyor. Geçen mayısta faal hava (Mabadi dördüncü sahifede) IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIII Yeni tefrikamız Çanakkalede Tiirklerie süngii siingiiye Nakili : Abidin Daver Çanakkalede bizitnle çarpışan bir Fransız xabitinin harp hatıraları Umumi Harpteki hava muharebe lerine ait bir reaim