2 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Bu kavga da bizim ( Şehir ve Memieket Haberleri yorganın başında!... Vapurculuk Şirketîf Murahhaslar gittiler Süt müstahsillerile satıcılar arasındaki fiat ihtilâfı şiddetli bir devreye girdi ^Cttmhuriyet 11 Teşrinievvell Siyasî icmal Efganistan ok «kı dostluk rabıtalarüe bağlı bulunduğumuz Efganistarun Cemiyeti Akvama gömesi, biitfin dünyanın nazan dikkatmi tekrar Asya kıt'asuun göbeğinde olduğu hald* eihan memleketlerini birbirine yakın • Iaştıran kara, hava ve deniz anayol larmdan çok uzakta bulunan bu » e m lekete ceîbetti. Halis Asyalı olan bu devletin Cemiyeti Akvama ittifakı âra ile ve bilâmünakafa kabul edilmiş ol ması, bir zaman bütün Asyanın roukadderatında rol oynamışken büâhare Asyanuı ortasmdaki diğer memleketler gibi geriliyen ve yahut yerinde sayan Efganistanın son zamanlarda göster diği hakikî terakki ve tealinin ve bey nelmilel siyaset âîeminde oynadıgı roühim rolün diğer milîetler tarafmdan iyice takdir olunduğuna pariak bir de • lil teskil ediyor. Efganistan istiklâlinde gayet roüte yakkız ve kıskanç olmakla beraber komşusu yakın ve uzak devletlerle mütekabiliyet esası üzere dost olmağa gayret etmekten biran hâli ka'maroakta dır. Bunun için bu devletin sulhperverr ; liği ve s yaset ndeki ist'Tcrar, komşula rin a, bilhassa siyasî, askerî, tarihî ve coğrafî c'hetten ençok münasebette bulunduğu Hind'stan hükumetine Himat ve emniyet telkin etmîştir. Bu yuzden Cem'yeti Akvam böySk meclisinde H°'ndistan hükumetî miimf» ;I s i Efganis'anm kabuIO lehinde sSz söyleyince tng^terenîn mümsssiK dahj ay>i hararetl» bıınu Htîzam etmîştîr. Binnetice lngüterenin gösterdi$i taraftarlık Efgan<*stanın beynelmilel roüesseseye kabulOnde en büyük siyast engeli bertaraf etmiştir. Bunu müteakıp Efganistanın Cemiyeti Akvama girmek üzere yaptığı müracaatin tetkiki için teşekkül eden tâli komisyonun mazbata muharrirliğine Türkiye Harciye Vekilinin intihap edilmiş oiması Efganis tan davasının gayet pariak, pek dostanene ve müessir bir surette müdafaa ed'*'mesini temin etmiştir. Efganistanın Cemiyeti Akvama gir • mesile Asyanın garbindeki üç mülı'm ve müstakil devlet yani Türk'ye, tran ve Efganistan, coğrafî mevkileri itiba • rile müttehit bir kütle teskil ettikleri gib cihan siyasetine ait meselelerin müna k»»a, müzakere ve haJ'ediltl'ği bir mecHste de b:r ceohede hareket edecek v\ziyete gelmiş bulunuyorlar. Vaktfle 1ran Efganistan hududu bir tngiliz jenerali tarafmdan tahdit ed'l'rken açık bırakılan b:r mmtakada tahdidin ikmal için her iki devletin Mz'm hakemüği nvze müracaat etmis bulunma'an bn ü; devletin kendi ara'anndaki işlere dördüncü bir dev'eti karıştırmam»Sa »z metmis bulun^klanna pek açık bir de lil teşkfl etnvşti. Efganistanın genç hükümdan Zahir Şahla haricv d'hilî, mü'kî ve askerî et mühim işlern bannda bulunan amcaIanrm terakkiperve^ane olduğu kadar müdebbirane ve ihtivatkp.Tane siyaset lerin'n beynelmi'el faha^aki muvaffa kivetî Ef^an'stanm Cemîveti Akvam J a Türkive ile franın arasmda yer a'ıruuile bir daha sabit o1m>i«tur. MnHARREM FFY7* iki gemi alıyor Şehirdeki süt müstahsillerile, süt sahclan arasındaki ihtilâfın ne şekilde neliceleneceği bugün belli olacaktn*. İhtilâfın sebebi şudur: Müstabsiller, şehirde satılan sütlerin, kendilermden alman fiatten iki, üç misli fazla olduğunu görerek fiatleri artırmak istemislerdir. Satıcılar tarafmdan verilen fiatlerin sütün maliyetini bil« kTşılamadığmı ileri süren müstahsil • ler, ayn ayn harekete gecmenm bir fayda vermiyeceğ'ni gözeterek mSstereken harekete gecmek istemislerdir. Bu kararın neticesi olarak ta bellibaşlı süt miistahsiUerile, sahcılar arasmda mu • Zakerelere başlanmışhr. Müstahsiller sütün kilosunu dört kuruK birden artırmıslardır. Süt satıcılan» r gelinee, fiatlerin bu kadar anî şe • irilde dört kuruş birden yükselişinin nvsli görüimemis olduğu iddiasmda • dırlar. Maamafih fiatlerin iki kuruf yükselmesine razı olmuslardır. Sahcılann bu husustaki fikri şudur: « Süt fiatler'nin mevshn dolayı • •ile mip çıktığı vaki ve bu temevvSç tabiidir. Ancak bu yükseliş şimdiye W a <d*r hir ITITUS, iki kuru* derecesinde ve tedricî şekilde olurdu. Fiatlere birden • bire 4 kuruş zammedilmesi gayritabii • dir ve ba netice itibarile müstahsilin de xararma olacakhr. Maamafih iki kuruş zammı kabul etmiş bulunuyoruz.» Müstahsfllere gelince, fiatlerin 4 kuruş artmasmda israr etmislerdir. Süt müstahsillerile sahcılann mü • tnessilleri dün geç vakit tekrar temas ederek bu mesele etrafında göruşmüşlerdtr. Aradaki ihtüâfm bugün netice • lenecegi kuvvetle ümit edilmektedir. Şehirde 200 kadar müstahsil, 3000 k?dar da süt sahcısı bulunmaktadtr. Bu 3 bin sabcı, sütlerini bu 200 müstahsfl<$en almaktadır. Müstahsillerle ara • tarmdaki ihtilâf greve benzer bir şekfl aldığı takdirde sütlerini civar köyler Denizyolları vapur kadrosu da yenileştirilecek Vapuculuk Anonim sirketi için bir vapur satm almak üzere Av~u paya firiden hevet, M'rsilvada bu lunmaktadır. Hevet Framsız kum panvalanna ait birkac vaour be^enmistir. Bunlann icinc''» Piy'oti "e Lamartin vapurları da vardı«". Bu vapurların sahibi olan müesseseVrle heyet arasmda pazarlıklar de • vam etmektedir. Vapurculuk şirketinin yeni bir vapur almak teşebbüsünde bulun ması, bu firketle Denizyoüarı ida resi için, hükumetce tesbit ed''nv* olan kabotai hisselerinde bir değişiklik olacağı iddiasınin rıkmatına sebebiyet vermistir. Bu iddiada bulunanlar sunlan söylemektedirler: < Vapurculuk şirketine elinde mevcut vapurların gros tonilâtola rma göre, kabotaj inhisarından yüsde 31 işletme hissesi verilmi'tit*. Yeni vapur alınınca sirketin tonaj nisbeti artacaktır. Bittabi sefer hismevcut vaputlarm gros tonillitolaması !âzımdır.> Deniz islerile alakadar olan salâhiyettar kimseler içiade bu iddia» yı yanlış bulanlar da vardır. Bunlar da şu mütaleada bulunmaktadır • lar: * Vapurculuk şirketinin sefer hissesini yeni bir vapur aldı&ı icin aetırmak mümkün değildir. Çünkü, iki idarenin vapur almak suretile biribirlerine kar^ı rekabet etmelerinin önüne gecmek maksadilo, tonaj nisbetleri ve buna müstenkfen sefer hisseleri, Denizyolları işletmesi kanununun tatbikı zamamndaki vaziyete göre tesbit edilmistir. Bu nis • betler,iki muesseseden herhangi birinin yeni vapur alması veya vapur. larmdan bir kumını tasfiye etmesi suretile tadile uğramıyacak, bugiinkü şeklini muhafaza edecektir. Bu kanunun birinci maddesîne göre Türk sahillerinde muntazam posta seferlevi işi devlet inhisarın • dadır. Bu inhisar bakkı Denizyol • ları idaresine verilmiştir. Ancak, kanunun meriyet tarihinden itiba • ren 6 ay zarfında teçekkül eden Vapurculuk «tRketi, hükumetce kendisine ayrılan bir hisse ile posta seferlenri yapabilmektedir. Bugünkü vaziyet bundan ibarettlr. Yeni bir tonaj nisbetinin ve yeni bir sefer tarifesinin tesbiti ise, kanunun seki • zinci maddesinde mevzuu bahsedi • !en ve üç sene sonca asgarî bir miU yon lira sermayeli diğer bir anonim sirketin teşekkülünde mevzuu bahsolabilecektir. Buna nazaran 936 haziranından, yani, diğer şirket teşekkül etmeden evvel mevzuu bahsolaraaz. Denizyolları idaresi, bundan ev vel Erzurum ve Vatan vapurlannıt Vapurculuk şirketi de Tadla vapu runu almışbr. Fakat sefer hiuele rinde bir değîsiklik olmamıstır. Nitekim her iki müesses^enin kadro baricine çıkarmakta olduğu bazı vapucrlardan dolayı da bu usulde tadilât yapılmıyacaktır.» Diğer taraftan aldığımız mütemmim malumata göre, Denizyolları idaresi kadrosunda mevcut vapur • lan yenileştirmek için bir plân hazırlamıştur. Bu plâna göre devlet vapurları beş milyon lirahk bir masrafla tamamen değiştirilecek tir. Bu paranıa bir kısmile son sis tem, süratli ve konforlu posta va • puıları Lnşa ettirilecektir. İdarenin elindeki eski vapurlardan bir kısmı satılmak üzeredir. Diğerleri de e saslı bir surette tamir edilecektir. Hükumetce Denizyolları idacesi • ne gelecek seneler bütçelerinden ayrılarak muayyen taksitlerle veırilecek olan bu paranın tediye ve itfası hususları etrafında, Iktısat Vekâleti Deniz işleri müsteşarhğında tetkikat icra olunmaktadır. Mısır Meclisi Meb'usan Reisi ve İran murahhcisı mühim beyanatta bulundular 30 uncu Beynelrnilel Parlamento* lar konferansına işb'rak eden mu rahhaslarm son kısmı da dün git mistir. Patria vapurile fidemiyen Fransız murah hası M. Rolan dün tayyare ile Parise, Yugos lavya heyeti Romanya tarikile Mahmtt Tevjik PJ. Belgrada hareket etmislerdir. ttalyan murahhası va Milino meb'usu M. Ferreti birinciteşrinin 3 üncü günü Milanoya gidecek olan Sinyor Musoliniyi karşılamak üzere dün tayyare ile memleketine git • miştir. celbeden hâdise Türklerin yeni fi • kirleri kavramak hususunda zihniyetlerde husule getirdikleri büyük degişikliktir.» Mısır meclisi meb'usan reisi ve otuzuncu beynelmilel parlâmento lar konferansındaki Mısır murah • has heyetinin reisi Mehmet Tev fik Rifat Paşa, bir muharririmize aşağıki beyanatta bulunmuştur: « Türkiye ile Mısır biribirle • rin» tariht ve hatta sıhri münase • betlerle bağlı fki kardes memlekettirler. Birçok Mısırlı aileleri aslen Türk oldukları g'bi, benim de da marlarımda akan Türk kanıdır. Ceddkn, Mehmet AH Paşa ile birlikte Mısıra hicret etmişti. 0nun içindir ki burada biz, kendimizi 6« yurdumuzda gib! hissediyor ve yeni Türkiyeye pek çok saadet ve teali dileyoruz. Beyntlmilel parlamentolar birliğindeki Türk grupuna en har te şekkürlerimi beyan ederim. Buraya geldiğimizde, programımız kapitü • lisyonlar meselesini lehuniıe hal * lettirmeğı istihdaf ediyordu. Komisyonda biras müşkülâtla karşılaş • tık. Bisi tatmin etmiyen ilk bir karar alıntnış bulunuyordu. Bu karan geriye aldırmak için icap eden teşebbüslerde bulunduk ve komisyon bizim serdettigimiz esbabi mucibe ile tenevvür edince bu defa bizi memnun eden ikinei bir karar aldı. Mısira, bu güzel müjde ile avdet edeceğimizden dolayı ken • dimizi bahtiyar hissediyoruz. Türkiyenm terakkiyatı hak kında ne düşümiyorsunuz ? Şayanı ha^Tet! Her hususta dev adımlarile ilerliyorsunuz. Türk kadınhğında husule ge • len inVıIâba ne dersiniz? Burada, kadının, içtknai hayatta attığı ileri adımları müşahe • de etmekle mesnırum. Dünkü ve bugünkü kadm arasmda ne büyük bir hattı fâsıl var!.> Mısır heyeti bugün Ege vapurile tskenderiyeye hareket edecektir. tran heyeti Ankaraya gitii tran heyeti şerefine dün akşam saat 16 da tstanbuldaki tran kon • soloshanesinde tran kolonisinin d« iştirakile bir siyafet verilmiştir. Murahhaslar dün aksamki trenle Ankaraya fitmişlerdir. tran sefiri Sa' dık Han da yarm Ankaraya gide • cektir. Murahhsalar erk&nı hüku nretimizle temaslarda bulunduktan ve Ankaradaki muhtelif mUesse • seleri ziyaret ettikten sonra mem • leketlerin« avdet edeceklerdir. Bir sütçü evlere süt dağıtirken den tedarik etmek çarelerini düşüne • ceklerdir. Satıcılar Kâğıthane ve San yer civarmdaki köylerden şehrin Oıtiyacını karsılıyacak süt bulacaklannı ü« mit etmektedirler. MüstahsOIere gelince, onlar da böyle bir vaziyet karşısında sehri sfiteüz bırakmamak için, sütün satıs ve tevzi işini de bizzat yapmak üzere tedbirler alacaklardır. Maamafih satıcılar müstahsHierin kendi işlerini görebilmeleri için derhal 3 bin kisi bulmalannın mümkün o'^Migmı ileri sürmekte, müstahsiller de satıcılann civar koylerden süt te • darik etm«k «krini tatbik edenvyeceklermi iddia etmektedirler. Müstahsillerin, sehre bedava süt dapıtacaklan yolunda çıkan haberlere gelince, bunlann ihb'Iâf halinde olan her iki tarafın kamlıklı propagandalanndan bîri olduğu ve gazeteiere kadar aksettirfldiği anlaşılmaktadır. Daşti Hantn beyanatı tran heyeti azasından Tebriz meb'usu Daşti Han kendisile gö • rüşen bir muharrhimize şunlan söy» lemiştir: <• tstanbul konferansı çok mühim kararlar verdi. Bugün bütün dünya buhrandan kıvrılıyor. Fakat buhrarun şiddeti Avrupada daha fazladır. Zira orada milletler silâhlanmak sahasında yarışa girmiş lerdîr. Şark milletlerine gelince onlarda böyle bir tehlike yoktur. Türkiyenin her sahada tahakkuk ettirdiği büyük terakkiler şayanı tak dirdir. Bütün bu terakkiler meya nında en ziyade nazan dikkatimizi Hayvan sergisi ve Ruam mücadelesi Selma ve Azade H, Cin askerî lar dün geldiler heyetinin ziyareti iki kardeşin Avrupada yaptıkları tetkikat Dün abideye bir çelenk koydular Sene başındanberi bütün dün • yayı dolaşmakta olan ve dün şeh • rimize gelen Çin askerî heyeti dün saat 12 de Taksimdeki Cumhuriyet abidesine bir çelenk koymuştur. tstanbul kumandanı Halis Paşa dün Londra oteline giderek Çin heye tini ziyaret etmiştir. öğleden sonra heyet Heybelidekî Deniz lisesini ziyaret etmiştir. Heyet Londra otelinden çıkarken bir Türk tayyaresi otel üzerinde mi • safkler şerefine şayanı dikkat hava oyunları yapmış ve Tepebaşı meydanında toplanan halk tarafmdan şiddetle alkışlanmıştır. Çin heyeti bugün saat 10 da Yıldızdaki polîs cnektebini ziyaret edecektir. Çin zabitleri dcrt beş gün daha tstanbulda kaldıktan sonra Ankaraya gideceklerdir. Heyet azası ziyaretlerinin yan resmi mahiyette olduğunu ve yeni Türkiyemin yüksek yaratıcısı Gazi Hazretlerine karşı derin bir hay ranlık perverde e*tiklerinden do layı Ankarava kadar gideceklerini söylemişlerdir. MAL1YEDR IVfaaş verildi Memurlarin birinciteşrin aylıkları dün tevzi edilmiştJr. Yukartda Hayvan sergisi açtltrken, asağıda Ruam mücadelesi faaliyetinden olarak bir hayvan muayene edilirken Sekizinci «ehlî bayvanat sergisi» dün saat 14 huçukta Edftmekapıda Bele • diye fennî temizlik ahırlartnda Vali ve Belediye Reisi Muhittin Bey tarafmdan açılmışhr. Açılma resminden evvel Vilâyet baytar müdürü E t b m B3y kısa bir nutuk söylemiş, Muhittin Bey de serginin gayelerinden bahsetmiştir. Vali Bey ve ziyaretçiler sergiyi gezmiş, ve verilen izahatı dinlemişlerdir. Sergide memleketimizde yetisen at, kısrak ve «gırlar teşhir edilmekte idi. Yetiştiriciliği teşvik ve tergip için gerek ıslâh encümeni ve gerek Ziraat Vekâleti tarafmdan bu sene de (3000) lira naktî mükâfat aynlmış ve sergide kazanan hayvanlann sahiplerine tevzi edilmistir. ADIAYEDK % Ruam mücadelesi Dün tstanbul Belediye hudutlan dahilinde saat 8. buçuktan itibaren rüam mücadelesine başlanmıştır. tlk mmtaka olan Eminönü ve Fatih civarından muayene edi'msk üzere birçk havvanlar mücadele istasyonu olan F?tih havvan hastanesine getmlmiştir. Dün öğVye kadar tam 165 hayvan muayene olunmuştur.. Mücadele bu m!nt»'<ada on gün kadar dev?m edecektir. Müc?dele k^misvommca bütün mmtakaJara bü yük afisler ası'm'ş ve ruam b»«ta1ıg">m zararlan ha'ka anlatılmıs» ı, Daha i'k günden vâki olan tehacüm msmnuni yete savan bu'unmaktadır. Selma ve Azade Hammların m İi kıyafetle alınrmş bir resimleri Bundan iki buçuk ay evvel Avrupaya bir tetk'k seyahati ?çin gitmiş olan beden terbiyesi mütehassısı Se'ma ve Azade Hanımlar dün Romanya yolile Istanbula dönmüşlerdir. Kendilerile görüşen muharririmize iki kardeş şunlan söy'emislerdir: « Deründeki tahs:l ettiğ:m:z mektepte üç senede bir a'tı haftalık •!»! mecburiyetimiz vardı. Almanyaya bu sebeple gittik ve bu seyahat ve»ile*>l«; Avrupanın muhteüf şehirlerinde halk rakısları hakkmda tetkikte de bulun • duk. Seyahatim'zden çok isttfade «jttik. Cördük'erimizi makale suretinde ya kında neşre başlıyacağız. Yalnız size muhtelif memleketlerin halk rakslarmdan edindiğimiz kanaati söyliyelim. Bizim millî ve mahallî rakslanmız ya • bancı memleketlerin rakslanndan hiç geri değildir ve herhangi bir beynel • mîlel müsabakada yüzümüzü ağartacak bir mahiyettedü*. Ya'nız biraz sti'e (style) edihnesi laznn geliyor ki biz de birkaç senedir onunla meşgulüz.» Olç(iler kanunırna muhalefet tiavası GÜMRÜKLERDE Muhayyel bir seyahat Dün bir sabah gazetesi, Ankara te lefon haberi olarak tstanbul tskenderiye seferlerinde gümriik muamelele • rinin vapurlarda yapılmak suretile daha kolaylaştınlmasını tetkik etmek üzere tskenderiyeye g'den Gümriik Başmüdürii Seyfi ve Muhafaza Başmüdürü Hasan Beylerin evvelki gün Ankaraya vâsıl olduklannı haber vermekteydi. Buna Seyfi ve Hasan Beylerin rapor • larını Vekâlete verd<kten maada, şifahî izahatta da bulunduklan ilâve edüiyordu. Halen sehrimizde bulunmakta olan Seyfi ve Hasan Beyler böyle bir mu • hayyel seyahate çıkartldıklarından an • cak dün sabah haberdar oimus'ardır. MevzuubaHs raporun hazırlanılma • sma ise henüz devam edüroektedtr. Nurullah Esat Bey peliyor Tetkkat için Rusya ve Almanyaya gitmiş olan Sümer Bank Umumî Müdürü Nurullah Esat Bey Berlinden hareket etmiftir. Yann şehriraize gelecektir. Sinemalar dün tekrar kapatıldı (Birînci »ahifeden mabait) den itibaren verilmemesini bildir miştir. Sinemacılar evvelki gün ve dün Sümer sinemasında toplanarak aidatın ne eskisini ve ne de yenisini tanımamağa karar vermişlerdir. Bunun üzerine Vilâyet, dün sa bah bütün Belediye müfettiş ve znurakıplannı bu işe memur etmis ve kaymakamlıklara da aidat verilmediği takdirde sinemaların seddedilmesi eırarini vermişhr. Dün öğleden aonra kaymakamlar zabıta vasıtasile ve ilk seans bittikten sonra sinemaları kapattırmi'lardır. Bu sırada tstanbul tarafmdaki bilumum sinemaların aidatlarını vererek çahşmakta devam ettikleri duyulun ca, Beyoğlu sinemacıları tekrar bir toplantı yapmışlardır. Bu içtimada d i • tpekçi kardeşler müstesna • gene aidat vermemekte ısrar etmişlerse de bir müddet sonra bımdan vazgeçmişler ve aidatlarını veırerek Çalışmağa baslamıslardır. Bostancı tramvaylan işlemege başladı Üsküdar . Kadıköy halk tarmvayla • nnın Bostancı hattı dün işletmeğe açılmıştır. Kadıköy • Bostancı hattında sirketin Avrupadan getirttiği son sistem arabalar da çalışacaktır. Bostancıya tramvay işlemesi üzeri ne bu yolda sefer!er yapmakta olan o • tobüslerin bir kısmı dün araba vapuri • le tstanbula geçirilmistir. Bu otobüsle • rin Bakırkoy, Eyupsultan cihetlerine ifliyecekleri anlaşıhnıstır. ölçüler kanucıu mucibince bütün elektrik saatlerinin de müddeti mu ayyenesi zarfında muayenesi ve damgalanmaları icap eylemekte olduğundan şirket bu husustaki beyamaameyi vaktinde ölçüler mü • fettişliğine vermiş ise de bazı se • beplerden dolayı bunların hepsi vaktinde damgalanamadığından şir ket aleyhine bir dava açılmışhr. Mevzuu «ölçüler kanununa muha lefet> olan bu davaya dün tkinci ceza mahkemesinde devam edilmiş ve fakat ayni şekilde bir dava da birinci ceza mahkemesinde bulunduğu anlaşıldığındaa bu cihetin birinci ceza mahkemesinden sorul masına karar verilmiştir. Birlik gazetesi davası Birlik gazetesi aleyhine açılraış olan siyasî neşriyat davasına dün de ikinei ceza mahkemesinde devam edilmiş, iddia ve müdafaa yapılmak üzere talik olunmuştur. Yeni mesai saatleri Devairde yeni mesaî saatlerî yazdığımız şekilde dünden itibaren başlamiftur.