14 Eylül 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Orta ve ilk mektep talebesinft BAFTALIK MECMUA ÇALIŞKAN COCUK 16 Büyük Sayfa 4 renk $ Kuruş J UlibirinCİ Sene NO 15 cutnartesi günü çikıyor u m h u rı 3 7 2 1 Telgral ıt melrtup adread: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: istanbuL No. ISTANBUL CAGALOĞLU HAYAT Ansiklopedisi Clima 14 EylÛİ 1 9 3 4 246 ncı Telefon: Başmuharrlr ve evi: 22366 Tahrir heyeti: 24298, Idare ve matba3 fasmile Matbaacılıfe 7e Neşriyat Şlrkett 24299 242l<0 Bizim memleketie de Türkiye ve Milletler Cemiyeti konseyi Müthiş rakam! Turizm sanayii Olabilmek için tstanbulda 100,000 emleketten memlekete ecnebi seyyah celbi harp sonu kanserli varmıs... dünyasuun bellibaslı islerinden biri oldu. Avrupa devletlermin faetnen hepsi bu yeni sanayi subesine derece derece fazla ehemmiyet verdiler. Avrupada bu if birdenbire bir dev« let isi oldn. Ticaretin en kâriın bu olduğunu Avrupada bizden gayri anlaım yan kalmadu Bu, mukabilinde çok bir sey satmadan size oturduğunuz yerde para kazandıran bir ticarettir. Avrupada yalnız turizm sanayünden Türkiye bütçesi kadar ve hatta bunun btrkaç mislî ecnebi parası ithal eden memleketler vardır. Bugün ecnebi parasınm altın para demek olduğu malumdur. Yalnız baska memleketlerm ecnebi parast albn değildir. Baska memleket • lerde de Turk parası alhn paradır. Dikkat etroiyor musunuz: Eskiden parayı altuu kıyas ederlerdi. Şimdi hakikî para kıymetî miHî paralann beynelroOel mukayesesile ölçiilüyor. Belki albn bu kadar kıymeti haiz değildir denebuır. Mfllî paralann beynebnüe! mübadele kıyroetleri tedavül balinde bulunan ktymetlerdir. Malâmdur ki ahm me» • kfik ve mütedavil para obnaktan çdc mı^lır artık. Düşünün bir kere memlekete gelen ecnebi seyyahı ne yapar? Bn adam buranra tabiî ve tarihî güzelKklermi zevkle tetnaşa ederek hoşça bir vakit ge çirmek istiyecektir. Faraza tstanbulda ecnebi seyyahı buradaki tarihî abideleri gezecek, Boğaziçini, Adalan, Ya lovayı, mumkünse Bursayı görecekbr. tmkâm varsa yabancı adamm hayat fıskıran mannavi denirlerimizde ban yolar yaparak hayat, nhhat ve neşe elde etmea onun için paha biçilmez bir vakit geçirme vasıtasıdır. Kotra sefalanndan istiMU etmesi imkâm <J«a ecnebi seyyabam Tütföyeye bütün kal • bOe bağlanaeağına şüphe yoktur. Buna mukabil ecnebi seyyahı deniz v e ka ra nakliye vasıtalannıza binecek, oto roobille, araba ile, sandalla gezecek, oullerinizde oturacak, yiyip içecek, şark hatnt>« diye burada rasgeleceği burah eşya aatm alacak, bütün bunlar için masraflar yapacakhr. ' Ecnebi seyyahı olmasa bu fazla ahsveris, bu fazla faaliyet olmıyacakh. Ecnebi seyyahı geldi diye tstanbulun a n zevk veren v e onu buraya celbetmis olan gSzeHiklermden hiçbir seycigi kaybolmaz: Ayasofya yerindedir, müzeler olduğu gibi durmakta devam e • der, saraylar yerlermde kalır, deniz, hava, su v e orman hep gene el dokın d m a n u olarak durur. Esasen ecnebi seyyahmı buraya çeken bu hakikî kıymetlerdL tfte ecnebi seyyahı geldi ve bunlara zevkle baktı diye bunlardan hiçbirsey eksilmez. Turizm sanayii bedavadan vurup eksiğine para kazanmanm boyle bir yoludur. Bu mesele senelerdir bu sutunlarda etrafOe ve bütun eanlılığile müdafaa edilmiştir. Fakat seyyah denilen öyle gel de niünce geliverecek mahluklardan de • ğildir. Seyyahm gelmesi sebeplerini haztrlamak, onu buraya celbedebihnenin çarelerini bilmek ve bulmak, gelme • «ini meneden sebepleri ise ortadan kaldırmak lâzundır. Hulâsa vaziyeti bu bakundan tetkik ederek ıslah ve tan • zim ebneğe ihtiyaç vardır. Bu sahada yapüacak seylerimizse asla az değildir, büakis pek çoktur. Evvelâ pasaport ve ikamet işlerî... Bir ecnebmin bizim memlekete geli şinde çektiği büyük azaplardan bir kısmt pasaportile ikameti ve sevahati etrafmda toplanır. Pasaportun alelâde görülüp sahibine iadesi bizde hâlâ moazzam bir mesele teşkil ediyor. Pasaportu usulunde bulup sahibine iade et . menin polisle büyük bir alâkau olabileceğini tasavvur etmek mümkiin de ğildir. Pasaport denilen şey mem!e • ketlere biraz da varidat temin eden beynelnulel bir hüviyet cüzdanıdtr. Bu bize pasaport sahibinin Türkiyeli ta cir Ali Bey veya Fransalı fabrikatör Mösyo Risar olduğunu haber verir. Polisin bu cüzdan üzerinde görebileceği şey onun eksiksiz tanzim oluıtuo olunmadığmdan ibarettir. Bu da en çok bes »aniyelik btr istir. Ecnebi nerede ikamet edecek ve ne kadar oturacak? Baska memleketlerde bu da büyük bir mesele teşkil etmez. Oralarda polis ecnebinin nerede ika tnet ettiğini o ecnebinin hiç haberi ol ^ cilt hazırdsr. Cüzlerinizil bir an evvel ciltletiniz 6 J\ Bizim namzetliğimizi Bulgarlar kıskanıyorlar Şehir Meclisi dün toplandı Belediye intihabatı 12 günde ikmal edilecek Meclisin kararına göre intihap 1 ilkteşrinde baslayıp 12 sinde bitecektir. Defterler asılıyor Fransa Hariciye Nazırı M. Bartu ayni azalığa Kâzım İsmail Beyin bu iddiası doğru ^ulunmuyor namzet olan Çin murahhasile görüştü Cenevre 13 (A.A.) Havas ajansuıdan: Çinden inhilâl eden daimî azalığa iki namzet mevcuttur. Birı Çmdir ki iki sülüs ekseriytle tekrar intihap hak kı alması lâzundır. Diğeri de, namzetliğini geri alan İranın müzaheret ettîği Türkiyedir. Çin murahhası M. Kuotaiçinin M. Bartu ile yaptığı mülâkatm bu ise ait olduğu bildirilmektedir. Kanser mikrobunun kesfedil diğine dair neş • riyat üzerine dok torlarımız ara sında çıkan münakasa müıvase • betHe Kanserle Mücadele cemi • yeti umumî kâ tibi operatör Kâzım tsmail Bey sunları söyle mîştir: Gperatör Kâzım * Bugün İsİsmaU Bey tanbıddaki kanserlilerin mevcut x:errahî vesikalarla tesbit edilebi 4enleri tstanbul nüfusunun yüzde 20 smi geçmektedir. Malbuki cerrahî vak'alarla alâ • (Mabadi üçüncü tahifede) Bulgar gazetelerinin neşriyah Sofya «Hususî» Sofyada rnürtesh* Zora gazetesi 12 eylul tarihli nüshasmda Sofya Darulfununu HuUuku duvel profesöru Genofun cTSrkiye ve Cemiyeti Akvm konseyi» serlevhajı altmda bir başmakalesini nesretmektedir. Profesor bu makalesinde şunlan yazmaktadır «Cemiyeti Akvam roeclisinm Iju iç • tnnamda Türkiye konseyde münhai olan yandauni azalığa mtihabım iâ*iyecektir. Ankara hükumetinin bu talebi birçok devletlerm itirazına maruz kalacakhr. Çünkü konsey azalığına intihap edilmek birçok ruçhanlan temin etmek demek olduğu için buna birçok devlet Fransız Hariciye Naztrt M. Bartu ler talip ounaktadırlar. Cenevrede en mühim rolü konsey oynamaktadır. Mühim me seleler orada görüsülüp çok defa gene orada halledilmektedir. Bütün buıılat nazan itibara alınmca bir devlet ıçın velevki yalnız btr sene müddetle kon Von Papen Yiyanaya dönmiyecekmiş! Italyanlar «hasta ama hastalığı siyasî hastalık!» diyorlar c tl Giornak d'ttalia» gazetesi yazıyor: « Von Pape nin Viyanaya don. miyrceği ksJberi teyk ediune/kte <Ur. Voa Papen Viyanaya gelir gelmez hasta ol muf ve mezuni • yetle Almanyaya avdet etmiştir. Şhndi Von Papen M. von Papen bu mezuniyetinin temdidini istemis ve Almanya bükumeti d e bunu muvafık gormustur. Anlaşıldığma göre Von Papenin mezuniveti sıhhî bir sebeptan doğmamıştır. Mumaileyb, uhdesine verüen Viya(Mabadi alttnct aahifede) (Mabadi dordüncü sahifede) ff&n toptanan Şehir Mecliri içtima halinde; Muhittin Bey içtimaa riyatet ederken Belediye intihabahnın kaç gün larak içthnaa davet edilen Şehir de yapıbnasını kararlaştırmak ü • Meclisi dfin saat 14 buçukta Vali zere Belediye kanununun 38 inci ve Belediye Reisi Muhittin Beyin maddesine tevfikan fevkalâde o • (Mabadi dordüncü »ahifede ) M. Şuşnigin Cenevrede alkışlanan bir nutku Başvekîl «Avusturya kendini müdafaa edecek hale konulmalıdn, biz buna azmettik» diyor Cenevre 13 (A.A.) Asamble dfin saat 16 da toplanmıstar. ' tsviçre marahhası M. Mottı vazife esnasında «alçakça katledüen» möte • veffa M. Dollfussun meziyetlerini saymıstır. Avusturya Başvekili M. Susnig soz alerak çok aUcıslanan beyanatta buhro* mus ve Dollfussun hatırasmı yâdede • rek demiştir ki: « Oğlu DoUfussü kaybeden Avusturya, onun yrrine Cenevrede ayni te zi ayni deliller ve ayni Iisanla mudafaa edecek olan bir diğer Avusturyahyı gönderiyor. Avusturyanm, istiklâlini müdafaa gibi mukaddes bir vazifesl vardu".» Basvokil dahilî mücadeleleri hatırla» tarak fransızca demiştir ki: « Hududunu bizzat tahdit ihtiyanna malrk bulunmanns olan yeni Avus • turya hiç olmazsa arazisini mudafaa e • decek hale konuimalıdır. Avusturya bugun her zamankinden daha ziyade bu VBTtfevi ifava azmetmîşHr. M. Şutnig, mücadeie edilen mB'it, milliyetperver veya beyndmileci fikirlere hariçten gelen man<^vî ve nrfddî yardımlar üzerinde tsrarla durarak Avusturvanın hakikî mnfaaUen'nin yakın uzak komşu'anıun menfaatlerine ııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiıııııııııııııııınııııııııtııııııııııııııııııııı maksızın ve binaenaleyh o ecnebi bundan dolayı hiç sıkılmaksızuı pekâU bilir, ve icap ederse gene herifin ruhu bile duymaksızm onu takip büe eder. Bizde ise pasaport isi gibi bu ikamet isi de bOhassa alâkadarı mustarip eden büyük bir mesele teskil etmektedir. Ecnebinin memleket dahilinde seyahati ise zaman zaman gülünç denilecek h«diselere sebep olmaktadır. Polise ait kısmı bitirmek için bizde avdet vizesinin kolay olmadıipnt kaydedelim. Geçenlerde burade bir ay kadar kalan bir ecnebiye: Bir ay zarfmda burada kâr ve zararla alâkadar bir is yapmadığuu ispat et! Demisler. Gerçi bunu diyen tnal • memurudur ama is polisle alâka • dardır. Yapılmıyan is nasıl ispat olunur? Hulâsa polis islerimizin ecnebi gelip gitmesine bakan kısmı bastanbasa ıs lah edOecek vaziyettedir. Polis bu halde iken bu memlekete ecnebi ceyyaht gelemez, gelse de* bir daha semtimize uğramamak üzere buradan kaçtığını bir nimet sayar. Memlekete gelen eçnebileri tazif Ermeniler dünya işlerini din işlerinden ayırdılar Ermeni cemaatini aylardanberi isgal eden mesele dün halledildi, Patrik Efendi artık yalnız ruhanî reis olacak Türkiye Ermenileri mec lisi cismanisi dün fevkalâde bir içtkna ak tederek, cema at işlerini Cum huriyet büku metinin prensiplerine uygun bir sekilde idare etmek meselesi hakkmda müzakeratta bulun • Vahan Bey Sürenyan muftur. Bu müzakerat neticeshtde, 1860 tarihinde tanzim edilmis bir nizamname ile idare edilmekte olan cemaat işlerini tedvir etmek için lâik teskilât vücude getirilmesi kararlaştınlmıstur. Esasen bir müddettenberi bu fikir Iehine Ermeni cemaati arasmda kuvvetli cereyanlar baş göstermiştL Hatta bu ftraattan istifade ederek Patrik Naroyan Efendile meclisi cismaniyi cebren iskat etmek isti yenler bile olmustu. Bunun üzerine, Türkiye Ermeni cemaatinin yegâne salâhiyettar ma kamı olan meclisi cismanî reisi esbak ziraat müdiri umumisi Vahan Bey Sürenyan alâkadar resmî makamatla temasa giristniştir. Meclisi cismaninin dünkü fevkalâde içtimaında Vahan Bey Sürenyan temaslannm neticesi nakkında tafsilât vermis ve nihayet Türk inkılâp prensiplerine uygun bir şe kilde lâik teskilât vücude getiril mesi kararlastmlmıstır. Meclisi umuminm bu karan dün bir istida (Mabadi altınct tahifede) Raşit Rıza tiyatrosu teşekkül ediyor Avuttttrya Başvekili M. Şaşnig muvazi olduğunu beyanla fö>le demistîr: «c Avusturya kendisile mnzakereye smade olan bütün dcvleüetle mü « zakereye hanrdır. Avusturya tdthis hareketierine karşı mücadele oderken mevcudiye'i ve komsularuun menfaati i (Mabadi BçSncü sahifede) lllllllllllllllllllllllllltlllllllMIIIIMHIllllllllllllllllllll Şehir tiyatrosundan yedi işi yeni trupa girdi uıııınıııııııııııııııııiMiıııııııııııtııııııııınııııııııııııııııııiMiıııiMiıııııııııınııııııınıuııııııııııınıııııııınınııiMMinııııııııııııınııttıııııınııııııııııi' Ali Beyin tetkikleri eden bir dairemiz de giinvüklerimiz Aîr. Bizim gümrüklerde işin hâlâ ikisî ortası bulunamamıstır. Yok yere gös terilen siddetler keyif çatmak üzere buraya gelen bir yabancıyı daha kapı mızda iken canından bezdiriyor. Ec nebi seyyahı yüzde doksan dokuz ve üç çeyrek bir ekseriyetle kaçakçı kumpanyanna msnsup bir ?dam değildir. Fakat bunu kim ve nasıl tefrik ve tatbik decek? Nafıa Vekili şirketler meselesi hakkmda Başmüfettişliğe yeni direktifler verdi Nafıa Vekili Ali Bey dün sabah saat 11 de Galatada Merkez Rıhtun hanına giderek Istanbul Nafıa B^smüfettişi İbrahim Beyle göcüşmüştür. Vekil Bey, Basmüfettişlik daire sinde bir buçuk saat kadar kala rak imtiyazh şirketlere ait pürüzlü bütün işler hakkmda izahat almış ve bilhassa Elektrik, Tcamvay ve Tünel şirketlerinin vaziyetlerile meş gul olmuştur. Ali Bey, bunlarla müzakere mevzuu olan meseleler için Başmüfet tisliğe yeni cL'irektifler vermistir. Nafıa Vekili öğleden «onr» 4a «irketlere müteallik tetkikrt'ma devam etmiştir. Müsterek idare merkezle»"i Belçikada olan Tünel, Elektrik ve Tramvay şirketl© ile yapılmakta bulunan müzakerelerden henüz müsbet ne tice alınmıs değildir. Tünel firketine, mukayelesi mu cibince Tünelin Galafca cihetinde yapması lâzun gelen binayı msa elmesi mtar olunmuştur. Şirket, son senelerde uğradığı zararları ileri sürerek taahhütlerini Yukartda Raşit Rıza, Şaziye ve tialide Hanımlar, aşağıda Şayeste Hantm ve Hüaeyin Kemal Bey San'atkâr Raşit Rızanın Şehir tıyatOrdan sonra memleket dahilindeki : rosuna almmasile muvakkaten durmuç isler» sıra gel r. Polisle gümrüğü geç olan tiyatro gürültüleri Rasidin bir ay tiktm sonra kayıkçıları, hamllan ve evvel aylığından yapılan tenkihat do • hata soförleri unutmıyahm. Bu kü layısfle isfitası üzerine daha şiddetli oçül nakliyecilerin bizim memleketöe larak canlandı. Rasit Rıza eski Darül ohuğu kadar disiplinsiz oldu&u başka bedayiden aynldıktan »cnra sahnedeki yır var mıdır bilmiyoruz. Galiba vakyeri boş kalmıştı. Bu boşluk daima histie bir Napolide varmış. Musolıninın sedüiyordu. Bunu Şehir tiyatrosunun <emir eU oradakileri yola getirmi*. Sonra oteller, yollar, gezilip gör3 • Rejisörü bile mükerreren itiraf etmek (Mabadi alttnct tahifede) • lecek yerler... Bütün bunlar itibarile de yapılacak hetmz el sürülmemiş bir sürü isim'z var. Devlet bu mühim me seleyi takdtr etmedikçe yapılması lâ • zun îşlerin sözünu etmeğe büe dilimiz 3 ÛACİİ taliifede hmir intibalart : varmıyor. B'ze bu b»h s»e cok «öyle • S imei sahilede Çocuk sahifesi meden o kadar usanç geldi! YUNUS NADİ Bugün: Şirketler komiseri tbrahim Bey ifa edebibnek için tarifelerine zam yapıimasını istemiştir. Şirket varidatının azalmasına, (Lutfen tahifeyi çeviriniz)