9 Eylül 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

^Cumhuriyet 9 Eylull<>34 Casuslar Arasında 132 Nakili: A. DAVER f Şehir ve Memleket Haberleri ' Siyasî icmal ) İktısat Vekili Diin sabah Edirneden avdet etti ts Bankası Edirne şubesmin açıhna resminde bulunmak üzere, Edirneye gitmiş olan tktısat Vekili Celâl Bey dün saat on buçukta şehrimize avdet et • miştir. Celâl Bey, Trakyada iktısadî tetki katta bulunmuş, avdette Alpulluya uğrıyarak sirketin çiftliklerini gezmiş ve Alpullu dvannda pancar müstahsillerinin vaziyetlerile alâkdar omuştur. Celâl Beyle birlikte tş Backası umuro müdür vekili Mtnnmer ve Edirne mebusu Şakir Bey de sehrimize avdet et mtflerdir. Celâl Bey dün dogruca tş Banka • •ma giderek bir müddet meşgul olrouştur. Peynirciliğtn inkişafı için tetbirler almtyor Haber aldığımıza göre, Edirnede peynirciliğin inkişafı yolunda esaslı tedbirler ahnması takarrür etmistir. tktısat Vekâleti kimyagerlerinden Halit Bey bugünlerde tetkikat yap • mak üzere Edirneye gönderilecektir. Halit Bey peynir satiflaruu kolay • laştırmak ve daha fennî esaslarda peynir yapmak için ahnmaıı icap edan tedbirleri teıbit edecektir. Bu tetkiklerden müsbet bir netice alındığı takdirde ilk if olarak bir sahf kooperatifi teşkil oIımacaktır. Belediye intihabatı Encümenler tetkikatı bitti Sar meselesi ar meselesi tekrar vahîm bi» sekil almıştır. Bir taraftan bu havzayı idare eden Ce miyeti Akvam komisyonu reisi Mr. Knose Alman hükumetinin reyiâm zamanmda havzada halkı Alman cebpesi denilen Hitlercilerin lehtne rey vermeğe icbar ve tazyik maksadile hususî teşkilât yaptığını, hududa yakın kamplarda on bin (Sar) lı gence (müdafaa sporu) narm alhnda askerî talim ve terbiye ver • dirdiğini iddia etmiş, Cemiyeti Akvam umum kâtipliğine şikâyette bu lunarak Sarda iki bin mevcutlu bey nelmilel bir jandarma kuvveti teş • kilini tekrar istemiştir. Diğer taraftan Fransa hükumeti reyiâmın muhtemel neticeleri karşısında Fransanm takip edeceği hattı harekete dair Cemiyeti Ak vam kâtibi umumüğine bir muhtıra vermiştir. Bu muhtırada Sarhlar Fransaya iltihakı yahut Cemiyeti Akvam idaresinin devamını tercih ettikleri takdirde Fransanın ken • dilerine azim maddî menafi göstereceği vadedilmiştir. Sarhlar Fransız idaresini tercih ederlerse anasıl Alman olduklan halde Fransızların haiz olduklan her türlü hukuk ve menafiden istifade edeceklerdir. Sarhlar Cemiyeti Akvam idare • sinin devamını tercih ettikleri takdirde Fransızlarm oradaki kömür madenleri ve tesisatı gayet ucuz fiatle Sarhlara bırakılacaktır. Sarhlar Almanyaya iltihakı tercih ettikleri takdirde bu madenlerin v« tesisatm tam bedeli istenilecektir. Maahaza şurası da kayde şayandır ki Fransa Sar havzasının tah • liyesini oradaki tesisat bedellerinin kâmilen tediye edilmesi şartına bağ lı buhındurmamışhr. Fransa hü • kumeti bu suretle M. Hitlerin Al manya ile Fransa arasında Sar havzasmdan baska araziye ait bir mesele olmadığmı ve bunun halli ile iki komşu devlet arasında ebedi dostluğun ve sulhun teessüs edeceğini söyldiği bir zamanda Sarhlar tarafmdan Almanya lehinde rey ve rildikten sonra dahi bu havzanın müskülât çıkarmak istementiştir. Maahaza gerek Sar hükumet komisyonunun şikâyet ve müracaati, gerek Fransa hükumetinin muhtırai Cemiyeti Akvam meclisinin bu top lantısmda Sar meselesinin hararetK münakaşalara bais olacağına ihti mal verdirmektedir. Reyiâmı idare edecek beUdiy* rislrile papazların hemen hemen cümlesi Nazi olduklarından reyi • âmda Hitlercilerin nüfuz v« tesirinl izale edecek bir care yok gibidir. Bu itibarla neticenin ne olacağı şimdiden anlasılıvor, denebilir. MVHARREM FEYZt Alman zabitlerinîn kumara gösterdikleri inhimak ve iptilâyı uzun uzun anlattı Kumarbazmı, casusmu? Bu adamın macera dolu mazisi ve hayab bütün teferrüatile ma • lum oldugu zaman, Almanlann o • Bir Ingiliz i»tihbarat memunı nun elinden eleman çekmelerini tnyazıyor: gilizler de gayet tabiî bulmuşlardı. Harbin son senesinde Ingiiz caFilhakika Okonor oyun kâğıtla susiukla mücadele teskilâtının pek nnda hilekârlık yapmak hususun ziyade şüphelendiği ve mütemadida dünyamn en mükemmel müteyen takip ve tarassut ettiği adam hassısı idi. Ruhlebende bulundu lar arasında O'Cocınor (Okonor) isğu müddetçe bu işteki meharet ve minde yaslı ve centilmen bir ihti • formunu kaybetmemek talihine yar da vardı. Bu trlândah, harbin mazhar olmuştu. 5,000 tngiliz lirabaşından ton senesine kadar, Al sile tngiltereye gelişine bakılırsa, manyada Ruhleben sivil iuera kaüsera karargâhmdakî alelâde malî rargâhında tevkif edilmişti. Harbin îstifadeleri azim olsa gerekti. ton senesinde tngiltereye avdeti tngiltereye geldiği zaman üze bittabi btiyük şüphe uyandırdı. rinde çıkması aleyhinde baska türlü Okonor, biitün Avrupa liaanlannı şüpheler celbeden bu 5,000 lira opratik olarak öğrenmişti; çok senun vurgunu, kendi kullandığı ta yahat etmisti. Bu Hci meziyet Al • bire göre, ise meşru kazancı idi. manlar hesabma çahştığı takdirde Bizim zannımız hilâfına o, bu paracidden mühimdi. tngiltereye geldiği yi,üç sene süren esirlik hayatında laman, aynca üzerinde 5,000 In • değil, serbest bırakıldıktan sonra, gili* lirası vardı. Bir üsera karar Hamburgta Alman zabitlerile yapgâhmda üç buçuk sene yatmıs bir tığı dört saatlik bir poker seansm «dam için, 5,000 Ingiliz lhrası ol da kazanmıştı. Kazandığı marklan, mak çok süpheli birseydi. Almanönüne çıkan ilk fırsatta, Holândayadan gelmekte olması ve üstünde dan geçerken daima sağlam bir pa5,000 Ingiliz lirası bulunması Okora ile değiştirmiş, tngiliz lirası alnorun derakap Skotland Yarda gemışti. tirlmesini ve Sir Bazil Totnson ta • Alman ordu zabitlerinin kumarafından sıkı bir sorguya çekilme • ra karsı gSsterdiklerî inhimak ve sini icap ettirdi. iptilâyı uzun uzun anîattı. Okonor, Okonor haricî manzarası itiba bu zabitlere karsı kendi meshur rile nürmete lâyık, bir ihtiyar centilmendi ve hal ve tavn, kendi le vecizesini tatbik etmisti: «Aşkta ve hine şehadet ediyordu. Eğer bu a harpte herşeye tnüsaade vardır.» Karsısmdakileri teshir eden bu ihdam, hakikaten düşmanın aylıklı tiyar ve kibar serseri, kurbanlannı adamı ise Almanlar, bu adamı in • tihap etaıekle çok mahir veyahut ta iyi seçmek ve yüksek insanlan yere vurmakla iftihar ediyordu. çok talihli idiler. Filvaki Okono • Alman zabitleri arasında büyük oyunun cazibesine kapılmıyan pek az kimse oldugu muhakkaktı. Ce • nubu garbî Afrika Alman müstem lekesinde bizzat sahidi olduğum bazı hâdiseler Okonorun söylediklerini teyit eder. Burada yüksek rütbeli bir Alman mabitinin bütün mevcudunu kaybettiği halde bir kaputunu rehin vererek aldıgı borç para ile şevk ve heyecan içinde oyuna devam ettiğini görmüştüm. [ 1 ] Alman büyük erkânı harbiyesi nin Ruhleben üsera karargâhmı, dostumuzun suüstimal ettiği istidat ve meharetindtn kurtannağı mı düşündtiğünü, yoksa Okonorun tn • gitereye döndükten sonra, Almanya hesabma haberler uçuracağını mı ümit ettiğini pek anlıyamadım. Eğer, Almanlar, bu ikinci fikirle ihtiyar trlândah centilmene izin verdilerse pek fena aldanmışlar dır. Çünkü Okonor vatanına karsı büyük bir sadakat göstermiş ve Almanlar hakkında bildiği herseyi bize bütün tafsilâtile anlatmak endişe ve arzusundan asla vaz geç • memistir. 21 Beledty* intihabı için bütün mıntakalarda çahsılmaktadır. Şiaıdiye kadar intihap encümenleri mtntakaları dahîlindeki 25 yaşında olanlarla bu yastan küçük olanların isim • lerini ve listedeki yerlerini t«sbit •derek ayırmıslardır. Bu yaşUrı tefrik edilenlerden 25 yaşından yukarı olanlar intihap etme ve edilme hakkmı, bu yaştan aşaği olanlar da yalnı> intihap hakkını haiz olacak • lardır. Defterlerin blitUn haıırlıkları ikmal edilmiçtir. Bunlacın hangi gün asılacağı henüz bildirilmemistir. Beyoğla tntihap Eneümeni faaliyet halinde Bütün mıntakalar defterlerin haur olduğunu dün Vilâyete bildiril • mistir. Yalnız en fazla kalabahk mıntakalardan olan Usküdar ve Beyoğlu kaza merkezlerinde dün de defterlerin tetkikine devam edil mistir. Beyoğlu eneümeni mesaisini bugün bitirecektir. Bundan baska propaganda afisreri de hazırlanmiftur. Yarmdan itibaren asılmağa başlanacaktır. Ge. lecek haftadan itibaren halk hatipleri konferanslara baslıyacaklardır. MÜTEFERRİK Nafıa Vekilinın tetkıkleri Şehrimizdeki Nafıa V.kili Ali Bay dün Telefon firketinde tahkikat yapan komisyon azalârındao iıahat almıstır. Son tarife komisyonu kararile «uyunun metromikâbı 15 kurusa indirilen Kadıköy • Usküdar Su firketinin hesaplarındaki yanlışlıklar nazari dikkati celbetmiftir. Şirket, suyun fiati tenzil edilme•ine mâni olrtvak için bilhassa kul • landığı ameleye 125 kurus verdiğini ileri sürmüştü. Komisyon bu iddiayı mübalâğalı görerek Belediye SuyolLarı amelesine verilen ücretî araştırmıstır. Bu ameleye verilen gündelik 70 80 kurustan ibarettir. Buna nazaran vasatî olan bir amele gündeliği 75 kurus olarak tesbit edilmif ve tenzilât bu esasa istinat et tkilmistir. Tarifelerini ucuzlatması Nafıa Vekâleti Urafından tebliğ edilen Şark Demiryollan kumpanyası müdürlüğü bu husustaki hazırlıklarını bir haftaya kadar bitirerek yapı lacak tenzilât hakkında cevap vereceğini, mümkün mertebe süratle tarife işini hal için hesapların çı karılmasına uğraşıldığını, Paristeki kumpanya mümessillerile temas halinde olduğunu Nafıa Komiserliğine bildirmiştir. Kadıköy Suadiye tramvay hattı bitti Moda, Fenerbahçe hatlannın da inşasına başlandı Kadıköy ve Suadiye mıntakasında yapümakta olan tramvay hattuun in > saab bitmistir. Yol Kadıköyünden Suadiyeye kadar çift hat olarak yapıl • mifur. Kadıköylt Moda arasuıdaki hattın inşasına da evvelki günden itibaren baslanmısbr. Bu yol da çirt olacak ve Bahariye caddoinden gcçerek Moda iskelesinde nihayet bulacaktır. Toprak tesviyesi yapılan Kalamış Fenerbahçe hattuun da inşasına dünden itibaren baslanmıstır. Bütün bu hatlann tesisah tesrinievvelin haftasına kadar bitecektir. Halk Kadıköy tramvaylanna fevkalâde rağbet göstermektedir. UsküdarKadıköy hattında islyen tramvaylar en tenha zamanlarda bile ayakta yolcu tasımaktadır. İş sergisinin muvaffakiyeti • «I» • Mis Marianne Nosser sergiyi çok beğendi Galatasaraydaki tf Bankası sergisi, dün de birçok ziyaretçüer tarafından geç vakte kadar gezilmistir. Ziyaretçiler arasında grup halinde ge • len mektep talebelerile ecnebi seyyahlar da bulunmakta idi. Memleketimize gelmis olan A • merikah san'at tarfhi hocası Mis Marianne Noaacr de •argiyî g>>m!(, (Başmahaleden mabat) lekette yeniden tesisi zarurî olan sana(Mabadi lar) yi hayatına yepyeni ve alabüdiğine şa(1) Aşagıda görülecegi üzere Ingiliz mil bir zihniyetin hâkim olması lâbiit muharrir, Almanlan kumarbazlıkla it tiir. Bu sanayiin ilk tesis ve isleme se • ham «derken Almanlara karçı besledığl nelerinde himayeye ihtiyaçlannı teslim kin ve adavet duygulanna kapılıyor. etmek lâzım geîse bile gayenin biran A. D. evvel bizden evvel sanayi tesis etmis Besiktas dikis yurdu talebeleri olan memleketlerle hemayar olmak ol» nin imtihanları dün yurt binasında Arabalar en son sistem tessiz elek • duğu daima gözönünde tutulmak ve maarif mümeyyizeleri huzurile ic hakikaten biran evvel oraya vanlmalı ra edilmistir. Bu sene yurdun bi • trik motörlerile islemektedir. lâzımdır. rinci smıfından 22 ikinci sinıfından LtMANDA 17 hanım mezun olarak diploma alSanayümizde maliyet ve sahş fiat mıslardır. Taiebelerin bir sene zarleri diğer memleketler mamulâtiîe uyfında yaptıklan işler on bes eylulgun bir ucuzluk arzetsin derken malide umuma sergi halînde teshir o yet fiatinin öyle zannolunabileceği kaGazi Terbiye Enstitüsünde muhlunacaktır. Mezun hammlarımızı dar basit birsey olmadısnm asla unutEvvelki gün Teofil Gotye vaputelif şubelere bu sene ahnacak ta • tebrik ederiz. rile sehrimize gelen 350 seyyah dün lebelerin müsabaka imtihanları dün muş değ'liz. Bu mesele diğer bütün safhalarile beraber bir de paranm kıymememleketlerine döamüşlrdir. tstanbul erkek Hsesinde yapılmıştir. tile a'âkadardır. Malumdur ki millî ve Haber verildiğine göre eylulün Müsabakaya 47 namzet iştirak et • Dün Romanyadan 110 Türk mubeyne'mPel paralar adeta bütün bütün 19 zunda Umerik ismindeki mesmis ve imtihan evrakı Ankaraya hacir gelmiştir. Bunlar tskân edil seyyal bir mahiyet aldı. Kuvvetli su hur transatlântik ile sehrimize bügönderilmiştir. mek üzere Trakyaya sevkedilecekrette müstakar zannettiğimiz paralar yük bir seyyah kafilesi gelecektir. Bundan başka istatistik umum lerdir. fcüe eerek esya fiatlerine, gerek bey Avrupaya Umerik transatlantiği kâfi de • müdVlüğü tarafmdan ne'mi'el mübadeîe kıymetlerme nazarar gönderilecek talebe imtihanı da dün recede seyyah bulamadığından 4 havada yaprağa benzeyip duruyorlar. senedenberi tstanbula gelemiyordu. sabah maarif müdürlügünde yapılPara kıymeti için millî noktai nazar mıştır. tmtihana 182 namzet iştirak Bu sene seyyah ların tstanbula çok dan nihayet hiç olmazsa müstakar ^<\r Esnaf Bankasınm vaziyeti haketmistir. rağbet göstermeleri üzerine Umehayat pahası sevîyesi düsünmeçe îhtikında bir karar vermek üzere banrik vapurunun programma tstan Camhariyet Merkez Bankast gişelerinde İahvilât aatışı VİLÂYETTE yaç gö'ürüyor. Bu bile sanayümizde ka heyeti umumiyesînin dün top • bul için de bir sefer konulmustur. tur. Bu müddet evveOd gün bitmis ve Ergani bakır madenleri istikrazınm gerek amele ücreti, gerek iptidaî madlanmasi mukarrerdi. Fakat ekse 46 bin tonluk olan bu muazzam vadün C tahvillerinin umumî satısı başlaC serisi tahvillerinin serbest sahsma deler kıymeti noktasından ucuzluklari riyet olmadığı için bu içtima yapı • purla tstanbula gelecek seyyahlar nufhr. Satiflar ay nihayetine kadar dedünden itibaren başlanrmşhr. zarurî kılar. Beyrielmi'el mübadelede lamamış ve baska bir zamana bıra içinde bilhassa tngilizler mühim bir vam edecektir. Halkımızın bu millî is» Vali ve Belediye Reisi Muhittin Bey ucuzluk sevîyesi tutabilmek içm millî kılmıştır. tstikrazın C tahvilleri ayın birinde yekune baliğ olmaktadırlar. Sey • tikraza bidayette gösterdiği rağbetin dün sabah beraberinde Belediye tk hayatta ucuz, bol ve lâakal kâfi bir se•atışa çıkarümiftı. Fakat nizamname • yahlar arasmda Macarlar, Çekos4 milyon liralık C tertibi tahvillerin satısat Müdürü Asım Süreyya Bey eldu • viye elde etmeçe ihtiyaç vardır. nin bir maddesi mucibinee bu kuponlovaklar, Lehliler ve Bulgarlar da bsmda da devam edecegi ve bu yirmi Halkevi edebiyat kısmı heyeti ğu halde Heybeliadadaki Kimsesiz ÇoBu satırlarla hatırlatmak istedik ki lann sahşma baslanmadn evvel istîkbulunmaktadir. iki günlük müddet zarfmda tahvilâtın umumiye içtimaı bugün saat 17 de cuklar Yurdunun kampma giderek tetsan^vilesme programınm yanıbasında raım A ve B serisine ait numaralan altamamen satılacağı kuvvetle imit edilUmerik limanımızda bir gün katstanbul Halkevinde yapılacaktır. kikatta bulunmustur. Muhittin Bey bir te»k!k ve tatfcikı eîzem böyle zarurî bir mıs olanların, C serisini de alabilmeleri mektedir. Sahslar hararetle devam etlaeak, Boğazda bir cevelân da yatçtimada senelik faalîyet hakkında iki gün kampta kalarak kampla alâkaprogram daha vardır. için alb gfinlök bir müddet konulmıif mektedir. görüşüleceVtir. pacakhr. dar olacaktır. YUNUS NADİ run yalnıx şüpheleri izale ettnek • le kalmıyan, hatta insana hürmet bile telkin eden bir hali vardı. thtiyarın gözlerinden zekâ akıyor, gayet Kinalı kesilmiş ve taranmış olan favori sakallan ipek gibi beyazdı. Elbiselerinin eski ohnanna rağmen giyinişinde biîyiik bir zarafet vardı. Evza ve etvan, size çok mihntaz ve tnünevver bir kimse karfisında bulunduğunuz hissini veri • yordu. OJradar ki tnsan bu güzide üıtiyara baktıkça, vatanına flıanet eden bir hain karşısında bulundu Ju düsüncesinden ve füphesinden tamamen uzaklaşıyor, gayriihtiyart, hayır, bu şayanı hürmet adam ca•us olamaz; diyordu. Zabıta mensuplan ve casuslukla mücadele teşkilâta erkânı ise, harbin bu elhn günlerinde tngiltere halkinm maneviyatı hakkmda malumat almak için Okonordan daha mükemmel bir casus bulunamıyacağı fikrinde idiler. Muahharen, bu adam hakkında bir hayli malumat alındığı zaman, herkes hayrette kalraıştı. Alman lar, Okonoru üsera karargâhından çıkanp ta tngiltereye iade ettikleri zaman, casusluk etsin diye değil, kendi tabirile, onun «elinden ele • man çektikleri içm» böyle yapmıs lardı. B«ni elknden eleman çektikleri içm vatamma iade ettiler, di yordu. Şark demiryollart cevap verdi her paviyonda uzun müddet kala • rak tetkikat yapmış, notlar ve fotograflar almıştır. Amerikah kadın, serginin, çok yüksek bir san'at eseri olduğunu söylemis, takdirlerini tekrarlamis • tır. Aldıgı fotoğraflan sergi hak kında hazırlıyacağı bir makale ile birlikte yazı yazmakta oldugu A • merika gazetelerine gönderecektir. Yeni ve asri arabalcn Kadıköy ve Suadiye arasında isli • yecek yeni tramvay arabalanndan ikisi bugün, dördü iki güne kadar sehrimize gelecektir. Sahn ahnan bütün araba • ların adedi yirmiye yakmdır. Arabalar en son sistem 50 kisilik motrislerdir. Bunlann kapılan, evvelce de haber verdiğimiz veçhile, ortadandır. Bu kapı lar arabalan iki kısma ayınnaktadır. Her kısun yirmi beş kisi almaktadır. Kapılar otomatik surette kendi kendine açılmaktadır. Kapüann açılmasüe basamaklar da açılraakta kapılar kapa nınca basmaklar kendi kendine kapanmaktadn*. Bu suretle dısardan araba • lara atlamak imkânsızdır. , MAARÎFTE Iş verilemiyen genç muallimler mecburî hızmetten affedildi Son senelerde bazı Ukmekteple rin kadrolarında muallim adedinin azaltılması dolayısile muallim mekteplerinden çıkan genç muallim • lere yer bulunamamağa başlamış br. Bunun için muallim mektebin» den çıkıp ta açıkta bekliyen epeyce genç muallim vardır. Maarif Vekâleti bu hali düşü • nerek muallim mektebinden çıkan gençleri mecburî hizmetlerinden affetmiştir. Bunun için muallim mektebine giren talebelerden ar tık teahhütname alınmamaktadır. Mezunlar dışarda istedikleri işle meşgul olacaklar, münhal bulun duğu zaman Maarif Vekâleti tarafmdan gösterilecek yerlerde çalı şacaklardır. Ziraat Vekilinfn avdeti Şark vilâyetlerinde bir tetkik seyahatine çıkan Ziraat Vekili MuhHs Beyin yann sehrimize avdet etmesi ihtimali vardır. Sanayileşme hayatında maliyet ve satış fiatleri Beşiktaş dikiş yurdu imtihanları Ergani tahvilleri satışı hararetlendi Meşhur Umerik transatlantiği Maarifle yapılan iki îmtihan sehrimize geliyor Romanyadan 110 muhacir geldi Esnaf Bankası içtimaı geri kaldı Vali Bey kimsesiz çocuklar kampında Haikevi edebiyat şubesi