4 Eylül 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

4 E>Iul 1954 Camharivet '• Çin seddi tamir ediliyor 3000 kücmetro uzunluğundaki duvarın harap olmasmda Çinlilerin batıl itikatlarmm tesiri varmış Edirnede imar faaliyetî Belediye reisi Ekrem Beyin beyanatı Edkne (Hususî) Şehir içleri hakkında icap eden hususatı takip etmek üzere Edirneden ayrılan ve avdet eden belediye reisini ziyaret ettim. Muhtelif isler hakkındaki aldığım cevapları hulâsatan kay • dediyorum: « Şehrin iman için herşeyden evvel muhtaç olunan sehir plânları üç ay sonra ikmal edilecektir. Proje Nafıa ve Dahiliye Vekâletlerince tetkik ve ta*dik edildikten sonra faaliyete geçilecektir. Ancak zamandan tasarruf düsüncesile plâna dahil olacagı muhakkak olan islerde simdiden faaliyete geçtik. Bu meyanda sehir methalini teşkil e den Meriç köprüsünden itibaren Selimiye istikametinde istimlâk ve yıkım işlerini yapıyoruz. Açılacak bu bulvar sehir yollarının belkemiğini teskil edecek ve bütün Edirne ovasından Trakyamızın paha biçilmez bir pırlantası olarak' görülen Selimiyeyi bütün güzelliklerile meydana çıkaracaktır. BUyük Sinanın bü essiz eserile karsılasacak olan her fert, güzel • lik ve kudret timsali olarak kurulan ve taşları dile getiren bu bedianm tesiri altında sehre girecektir. Bu Türk mühendisinin icadı İbrahlm Ayat Bey icat ettiği paraşütün niçin tatbik sahasına konuhnadığım îzah ediyor Geçenlerde Fransa Âlimler ve Muhteriler cemiyeti azasmdan Türk mühendislerinden Ibrahim Ayat Beyin tayyarelere mahsus büyük bir parasüt icat ettiğini ve bu icadımn Fransaya ait olan ihtira beraunı Fransız hükumetine sattığmı yazmışbkı tbrahim Ayat Beyin ihtiraı aradan hayli müddet geçtiği halde henüz tatbik edümedı.Bu teahhurun »ebebini kıymetli mühendisin kendisinden sorduk. tbrahim Ayat Bey bu hususta bize şu izahatı verdi: « Bu tecrübelerin muvaffakiyetle neticelendiğini ve Fransız Hava Nezareti umumî müfettifliğinin bu muvaf fakiyeti tasdikan bana resmî bir şehadet verdiğini ve ihtiraın istikbali hakkındaki müspet kanaatlerini isbu se • hadet mektubunda büyük bir sarahatle ifade ettiğini ve hatta bu in«aat husa sunda Fransız hükumetile bir mukavele aktettiğini evvelce arzetmistim. th • tiraın tatbik sahasuıa konuhnasmdaki teahhurun sebeplerine gelince: Musterek kurtuluş tertibatımız tayyarenin teşekkülâh umumiyesini esaslı bfa surette tadil etmemekle beraber, ihtiraın mevcut tayyarelere doğrudan doğruya tatbikı kabil degildir. Çünkü gerek tay yarenin kuyruk kısmmm tadili ve gerekse yolcular tarafından işgal edüen kamaramn kabili tefrik bir tarzda inşası lüzumu tertibatımızla mücehhez büsbütün yeni emnivet tavyarelerinîn inşasnn icap ettiriyor ve bu emniyet tay • yareleri muhtelif hava betlan üzerinde muvaffakiyei'e tecrüSe edildikten sonra eski sistemdeki mevcut nakliye tayyarelerine bittabl »idde'Ii bir rekalıet acacaklar ve onlann tedricen ortadan kalkmalanna sebebiyet verebüecekler. tşte bu keyfiyet nakliyatı havaiye kumpanyalannı bir hayli telâsa düfuruyor. Çünkü isletme kumpanyalan Istimal edegeldikleri malzemeyi esaslı tadüâta uğratabitecek her yenfliğe karsı muanzdırlar. Onlar bu gibi mesaüi snf İkhsadî cepheden görurler. Yolcularra emtıiyeti meselesi onlar için derecel saniyede kahr. Bu yoldaki ifadabmdan, mevcut işletme kumpanyalarmm onlan Iktnaden mutazarnr edebfleeek her teteddüdf ^set eekçbileçekjeri irtidlâl edflmemelidir. Her halde birçok esaslı yenfliklerin vaktinde sahai tatbikata konulmalanna mâni olmaktadırlar. İste bu mevzuda geçen sene Londrada göruştüğom meşhur mucH ve tayyare fabrikatoru M. Hanlay Page icat etti ği ve beş senelik mesalden sonra sahai tatbikata geçirmeğe muvaffak olduğu aralıkh tayyare kanatlarmdan bah sederek bana diyordu ki: «Nakliye kumpanyalan bu gibi yeniliklere daima muanzdırlar. tcadımı kumpanyaların kısmı azamma henüz kabul ettireme dim.» Halbuki M. Hanlay Page mez kur İcadı tngiltere hukumetine 100,000 tngiliz lirasına ve Fransız hükumetine blr o kadar paraya sahmstır. Musaa denizle bu hususta diğer bir fıkra z i redeyim: «Sale» de icra ettiğlmiz son tecrubelerden sonra geçen nisan avmda Hava NezareH müdiri umumîsi M. Ckakop Ue tertibanmla mücehhez büyük bir tayyarenin siparisi hususunda bir uzun mü« lâkatta bulunmustum. Müdiri umumî »ivil tayyareciliğe ait her nevi teced düdün tatbikmda işletme kumpanyalarmm istişari reylerine müracaat etmek icap ettiğini isaret ederek bu sebeple birçok yeniliklere karşı tas'ibat iras ettiklerini ve hatta City of Liverpool ve Emeraude gibi büyük tngiliz ve Fransız tayyarelerinin kazazede olması ve bütün yolculannın feci bir «urette yanıp kavrulması üzerine Hava Nezaretinin, yolcu tayyarelerinin umu miyetle adi paraşütlerle mücehhez bulunmalan hususundaki tesebbösahnm bile akim kaldığını zikrederek bunu temin için bir kanun ihdasma lüzum olduğundan bahsediyordu. Fakat elranmıyetine meibnj terfa'batımla mücehhez bir nümune tayyaresi • nm siparisi hususunda Nazır M. Ckotla görüşeceğini vadetmişti. tşte o sıralarda hava müdiri umumisi istifa edip çek;lmek m'cburiyetinde kaldı. Çünkü bu son zamana kadar Fransız hava nezaretinin inşaat hususunda takip ettiği müstesna bir siyaset vardı: Prototype slyaseti. Bu siyaseti ihdas eden fen müdiri umumisi Ckakottu. 1929 senesindenberi tatbik rdilen bu usul mucibince hükumet kendisfaıe teküf edilen ve heyeti fenniyr<since tasvip edilen her ye • ni tipteki tayyareyi m'llî fabrikalara inşa ettirir ve tecrübelerdeki net'celce göre ya ret v y a kabul ve siparis ederdi. Bu siyasetten maksat Fransada tayyare inşaatmdaki terakkiyatı bir kat tbrahim Ayat Bey icat ettiği para» fütte mücehhez bir tayyare modelinin başmda daha teşvik ve tesri eimekti ve sırf bu hususun temîni için hükumet hava bütçesine ve fen müdfri umumisinJn a n • rine 300 milyon frank gibi mühim tahsisat vrrmişti. Bu usul Fransız tayyareclliğinin seri hatvelerle üerlemesini ma cip olmuşsa da bazı mehafUde uğra • dığı hücumlar ve Fransız bütçeslnin ge> çirmekte olduğu buhran dolayısile Doumergue hükumetinin mevkii iktidan gelmesile terkediüniştir. Heyeti fenni • yenin 300 milyon tahsisaa 8 0 mslyona indirOdi v e Prototype siyaseti yerine Performance yani müsabaka usulü kaim oldu. Yanl bava nezareti fabrScala nn kendi sermayelerile vücude getir • dikleri tayyareler beyninde mflsabakalar açarak en muvafık addettiği tipleri sipariş etanek usuKinü ihdas etti. Bu yeni siyaset Alertot gibi tayyarecilik âleminde iştihar etmiş ve fakat sormayesi az olan bazı mühim fabrikalann k » pahlmasıra mucip oldu. Şiddetfi itinurlara sebebiyet veren bu yeni onuun ne gibi neticeler vereceği honüz malum da ğildir. Fakat esası bir ihtiraa müstenit yeni tipteki tayyarelerin inşa ve tecrB • belerl hususunu şiddaıtle tas'ip etmektedir. Vaki olan itirazat karşuında bu nevi ycnilikleri müsabaka usulünden aytrmak v<e bmJar için aynca tnhsiıaH vermek mmtlesi Smiaakere ediMyorsa da Parisi terkettiğim zaman bu nususta henüz bir karar İttihaz edilmemişti. Fakat edfleceği şüphesizdir. Sizin müşterek kurtuluş tertibatı nızla mücehh«K büyük bir tayyarenin inşası kaca mal olur? İki kişilik bir nümune tayyaresi takriben 600,000 franga, yani 50 bin Hraya insa ve tecrübe edflebiKr. Son • radan ayni tipte inşa edilecdc tayyareler bittab! daha çok ucuza ve belki yan fiatten aşağıya mal olurlar. Esasen bn emniyet tayyarelerinin maliyet fiati ayni cesamet ve kudretteki tayyarelerdea pek farklt ounryacakhr. Uzun uzun bekkmeden kat'î inşaat sahasma atdabflmemiz için kuvvetU bl malî muessesenin mesele üe doğrudan doğruya alâkadar olarak bir veya rübelerden sonra iki nümune tayyarosi insa ettirme» ve tec* bu yeni tipte yolcu tayyareleri inşasma mahsus büyük bir fabrika tesls etmesi lâzundır. Halbuki şu buhranlı zamanlarda hususî serma • yder ani istifadeler yorlar.» temin edebilecek spekulatif isler kovalamağı tercih edi • . Çin sedâinin mahtelif noktcdaraan alınmif üç manzaran Çin hükumeti, Japonlann tehdidi altında çok teblikeli bir vaziyet geçirmekte olmasına rağmen memleketin san'at ve trfan hayatına ait eski eserleri muhafaza için bazı tedbirler almaktan da geri durmuyor. Son gelen tngiliz gazetelerinin verdikleri malumata nazaran Çin Maarif Nezareti gerek ihcnal, gerekse dahilî bazı miicadeleler neticesi muhtlif noktalarında yıkıntt ve çöküntü hasıl olan meşhur «Seddi Çin» in barap yerlerini tamire karar vermiştir. Çin seddi malum olduğu üzere Mançuriden Efganis • tana kadar uzanan ve Tibet havalisile Hindiçinî civannda ayrıca bir kolu ihtiva eden 3 bin kilometro uzunluğunda bir duvardır. Bu duvar vaktile Çinliler tarafından şknal den gelen ecdadımızm memleket • lerini istilâlarına mâni olmak için inşa edilmiştir. Çin duvarının tamam olmasi tsanın doğuşundan iki asır evvel hâkim olan tmparator Çenk zamanına tesadüf eder. tnşasma baslanma tarihi milâttan .bin beş , yüz sene evveline kadar çıkmak • tadır. Bir Çin efsanesine göre Çin tarihinin en eski safhalarında şöhret sahibi ÇinŞiHuang Türklerle yaptığı muharebede mağlup olunca memleketin şimal hududunu boy • danboya duvarlarla kapatmak istemiş ve mabutlann bu işi tasvip etmeleri için de bir kurban vermeği kararlaştırmış, Meng Ciyang isminde bir ameleyi diri diri bu duvar • lardan birinin arasına kapatmıştır. Bu feci vaziyet karşısında son derece tnüteessir olarak gece gündüz ağlıyan Mengin karısmın gözyaşları •el haline gîrerek duvarlan yıkmış ve kocasmın kurtulmasını temin etmiştir. Diğer bir efsaneye göre de gene ayni imparator, at Sstünde şknal hududunu teftiş ederken ab bir noktada durarak ayağile yeri kazmağa başlanvş, atı Çinliler de Türkler gibi mukaddes tuttuklan için imparator Layvanm bu hareketinde semavi bir ilham mevcut oMuğuna hükmederek orada büyük bir kule inşasmı emreylemî*. O vakit dünya üzerinde hiç gece olmuyormuş ve gene o zaman Çinlilerin boyu şimdikilerin dort misli imis. îşte bu cesamette amele hiç durmad*n çalışmıslar, her gelen imparator Çin Şi Huangm e • serine iktıfa etmiş, Çin seddi tam iki bin senede tamam olmus. Fakat Çin duvarradaki inşaat o zamandan itibaren durmuş değüdir. 1912 de Çin tahtından indirîlen Mançu hanedanınm Çini istilâ et • memeleri gayesile tamirine girişil diği için bu hanedan Çine hikim olur olmaz, intikam kastile Çin seddini tamamile ihmai yelemişlerdir. Buna rağmen Çin seddî müteaddit zelzelelere dayanmış oradaki yüz • lerce şato bu gibi felâketlerden ^'•JT? 1 1 . müteessir olmamıstır. .Yal7 nız *aman. zaman yıkılan yerler, eşkisi gibi muhkemJbjr. taea4*>de*gil, o zamanki iplidaî maddeler mevcut olmaması dolayısile alelâde çamurdan insa olunmuşlardır. Halbuki vaktile bu duvarın imasuıda 10 metro en ve boyunda taş ve kaya parçaları kullanrimıstır. Diğer taraftan duvarlar iki katlıdır. En alçak yerleri 5 metro yüksekli ğindedir. Bazı tarihçilerm ve eski eserler le uğraşan âlimlerin mütaleasma nazaran Çin seddi dünyamn yedi acip şeyine sekizinci olarak ilâve edilebilecek derecede bir harika • dır. O taslık ve daghk araziyi bu biiyük kaya parçalarınln ancak keçi kafilelerine çektirilerek getiril di tahmin erfilmektedir. Diğer taraftan balihazırda terkibi peE an • lasılamıyan bir çamurdan yapılan tuğlaLarla iki kat duvar yekdiğeri ne tamamile müsavi ve muvazi olarak insa edilmistir. Aaraya da tazyik edrlmiş kuvvetli bir toprak ta • bakası yerleştirilmiştir. Bu duvarın mühendisleri bazı noktalarda arazinin temevvücatından istifade ederek tabiî setleri duvar halinde kullanmışlar, biiyük ağaç manivelâ testsatından istifade ederek bu hayrete şayan eseri meydana getirmişlerdir. Bir kısını arazide Gobi çölünden esen rüzgârlann getirip yığdığı kumlar da onlarm projlerini değistirtememif ve bunların yapılan duvar a zarar vermemeleri için ileride bir ikinci, bazan da bir üçüncü duvar insa olunmuştur. Çin tarihlerine inanmak lâzım geliose bu duvarın gerisinde üç mil yonluk bir Çin ordusu memleketi müdafaaya memur edilmişti. As ker yukarıda kaydettiğimiz 10 metro «nnilik ve uzunluktaki taşlar • dan vüoude getirilmiş höcerelerde yatıp kalkmışlardır. »,*Üç »ene orada hizmet eden efcada evlenip askeılikten ^ekUmek müsaadesi verilmis ve kendîlerine bir miktar da arazi hediye olunmustur. Her asker Çin seddindeki kuleler önünden geçerken üç defa seodeye kapanır ve kapıdan içeci gi rerken de muhtelif dualar okur • mus. Çin Maarif nezaretinin son defa tamirine karar verdiği Çin seddlnin tabrip edilmesinde zelzelelerden ve ihmalden ziyade bazı batıl itikatların tesiri vardır. Çinliler Çin duvarının toprağının ve tuğlaları • nın deri hastalıklarına ve cüzam illetine kat'î bir şifa olduğunu zannetmektedirler. Bu topraktan ve tuğla tozundan yapılan merhemler bütün Çin pazarlarmda satılmaktadiT. Edirne Belediye Reisi Ekrem Bey bulvar üzerinde ve şehrin plân dahilindeki inşaat işlerinde iş görmek üzere simdiden birçok firmalar müracaat etmektedirler. Kendilerine istedikleri malumab derhal veri yor ve her hususta mümkün olan kolaylıkları göstereceğimizi vade • diyoruz. Cumhuriyet meydanı olarak in • tihap edilen ve büyük şefimizm güzel bir heykelile süslü bulunan parkı genişletecek ve meyda nın ihtiyaca kâfi bir hal alması m temin edeceğiz. tçtknaî müesseselerin tekâmülü, su ve kanalizas • yon işleri, konforu haiz ucuz ve asrî otel ve saire... Düşüncelerimizin ilk safını teşkil eden işlerdiru Su meselesi başlanmış ve bitmesi yaklaşmış bir iştir. Şirketin teş • rinievvelin birinde bütün taahhüt • lerini ifa etmiş ve kabulü kat'î için hazır bir vaziyete gelmiş bulun • ması mukavelename iktızasından oldu ğuna göre hali tabiide devatn eden bu isten hemşerilerin bir iki ay sonra istifade etmeğe başlıyacak • ları şüphesizdir. Edirnede su işi asrî bir şehrin su ihtiyacını tatmin eder bir sekilde halledUmiştlr diyebi • liriz. Halkımızm bu çok mühim ihtiyaçlannı tatmin etmek için elden gelen her kolaylığı, ucuzluğu gös • tereceğiz.» ' Nafıa Vekilinin (Birinci tahifeden mabat) mer'iyete giren tenzilâth tarife mu • cîbînce fatoralann tanzimine ya • rından itibaren başlanacaktır. Bu tenzilâtm biiyük elektrik saatlerile havagazi ve terkos saatle • rine de teşmili için haznlık yapümak tadır. Havagazi ve Terkos saatlerine alt tetkikler bu hafta sonunda tamamla nacak ve tatbikatına geçilmesi için emir verilecektir. teftiş ve tetkikleri kidf bir mukaveleyl ileri surmeleri sa ühiyettat zevat tarafmdan tarmmen manhksız göriilmekte ve kumpanyanın hüsnü niyetle hareket ettiğini ispat için varldab arbracak tedbirkre baş vurması lüzumu işaret olunmaktadır. Askere haç öptürürken vurulan hahambaşı S. Didier «Fransa» 3 (A.A.) Umumî Harpte ölüm halinde bulunan yaralı bir katolik askere haç öptürür • ken muharebe meydanında vurulan hahambaşı Abraham Blohun namına burada dikilen abidenin açılıs merasimi tekaüt nazın tarafından yapdmıshr. Mumaileyh bu münasebetle söylediği nutukta «hahambaşmın bu hareketi, siyaset, din ve ırk farklan arasında Fransız kardeşliğinin ve millî birh'ğinin daima canlı kaldığını teyit eder» demistir. Ali Beyin tetkik ve teftiş programt Şehrimizde daha bir hafta kadar ka • lacak olan Nafıa Vekilimizin teftiş ve tetkik programmda tstanbul sose ve köprulerfle nafıa fen tatbikat mektebi de vardır. Şetrh demiryoüarı kumpanyan Vekfl Beyin çok ehemmiyetle takip ettirdiği işlerden biri de Şark demiryollan kumpanyasmın vaziyetidir. Bir kısım tarîfelerîni tenzil eden kumpanya, henüz tam surette ihtiyaca göre hareket etmis bulunmamaktadır. Bu ifa'barla kumpanyanın, bank'yö hath da dahil olduğu halde bütün ücret tarifelerl Vekfl Bey tarafmdan tetkik edilmektedir. Bu tarifelerde mühim tenzilât icrası cihtetine sidilmesi çok muhterreldir. Bu meyanda Florya tren ücdetleri de vardır. Ali B«y ağleb*' ihtimal bugün S'rkeciye gidecek, ve kumpanyanın Vekâ letin tobligatı üverine ikhsadî ahvalin Icabatmı nazan dikkate alarak hattı hareketini ne dereceye kadar tadil etmis olduğunu tetkik ed'cektir. Kumpanyanın variyti, hazine Ue alâkadar oldu • ğundan murakabe şiddetlendirilecek, yolsuzluğa kat'iyyen meydan verilmomesine çalışılacaknr. Ayni zamanda varidatuı artmasına mâni olan engeller kaldınlacaktır. Kurapayna idresini ellerinde tutanlann, i Hindularla müşlümanlar Madrasta gene' boğuştular Madras 3 (A.A.) Dün akşam vukubulan bir kavga esnasmda bir müslüman bıcak darbesile öldürül müş, 10 müslüman ve üç Hindu ağır surette yaralanmıslardır. Polis kıtaatı mücadelenin geniş • lemesine mâni olmuştur. Tramvay arabaları Tramvay arabaları, bilhassa ikmci mevki acaba seferleri arttırıl • mntır. Vekil Bey, bu seferlerîn ihtiyacı tamamen karsılıyacak sekilde ter • tip olunmasım, ve* bu vaziyetin daimî surette kontrol edilmesini, ara • balarra azalmasına meydan veril memesini alâkadarlaı a emretmis • th. Şimdiki muvakkat tramvay tarifesinin yerine konulması muvafık görülen daimî tarife etrafında sir* ketle yapılmakta olan müzakereler Vekil Beyin Anker aya avdetinden sonra neticelendirilecektir. M. Venizelos hakkında biribirini tutmıyan haberler Atina 3 (Hususî) M. Venİ zelosun Atinaya avdetinden sonra takip edeceği hattı hareket hak kında bhbirine uycnıyan haberler verilmektedir. M. Venizelosun siyasetten büs • idarsibütün çekilerek fırkasınm KARlLERMtZE KOLAYLIK Aylık abone Hususüe vflâyetlerdeki bir çok karflerimiz gazetelerini munta • jnan kendi adreslerine alabfl • mek için bizden bazı kolayhklar is temektedirler. Bu aziz karilerin arzularmı yerine getirmek üzere Cumhuriyet için ayhk abone usulü ittihaz etmeğe karar verdik. Ay • hk abone bedeli yahns Yat kulüpte Hilâliahmer balosu Perşembe aksamı Büyükadada Yat kulüpte Hilâliahmer Cemiyeti tarafmdan büyük bir balo verilecektir. Gü • zide zevattan mürekkep tertip heyeti, balonun fevkalâde mükemmel olması için icap eden tertibatı almıs ve pekçok sürprizler hazırlamıstır. ni M. Kafandarise bırakacağı söylendiği gibi, Cumhur riyaseti için namzetliğini koymak emelile fır kadan çekileceği de rivayet edil • mektedir. Mühendis mektebinde Vekil Bey, Posta ve Telgraf mektebinin Yüksek Mühendis mektebine ilhakı suretile memlekete telgraf, telsiz ve telefon mühendisleri yetiştirmeğe imkân hazırlan ması için Mühendis mektebi profesörlerine> d'irektif vermisti. Mektep • te, bu yoldaki kararın biran evvel tatbikmı temin etmek üzere ihzarî mahiyette faaliyete geçilmi;tir. Bu •ene içinde tatbikata geçilecektir. Selâmet Oordusunun yem jenerali Londra 3 (A.A.) Selâmet ordusunun yeni jeneralinin intihabı, Enangelin Booth ile Catherin dır. ağlebi Bran ihUmal yaruı yapdacakhr. Aralannda wellin de bulundukları be» namzet var 150 kuruş... tan ibarettir ve tabiî peşin olarak gönderömek lâznndır. Bu usul idarece fazla mesaiyi icap eden külfetli bir meşgale olduğu için abonelerinin tnkıtaa uğramamasmı istiyen karilerimizin paralarmı tdareve vaktinde vetî • şecek veçhile gondermekte devam etmeleri iktiza edecektir. I Maruf Teksayt kaputlan daima böyle kapalı zarf derununda eczaoelerde saülıc