30 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

0 Hazîran 1934 Muhterem mısafırımız ve Gazı nz. nın dunku tenezzuhlerı (Birinci aahifeden mabat) kuzda hareket edecek, evvelâ Rumeli •ahilini takiben Ortaköye gi • decek oradan Beylerbeyi sarayı önüne gelerek Reisicumhur Hazretlerine karşı tezahüratta bulunduktan sonra Dolmabahçe sarayı önüne dönerek orada demirliyecektir. Burada bandolar çalacak, deniz efradı v« tahlisiye mürettebati tarafından hünerler yapılacak, havai fişekler ahlacaktır. Bu merasirne harp filomuz da iştirak edecektir. Fener alayına saat on buçukta nihayet verilecektir. Halk otuz ku ruş mukabilinde vapurlara binebilecektir. Cumhunyet '• Fransız sefiri Kanbonun Büyük caddeler açılacak, Abdülhamide nasihatleri, meydanlar yapılacak Edirne <Hususî> Trakyada tkinci Umumî Müfettişlik namile bir teskilâtm ihdasi ve Avrupa • tstanbul yolu üzerinde bulunan Edirnenin bu teskilâta tnerkez oluşu, tabiatin bütün güzelliklerile bezediği bu sirin beldenin lâyık olduğu umrana mazhariyetini icap ettir diğinden Belediye t encümeni son toplantısında aldığı pek mühim kararlarla, Edirneyi imara doğru ilk ve sağlam adımlardan birini atmış bulunuyor. Edirnenin müstakbel umranını, iktısadî ve ticarî inkişafını tetnine matuf olan mezkur kararlar şun • lardırt 1 Merkezi Selimiye camisi olmak üzere Köprübaşı Selimiye, ts tanbul yolu • Selimiye, Saraçhane • başı • Selimiye ve Gazimihal Se • limiye caddelerinin açılmasi. 2 Abacılarbaşmda Uçşerefeli camisile Darülfünun parkı arasın • daki sahanm (Cumhuriyet mey • danı) itihaz edilmek üzere istim • lâki. 3 Mihveri Selimiye kubbesi • nin alemi olmak üzere çevrilecek 130 metroluk danre dahilindeki arsalarda mezkur eserin meydana çıkması için keza isthnlâki. 4 Bunlara ait haritalann tanzimiS Belediye encüm«nine tev • «• >in keyfiyetm heyeti fenniyeye *• i alesi. £ Belediyenin malî vaziyeti > nazan itibara almarak evvelemir • de Köprübaşı Selimiye caddesinin 100 metro genişliğinde «Cumhuriyet meydanı» ittfhaz olnacak Uçşere • feli ile Darülfünun parkı arasm • daki sahanın istimlâk muamelesinin îcrasi.. Edirnenin icnar programmın ana hatlarını teşkil eden bu işler, Belediye encümeninin kararlarına gö • re, bir zaman meselesi olmaktan çıkmış, bir gün meselesi halini al • mıştır. Nitekim bir taraftan da su işleri olanca süratile ilerlemekte dir. tstanbuldan gelen demir borular şehrin muhtelif yerlerine tevzi edilmekte, büyük havuzdaki inşa • at ta bitmek üzeredir. Bu gidîşe göre ağustos başına kadar şehrin mühim bir kısmına su verilecek, eylul sonımda ise su te sisata tamamen bitmiş bulunacak • tır. Edırne nnar YAKIN TARIHTEN SAHtFELER Sefirin, Fransız siyasetine uygun sözleri arasında,\ sonradan tahakkuk eden siyasî tahminler vardı Sultan Hamidin Paris sefiri Salih münir Paşa bu yazısında 1890 dan 1898 senesine kadar Fransanın lstanbul sefiri M. Pol Kanbonla siyasî bir mülâkatını yazmaktadır. Fransız sefiri mülâkatta tabiî, kendi devletinin siyasetine uygun sözler söylemekle beraber bunlar arasında, sonradan tahakkuk eden bir hayli siyasî tah minler de vardır. Fransız diplomatı bu sözlerilc Avrupa siyasetine nekadar iyi nüfuz etmiş olduğunu göstermiştir. Filvaki 1892 de söyledikle rinin bir kısmı 1911 den itibaren, yani 1920 sene sonra tahakkuk etmiştir. Bu itibarla Fransanın Londra sefaretinde 1898 den 1920 ye kadar çalışmış ve ingilterenin Fransa ve Rusya ile anlaşmasında mühim bir TOI oynamış olan M. Kanbonun Salih Münir Paşaya söyledikleri dik katle okunmağa Birgün SultanAbdülhamit A• jans Havasm Pa • risten Atmaya çek tiği 11 şubat 1892 tarihli bir telgrafnamenin tercümesini bana gos terıp okutmuştu. B u n d a : «Lort Solsberinm Mısır da müsterek ' ' hareket icrası > tttifakı Müsellts: ı M. Pol Kanbon muavenetmi istihsal eyledigi bildiri liyor» deniliyordu. Padışah: « Bu haber dogru ise bizce pek mühimdir. Aleyhimizde fena hareketler başlıyacak demektir; hemen Fransa sefirini görüp işin hakikatmi anla malısm; mahremane efkârmı öğren • melisin» dedi. Sefarete gidip telgrafnameyi okudoğum zaman sefir M. Kanbon (Cambon) bu haberin sıhhatine pek inanmış gibi görünmemekle beraber bahsi Türkiyenin siyasî vaziyetme ve Avrupa devletlerinin halihazırda bize karşı takip etmekte olduklan politikaya intikal et tirdi. Ve bu husustaki efkâr ve mülâ hazatmı takrir ederek dedi ki: « Geçen Berlm kongreseinde, Bosna ve Herseğm Avusturyaya geç mesini sair devletlerden ziyade terviç ve Türkiyenin tamamiyeti mülkiyesini ihlâl eden Almanya devletidir. cAyni kongrede tngiltere devleti de Türkiyeyi bir dereceye kadar sahabet mukabilinde Kıbrısı alıp ondan sonra Mısna girmiştir; şimdi Uanihaye Mı sırda kalmak garezile askerî işgalinin muvaffakiyetini ebediyete tahvil için çahşmaktadır. «tngilizler istihdaf ettikleri bu gayeye varacak olurlarsa Giridi zaptede** ler; politikalannm menfaati icabatınca sahabet etmekte olduklan ttaiyan • lan Trablusgarbm istilâsına sevkederler. Diğer taraftan kendileri için müdahaleye vesile ve bahane bulmak üzere Arabistan ahalisini, Suriyelileri tahrikle oralarda da kanşıklıklar cıka nrlar. Ondan sonra ise zatı şahaneyi korkutarak nihayet Türkiyeyi nevama himayeleri altma aknağa çahşacaklan tahmin olunabilir. «Avusturya devleti Bulgaristam ilâm istiklâle sevk ve teşvik etmektedir. Selânik yolu üzerindeki mmtakalan hrsat düşürüp birer birer zaptla Selâniğe yaklaşmağa hazırlanmaktadır. tşkodra taraflarmda katolik papazlan marifetile muttasıl fesat çıkarmakta dır. «ttalyanlar Trablusgarbi istilâ et mek, Arnavutlugun cenup tarafına el atmak üzere tesvilâttan hâli değiller dir. «Almanya Türkiyeden doğrudan doğruya yer almak arzusunda değildir. Lâkin Berlm kongresindenberi takip ettiği politikasmın gayesi Avus turyayı cenuba doğru sürüp Almanya dan çıkarmak ve elyvero Avusturyaya tâbi ve ahalisi almanca konuşan eya« letleri Ahnanyaya malederek onlara bedel Türkiyenin Rumelideki vflâ yetlerini Avusturyaya devir ve flhak ettirroektir. «Almanyanm Berlin kongresinde ve kongreden sonra, Avushıryayı bir şark devleti olarak tavsif etmesi ve Bosna Herseğ;n Avusturyaya geçme sini iltizam eylemesi hep bu politikanın icabahndandır. «Rusyaya gelince Çarlarm an'anevî politikalan tstanbula doğru yürümektir. «Cenubî Kafkasyanm Moskoflar el'nde bulunman Anadolu için daimî bir tehlikedir. tran, Rusyanın hüküm ve nüfuzu altmdadır. Rusya gerek orada ve gerek sizm taraflardaki Ermenileri, istediği anda ayaklandmp müdahaleye bahane bulabilir. Bu takdirde Anadolunun feyizli, bereketli şarkî vilâyetleri tehl;keye düşer. «Düveli muazzama içinde Turkiye hakkmda suiniyeti olmıyan devlet, yalnız Fransadır. Fransa ile Türkiyenin menafii müşterektir; kabili teliftir. Çün« kü Fransanın menafii Akdenizde devletler arasmdaki muvazenenin muha fazasın), tstanbulun tngiltere ve Rus • yadan başka bir devletin hükmü al da, yani Türkiyenin elinde kalmasmt âmirdir. Onun için Fransanm nasayihi sizce imb'sale sayandır. Devletmizi maruz olduğu muhataralardan vikaye için ne yapmak lâzım geleceğini Fransadan sorurj anlamanız lâzımdır. «Şimdi Rusya, Fransanın müttefik! olmasına nazaran Fransayı tavsit'e Rusyadan ciddî teminat almağa tevessül etmek Türkiyenin menfaat ve nvtslahatma muvafık olur. «Zatı şahane ancak bu sayede h Anadolu cihetinde ve hem de Balk yanmadasmda tahsili emniyet edeb:lir* ler. Rusya Fransa ile birlikte Türkiyenin tamamiyeti müDuyesinin mahfu • ziyetmi sureti kat'iyede tekeffül ve ahhüt edecek olurlarsa Yunanlılar gerek Giritte ve gerek Makedonyada isyan çıkaramazlar. «Çünkü Yunanlılar Çarm emri haricine çıkamazlar. Fransanın da nas: hatlermi dinlerler. Sırplar da Yunanlı lar gibi Rusyanm fermanberidhIer, Ça> ra mutidirler. Fransanın sözlerile de amil oiurlar. «Rusya üe o veçhile anlaşıhnak i zah şahanenin tttifakı Müsellese gir meğe meyyal olmadıklanna ve Al< manyanm nüfuzile amil bulunmadık larına Fransanm tamamen kanaat hasıl etmesi iktıza eder. Gerek Rusya ve gerek Fransa, zah şahanenin hayıtha hane bitaraflık mesleğinden aynlnn yacaklarmdan emin olmalıdırlar. «Bu sıralarda sark işleri hakkmda Rusya diplomasisi Fransa ile itilâf hasıl etmek istiyor. Bu itilâfın file geleceği derkârdır. Şayet zatı şahane A pa nvuvazenesinin son zamanlarda havvülâta uğradığını nazan itibara mıyarak hâlâ Almanyanm şevket kudretinin faikiyetine kani iseler Fransanm artık başka bir politika tutmağa mecbur olacağmı düjünmeniz lâzım gelir. «Rusya, tran Ermenflerini ka'dmD ve Anadoluya saldmp arkadan kendi ordulanm da yürütecek olursa bu hareketi durdurmağa ne Almanya ve ne de tngiltere kadir olabilir. Bu tehl:ke yi ancak Fransa, Türkiyenin tamam: yeti mülkiyesine riayet edeceğine dair Rusyadan bir taahhütname alarak, men'e muvaffak olabilir. «Elhasü zatı şahane Transanm bu esnalarda Rusya ile beyinlerinde mevcut dostluğundan istifade ederek bu ikî devletten biran evvel kuvveüi te minat ve senet almağa tevessül eylemc lidirler» dedi. Sultan Abdülhamit M. Kanbonun bu tebligatmı dinledikten sonra epeyce düsünüp taşındı ve nihayet: « Elçinin dedikleri doğrudur. Lâkin Moskoflann bizden istiyecekleri taahhütlerden bazılan tngilizleri azçok ürkütecek mahiyette olabilir. Etrah nnzdaki Ingiliz dostlarmm, Fransızlar ve Ruslarla Syle bir mukavele yapa cağumzı, ya yapmakta oduğumuzu haber vererek tngilizleri şahlandıracak larmdan korkarun. tngilizler denizden ve ansızm uzerimize yurüyecek olur larsa Ruslar irndadımıza yetişinciye kadar, tstanbul limanma girerler, Abnanlarm tngilizlerle arası iyidir, Alroan lar da Fransızlan tehdit ederler, kıpu datmazlar... Sonra bizim halimiz nei olur? tyi düşünelim, teenni edelim» dedi ve işe bir karar veremedi. SALlH MÜNlR Iran gazetecileri şereîina ziyafet Şehrimizdeki lranlı tüccarlar, Şehinşah Hazertlerinin refakatin de şehrimize geltnis olan Tahranda münteşir Ittılaat gazetesi basmu harriri Abbas Han Mes'udi ile kardeşi Cevat Han Mes'udl şerefine, dün, Tokatliyan otelinde bir çay ziyafeti vermişlerdir. Bu ziyafette tttanbul matbuati mümessillerin • den bazılan da bulunmuştur. Şehbifah Hz. ile Gazi Hz. Saadiye plâjtmn İerattnda İranın Paris ataşemiliteri Parise gitti Şehinşah Hazretlerine mülâki olmak üzere birkaç gün evvel şehri • r mize gelmiş olan İranın Paris atafemiliteri miralay Riyazi Han dün memuriyet mahalline dönmüştür . ! Bir Ingiliz gazetesinin neşriyatı tngflizce Near East gazetesi Şehin • şah Hazretlerinin seyahatleri hakkmda 1 şunlan yazmaktadır: tran Şehinşahı Rıza Pehlevînîn Türkiye Cumhuriyeti Reisini riyareti yalnız iki memleket arasrada son zamanlarda teessüs eden dostlugun bir tezahürü •eklmde telâkki edilmemelidir. Bu i • Id memleket arasında mazideki mfi • nasebet samimf olmadığı gibl dostane bfle değüdi. Yeni trantn bânisi memleketmi asrt bir devlet seviyesine çı Itarmak içm tek başma giriştigi mfi 'ipadelede flbamlannın hiç olmazsa bir Muhterem mUafirimiz ve Gazi Hazretleri BByukada itkelemdm Iangıcmda olan tran demiryollarile bir* len müddet zarfmda ikmal edüemiyeleştinnek çok faydalı olacakhr. cegi anlaşumışbr. tki devlet reisi de Şehinsah Rıza Han Pehlevî Ankarada asker olduklarmdan askerî demiryol lan lüzumunu takdir etmek hututun tkhsat VdriH Celâl Beyi görecektir. Ceda hemfikirdirler. lâl B., iki sene evvel tş Bankası umumf Fakat Şehinsah Hazretleri memlekemüdürü olarak Türk tran ticaretini tinin bugünkü inkişaf devresinde arbrmak ve tranın hükumet merkezin • şimalden cenuba giden demiryolu de tş Bankası şubesi açmak imkânlanprojesini tatbik ettnek istiyorsa, bu m tetkik için Tahrana gitmişti. Banka hattın Karadenizde hatta Mersin şubesi meselesi tatbik edilmemisse de, tarikile Akdenizde de kendilerine unutulmuş değildir, ve Şehinsah Hz. mahreç verecek diğer hattan daha nin Ankarada ikameti esnasmda bu faydalı olduğuna Gazi gibi realist meselenin de mevzuu bahsolması mubbir şahsı ikna etmesi lâzım geliyor. temeldir. Turkiye trana böyle bir mahreç Turkiye hükumeti Tahrani Akdeni vermekle hem iktısadî hem de size bagbyacak demiryohnMi Şehinşahın yasî sahada yardım etmiş oluyor. da arzn ettiğinm farkmdadır. Ve jupbeBununla beraber, bütün bu proje • lerde maliye en mühim rolü oynı • yacaktır. Gerek Turkiye ve gerekse tran demiryolu inşaatında bütün ar • zularım tatbik edebilecek vaziyette değildirler. D'ğer taraftan Şehinsahın seyahati îçin Beyazıt Erzurum • Trabzon yolunun süratle tamir e dilmesi Tebriz ile Tahran arasm daki sosenin otomobil ve kamyon nakliyatı için müsait bir sekle ko nabileceğini gösteriyor. Ankara mülâkatı daha genis tnahiyetteki meseleleri de ihtiva ettiği takdirde, Gazinin beynelmilel i*I^ deki yüksek görüslerinden Şehinşah Hazretlermi de müstefit kılacaği Bmit edilmektedir. Turkiye bugünkü rejimile son birkaç sene zarfmda bütün memleketlerle münasebatında azatnî dostluk göstererek sulhun temadisinde bir nümune teşkil edecek kadar mesai sarfetmiştir. Turkiye, haricî siyaestinde her hangi bir gölge veya diken izi bırakma • mıştir.» Çin heyeti geldi Heyet, Ankarada gösterilen kolaylıklardan çok memnun Cumhuriyetimiz ve teîkilâh esa»iyemiz hakkmda tetkikat yapmak üzere bund*an birkaç gün evvel sehrimize gelen ve Ankaraya giden Çin heyeti dün şehrimize dönmüstür. Heyet azaları kendilerile görüşen bir muhanririmize şu izahatı vermişlerdir: « Ankarada Turkiye Cumhuriyet rejiminin tefkilât ve faydalan. calışma tarzları ve sistemleri etrafmda tetkikat yaptık. Hükumet merkezinizde vazifemizi çok kolaylastıran müzaheretlerle karşilaştık. Maksadımız, hükumet adamlannıza tetkike mevzu ittihaz ettiğimiz muhtelif meseleler etraftnda sualler sormaktı. Bu suallerimizi sorduk ve cevaplarını aldık. Buradaki işi miz bitmiştrr. Burad"an Almanyaya ve tspanyaya gideceğiz. Oralarda da tetkikatta buhmduktan sonra Nankine dönerek her memleket hakkmda ayn ayn birer raoor hazırlıyacak ve Nankinde Cinin inkîşafına calışan millî komiteye tevdi edeceğiz.» Çin heyeti bu akşamki trenle Avrupaya hareket edecektir. Hz. üe Gazi Hz. W hâmîl Sakarya motoru Yavazan onünden geçerken telâm resmi Idmnü Gazmin muvaffakiyetmden almutır. Her nekadar itiraf edümiyorsa daGaziye karşı beslenen bu mmnettarLk hiasîle iki hükumet arasmdaki muhteli? mübayenetler kolayca halledil miı ve Türk • tran hududn iki sene evvel Türkiyenin çizdiği hat üzerinde kat'fleşmişb'r. 1 Turkiye içm bu vaziyet praok bir şekle sokulacak nevidendir. Şehinsahın Turkiye topraklarmda seyahalini, Ankara ve tstanbulda ikametini unutulmaz bir hatıra şekline koyabilmek içm hiçbir fedakârlık esirgenmemiştir. Son derece misafîrperverlik gösteribnif ve Türkiyenin bilcümle vesaît ve mena • bn Şehmsahm istifadesi için faaliyete sevkedflmistir. Maamafih, Gazi ve Turkiye hukumeti pratik zibniyetüdir, ve riyaretm arkasmdaki asıl sebep, hiç şüphesiz, îki memleket arasmdaki ik • tısadî münasebah inkişaf ettirmek arzusudur, ve Türkiyenin askerî kuvvet ve kudreti hakkmda Şehinsah Hz. ni tenvir etmektir. Şehinşahm Tahran dan Trabzona seyahati iki maksada hâdim olabilir: Birincisi, bu yolun tran mallanm Avrupaya sevk îçin kulla mlabileceğmi Şehinsah Hz. ne gös • termek, ikincisi de Samsundan Ankaraya trenje seyahat ettirerek iki hü kumet merkezi demiryolu ile biribirine bağlandığı takdirde elde edilecek büyük faydalan arzetmektir. Turkiye, demiryoUannı Şark Vüayetierine kadar temdit etmekle mesguldür. Turkiye M inşasuM karar verdiği demiryohi naüaruu, henuz inktsaf devresinin başıiz tran ticaretînin büyük bir kısmınm kendi toprzklanncan geçmesinî görmek ister. Hazer denizile Basra körfezi arasında insa edilmekte olan de miryolu inşaabnın evvelce tayin edi Kral Karol eylülde Be'grada g'decek Sofya 29 (Hususî) Bükreşten Belgrattaki Ştampa gazetesine bildirildiğine göre, Kral Karol eylul ayı i çinde Belgradı resmen ziyaret edecek ve oradan Parise hareket edecektir. Arnavulluk matbuat bürosunun bir tebligi Tırana 29 (A.A.) Arnavutluk matbuat bürosu aşağıdaki tebliği nesretmistir. € Romada nesrolunan yanres mî tebliğd* verilen haberler hilâfına olarak, ttalya filosunun 23 haziranda Draç Innanındaki faaliyetinin Arnavutluk hükumetinin muvafakatile hazırlantnamış ve bu bapta ev velden de hiçbir is'ar da vuku bulmamış olduğunu beyana merunuz.» Fransada işsiziikle mücadele ParU 29 (A.A.) Kabine bugün toplanarak issizliğe karfi mücade • le planım tetkik etmistir. Bu plânda bazi msaata devletin de iştiraki ve demiryollan kumpanyalarına içti maî sigorta sandıklanndan istikraz aktetmeleri için müsaade verilmesi derpiş olunmaktadır. Bulgar'standa işszlik Sofya «Hususî» Geçen sene Bulgar hukumeti Bulgaristandaki işsizlere 35 milyon leva yardım etmişti. Şimdi yeni hükumet işsizlere böyle para ile yardım etmektense kendilerine iş bulmağı tercih etmektedir. Bunun için de bükumet Bulgaristanda yeni şoseler ve diğer devlet inşaab için geniş bir program hazırlamaktadır. Bu programın edilmiyecektir. tatbikmda çalısmak istemiyecek olan işsizlere paraca yardım Hükumet bu suretle çok sefil bir halde bulunan Pomaklara da is bulmağı düşunmektedir. Amerikada şiddetli sıcaklar Nevyork 29 (A.A.) Amerikanin muhtelif noktalarmdan yeniden şiddetli bir sıcak dalgası esmiştir. On kişi oİmüstür. Yüzlerce kimse bitap vaziyettedirler. lnqilterede İş Nezareti Londra 29 (A.A.) tş Naznn M. Beterton, işsizlik hakkmda yapılan kanun lâyihası mucibince tesis edilen işsizlere yardım od&sman ri • yasetini kabul ettiği için nezaretten ayrılmıya karar vermiştir. tş nezareti vazif esi gayet mühim bir ehemmiyeti haiz olduğundan M. Betertonun buradan ayrılması ka binede bir değişikliği hemen bemen gayrikabili içtinap kılmaktads. M. Macdonald da pazar günü mezunen gideceğinden bu değifikliklerin hükumet tarafmdan derhal bildiril • mesine hayret edilemez. Slavya Sofya şampiyonu oldn Sofya «Hususî» . Sofyanm tslavya kulübü son maçını yapmıs ve galip gelerek Sofya şampiyonu olmustur. t kmci FK 13 kulübü, üçüncü Sporkulüp, dördüncü Şipka, beşinci AS 23 ve al • tmeı da geçen teneki Sofya sampiyona Sevsld kulübü gelmektedir. Napolycnun gizli mektuplafı^j buiundu Varşova 29 (A.A.) K»rjer codzienny gazetesine göre kf«mlin sarayında yapılan inşaat esnasmda 1 Napolyon Bonaparta a 1812 de o , rada bırakılan 360 m^^Pİa «evkui0 01 1 ceyş pilânlan ve na* ^ »»» » birinci inu a Aleksandr ile olar ^ bere evrakı bulunmuştur. I