9 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

*amharivet 9 Hrran1°*4 Casuslar Ârasında 44 Naküi: A. DAVER Yeni nesiller, telsiz telgrafçılığın ne büyük ve seri bir terakkiye mazhar olduğunu anhyamazlar! Maamafih Almanlar tarafından ira suretle aldatılmıs olmaktan hiç bir zarar görmedik; çünkü Ingiliz donanması da Amiral Beatty (Bi ti> nin muharebe kruvazörleri filosunu himaye için denize çıkmıstı ve bu filonun düşman donnamasının heyeti umumiyesi tarafından ezil mek tehlikesi hasil olmamıstı. (Muharrir, bu noktada hakıkati gizliyor. Amiral Şerin lngiiizleri aldatma«ı, İngiliz donanmasile Ingiliz muharebe kruvazörleri filosu arasmda hayli büyük bir mesafe bulunmasını intaç et miş ve bu yüzden muharebe başladığı zaman ingiliz donanman bütün kuv vetile Almanlara çullanamamış, ara da geçen vakit zarfında Almanlar, üç tngiliz muharebe kruvazörünü batır mıslardır. A. D.) Bu usul umumiyetle iyi idi a n a bazan hosa gitmiyen neticeler de veriyordu. Meselâ Alman donanması 23 nisan 1918 de denize çıkmıs ve şimale doğru gitmisti. Karakol vazifesini gören tngiliz J. 6 denizaltı gemisi düsmam görmüş, fakat ln giliz donanması zannetmişti. Bu • nun için ne hücum etmis, ne de başkumaadana telsizle malumat vermiftL Ertesi gün ayni denizaltı gemisi Alman donanmasmı geri dönerken, görmüs, bu defa tanımış tı; fakat avdet ettiğini anlıyama dıgı için, telsizile donanma kumandanına malumat vermis, fakat sa • atlerce önünden geçen bu koca donanmaya hücumdan içtinap etmis, bu suretle mükemmel bir nrsat kaçırmiftı. Bu arada, bereket versin ki E. 42 numaralı denizaltı gemi • miz Almanlan görmüs ve düsma • nm limanlarına avdet etmekte ol • duğunu anladığı için kendini hü • cuma salâhiyettar addetmiş, attığı dört torpilden brri Moltke muharebe kruvazörüne isabet ederek ağır surette yaralamıstır. Gemi, ancak yedekte ve müskülâtla !»«»«»• gö • türülebilmistir. kaydetmek istîyor? Hususî mektep idareleri bu karara şaştılar Hususî mekteplerden ticari mahiveti haiz add'edilenlerin Ticaret Odasına kayitleri, Oda meclisinde görü'ülmüs ve uzun münakasalar dan sonra karann Vekâlete arzın dan ve almacak cevaptan sonra tatbikına geçilmesi muvafık görülmüstü. Bu karara, hususî mektep idareIerinden bir kısrm hawet etnmlerdir. Bu mevanda Türk hanımları Besikta* Dikis Yurdu müdürü M. Sükrü Bey gazetemize gönderdiği bir tezkerede dlvor ki: «Gazetenizin dünkü nüshasında îstanbul Ticaret Odası içtimaı hakkm da malumat verilirken Oda meclisinin hususî mekteplerden bir kismtnm sa hfplerini tüccar addederek Odaya rOo ear sıfatile kaydetmek «uretile kaydiye resmi alınman hususunda münakasalar eereyan ettiğini ve keyfiyetin Maarif Vekâletine yazılmasına karar verildiğini bildmyorsunuz. Halbuki I hazfrandan itibaren mevkii meriyete giren yeni kazanç kanu • nunun $ fineü maddesfnin 14 üncfi fıkrasi bu gibi müessesan kazanç vergisinden îstisna etmistir. Devlet ka • nunlarmm vergiden istisna ettiği bu müesseseleri Ticaret Odasmın ne gibi bir esasa istinat ederek tüccar addetmekte olduğunu anlıyamadık. Lutfen bu hususta alftkadar makamatm nazari dikkatmi celbetmenizi rica ederim.» Şehir ve Memleket Haberleri j Siyasî icmal Efganistanda terakki Ticaret Odası niçin D grupunun sergisi Genç ressamların açtığı üçiincü sergide birçok kıvmetli eserler teşhir edildi D grupunun ü çüncü plâstik sergisi dün saat 16 da Taksimde Dağcılık ve Yürüyü cülük kulübü sa • Ionlannda açılmıştır. Kompozis yonlara thsis e dilmiş olan bu serginin açjlma merasiminde »eh rin san'at haya tfle alâkadar şahsiyetlerinden bîr çoğu hazır bu lunmustur. Sergide D grupu azalarmdan Genç ressamlarm gergitinden bir JtSsc (Bir sokak) deseni muvaffak bir Abidin Dino Beyin teshir ettiği tuval • resimdtr. Gergef isliyen kadın, geler firesk tarzında şimdiye kadar rek çizgi, gerekse renk itibarile çok hiç görülmemis yepyeni bir tarzda güzeldi. ve çok kırapan renklerle iflenmis Zeki Faik Beyin, Dere kenannda bulunuvor ve dikkati çekiyordu. îshnli kompozisyonu da muvaffak Cemal Sait Beyin resimlerinden bilhassa portreler çok muvaffak ol olmus eserler meyanındadır. Bu san'atkârm Çıplaklar isimli tablo mnf eserlerdendir. Cemal Sait Bey, sunu da muvaffak bir etüt olarak Erzincanda yaptıgı peyzajlannda kabul etmek lâzımdır. Zeki Faik da muvaffak olmustur. Beyin «Camasır yıkayan kadınlar» ı Elif Naci Beyin, «Ocak basmda» da sergide çok takdir olunmuştur. tablosu serginin en iyi eserlermden Sergide heykeltıras Zühtü Bey biridir. San'atkâr, Çingeneler ve soteshir ettiği be» kafa heykeli ile dor kak kadmlan tablolanm boyamak kücük statüden ibaret eserlerile hususunda mahalli mevzuu ma • halli renklerle tesbit etmek hususun haklı bir takdir kazanmıstır. Sertgi 10 gün acık kalacak ve pada hususî bir muvaffakiyet gösterrasız olarak gezilecektir. mUtir. Gelecek cuma günü sergide kaNurullah Cemal Bey peyzajlannrikatürist Cemal Nadir Bey tarafında çok modern bir stil göstermisdan bir köse hazırlanacaktır. tir. Nurullah Cemal Beyin bilhassa sya kıf asmın anahtan me • sabecinde olan Efganistan son senelerde birçok badire* lere uğradı. Fakat terakkiye kabi liyetli olan Efgan milletim bu hâ diseler tutmus olduğu esash terakki ve tekâmül yolundan abkoymamıştır. Bilâkis her engel bu milletin yeni hamleler yapmasma saik olmustur. Beçeska mürteciinin çi • kardığı isyan üzerine Amanullah Hanın memleketi terketmesînden sonra Efganistanın geriliğe gideceğinden korkulmustu. Lâkin Nadir Şahın isyanı bastırarak hükume • tin basına gelmesile Efganistan tekrar her sahada ileriye doğru gayet sağlam adımlar atmıstı. Denizaltı gemilerile tarassut 2 Altnan açıkdeniz donanma sını tarassut sistemimizin muhtelif anasırı arasmda radiogoniometrieden sonra, Alman körfezinde faa • liyette bulunan İngiliz denizaltı gemileri de müessir istihbarat vasıtalan idiler. 4 ağustos 1914 geceyansından 11 tesrinisani 1918 öğle vaktine kadar, Alman donanmasının Wil • hemshavenden Cuxhaven (Kuks • hafen) ve Emdenden yaptığı huruçlann hiçbirisi, bir tek saat bile bu sularda nöbet bekliyen tngiliz denizalta gerailerinin tarassudundan uzak kaltnamıştır. Bu denizaltı gemilerinin karakol hizmeti, daha ziyade istihbarat dairesinin arzu ve talebile yapılmakta idi. Çünkü bu gemilerin Alman körfezindeki meveudiyetlerinm hakikî »ebebi, taarruzî bir hareketten ziyade Alman donanmasmm harekâtı hakkmda haber ve ma^'îmat toplamak üzere kesif yapmaktı. Bidayette denizaltı getnilerinıi • zin telsizleri çok zayıftı, onun için bunlann haberleri mutavasstt bir merkez vasıtasile tngiltereye bil • diriliyordu. \eni nesiller, 1914 tenberi telsiz telgrafçılığın ne büyük ve seri bir terakkiye mazhar olduğunu anhyamazlar. 1914 te telsizle uzun mesafeden muhabere rökoru bir Alman denizaltı gemisinde, U. 27 de idi. Bu gemi, tahtelbahir ana gemisine 140 mil mesafeden bir telsiz haberi vertneğe muvaffak ol • muş ve bu hâdise, gayet müsait şerait altında vuku bulmustu. 1916 senesine doğru, İngiliz denizaltı gemileri, kuvvetli telsiz ci • hazlarile techiz edildiler. Bunlann komandanlan, Alman körfezinde karakol hizmetinde buhmduklan zaman Alman açıkdeniz donanmasmı limandan çıkarken gördükleri takdirde kat'iyyen hücum ettnemek için e • mrr almışlardı. tngiliz denizaltı gemileri, düşman donanmasmm tes kilâtmı, rotasını, diğer dikkate lâyık noktalanm not edecekler ve düsman gemileri geçtikten sonra, nemen denizm yüzüne çıkıp gör düklerini telsizle tngiltereye bildireceklerdL Denizaltı gemilerimiz, bu keşif • lerinin neticesini telsizle bildirdikten sonra, düsman donanması geri döndüğü takdirde, istedikleri gibi bücumda serbest idiler. Bundan maksat, Alman donanması denize açıldığı zaman, tngiliz donanması tarafmdan yakalanmasını temin etmekti. Yalandan bir tarama Mudanya Halkevi çok güzel çalışıyor tngiliz denizalb gemileri, istih • barat isinden baska, Alman mayin gemilerinm döktükleri mayin tarlalannm yerlerini bahriye nezaretine büdiriyorlanu. Bir veya iki saat sonra, bütün gemilere yeni mayin tarlalarınm mevkileri haber veriliyordu. Sonra bu mayin talalan gayet süratle temizleniyor ve ckseriya Almanlann bundan haberi olmu Oda meclisinde bu cihet te mevyor, mayin doldarduklanm zarmettikzuu bahsedilmis, azadan bir kısmı, leri yerler bomboş kalıyordu. hurusî mekteplerin yeni kazanç kaAlman Amiralı Meureri (Mörer), nunile vergiden Uitsna ediidiğini iharbin osnunda, Alman donaamaleri sürmüslerdir. Fakat Oda mec • sının teslüni tarzını görüsmek üzelisinl bu yolda karara sevkeden müre, Fiuth of Fort limamna davet Telefon şirketinin serma him bir ekseriyetin bu noktadaki ettiğimiz zaman, rakip olduğu Alyesi meselesinde hükumetmütaleasi da su merkezdedirt man kruvazörüne muayy«n bir rota le sirket ârasında bir ih« Bîr müessesenin ziyan etmls vermiş ve bir randevu tayin etmif • tilftf çıkmış, firket, oimasi tiearî mahiyetini kaybetmesi tik. Amiral randevuya geç geldi ve sermayestnin altra <Iem«k olmadıŞı gibi, her hangi bir kendisine verdiğimiz rota, tam bir Iira, hükumet ise verjriden muaf addolunması veya Alman mayin tarlasmın ortastndan kâğıt para olduğu» teeil edilmesi de tiearî müessese olgeçtiği için büyük bir devir yapmak nu iddia etmistL mecburiyetinde kaldığını ve bu yüz madığma delil teskil edemez. Nite Nıhayet mesele kim tesviki sanayi kanunile birçok Devlet Şurasmden randevuya geç geldiğini söy müesseselere muafiyetler bahse • ca tetkik edil ledi. tngiliz donanması erkânıhardilmistir. Bunlar da Heart müesse • mif ve şirket biye heyeti bu sözlere için için güsermayesinin icSğit para esasma se addedilmîyeeekler midir? lüyorlardı. Çünkü bu mayin tarlasi müstenit olduğu tesbit ediltniştir. çoktan taranmıstı. Fakat Alman Maamafih, keyfiyet Vekâlete yalar farkmda bile değillerdi. zilacağı icin karar kat'iyet kesbet • Bu suretle sirket, hükumet hissesi olarak iki yüz bin Iira kadar bir Diğer bir vak'ada da facia ile mis degildlr. Ticaret Odasına gelinpara borçlu çıkmıştır. komedya brrrbirine kanstı. Almance, dört bes hususî mektepten alı • lar PasdeCalais (Padökale) de Diğer taraftan yeni bir vaziyet nacak be> on ltra kaydiye ücreti îgizlice bir mayin tarlasi vücude gedaha hâsıl olmustur. Şirketin, ser çin değil, ticaret maksadile açılmıs tirmişlerdi. Biz bunun farkma varmayesini altm Iira addetmekle behastanelerde olduğu gibi, bu gib! dık ve mayinleri taramağa teseb • hususî müesseselerin de mübadele • raber vergiyi kâğıt para olarak verbüs ettik. Tam bu esnada bir iki düşdiği anlaşılmif ve alâkadar tahakkuk ye vasıta olduklan cihetinden Oman denizaltı gemisinin boğazdan müdürlfiğünce firketin son altı sedaya kaydine taraftanz. Esasen bir geçmek üzere olduklannı haber alne zarfmda verdiği vergmin mik mektep idaresi de doğrudan doğru* dık. Bunun üzerine hetnen yalan • tan tesbit edilerek bu miktar bir ya sicilli ticarete müracaat ederek dan bir tarama yaptık, yani tan • sterlinm mukabilile zarbedilmiş ve kaydolmak suretile emri vaki yapyor gibi yaparak mayinleri yerinde firketin aynca hükutnete 200,000 mts burunuyor.» bıraktık. Hile muvaffak oldu. AI • liraya yakın bir vergi borcu oldu • man denizaltı gemilerinden brri ŞEHİR tSLERt ğu meydana çıkmıştır. Maliye Ve» Douvres (Duvr) geçidi arasmda tekâleti keyfiyetten haberdar edll • miz bir yol bulduğunu zannederek miftir. Bugünlerde sirketten bu mayin tarayıcı gemilerimizin dü vergi farkı da isteneeektir. Darülbedayi artistlerinin teskil men suyunu takip etti. Fakat bir ettikleri kooperatif tarafından if • Alman mayfnine çarparak berha • letilecek olan Tepebaşı bahçesinin va oldu. Getninm kumandanı kur • hanrlanmasma başlanmıstır. Bahtuldu ve esir edildi. Vaziyeti an • eenin gardenbar kısmı da tanzim eDun toplanmasT mukarrer olan ladığı zaman, kendisine oynadıği • diimektedir. Sipahi Ocağı kongresi, ekseriyet miz oyuna tötonlara has bir hiddet Şimdiki halde bahçe tanzim e temin edilemediğtnden 24 hazirana •e mfialle kızdı. dilmekte ve sahne yeni bastan ku bırakılmıstn*. Kongre için gelen a(Mabadi var) rulmaktadır. Bahçenin ay nihayezalardan bir kısmı bu toplanmadan tinde açılması mukarrerdir. bilistifade kulübün vaziyet ve meFiatler ucuz olacaktır. Darülbesaisi etrafmda müdavelei efkârda dayi operet artistleri tarafından bulunmuslardır. sahnede balet numaralan yapıla • cak, diğer bazı sahne eğlenceleri tertip olunaçakfar. Kooperatif ay rıca bar kısmını da isletecektir. Geçen sene Nadir Şah bir suikaste kurban gittiği zaman Efganistanm bu defa içinden çıkılmaz kansıkhğa uğnyacağından endise edilmişti. Bu endişelerin nabemahal olduğu simdi parlak delillerile sa • bit olmustur. Gerek Nadir Şah, ge • rek mahdumu yeni Kral Zâhir Şah herşeyden evvel orduyu tensik ve takviye isine ve memleketin simalde ve cenuptaki büyük komşulannı karsı müdafaa edebilecek bir vaziyete getirmeğe ehemmiyet vermifler ve muvaffak olmuslardır. Mü hknmat ve esliha depolanndaki bosluklar süratle doldurulmus ve ordunun sıkı bir surette talim ve terbiyesine çalısılmıs ve sık sık manevralarla asker toplu ve büyük harekâta alıstrnlmıstır. Efganista • nm yetmis bin mevcutlu nizamiye ordusu Asya kıt'ası ordulannm en mükemmellerinden sayıhyor. Ordudan sonra en ziyade ehetn • miyet verilen cihet memleketin maarif ve rktısadiyatıdır. Maari fin ne kadar ilerlediği Efganistanın çıkardıği son salnamelerle (Kâbil) namını tasıyan mecmuanın ihtiva ettiği mufassal malumattan anla • çılryor. Zâhir Şahın zamanmda Efganistanda en ziyade göze çarpan terakki ikhsadî sahadadrr. Efganistanın her şehrinde ve Hindistanm ekseri beldesmde ve Londrada subeleri oltnak üzere tesis olunan Devlet Bankası bu memleke • tin hariçle malî ve iktısadî mua melesini a«rt bir şekle sokmustur. Dahilî ve harict ticaret devletin kuvvetli temmatile inkisaf bulmuştur. Tüccar mah devletm teminatı altında olup en ufak bir ziyanı bile devlet hazineai derhal sahibine ödemektedir. Devletin böyle bir kefaleti maliyede bulunması içm asayi fin ne kadar mük«mınel olması lâzun geldiği düsünülsün. Zâhir Şa • hın en büyük iyiliği vergileri indi • rerek halkm maisetini ve ticareti darlaştıran kayitleri ortadan kal dırmif olmasrdrr. Devlet memurlarmm rüsvet alması hastalığı en siddetli tedbfrlerle izale edilmiştir. Şimdi Efganistan hükumeti mem« Ieketin bütün kapılannı ticarete açmıstır. Memleketi ecnebilere tanıtmak için Kâbilde muazzam bir sergi tertip olunuyor. Ağustosun sekizinden otuzuna kadar açık bulu nacak bu sergiye hariçten gönde rilecek tnallar Efgan hududundan itibaren her türlü nakliye ücretin den ve rüsumdan muaftrr. Ahiren Zâhîr Şah mezhep hürriyetini dahi ilân etmistir. Yalnrz misyonerlerin faaJiyette bulunması metnnudur. Efganistanın bu terakkisi ve salâhı bütün Asya mflletlerini sevindir mekte ve Asyanm istikran için kavi bir zamân teskil etmektedir. Telefon Şîrketi Mühlet bitiyoı Muayeneye gelmiyenler seferden menedilecek Hazfranm bırıncı gunoncıen itibaren şehrimizfn muhtelif semtlertnde işli • yen 90 dan fazla otobBstea nesi yapılnufhr. Belediye, şehrimlzde isliyen oto • bfislerin muayenesi için haziranın on dördSncS günü aksamına kadar müh « let vermiştir. Kerestecüerle Eyfip arasmda isliyen otobüslerden hiçbiri şimdiye kadar muayeneye talip olmamtşhr. Halbuki Belediye, verilen muddet içinde mua yenesini yaphrmıyan otobusleri on beş hazirandan itibaren çalısmaktan me • nedecektir. 200,000 liraya yakın vergi verecek ffmdiye kadar ancak knk beşinin fennî muaye Belediye» fleride otobus ifletme isîni bizzat tanzim ve idare edeceği için yeniden kfameye otobus işlebnek hakknn vermemektedir. 2900 liranın başına ge'enler tstanbul telgrafhanesl memur • Ianndan Servet Bey namında bir zaU geçen seneki tayyare piyan • gosundan yüz bin liralık büyük ikramiye isabe* etmis, Servet Bey de paralan bayiden almıs bir kısmını bankaya yatmmş bes bin lirasını da evde saklamısbr. Son günlerde Servet Beyin refikası sinir buhranma tutulmus geçen gün, ani bir kriz esnasmda sandıkta saklı duran bes bin Iira nm iki bin dokuz yüz lirasun makasla parça parça kesmiştir. Tepebaşı bahçesi oçılıyor S.pahi Ocagı kongresi tehir edildi MUHARREM FEYZt Bursa tefgraf ve teiefoır varidatı arttı Bursa (Hususî) Bursa ile bazı şehirler aras;nda telefon mükâle mesine başlandığı gündenberi Posta idaresinin varidatı bir hayli art miftır. Bir senede Bursa merkezi nin telgraf varidatı 11,000, telefon varidatı ise 13,000 lirayı bulmustur. Evvelce yalnız telgraf muhaberatı varken varidatın bundan az olduğu anlasıhnıstır. Hilâliahmerin muhtaç yavrulara yaptıgı yardım ECNEBÎ MEHAFtLDE Brezilya istiklâlin n 100 üncü yıldönümü Rio de Janeiro mmtakasi 12 ağustos 1934 tarihmde siyasî istiklâlinin 100 üncü senei devriyesini tes'it edecektir. Bu vaziyet müctakil bir belediye idaresinin tesisinden ileri gelmiş ve bu suretle Rio de Janeiro sehri Brezilyamn payitahtı olarak müstakil bir idareye malik bulun mustur. Bu mes'ut senei devriyeyi tes'it etmek için Rio de Janeiro hükumeti 12 ağustostan 15 tesrinisaniye kadar üç ay devam edecek olan büyük bir beynelmilel sergi tertip etmistir. Cumhuriyef Nüshası 5 Kurustaf Hilâliahmer Cemiyeti tarafından ilkmekteplerdeki muhtaçı mu avenet yavrulara muntazaman sıcak yemek verilmektedir. Cemiyetin bu insanî yardımı büyük minnet ve sükranla karşılanmaktadır. Yukarıki resim 31 inci ilkmektep talebelerini yemek esnasmda göstermektedir. Mudanya Halkevi idare Mudanya «Hususi» Mudanya Halkevi, üzerine aldığı serefli vazifryi böyok bir feragatle basarmaktadır. GeÇtn cuma guiıü köylüler arasmda bir kSy bayramı yapümıs, dört bindcn faz heyeti Abone ı T O r k i y o in şeraitii 'Ç Senelik 1400 Kr. Albaylık 750 Üç ayhk 400 Bir ayhk 150 ^ ç n *v 1700 K 1450 800 jroktur la köylü bayrama ıştirak etmijtir. Bayram çok güzel olmuşrar. Halkevi, köylüyü irsat yolunda büyük bir faaliyet göstermektedir.