8 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Büiün Türkiye Ka\vesini içiyor Ist Mısırçarşısj kapısı karşısmda u Mehmet Efendi Mahtumları Onbirinci sene* Nn 3R?3 !«,«.• " " o ı u m h u nyet ^* * ^ İ m Bütün Türkiye Mehmet Efendi Mahtumları Kahvesini içiyor fst Mısırçarşisı ICSDJSI karşısmda « O I I D . ı ı u . \JUC\J Telgraf t» mektnp adrest: Cnmhurlyet, stanbul Posta kutusu: Istanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir ve evl: 24290, Tahrir heyetl: 24298, iare ve matbaa fasmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şlrketi, 24299 Cuma 8 Haziran 1934 Cenevreden verilen bir haber Yeni bir gayrimübadil Cenevrede vaziyt Türkiye ve Bulgaristan Teklifimîz çoc Sofyada bugünkü Sekiz devlet arasında bir yangını önündeyiz! beğenildi mühim mülâkat emniyet misakı mı? 100 den 13 e sukut apaçık bir felâkettir «Başka müzaharet gce Tevfik Rüştü Bey M. Misaka Türkiye, Sovyet Rusya, Fransa, Küçük ttilâf, Yara kangren olmağa doğru gîdiyor; lâzım gelen cek teklif yok» denipr Batalofla görüşecek Yunardstan ve Bulgaristan dahil olacaklarmış tedbirler artık Allah rızası için alınsın Deyli Meyl gazetesinin Cenr • re muhabiri gazetesine göndefiği bir telgrafta tahdidi teslihat ln • feransmı büsbütün dağılmatan kurtaracalr en müsait teklif in Pütrkiye tarafından serdedilmis olu ğunu bildirmiştir. Muhabir diyr ki: « Re«* Henderson terki ttlihat konferansını sekli hazırile kaat mak ve konf eransın biisbütür dağılmasma mâni olmak için hayhkta bulunmakla muvazzaf komenin içtimaı hakkında murahhasları hususî mükâlemelerde bulunuyo. Bu hususta ileri sürülen plâla • rm en âlisi olarak Türk teklif go« rünüyor. Bu teklif üç maddeyi ihtivıet mektedir: Birinci madde, Sir Con Simnun zehirli gaz harbinin ilgasın« si bir mukavflenin aktine ve daimî biiterki teslihat komisyonunun te^kiliıe müteaHik plânmı tekrar etmektedr. fkinci madde, Avrupada mrvzîî vahut umumî ademi tecavüz nisakAnkaradan vs. rilen haberlere göre Haricîve Vekili Tevfik Rüştü Bey iki gün evvel Ce nevreden hare ket etmistir Tev fik Rüştü Bey yarın şehrimize muvasalat ve yarın ak.«am An karaya hareket edecektir. Harici Tevfik Rüştü B. •»e Vekilinin Ankaraya vardığı gün tcra Vekilleri heyeti bir içtima yaparak Tevfik Rüştü Beyin Balkanlarda, Pa ris ve Cenevrede yaptığı temaslar hakkında verecejn izahatı dmliyrcektir. Bu temaslarda alınan neticelere hususî bir ehemmiyet atfolunmaktadır. Aralannda bir emniyet misakı aktedecekleri mevkilerini ve hudaHanm bildirilen aehiz gösterir harita devletin ayrimübaditter için yegâne Smit membat olan ve pon kıymet ile gene onların Snüne bir terap şeklinde dikilen bonolardan oktandır gayrimübadilleri a nutmus gibiydSc Para aldılar, bono alacaklar gibi haberlerinj gazetelerde görüyorduk ama nazanmızda kendileri artık mesele olmaktan çdcmı» gibiydiler. Bu mesele bizim gözlerimizde kızgın demirlerle miikerreren dağlanan bfr mesele hükmünde idi. Nice servet sahJbi kimselerin yoksulluklar içinde kıvranarak gözlerini dünyaya kapayıp gitmiş olduklaruu görmekten yiireğimu kaç kere paramparça olmuştu. Sanki biz de bu bedbaht gayrimübadillerle mükerreren ö lüp dirilmiştik. Fakat artık kanıksamıstık. Ölen ölmüj, kaJan kalmıstır »anı • yorduk, ve neden sonra bu işm niha • yet iyi kö'tü bir hal yoluna girmis ol • du£una inanıyorduk. Hayır, öyle değilmis. Btrdenbire kulağımızm dibinde hortlıyan meselenin feryadı çınJadı: Yeni gayrimübadil bonolanmn 100 ü 13 e! Diyen bir çığUk! Tekrar yureğimiz burkuldu, çaresiz faciayı bir daha temasa etmek acuına katlandık. Gördük ki yeni bir gayri • miibadil yangını önündeyiz. Ftlhakika abiren gayrimübadiUere dağıtılan bonolarnı kıymeti az zamanda 100 den 13 e düsmüstör. Bundan evvelki ihraçta bu bonolar bir bayli sarsıntı geçirdikten sonra 4050 de karar kılmış gibiydıier. Bu bile münasebet siz bir yazıyet olmaktan hâii değfl idise de nihayet binbir tedbirsizlik içinde ikisi ortast bir kıymet demekti. Buna jnukabü son vaziyette yüzün on üçe nisbeti elbet apaçık bir felâkettir. Dün gazetemize beyanatta bulu • nanlardan Ismail Miistak Bey 700 li ralık bir alacak için 10 bin liralık bononun haczedildiğini ve diger 10 bin liralık bir bono destesinin de 600 liraya salılmıç olduğunu bikâye ediyordu. Vah vah: Ne ümit ve ne serap!.. Bn kıymetsizliğin muhtelif amille rini burada tekrar sayıp dökmeğe kalkışmak bile bize çok acı ve çok agnr geliyor. Gayrimübadillerin kendilerînden bashyarak her tarafta kabahat var. Gariptir ki her taraf kendi kababatine bir mazeret bulmakta, fakat bundan dolayı ortadaki felâket vaziyeti asla düzelememektedir. Gayrimübadil bonolan, karsılığı satılacak emlâk olmak üzere çıkarılmıs devlet senetleridir. Müzayedeye çıka nlan emlâkin satın alınmasına bu bonolarla tıpkı para ile gibi istirak olu nur. Prensip itibarile vaziyet söyle dir: Hiç olmazsa hükumet çıkardığı bono kadar emlâki satüığa çıkaracaktır. Şayet satılığa çıkarılacak emlâk kalmaz da hâlâ elde bono bulunursa hükumet bunlan basabas para ile ö diyecek veya yeniden aynca emlâk ve arazi bulup tekrar satılığa çıkarmakta devam edecektir. Bonolar bitinciye kadar. Hükumet imzasının taahhüt etti • ği prensip budur. Buna nazaran yüz kuruşluk bononun kıymeti olsa olsa ancak müzayedeye çıkacak emlâkle karsüaşmast için geçecek zamanın faizi ve % de 1015 rizikosu ntkutu biri kadar bir fark gösterebilir. Bu hesapta bonolar tedavülde hiç olmazsa 100 ü 70 olacak bir kıymeti daima muhafa za etmelidir. Niçin son sukut? Hiiku • met bu bonolar kadar emlâki müzayedeye çıkarmtyacak mı zannolunuzor? Bunun imkânı yoktur. Hükumet imzasınm hükmünü icra etmekten geri du • ramaz, Emlâk kalmazsa bonolan pa • ra ile ödemek hükumet için bir na • mus borcudur. O halde ne oluyor? Bizce olan sey basit olduğu kadar ve basit olduğu iç'n fecidir: Usulsüzlük! Bono «ahipleri dardadırlar: Ellert • ne geçen kâğıtları biran evvel nakte tahvil ederek dertlerine çare bulmak isterler. Hele miktar itibarile binnisbe az kıymet arzeden bono sahipleri bunlan rasgele fiate satmağa giderler. Köşe sarraflarile gözü açık madrabazlar, esasen hinoğlu hin olmasalar büe, bu kadar fazla arz bittabi maltn kıymetmi makusen mütenasip bir sukutla düsüre düsüre işte gördüğümüz bu feci had • de kadar indirmis olur. Bonoların kıymetini muhafaza edebilmek besabuıa vaktile ve hâlâ hiçbir tedbir alınmamıs olduğu için evvelce olduğu gibi şimdi de olan iste bundan ibarettir. Ziraat Bankası müdürii Ahsen Bey müzayedelere ekseriyetle bonolan satm abnif üçüncü ellerin iştirake geldiklerinden bahsediyordu. Bu hal, altında büyuk facia saklıyan pek tabiî bir ha • kikattir. Hükumet bonolan borsaya kote ettirerek onlann kıymetini muhafaza ettirecek baa basit tedbirler alraıs ola • biHrdi. Gayrimübadiller bir cemiyet halmde bulımuyorlar. Onlar kendi aralarmda sıkı bir tesanütle bu kadar su kutun önüne geçebilirlerdi. Herhangi malî bir müessesemiz kendisine % 2 0 30 gibi fevkalâde bir kâr temb etmek üzere bonolar mukabilinde muamele yapabilirdi. Hiçbirsey yapılmaymca ve hatta hersey tersine yapıhnca hal böyle oluyor diye sikâyete nasıl hakkımız olsun? Bu ifin çaresi hükumetçe ve gayri • mübadillerce, bir kısmma yukarıda isaret ettigimiz, bazı tedbirler almroasından ibarettir. Fakat artık Allah nzası için bu tedbircikler alınsın. Çünkü yara kangren olmağa gidiyor. YUNUS NADİ Hariciye Vekili Ank?rada kısa bir müdd't kalabilecek ve Şah Hazretle • rini karsılamak üzere trenle Samsuna •e oradan Trsbzona gidecektir. Sofya 7 (Hususî) Hariciye Ne • zaretme Türkiye Hariciye Vddli Tevfik Rustu Bevin cuma rfinü ö&leden son • ra ekspresle Sofyadan geçeceğin« da • ir malumat gelmistir. Tevfik Rüştü B. Sofya istasyonunda Bulgar Harieiyfe Nazın M. Batalofla göriişecektir. Bulgar gazet<*I<ri Blkan misakmm aktbıden sonra Tevfik Ruftü Beyin Uk defa olarak Sofyadan geçtiğini yaz * Sofya 7 (Hususî) Ecnebi matbuatı, Cenevrede Sovyet Rusya, Küçük İtilâf, Fransa, Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan arasında bir emniyet misakı aktmtn karar laştınldığını yazmafctadırlar. Ve • rilen malumata nazaran bu mlsak (Mabadi alimet aahifede) Rıza Şah Hz. hudutta nasıl karşılanacaklar? Yavuz, üç torpitomuzla birlikte büyük misafiri aîmak üzere bugün Trabzona hareket ediyor Konferansın son gürılerinde en fczla alâkayt eelbeden ifcl sima: Konfercnt reisi M. Henderson ve Fransiz Harlciye Hazun M. Buriu Iarı aktini temin için emniyet meselesinin derha4 müzakece olunmasuu p ediyor. Üçüncü madde, mezkur misakların müzakeresi için muhtelif dev • letlerin mümessil bulunduracaklan bir komite soklinde hususî bir teşek* kjjlün kurulmasını talep ediyor. Türk murahhası bu teskilât vii • (Mabadi dördüncü sahifede) Belçika kabinesi istifa etti Brüksel 7 (A.A. ) Hükumetçe teklif olunan Hri kanun lâyihasımn meb'usan meclisinde redde uğrama « n üzerine Belçika kabinesi dün istifa etmistir. Bu kanunlann biri, Belçikada ec • nebilerin vaziyetine, diğeri de aile hukukuna müteallik bulumıyordu. Yeni iskân lâyihası Lâyiha dün Mecliste müzakere edildi, uzun miinakasalardan sonra encümene iade olundu Ankara 7 (Telefonla) Medis bu gün 15 te Hasan Beyin riyasetinde toplanmıs, intihap mazbat'sı grlen yeni Aydm meb'usu Abidin Bey tahlif edil • mis, bir tefsir tezkeresi kabul olunduktan sonra, Küisli Yusuf ve Ordulu Aslan hakkındaki idam mazbatalan tasdik edilmiştir. Bundan sonra ruznamenin üçüncü maddesmi teşkil eden iskân kanunu lâyihasının müzakerosine geçilmistir. Lâyihanm nrüzakeresi uzun müzakere ve münakasalan mucip olmuş, neticede lâyiha encümene iade olunmustur. Bu müzakere ve münakasalar iki cepheden mütalea edilebilir. Böyle bir kanun bugünkü ihtiyaca mutlak bir cevap olacağında ve nüfus siyssetimize büyük faydalar temin edeceginde bütün meb'uslar ittifak etmişlerdh*. Lâyihanm münakaşa • Iarı mucip olan tarafı bugüne ka • dar Meclise gelen Iâyihalann yazılıs tarzından bambaşka sekîlde yazılmasıdır. Henüz dilimize tama mile yerleşmemiş olan b+zı yeni türkçe kelimelerin kanunun istihdaf ettîği gayeyi tamamile ifade edemiyeceği noktası itirazlan cel betmiş, bınnların d'Mni'ze tamamile girmis Türk kelhnelerile değistîrilmesi için lâyihanın encümane iadesi kabul olunmustur. Kanunun heypii umumiyesi müzakere edilirken Naşit Hakkı Bey söz alarak, birleştirme kanununun inkılâbuı giaübJm ana kanunlanndan biri oldıi •' "ğunu izah etmiş, Ru$en Bey bunan fav, bahsetm'ş, müteakıben ^ müzakeresine geçilmi?tîr. ci madde Refik Şevket Bugün Trabzona hareket yareden edecek ahnmtş olan Yavuzla üç torpitomazttn bir reaimleri tay Erzurum 7 (A.A.) Büyük Reisin ve Türk mületinin misafiri olarak üç gün sonra sabah saat 9 da DunkO içtlmada söz söyllyen meb'uslardan Refık Şevket Bey Şeref Bey (Edirne) verdiği takrirle istediği seküde tadil olunmus, diğer maddelerin müzakere sine geçilmis, bu sırada Şeref (Edirne), ve Ziya Gevher Beyler söz alır"*lar . dır. Net'cede kanun encümene iade olunmustur. Müteakiben bazı kanunlann ikinci müzakereleri yapılmıs ve cumartesi günü toplanmak üzere celse tatil edilmiştir. ' * • * . • * • • • * • • • • • • • • • • • • • « • ! > * • • • • • • • « • • • • * • • • • • • l l l l l l l i l P . l i r i l V l l l l i l i r i l l l • • • • • • • • • Gürcübulaktan hudutfumuza gire cek olan îran Şahı Rıza Pehlevi (Mabadi üçüncü sahifede) • i r i l l l l l l l i ı l * « • • • • * » • » • • • • • • • • • • • » • • » • • • • • • • • • » • r r * w r r w v w r w w ~ r Dün geceki güreşler Galatasaray kulübünün tertip ettiği serbest güreş müsabakaları dün gece de muvaffakiyet kazandı Dünkü sıcak 20 senedir haziran içinde bu kadar sıcak görülmedi İstanbulda iki gün evvel başlı • yan sıcaklar dün şiddetini artırmıs, hararet derecesi saat 16,30 da 33 e çıkmıstır. Dün, bu senenin şimdi ye kadar geçen günlerinin en sıcak günü olduğu gibi yirmi sene za>.' • fındaki haziran aylarınm ilk haftalanndan da en sıcak günüdür. Son 20 s e n e z a r f t * & yalnız 1926 senesi haziramnırt z 0 nci gjjr nü azamî hararet 32,70 e çıkmıstır. Dünkü aBgarî derecei hararet , (Mabadi dördüncü aahifede) Meclirin tatili Ankara 7 (Telefonla) Medis, haziran sonunda tatil edilecek, 1 teşrinisanide toplanacakfar. ' ' Bugün üçüncü sahifemizde İslikiâl ve kapitülâsyonlar • îkinci yazı >»ajı: Konya mâb'as&Tahsin " J B^cincf s«hifenM?c]e Sy I .' Çocuk safıifetf .,^ g+c* kendiferin* tnadalyplan oerilen güreseilerimiz '. . Galatasaray kuiübünân serbest ! ! sabakalarm neticeleri alınmistır. tlk güreş müsabakalarına dun gece ku I müsabakalar, kulübün gütjs şubelüp salonunda devam edilmis ve mü' (Mabadi dördüncü »ahifede)
