7 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

HAFTA Hafulık gazctelerin en ucuzu, cn zengmi, en çok saölanı Haftanın dokuzuncu sajnsında hinici Fszılet Hanımla, Şehir Ban artistlerile konuşacaksınız. Mıtbuata, casaslara, deniz harbıne, Kirgizlara. güzelliğe, stnetnaya, siyasete ait makaleler, tıkra lar, hıkâye, roman... ve hepsıne rağmen umhuriy Onbirinci sene: No. 3 6 2 2 Teigrai« mekttm admi: cumhuriyet. is^boi posta kutusu: btuboL NO. 246 Perşembe 7 Haziran 1934 Telefon: Basmubarrlr ve evi: 24290, Taiuir heyetl: 24298. Idare ve matbaa toamlle Matbaacılık ve Neşrlyat şirfeetl, 24299 8EBEK BAHÇESI A Ç I L DI BÜYÜK CAZ mükemmel servis 7,5 k< ruş fiat. Bilecik : 80 Bomonti: 60 Kahve : 15 Mezeler 20 krş. Işin başı: Daima istihsall aima istihsal, ve kalite itiba • rfle her sene dafaa iyi istihsal, ve şimdiki ahval ve feraite göre de mümkün olduğu kadar ucuza maledilmesine çalısılacak isb'hsaL Mahsulâbn fiati düsiik diye isu'h • salden vaz geçmeği asla düsünemiyoruz, ve böyle yapmakla pek iyi ediyo • ruz. tstihsalin, fazla istihsal şeklinde bazı fenauklan görülebiliyorsa da şüphe yok ld hiç istihsal ebnemek bundan daha fenadır. Dikkate sayandır ki buğday mahsulü fiat itibarile pek düsük olduğu halde bütün memlekette gene bernnıtat buğday ziraati yapümif ve bu sene bir aralık havalann kurak gitmesi yalnız rençperi değil, azçok bütün milleti korkutmuftur. Demek ki istih* sal esasbr. Fiatlerin düsüklüğüne ge • lince elbet buna çare bulunacaktir. Şimdiki halin giderek normal bir va ziyet olması bile nihayet kendiliğindeo gelen bir çare demek olacaktır. Millî paratmzın kıymeti müstakar olduğundan bahsedip duruyoruz. Millî paramızm kıymeti düsmemiştir ve düşmek tehlikesine manız olmaktan da kuvvetle masundur. Fakat kıymet düsüklüğü olmamasma mukabil, ak • sine bir hâdise oJarak, acaba kıymet yüksekliği de yok mudur? Bizim kuvvetli takdir ve hükmümüze göre esya fiatme nisbetle millî para daha ziyade kıymet kazanmıs bir vaziyettedir. Mü« tedavü paralarm hakikî kıymetlerini yalnız altm veya ecnebi dSvizlerine nisbetlerOe hükmetroekte mutlak bir isabet yoktur. Millî paranm mfllî pa zardaki istira kabiliyeti de ayn ve muhkn bir mikyastır. Esyaya nisbetle pa • ra daha kıymetli olduğu zaman elbette millî paranın daha fazla kıymet kazanmıs olduğuna hükmedilmek zarurî olur. Paranın rakamla ifade olunan kıymetinde. alboa,,«eya ecnebi dövi • zine nisbetinde hiçbir değisiklik olmadığı halde millî pazardaki eşyaya nis betle kendiliğinden kazammf olacağı fazla kıymeti inkâr ebnek veya ehemm:yetsiz görmek doğru olmaz. Bu millî istihsalle alâkadar bambaska ve hakikaten pek ehemmiyetli diğer bir hâdisedir. Millî para ile millî istihsal arasında bir muvazenet gözetmek zarureti vardır. Amerikada dolann kıymeti bililtizam düşürüldüğü zaman prensip olarak bu noktai nazardan hareket edümis olduğunu tahmin ediyoruz. tstihsalin esas olduğu ve hiç ter • kedihnemek lâzun geldiği söylenirken mahsule kıymet vermenin de bununla mütenazır ve miitemadi bir mesele olarak daima gözümüzün önünde bu • lunacağını aynca ifadeye lüzum bile yoktur. Bu yoldaki tedbirlerdendir ki biz buğdayı kıymetlendirmek îçîn fevkalâde usullere miiracaat lüzumu üzerinde ısrar ettik, ediyoruz ve edeceğiz. Bu davanın ağır adımlarla da olsa yürümek yolunda bulunduğu malâmdur. tstihsalin kalitesmi ıslah etmek lâ zımdır. Kalitenin ıslahı eTbet fiat üzerînde müessir ohır. Fakat ıslah mese lesî, fiatten bile mustakfl bir şart ota rak, adeta istihsalin kendisi kadar e sash bir prensip sartı halinde derpiş edilmek gerektir. tstihsal denilince da hna en iyi ve her sene daha iyi istihsal maksatlan hep birden ifade edamiş sayıhnalıdır. Bu sartm ferde ve hükumete yüklettiği mühim roühim vazifeler vardır. Türkiyemizde bu vazifele rin henSz lâyıkfle kavranümamıs ve binaenaleyh hâlâ tesküâtlandınlama nns olduğunu büiriz. İstihsal, fakat herseym dafana en mütekâmflini ve en İyisini istihsal. Bu roadde asıl istihsali ikmal eden aynlmaz bir sarttır, veya oyle olmak lâztmdtr. Mümkün olduğu kadar ucuza maledflen tstihsalin taalluk ve tevakkuf ettiği sartlar pek çoktur. Bunlarm basında istihsalin en yüksek verim üzerinden tahakkuku birinci şarttır. Bu rada da anlasılması en kolay klâsik misal olarak gene buğdayı zâcredebiliriz. Malumdur ki bizde buğday istihsafi vasatui bire 6 dnr. Şimdiki balde buğday fiati düşüktür dediğimiz zaman hep bir ekip altı almak için çektigimiz zahmetlerin karsıhğını düsünüyoruz. Ondan dolayıdır ki buğdaym müstahaO köylüye kfloda 2 kuruş vermesmi çok az buluyoruz. Eğer buğday istih • « K bire 6 obnayıp ta bire 1 2 olacak olsa köylü simdiki fiatle de bir hayli, Boğazların tahkimi meselesi Fransa, Sovyetler,Küçük Itilâf tahkime taraftar K A R A D E N İ Z Yeni iktısadî teşkilât Bir kısım tayinler dün bildirildi Yeni vergilerin tatbikatı Son izahname vaziyeti tekrar değiştirdi Yalnız Ingiltere kat'î surette muhalefet ediyor, Ticaret ve Sanayi müdür Toptancı ve perakendecinin yeni tariflerine göre bazı beyannameler iade edildi Bulgar gazeteleri Ingiltere ile ayni f ikirdeler... lerinin yeni vazifeleri Çanakkale ve Karadeniz Hoğa zlarıle Boğazlardaki kerî tmntakalan gotterir harita Sofya 6 (Hususî) Cenevreden bildirildiğine göre, tngütere Hariciye Naznı Sir Con Simon, Millet • ler Cemiyetindeki Bulgar, Yunan ve Türk murahhaslarile ayn ayn ve uzun uzadıya görüsmüstür. «Taymis» gazetesi bu müzakerelerin, Çanakkale ve tstanbul Boğazlarınm tahkimi memnuiyetinin kaldmlması hususunda Türklyenin yaptığı teklif etrafında olduğunu yaz> maktadır. Taymis, Boğazlan tahkim etmek için Türklerin ortaya attıklan iddU hakkmda »u delilleri gösterdiklerini ilâve ediyor: «1923 senesind'e Türkiye, Boğazlar mukavelesini Milletler Cemiyetinin gittikçe kuvvetlenerek büyük küçük bütün devletleri müdafaa etmek vaziyetine gireceğme inand^ğı için imza etmistir. O vakittenberi Milletler Cemiyetinin zayıflaması ve seyyar toplann nev'ini azaltmak raak»adilo tngilterenin ortaya attıği «îlâhlan azaltma teklifi, MUl«tI«r Cemiyetinden bekledjklerj ve en sonra kendilerinin temin etmek mec • buriyetinde kalacaklan Boğazlann emniyeti meselesinde Türklerin vaziyetmi güçlestirecektir. Bundan gayrıat baska Versay muahedesi, Almanyaya tnüsavi haklar bahsedecek bir şekilde tadil edilirse Boğazların tah • kimi hususundaki kayitler de kal * dnnlmalıd'ır. En nihayet her devlet gibi Türkiye de kendi evinin hâkimi olmak gibî en tabiî bh* arzu besIemektedir. Eğer Türkiye bu kadar büyük bir ehemmiyeti haiz olao Boğazlara tamamile hâkim olursa, diğer devletlerle olan dostluk münasebetlerinin kıymetîni actıracak âmilleri eli altrada bulundurmuf olacaktır.» Yunayted Presin muhabiri 1 haziran tarihinde Cenevreden telgrafla bildiriyor: «Silâhlan azaltma meselesinde M. Simon ile M. Barru arasınd'a ya • pılan soz düellosu Türkiyenin Boğazlan tahkim etmek için ileri sürdüğü teklifle alikadardn*. Meselenla şaran! kaydoian noktasi, Fransanın, Sovyet Rusyanm ve Küçök ttilifm bu ifte Türkiyey* m • nevî müzaheret vadetmeleri, tngil> terenin ise Türk teklifine kat'î ra • rette muhalefet etmesidkr. Bu ihtiIâfın akisleri Fransa ve tngiitere (Mabadi üçüncü sahifede) iSolda) müfettij olan Ticaret muduril Mufısln Naim, (sajjda) Mülktyeti tmaiye müdürlüğüne tayin edtten Sanayi müdürü Reftk Beyler Mıntaka ticaret ve sanayi mudurluklerinin haziranra birinden itibaren mül> ga olduklan evvelki giin Vilâyete resmen büdiribnisti. Mulga ticaret mBdurKiğünde şirketler komiseri Hayrettra ve mümeyyiz Nuri Beyler ticaret ve mulga sanayi müdürlüğünde müfetti» Daniş ve mümeyyiz Ekrem Beyler de (Mabadi beşinei aahifede) Kutup kahramanı Prof. Şmit, Moskovada tezahüratla karşılar J Dün ytihlâk vergistnc ait beyannamelerin ktymetini kontrol etmek uzere tefttşat yapan Maliye memurlartndan bir ffrup ve teftifîerden bir inttba Maliye Vekâletinkı yeni vergiler hakkında dün nesrettiğimiz izahname»i tstanbul Maliyesme tebliğ edilmistir. Dündecı itibaren bu tebligat dairesinde muamele ifasına baslanımstır. Maliye Vekftletinin bu tebliga rma nazaran toptancı ve peraken • decilerin tarifleri baska sekiller al* mıstır. Toptancı, toptan ahp toptan sa • tan demektir. Perakende satanlar veya toptan alrp hem toptan hem perakende satanlar perakendeci (Mabadi üçüncü aahifede) Toptanctmn tarifi gene değişJf: Sümer Bankın kâr ve zarar hesapları tetkik edildi İktisat Vekili Celâl Bey bu münasebetle sanayi siyasetimiz hakkında mühim beyanatta bulundu Ankara 6 (A.A.) Sumer Bank heyeti umumiyesini te^kil eden Büt • çe ve tktısat Encumenleri ve Basvekâ • let tarafından müntehap murahhaslar 3/6/934 tarihinde Bütçe Encumeni Reisi Mustafa Şerff Beym riyaseti altm • da Büyük Millet Meclisinin encumen salonunda içtima etmistir. tçt<mada Sümer Bankın 11/7/33 ten 31/12/933 tarihine kadar olan hesap devresme aH idare mecKri ve murakıplar rapori • !e büânço, kâr ve zarsr hessplan okunmvştur. Bankanuı geçen seneki mesai • sine ait olarak heyeti umumiyeye ar zedilen neticeler şayani memnuniyet göriilerek bilânço, kâr ve zarar he • saplan tasdik edOmistir. Bankanın istihsal ettiği muvaff?kiyetli neticeden doiayı heyeti umumiye tarafmdmn tk tısat Vekili Mahmut Celâl Beyl» Su • mcr Bank meclisî îdaresine ve tnnumf müdur Nunıllah Esat Beye beyani *eşekkür edilmistir. Heyeti umumiye raporunun mütale • asını müteakıp içdmaa istrrak eden meb'us b«*ylerin, b?nkanm mesaisine ve memleketin sanayi işlerine taalluk e • den bazı noktalar uzerinde tenevvür etmek maksadüe sorduklan suallere tkti • sat Vekili C'lâl Bey ayn ayn cevap vermîslerdir. tktısat Vekili Bey bes senelSc sanayi prograrmnm tatbikmda goriilen h'defler hakkında sayani dikkat yani bir misli fazla kıymet elde etmtf olur. Eğer istihsal bire 18 olursa o zaman müstahsil köylü ayni emekle ayni saha üzerinden simdikinin iki misli daha fazla jnahsul, yani o kadar fajla kıymet elde etmis olacaktır. Unutmarnalıdn ki bu is böyle tahakkuk ede bflmek için mahsulün kalitesi de ken diliğmden yüksek olacaktır. Çünkü bu neb'ce azçok fenaî tedbirle temin olunabilir. ProfeaSr Şmit Moskova 6 (A.A.) Çelyuskin heyeti seferiyesi reisi profesör Şmit Moskovada fevkalâde hararetli bir surette karsılanmısbr. On binlerce kişi bayraklarla süslenen iîtasyonda ve sokaklarda kendismi görmek için toplanmıstu Askerî bir müfreze selâm resmini ifa etmistir. Hükumet azasından Kubisef ve îhtüâl harp meclisi ikmci reisi Kamenef ile Nuschlicht, Alksnis, fabrikalar, iüm tesekkülleri mümessiOeri ve diğer zevat kutup kahramanmı selamlamıslardn*. tstasyon meydnında akte • dilen büyük mitingte Moskovada Sovyet reisi vfifli Klesin ile Unschlicht birer nutuk söylemislerdir. Profesör Şmit yorgunluğu ve ahvali sıhhiyesi münasebetile cevap verememis ve evine git. .. mışnr. Sovyet Leh hududundan Moskovaya kadar bütün güzergâhlarda amele heyetleri, Çelyuskin kszazedelerinm kurtanlmalan münasebeb'le sevinç te(Mabadi beşinei aahifede) 100 liralık gayrimübadil bonosu 13 liraya! Gayrimübadiller bu inanılmıyaeak sukut karşısında şaşırıp kaldılar, hükumete müracaat edecekler Son günlerde gayrimübadil bonolan çok düşmüştür. 100 liralık bir bono 13 liradan muamelo görmcktedir. Vazi yetin böyle acılkı bir sekil alacağmı evvelce gözönünde tutrak alâkadar • lann nazarı dikkatlerim celbetmistik. Birçok gayrimübadiller bu gayritabiî ha'den pek acı surette şikâyrt etmek tedirler. Sobtk eemiyet relsinin soderi Gayrimübadiller Cemiyeti sabık reisi tsmai] Müş'ak Bey, dün kend'sile görüşen bir muharririmize sunlan söylemiştir: « Filhakika, siznı de gördüğünüz veçhile, bonolar akla hayret verecek bîr sur?tle ve inanılmıyaeak derecede süknt etmistir. G^vrimübadil'erin da ha yüzde otuzu bonolarmı a'madan bono kıymeti yüzde 77 nisbetinde düşmüştür. Gayrimübadil denilen stnıfut senelerdenberi çekmekte olduğu ıztı rap ve sefalet gözönüne ge'iruınc« bu defa ellerme gecen bir kâfıdm âdeta hiç mesabes'ne inmesinfn n^ demefc oldutunu izaha hacet yoktur. Evvelce llilllllllllllllllimiHlimillNlimilllllllimiMIHIIIlllMIIIIM ttmo ahmp sattlan yerlerden ve bir gayrimübadil birt s İktisat Vekilİ Celâl Bey yeni tevziatta ufak istihkak sahipleri nin vikaye edümesi lüzumunu ileri sürenlfr ve böyle yapılmazsa yeni bonolarm eskilerden çok asağı düsece • (Mabadi dördüncü aahifede) tMlltllHMI niMllllltliriIIIH IHMIIIIIMIIHIIl» IIIIIIIUIHMINIIIIIIIIIIIIHIIMIIII olan beyanatta bulunmuslar ve sana • yümiztn ham madde ihtiyaa ve teessus mahalleri hakkmda sorulan bir suale cevaben demislerdir ki: « Memleketi sanayücştirecek olan bes seneUk sanayi programnıda he def ittihaz edilen'esas gaye, iptidaî maddeleri memleknt dahüinde yeti sen sanayü korumak ve ayni zaman • da bu iptidaî maddeıerin kurulacak (Mabadi beşinci tahifede) Çocuk vefiyatı «Son Posta» nin neşriyatı tekzip ediliyor Ankara 6 (A.A) Sıhhiye V c kâletinden tebliğ edilmistir: 17 mayıs 1934 tarihli ve 1368 numaralı Son Posta gazetesinde Şiş li Çocuk hastanesi istatistiğine at • fen nesredilen (nüfus siyaseti böyle yürümez, çocuklarda yüzde 25 vefiyat var) baslıklı yazı üzerine yapılan tahkikatta bastanede bttj se kilde ihsaî bir kayit bulunmadığı, gazetedeki yazının, çocuk seririyatı profesörü doktor İhsan Hilmi Beyin alh ay evvel Universitedeki açif dersınde mevzuu bahsettiği çocuk ve fiyatraa ait istatistik rakamları not edilmek suretile makale şeklinde (Mabadi beşinei aahifede) Dericilerin şikâyetleri Lâstik ve keten ayakkabılar hakkmda verilen şikâyetname dün 0da meclisinde görüşüldü Hususî mekteplerin de kaydine karar verildi Ticaret Odası meclisi, dün saat 15 te Kara Mustafazade Ahmet Beyin riyaseHnde toplandı. Geçen içtimalann zabıtları okunduktan sonra ruznamede yazılı bazı kemisyonlara oda namına gonderilecek zevaUn ezahklan tasdik edildi. Seyahate çdcacak olan meclis azasmdan birine mezuniyet verildi. Kanunda isimleri tasrih edilmiyen" bazı esnaf hakkında kıyasîar yapıldı. Oda ve borsanın son aylsrdaki hesspîan hak(Mabadi dördüncü aahifede) ııııiMiıııııınııııııııııııııııiHiıııııııııııııııııııııınıııııınıınııııııııııııııımııınnıiMiııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııınııııııııııınıııııııııııınıııııv Buğdayda bire 18 almır mı, meselesi ise dünyanın birçok roemleketlerin de bu miktardan da fazlasile çoktan halledümistir. Almanyada cari vasatî bire 2025 tir. : Hulâsa ana prensip olarak tstihial uzerinde .ısrar edeceğiz demek olur.. Fakat onun daha'iyi, daha güıel ve daha ucuz verimlerde terakki ve tekâmülünü derpif ederek. YUNUS NADİ Ûunkü içtimada huran mekteplerin tlcari mahiyetini izah ttden Vehbi Bey (sağda), mekteplerin Odaya kaydi aleyhinde bulanan idare neyetinden Gani Bey (Solda)