9 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bütün Türkiye Şj Mehmet Efendi Mahtumları Kahvesini İçiyor : NO. 3 5 9 3 Telgraf ve mektnp adresi: Cnmhurlyet, Istanbtü Posta kutusu: Istanbul, Ko. Telefon: Baçmuharrlr ve evl: 24290. Tahrfr umhuriV 249 ÇarŞafllba 9 MajflS 1934 heyett: 24298, İdare ve matbaa kısmile Matbaacıldc ve Neşriyat Şlrkett, 24299 Bütün Türkiye Mehmet Efendi A£±^ J Mahtumları Ç^r^^ Kahvesini • r İciyor Türk kömürleri için Alınacak tedbirler ömür havzamızla hükumetimiz yakından alâkadar ve ciddi • k yetle mesgulür. Geçen yaz Basvekil Hazretleri, tkhsat Vekilimizle birKkte, bizzat havzaya kadar ghti ve en derin ocaklara kadar inerek kömürcüHiğiknüzün ruhuna nüfuz etme ğe çalışh. Bu tetkikat kömürcülüğü müz için alınması zaten mukarrer ted birlerin nevi ve mahiyetini bir kere de mahaUmde kontrol etmek maksadile vaki obnuştu. Basvekilimiz bu seya • hatten kömürcühiğümüz hakkında da • ha büyük bir azim ve kanaatle dön • müştür. tküsat Vekilimize gelince o bu isi bu memlekette en iyi bilenlerden biridir. Kömür havzanHzm rasyonel bir faaKyetle çahsması için liman ve şimen • difer yapmak gibi azçok zaman îsti yen esaslı isler göreceğiz. Hükumeti miz ba iflerin üzerindedir. Fakat dünyanm hali öyle ki hâdisat daha çabuk yürümek için bizi tazyik etmekten hâli değüdir. Nitekim iste son zamanlarda ihrakiye olarak ta limanımızdan ge • lip geçen gemilere verilen kömürler arasmda Rus kömürleri fiatinin birden • bjre ild üç silin birden tenzüi kömür işlerimizi karışbran ve kömürcülüğü • müzle alâkadar dairelerimizi bibak • k n sinirlendiren bir keyfiyet olmustur. Bu hâdiseyi tahkik ettirdi. Rus tiearet mümessOliğinden muhabirimize verilen malumatta Rus dostlannuzm fcarada doğrudan doğruya perakende kömür ticaretile mesgul olmadtklan ve Rus kömürlerini Rus lrmanlarmdan alan bir müteahhidin buradaki bu sa • tıs ifini idare ettiği ifade olunmustur. Tahkikatmuzı biraz derinleftirerek filkakika Rus kömürlerinin burada ikind elden satüdığun anladık. Ancak fiati findirilerek Türk kömurcülüğü islerini kanftıran kömürler Rus kömürleri ol«luguna gore ntaayet bu Ista Rus dostlanmızı hiç alâkadar etmez bir vazi • yette olmadığı ve olamıyacağı neticesine varmaktan da kendimizi alama • dJc Rus dostlarumz kendi müteahhit lerine fiatleri böyle damping manası • na gelecek bir tenzile tâbi tuttunna • mak için süphesiz daima söz söylemek ve hatta icap ederse mukavelelerini fesih suretile kendileri hesabma yapı • lan bu gayridostane hareketm önüne geçmek mevki ve salâhiyetinde idiler, ve hâlâ da öyledirler. I Rus kömürlerinin satısma tavassut eden ticaret evinin iddialan da kendisini tazyik eden bir mukavele seraiti içinde bu yolda yürümek ızbrarmdan kurtulamamtf olduğu merkezindedir. Buna nazaran ortada gene bir tarafmı Rus dostlanmızm teşkil ettiği bir mukavelenm fenalıklan bulunduğu neti • cesile karsı karsıyayız. Eğer böyle bir mukavele varsa onun Rusyaya temin edebfleceği menfaatin neden ibaret olacağmı bilmiyor, daha doğrusu bu menfaatin hiç te büyük birsey olmıyacağıru pekâlâ ankyoruz. Buna mukabil fiatlerin ihlâlile Türk kömürcü • lüğüne indirilmiş olan darbe ağırdar. Onun için bu münasebetsiz vaziyetin ortadan kaldmlması hususunda Rus dostlarunızın samimî bir alâka ve ciddî bir hüsnüniyet göstermelerini beklemeğe hakknnız vardır. Bunun haricinde Türk kömürcülüğü için almmasında istical edilecek diğer tedbirler üzerinde tktısat Vekâletimi zia ehemmiyetle mesgul olduğunu öğrenmekle memnunuz. Bu tedbirlerden birinin kömür fiatlerimizde mümkün olabuen ucuzluğun teminı etrafında ciddî tetkiklere istinat ettiği anlasıl maktadtr. Bu fiat meselesinde Rus kömurlerindeki son düsük fiatin mües sir bir amil olmaması lâzundır. Biz bu iste hakikî bir damping fiati görmedik ve görmüyoruz. Bu iş fena bir muka•elenin anzî surette fena neticekridir. Alâkadarlar bu isi tashihe davet ohı nabilirler, ve eğer tashihten imtina vaki olursa o zaman damping mahiyetine hükmohmarak daha cezri bir tedbirle bu münasebetsiz vaziyetin ortadan kaldınlması daima mümkündür. Demek hteriz ki kendi kömürlerimizin fiatini tayinde bugün için haricî amülerin tesirinden ziyade kendi iktısadî vaziyetrmizin icaplanndan mülhem olmak mevkiindeyiz. Şu vaziyete bu vaziyete karsı koyacağız diye kendi kömürcü • lüğümüzu ziyaıuna is yapmağa sevketmekte bittabi isabet olamaz. Bu esas bu suretle tesbit olunduktan ŞehirMeclisindedünkü fırtına Jeneral Kondilis Ankara 8 (Telefonla) Jeneral Kondilis bugün saat 11 de Basvekilhnizin Çankayadaki kösküne giderek Isınet Paça Hz. ve Tevfrk Rüstü Beyle bir müddet görüşmüstür. Basvekilmıiz »aat birde Yunan Harbiye Nazın serefine Marmara köskünde bir ziyafet vermislerdir. Dört buçuğa kadar süren ziya fette misafrrlernnizle bütün erkâm hükumet hazır bulunmuslardır. Ankara 8 (Telefonla) Jene ral Kondilis bugün gazetecileri Ankarapalasta kabul ederek kendilerile 15 dakrka kadar gövüsmüstür. Jeneral Kondilis ve maiyeti er • kâni »aat 19 da eksprese raptedilen busust bir vagonla tstanbula hareket etmislerdir. tstasyonda tsmet Pş. Hz., Hariciye ve Nafıa VekİUeri, Büyük Erkâm harbiye tkinci reisi Asım Paşa, Fahrettin Paea, Hariciye umumî kâtibi Numan Rıfat, Merk«z kumandam Yunanlı misafirler bugün Istanbula geliyor Yunan Harbiye Nazırı dün sabah Başvekil v( Hariciye Vekilimizle tekrar görüştü, mükâlemek hakkmda resmî bir tebliğ neşredildi Şehir Meelinmn dönku fevkalâde içtimcunda Vali ve Belediye reiti Muhittin Bey izahat verirken Şiddetli münakaşalardan sonra Esnaf Bankasının faaliyette devamına karar verildi Vali Bey vakit vakit çok şiddetlenen beyanatırda Kadınlan Çalıştîrma Yurdu müteşebbislerini de şiddetle itham etti. Gürültülü münakaşalar koptu, yeni intihaba kadar banka vaadyetini muhafaza edecek! Esnaf bankası meselesini alenî olarak miızakre ve münakasa etmek ü • zere fevkalâde içtimaa çağmlan tstanbul Şehir Meclisi dün toplandu Saat on dört buçuktan on sekize kadar süren bu içtima, fevkalâde he yecanlı ve gürültülü oldo; Vali Beyle, mecKs azalan birbirlerine karsı çok fid detli hücumlarda buhmdular ve büyük bir galeyanla meselenin içvüzünete• mas ettiler. tetkik eden komisyonun reisi Galip Bahtiyar Bey,, djğer azalardan evvel sa lona gelmistir. Jeneral Konditi* Demir Ali Beyler, Bul«rar sefirî va diğer sefaret erkâm Yunanh mka • firleri teşyi etmislerdir. Teşyi çok samimî olmuetur. Tren (Mabadi dorduneu aahifede) îçtima açılıyor Belediyeye büyük bir kalabalık hücumu Senelerdenberi Şehir Meclisinde görülmemis derecede sayanı djkkat ve müheyyiç olan bu toplanb dolayuile meclis münakasalannı dinlemeğe ge len meraklılarla sade meclis salonu değil, Belediye dairesinin bütün kori • dorları dolmustu. tnzıbat ve intizamı temin için meclis salonunun kapmna polis memurlan konulmuştu. Meclisin ancak 25 kisilik yeri olan samiine mahsus kumına y r f k duhuKye kartım hâmil bulunanlann girmesme müsaade ediliyordu. Bu arada izdiham yüzünden birkaç münazaa çıktığından Belediye reis muavini Hâmit Bey mfldahale ederek kartı olmayıp ta samiin mevkilerine zorla girmek Uti • yenleri çıkarthrmıshr. Samiin arasmda Vali Beyin aileleri erkânile Esnaf bankası müdürü Hamdi bankanın son beyeti umumiye Esnaf Bankası tahkikatım yapan komisyonun reisi Galip Bahtiyar Bey Mecliste cevap veriyor içtünamda tkhsat Vekâleti namtna hazn bulunan sirketler komiseri Remzi Saka Beyler, Belediye erkânı ve matbuat mümessilleri vardu Meclis salonuna da baa zevat için tskemleler konularak yer temin edil • misti. Salona girmelerine müsaade edilmiyen birçok halk dısanda büyük bir roeMüteakıben Muhittin Beyin teklifile rakla içtimam neticesini saatlerce bekvefat eden meclis azasından Vehbi B«lemislerdir. (Mabadi beşinci sahifede) Bmıknnm vaziyetini« meclis namniA Saat on dört buçuğa doğru salon azalarla dolmustu. Ankaraya giden Cevdet Kerim Beyle diğer birkaç aza müstesna; ötekilerin hepsi hazır bulunuyorlardu ? Biraz sonra Vali ve Belediye reisi Muhittin Bey de salona girdi. Bazı azalarla ktsaca görüstü ve müteakıben içtimaı açmak üzere gülümsiyerek ri yaset kürsüsüne çüctu Azadan Abdülkadir Ziya ve Sadi Beyler kâtiplik mevküne geldiler. Salonda büyük bir asabiyet havast vardu Vali Bey, sükuneti muhafazaya çahsarak su sözlerle celseyi açfa: « Muhterem beyefendiler; in tihap devresi bittikten sonra mecliste muhtacı müzakere olan birkaç meseleyi ikmal etmek üzere muhterem heyetinizi fevkalâde içtimaa davet etmiş buhmuyoruz. Esnaf bankası işile 931 tet • kfld hesap raporunun bazı mevaddı, Dahiliye Vekâletinden iade edilen yeni bütçede yapılacak tadilât teklifleri ve Siyoz Neft sirketile yapılmış olan gaz depolan mukavelesinin tadili ruznameyi teskil ediyor. Ekseriyet vardır. celse açılmıştır.» Balkan misakı ve Macar i meb'usan mecli si M. Gömböş tenkitlere cevaben «Buna mâni olaı yan bizden çok daha büyükler vardır» dedi Budapeste 8 (A.A.) Macar Ajansı bildiriyor: Bafvekil M. Göm. bös, mecliste trat ettiği bir nutukta demistir ki: < Birçok hatrpler benim ve Hariciye Nazırmın seyahatlerimizi tenkit ettiler. Bulgaristana ve Türkiyeye olan seyahatlerimizin faydalı olduğunu tebliğ edebilirim. Beni, Bulgaristan ve Türkiyeye yaphğımız seyahatlere rağmen Balkan misakının tahakkuk etmiş olnvasile muaheze ediyorlar. Fakat buna mâni olamıyan bizden daha çok büyükler vardır. Bununla beraber bu Balkan misakından pek ziyade korkulma • mak ve müsterih olmak lâzım geldiğini söyliyebilirim. Bu misak ara . larında menfaat ihtilâflan olmıyan devletler tarafından aktedilmiştir.» me»eleler hakkmda beyanatta bu • lunarak ezcümle demistir ki: Budapeste 8 (A.A.) Macar A€ Macaristan haricî siyasetinin jansı bildiriyor: vasfı hayalî gayeler aramak değil, Mecliste bütçe müzakeresi sırasmda Başvekil M. Gömböş haricî (Mabadi ikinci aahUede) • • t •• • • • • • •••»•••••MIIHIIMIMMIIfflllllllHMIIIIIIIIIMt 1 1 1 1 1 1 IMIIIMMIIIIMIIİIIII inHIINHIin IIIIIIIKIMII1IIHIIIIHIIKIII !•••<*• 11111 Macaristanın diğer meseleler TKacar Bateektli M. GSmbdf Sana'ya hücum! Hicaz kuvvetleri Yemenin payitahtına yaklaşıyorEınir Faysal Hudeyde Emiri tayin edildi Mahittin sonra fiatlerimizin ucuzlabhnasmda maliyeti düsürecek tedbirlerin en müessir çareler olacağuu zikredebiliriz. Havzada maliyet fiati yavas yavas mümkün olduğu kadar düsürülebflmeli ve komârlerhnizin ber tarafta nakliyesile tahmil ve tahliye hususunda aza • mî ucuzlukla yürümesi temin oluna • bilmelidir. tstanbul kömür havzann zra baslıca sarf merkezlerinden biridir. Burada kömür depolanmızla tahmil ve tahliye işlerimizin Türk kömürcü kiğü hesabına bir taraftan iptidaî, di • Beyin beyanat esnaanda üç muhtelif ğer taraftan masraflı olduğunu hep görüp biliyoruz. Dünya fiatlerine naza ran bizim kömürlerimizin ağır olan yüklerini ber tarafta hafifletmeğe mecburuz. Kömür o türlü metalardandır ki onun mümkün olan azamî kolaylıkla ve asgarî masrafla imkân hatlerinin en sonunda fazla miktarlarda islenebil mesinde servet vardır. Kömürün çok çıkanhnası ve çok kullanılması servettir. Kömürden çok para kazanuması servet değildir, batta mazarrattır. Çün vaziyeti iınııınııiııiHiıiMMiıınıııııııınııııııııııııııııiMiııı ıııııııııı (iıımıııııııııııiümiMiMiımnııııiııııııııııiıııcmıııiıııııııiMiıııııııınıııiMiııııııııııııiMMiıı ınnıııııııııınıınıııtıııııııııııiiimiHiııiiiııııııııtııııııııııııı kü maliyeti yüksek oldukça kömürii müz inkisaf etmemeğe mahkum kalır. Nihayet havzaya angaje edilen sermayelerin makul bir kâr elde etmele • rine diyecek yokiur. Bunun haricinde maliyeti ucuzlatacak tedbirierde, hatta devletçe alınan resim ve tekliflere varıncıya kadar, derece derece her fe • dakârlığı göze almakta asla tereddüt etmemeğe simdiden ve kat'î olarak karar vermeliyiz. YUNUS NADİ Sanada Imarn Ya hyanTn safâyt Kahire 8 (A.A.) Ciddedfl* bHdirildiğine göre, tbnissüut bugün e c nebî mumessillerini kabul etmiş ve sonra Mekkeye dönmüştür. Elbelagat gazetesi, Imam Yab yanın 5 mayıs tarihli telgrafını neşrediyor. Intam bu telgrafında şöyle dîyor: cBen ve çocuklarım sıhhatteyiz.> (Mabadi altınct tahifede)