30 Mart 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

2 "Cumhuriyet 30Mart Casuslar arasında 4 2 liklerin plânını nasıl elde ettim? 9 Nakili: A. DAVER ( Şehir ve Memleket Haberleri ~) Siyasî icmal Kibrit fiatleri Mimar Sinan Alpullu fabrikası Bir seneîik safi kâr 1 milyon 217 bin lira ŞehHmizdeki anonim şirketlerin, senelik heyeti umumiye içtimaları devam etmektedir. Bu meyanda fstanbul ve Trakya seker fabrikalan anonim şirketinin senelrk toplantısı yapılmıştır. Şfrketin bilânçosu, Alpullu fabcikasının bir sene içindeki safi kârını 1 milyon 217 bin 833 lira olarak göstermektedir. Şirket bundan başka kârın bir kısmını atnor tisman için koymuştur. Amortismana 2 milyon 564 bin 526 lira ayrılmıştır. Şirketin sermayesi 3 milyon liradır. Amerika Japonya anlaşması mumî Harpten sonra cSıan sulhunü on bes senedenberi mütemadiyen tehdit eden en tehlikeli mesele Amerika üe Japonya arasmdaki anlaşmamazlık ve bundan teveliüt eden gerginliktir. Filvaki iki taraf ta bu gergin vaziyetin ergeç bir harbe miincer olacağından endişe ederek 1921 senesinde Uzakşarkta alâ kadar diğer yedi devlet 0e birlikte Vasington muahedesini ve bunun donuımalann tahdidine ait maddıderi nin tecdidi için 1931 de tngflterenin iştiraki ile Londra mukavelesini ak tetmişlerdi. Lâkin bu itflâflar muayyen müddetli birer mütarekeden ibaretb*. Esas ihtilaf bütün vahamet ve siddetile devam ediyordu. . Her iki büyük rrnllet üeride Ak • deniz ve Atla» Okyanusu yerine ci • han siyasetinin esas sahnesi olacak olan Büyük Okyanusa hâkim olmak emel ve kasdmı birbirine atfederek yekd:ğerine ksrşı daima itimatsızlık ve süphe göstermekte idfler. Lâkin Bahrimuhitikebir gibi gayet genis ve yan dünyayı samil olduğundan Ame rfkan ve Japon mületlıerinin bu ge nis sahanın hangi tarafiannda uyu • şamadıklan pek malum değildi. Fa kat iki memleketin devlet adamlan ihtilâfın nerede bulunduğunu ve ne den harp çıkabileceğini çoktanberi pek iyi buiyorlardu Çünkü bir zaman Filipin adala ruıda tetkikat yapan bir Amerikan askerî beyeb' memleketine dönerken Tokyoya uğranrus ve Japon ordusu ve donanması erkânı He tekelKifsüa bir konferans aktederek vaziyeti görüsmüf Ierdi. O zaman Amerikan heyeti reisi jenerall Wood Amerikanm ticaret yolhnnı kesebüecek mevkide bulu nan Bonin ve Loochoose ve Pescadore adalannı tahkime Japonlar devam ettiği takdirde Amerikanm Japonya ile harbedeceğini kat'î bir Ksanla bildir • mişti. Japon ordusu ve donanması namına söz söyliyen Baron Tanoka dabi Mançuri işlerine herhangi devlet mü dahale ederse Japonyanm o devletle harbetmekte tereddüt etmijeceğini v« Mançuri meselesinde Japonyanm hiçbir devletin hakem olmama razı olamıyacttgmı v» Pomun» l«ı«»lı Ame" ihtifalİ Masanın köşesindeki cehennemî mektuba bakma Pazara büyiik kutular 70; mak için fevkelbeşer bir kuvvet sarfediyordum küçükler 60 paraya Yarın büyük mimarın Nisanm birine musadif olan ötıü ikim bmbir dikkatle muayene edil1 m baska bir macerasi müzdeki pazar gününden itibaren kibkabrinde merasim dikten sonra, bana sordular: Bir müddet sonra başından ge • ritlerin tenzilâtlı fiatlerle sahşma baş Postaya mektuplar verdiniz deçen bir macerayı şöyle anlahyor: yapıîacak lanacaktır. ğil mi? «O müthis tehlikeyi hatırladık ça hâli mideme bulantılar gelir. Gayet meşru bir ticaret işini bahane ederek Alman üssübahrilerinden birne gittim. Birçok mühim malumat topladım. Tabiî görüp öğ rendikierim hakkında hemen bir rapor yazıp Londraya göndenne • d'm. Bunun için daha az tehlikeli olan dahil şehirlerden birine git meçi münasip gördüm. Böyle bir şehre gelince, sifreli mufaual bir rapor yazdım. Raporumu, adresi daktilo makinesile yazılmış bir zarfa koydum. Sonra, Leed» şehrindeki bir dostırma da sadece hoşbesten îbaret bir mektup yazdım. Onun da adresini el yazımla kendkn y a ı dım. Bu ikmci zarfı sekli ve rengi itibarile raporumu koyduğum zarftan ayn olarak intihap etmistim. Her iki mektuba da postaneye götür düm. Mektuplan pullayıp kutuya at mıştım ki omzuma bîr elin dokun duğunu duydum. Bir Alman poliıi ile sivil bir adam yanıbasımda duruyorlardı. Sivil ismimi söyliyerek sordu: Siz Her filân değil mUinîz? Evet, benim. Vesikalannızı göstermek üzere bizimle beraber hükumet darresine gelir misiniz? Bu, gayet nazikâne bir tabkikat usulü idi ve reddetmeme imkân yoktu. Memurlarla beraber bir arabay* atladık. Bu tenezzüh hiç hoşuma gitmiyordu ama ne yaparsın! Va ziyet hayli vahimdi. tşim bitmise benziyordu. Fakat hükumet daire • sine gidinciye kadar süren araba yolculuğu eınatında, sinrrlerime hâkhn oldum, bütün soğukkanlılığımı topladım. Oraya vannca beni mahallî po1U müdürünün yanına çıkardılar. Burada baska bir adam daha vardı ki bunun Alman bahciye istihbarat dairesi erkâmndan biri olduğunu anlamakta gecikmedim. Hüvryetim tesbR, evrak ve vesaBunun için kibnt ve çakmak mhisan tarafmdan icap eden tedtirler aluunıştır. thisann umumî bayileri peraken Sonra, bu mektubun zarfınm ne decilerin ellerindeki mallan tesbite yaşekil ve renkte olduğunu gayet a nn aksama kadar devam edecekler çık bir surette ve cesurane anlathra. dir. Cumartesi akşamuıa kadar kibritZaıfm üstündeki isim ve adresi ler eski fiatlerle satılacaktır. soyledim. Mektubun munteviyah Pazar gününden itibaren üç aylık nm bir hulâsasını yaptım. Tabiî, bu, bir devreye münhasır bulımmak ü Leedsteki dostuma yazdiğım ve ozere bütün memlekette büyük kutular teden beriden bâhis mektubus bu 70, küçük kutular da 6 0 paraya sahlIâsası idi. mağa başlanacaktır. Perakendecilerin O zamn odadan içeri bir çuval çoğu sirketin bu husostald tebligab dairesinde acentalara veya sirkete müdolusu mektup getirdiler. Posta ku» tusundaki bütün mektuplar, ben be racaatle kîbritleri iade ehnişler, sadece halkm bir iki çünlük ihtiyactna te nimkileri attıktan sonra oradan a kabül edecek miktarda mah alıkoy Iınmıs ve mühürlü bir çuvala ko nularak hükumet dairesine gethil • muslardır. miştL Evet, postaya bir mektup verdim. 31 mart cumartesi gün\j m i m a r Sinan kabrinde yapıîacak ihtifal hakkındaki porgramı tesbit etmek üzere Halkevi reisi Ali R.za, sergİ ve müzeler komitesi reisi Aziz, Mühendis mektebi rektörü Fikri Beyefendi, Maarif Müdürü namma muavini Nurullah, Evkaf müdürü na mına mimar Vasfi, Mimarlar Bir liği namma mimar Kemal ve Türk Talebe Birliği namına Rüknettin Beylerden mürekkep ihtifal komisyonu anağıdaki müfredatı ittihaz eyletnişlerdir: 1 Merasim saat 14 te Süley maniyede mimar Sinanın mezan bafinda yapılacaktır. 2 Mezar basında İlkonce Onîversite talebesi namına Talebe Birliğinden biri bir hitabe hat ede cektir. 3 Mimar ve mühendisler na mına Belediye imar müdürü Ziya Bey tarafmdan bir hitabe söylenecektir. 4 En sonra Halkevi namına Halkevi idare heyeti azasmdan a vukat tsmail Şevket Bey tarafmdan bir hitabede bulunulacaktır. 5 Saat 17 de Halkevinde Halkevi müze ve sergiler şubesi komite azasmdan Eftal Bey Sinanın san'at hayatı hakkında bir konferans verecektir. 6 Saat 16 da Halkevi Güzel San'atler şubesi azasmdan mü • zelen mimarı Kemal Bet tara • fmdan mimar Sinan hakkında radyoda bir konferans verecektrr. 7 Mekteplerde ayni gün mu allimler tarafmdan talebelere mi mar Sinanın eserleri h&kkında ma lumat verilecektir. ş 8 Mimar Sinanın türbesme Halkevi, Türk Talebe BHiği, Mühen SEHİR İSLERİ Muhtekirler takıj) o unuyor Yeni ölçülerin kabulünden sonra bu değisiklikten istifade ederek ihtikâra sapan esnafm bir hırsız gibi takibe uğraması için alâkadarlann nazan cük kati celbedilmişti. Kıyıda kösede bazı muhtekirlerin hâlâ halkı iğfal ettikleri görüldüklermden bunlar adliyeye teslim edibnektedirler. Bu muhtekirlerin ekserisi kâo ile okka arasındaki fiat farkmı kendi lehlerinde kullanmakta, kiloyu okka fiatine sabnaktadırlar. Mektup tulunuyor Çuvahn mühürlerini açtılar ve içindeki mektuplan masanm üstüne döktüler. Ben, dort gözle raporu mu ihtiva eden mektubu arıyor; fakat bu araştrrmamı da sezdirtne meğe çalışıyordum. Biran, bu zarf gözUme ilişti ve zannettim ki bütün o çeşit çeşit mektuplar içinde her kesin nazrı dikkatini calip yegâne zarf odur. Polis müdürü ağir ağtr fakat bir usul dahesinde, kendisine tarif ettiğim zarfı arayıp buldu. Zarfı aç mak için bir çakı aldıktan sonra bana dönerek müstehzi bir nezaketle sordu: Müsaade eder misiniz? MÜTEFERRtK Saduîlah ve Cemil Beyler Yalovadan seldiler Bayram dolayısile Yalovada bu • Iunan tktısat Vekâleti Deniz ve Hava Yollan Müsteşan Saduîlah Beyle Akay müdürü Cemil Bey dün tstanbula avdet etmişlerdir. Yeni Belediye zabıtası taiimatnamesi jhtifalci Zura Eey merhuma iht.fal kanın emniyeti için nekadar mühim ise dis mektebi, Güzel Sao'atler AkaLİMANDA Mançurmin Japonya içm o dere^e e Mektubun muhteviyatı, tabiî, tıpTrakya umumî müfettişliği teşkilâdemisi, Mimarlar Birliği, Mühen • hemmiyeti olduğunu beyan etmiştir. , kı kendilerine anlattıklanmm ayni tma nisan ortalarna doğru başlanaca disler Birliği namlanna birer çe Bu sözler 1921 senesinde söylenidi. ğı haber verihnektedir. Umumî mü lenk konacaktır. miş ve iki büyük devlet hangi mete • (Mabadi var) fetuş tbrahim Tali Bey nisanm ilk haflede yekdiğerile harbe gireceğini o 9 Gazetler o gün Sinanın sa Vapurculuk şirketinin alacağı yeni tasmda Edirneye gidecektir. Edirne zaman öğrenmişti. Vaziyet böyle ol • vapurlar için, sehrimizdeki bazı acen heserleri hakkında yazılar yazacakde iktısadî ve b'carî vaziyetin icap etroakla beraber Mister Hoover'uv cunv talar ve mümessillerle yaptığı temas lardır. tirdiği birçok yeni müesseselerin kısa hur reisi olduğu bir zamaiKİa Ameri • lar müspet bir netice vermistir. Şirket zamaı da vücude/ getirileceği ve şehir ka Mançuri meselesinde her devletten nüfusunun birkaç misline çdcatağı bu ADLÎYEDE bir tngiliz grupile takriben 8 0 er bin ileri gitmis ve hatta orada tesekkül eliradan üç yeni vapur ahnek üzere anhabsre iIAve olunmaktadır. Edirncyi, den miistakil hükumeb'n tamnmaması lasmıshr. Yeni gerailerin muayenesini bütün Balkan sehirlermden üstbn bir için Cemiyeti Akv&mda bir karar vevaziycte çıkarmağa matuf olan bu fa Limana gelen bir vapurdan ka • yapacak olan heyet bugünlerde tngil rilmesine sebep olmuştu. Diğer taraf tereye hareket edecekfa'r. Şirket bu vaaliyet bnşlangıcı Trakyahlan çok sevinçak eşya çıkarırken yakalanan Cevtan Amerika Atlas Okyanusu ve Bü purlardan Brisini Karadeniz, birini de dırrmvtır. det isminde biri, 9 uncu ihtısas mah Izmir ekspres hattmda isletecektir. Ye yük Okyanus donanmalannı iki senedenberi Büyük OkyanusU Japonyaytt kemesinde bir sene hapse ve 220 li ni alman gemilerin isimleri, iimammı karsı bulunduruyordu. Lâkin yeni re ra para cezasına mahkum edilmisza geldikten sonra merasimle kona • isicumhur Mr. Ruzvelt evvela bu docakhr. Şirket, bu gemilere bizzat isim tk. Sovyet sinemacılan tarafmdan nanmalann Hdsini birden büyük Ok « vermesini tktısat Vekili Celâl Beyden yapılmış olan «Türkiyenin kalbi Anyanustan geri çekerek sulhperverügi İNHİSARLARDA ricaya karar vermistir. kara > isimli filmin Ankaraya gö • ni göstermişti. Geçen subatın birin Şiketin ebnde bulunan bes küçük türüldüğünü yazmıştık. denberi de Amerika ve Japonya, aravapurun sahlmasına son heyeti umu • Dün Sovyet konsoloshanesine gelanndaki meselelerin halli için mühim tnhisar idaresinm halk için hazn • miye içtimaında karar verümisti. Bu len malumata göre filim Ankarada müzakerelerde bulunuyorlardı. ladığı 8 kurusluk ucuz sigara piyasaya sahs muamelesi de yakınlarda bttmis oReisicumhuc Hazretlerinin ve Maaçıkmuhr. Bu müzakereleT Amerika ve Ja • lacaktır. rif Vekili Hikmet Beyîn de bulunponya haridye nazırları arasmda me duğu bir mecliste hususî surette tmleri kararlaşhnlan ve teab' edild^E gösterilmis ve beğenilmiştin ten sonra neşrolunan beyannameler ile Filmi yapan Sovyet rejisörü M. nihayet buhnuf ve bu suretle Ameri Yutkeviç bugünlerde İstanbula döka ve Japonya devletleri hakiki suretnerek Pacise gidecektir. te anlaşmışlardı. Japonya hariciye nazui ikbsadî dhetten her iki memleket tstanbul ikinci ceza reisliğine Gazibirbirinin mötemmimi olduğunu ve iki antep ağırceza mahkemesi reisi Nuri, devlet arasmda açık bir surette görii Istanbul sulh hâkimliğine başmüddeiufüldüğü takdirde hal ve tesviye edil Dağcılık kvlübS azan ve dağcılık »porn yapan gençler Ulndagda mumî muavinlerinden Niyazi Mahmut miyecek bir mesele oknadığmı beyan Eski bayram âdetleri tamanuie de • / yüzlerini güneşten yanıp kavrulmuş bir Beyler tayin ed'Imişlerdir. Eskisehir etmiştir. Amerika hariciye nazm daht halde görünce hayret ettim. Bunlar a • ğisiyor. Şimdi bayramlarda herkes bamüddeiumumî muavini Atilâ Bey de arada esas itibarile dostane halledO deta yazm plâjlarda derileri yanmıs inŞHH dinlendirmek için uzaklara gidi Tekirdağ müddeiumumiliğine tayin omiyecek bir mesele bulunmadığmı besanlara dönmüslerdi. yor. Hatta bu arada tstanbul VaKsi Muhmmuştuî. yan eylemiştir. Bu beyanmamelertn AVali Bey, Uludağın manzarasmı u • hittin Bey gibi Uludağuı karlı £r • merikamn, Uzaksarktaki müstemleke zun uzun anlatb: velerine kadar kaçanlar var. Belki basi Filipin adalarına isüklâl veren Mis« Bazan iki bulut ara • zı kimsder Muhittin Beyin her yeri bıGalatasaraylılar cemiyetinin bayra ter Ruzvelt tarafmdan frr'^lnnfnytt smda kalıyorduk. Atağıdaki bulutlar rakıp ta karlı, buzlu Uludağa gitme mın iiçüncü günü Tokatliyanda ver ve Asyada müstakfl yeni bir devletin deniz ve üzerindeki izler de gemi mansinin acayip ve garip bulabilirler. Haldiği çay çok güzel ve eğlenceli ol • kurulması Amerika Japonya müna • zaralan dağlar ada sekHni alıyordu. Dağ mustur. Salonu dolduran büyük ka buid Muhittin Bey ve beraberinde dasebatının atisi için mühim bir hâdiseğa çıkan Galatasaray, Harbiye ve Sa sponmun diğer memleketlerde oldu • labahk arasında Galatasaray spor ku dir. Çünkü Amerikanm Asyada doğ ğu gibi canlanmasım temin için teşeb • nayi mektepleri sporculan bu zevki bülübünün fahrî reisi Büyük Mület Mecbüslerde bulunacağun. Spor teskilâtınrudan doğruya müiki alâkası aruk kal« yiik bir lezzetle anlabyorlar. Bayramı lisi reisi Kâzım Paşa Hazretleri, Ga Uludağda geçbenlerin adedi 150 yi mü dan muavenet teminine çalısacağun. U laıtasarayhlar cemiyeti reisi Basmu mıyor demektir. Iudağın yamaçlanndaki köylere kuaktecavizdir. harririmiz Yunus Nadi Bey, Sofya se MUHARREM FEYZt lar, elbiseler tevzi ve mekteplileri dağ firi Şevki Bey, eski ve yeni birçok GaMuhittin Beye intıbalarmı sorda • Yüksek Mühendig Mektebi mezunlartndan bir kısmı hocalarile bercTrttr sporuna tesvik edihnesi için hükumete latasaray mezunlarile refikalan bulunğum zaman: Yüksek Mühendis mektebinden yapmışlardır. Diplomaların tasdiki de maruzatta bulunacağun» dedi. mustur. « Ne soyliyeyim, dedL bu sene yedisi insaat, dördü, su, on bittikten sonra mektep dahilinde Bursa Belediye Reisi Muhittin, îs Tam spor. Nifaksız, poHtikasız, dedikobeşi yol subesine mensup olmak Bayramm ikinci sah günü aksamı bütün mühendis ailesi huzurunda ren Valimiz, genç bir sporcu olarak tanbul Valisi Muhittin Bey »erefine Burdıısu7j tenkitsiz, batta seyircisiz bir üzere 26 efendi mezun olmuftur. muharrir arkadaslarımızdan Rüstü tekıar bir merasim yapıîacak ve budün tstanbula döndü. Yarın ise başlı sa Belediyesinde bir ziyafet verdi. spor... Ve siz gazetedler havadisleriHaziran devresinde 6 efendi daha Bekiır Beyin bir kız çocuğu dünyaya nu müteakıp memuriyet mahalleri yacak, pazar günü evvelce kendisin niz gibi stsiyorsunuı. S?zi Uludağa çt Avrupada dağcılığın gördüğü rağbet mezun olacaktır. Mezunlar hoca gelmistir. Arkadasımızı tebrik eder den sorulan istizah takrirlerine cevap tayin edilecektir. mevzuu bahsedüdi. kanp zayiflatmah» diye lâtifede bulunlan ve aileleri serefine bayramm ve bayramdaki doğumile ailenin verecektir. du. Bayram tatilini Uludağda, neş'e i • Yeni mühendislerimize muvaf • ikinci sah günü Maksimde çok nes'esini artıran nevzada uzun, »ıhA. Fuat Gençler, şehre döndükleri sunan çinde, genç sporculann başmda geçi > fakiyetler temenni ederiz. neş'eli ve samimî bir gece eğlentisi hatli ve ««vmçli ömürler dileris, Galatasaraylılar Cemiyetinin te sebbüsile Ziya Beyin dördüncü ölüm yılı dolayısile bayramın ikinci günü Eyüpte Bahariye mevlevihanesi karfismdaki kabri ziyaret edilmistir. Galatasaraylılar Cemiyeti tarafmdan gönderilen büyük bir büket Ziya Tam bir sükunet ve ayni Utihza Beyin kabri üzerine konduktan sonile cevap vererek yahut ben oyle ra merhumun ruhuna fatihalar ityaptığimı zannediyorum eğildim. haf olunmuş, Denizli tneb'usu Maz Kendi mektubumız gibi aça • har Müfit Bey güzel bir nutuk irat ederek Ziya Beyin hayat ve mesa bilirsiniz efendim, dedim. Polis müdürü mektubu açarak ya isini izah etmiştrr. lhtifalde müze ve tarih encümenleri azalan, Türk nmdaki adama, Alman bahriye istalebe birliğine mensup gençler, tihbarat dairesi seflertnAen olduğueczacılar vardı. nu tahmin ettiğim adama uzattı. tkisi beraber okudular. Yeni Belediye zabıtası talimatnamesmin, önümüzdeki teşrinisanide toplanacak olan yeni sehir meclisi tara • fmdan müzakere edileceği anlaçıunaktadır. Talünatname projesi, alâkadar birçok müesseseler tarafmdan hemiz tetkik olunmaktadır. Şehir mecKsinde tefrtk edilen hususî encümen, şimdiye kadar projenin ancak yansuıı gözden geçirebibniştir. Yeraltı halâları Belediyenm, Sultanahmette kana • Kzasyon şirketine yaphrdığı yeraltı halâsınm imaatı nisan sonunda bitecek tir. Belediye bundan sonra biri Sul tanhamamında diğer Taksimde olmak üzere iki yeraltı halâ» daha yaptıra • caktar. Taksimdeki umumî halâ, sim diki halânın yerinde olacaktır. Belediye, bu insaatın masrafiannt lcanalizasyon tahsisatile temin etmektedir. Trakya Umumî Müfeltislfli Vanurculuk sirketi vapurlar aimak Ozere Uludağda bayram Vali Muhittin Bey, dağcılık sporundan çok memnun, bu sporun taammümü için çalışacağını söylüyor Bir kaçakcı mahkum ed İdi " Türkiyenin kalbi Ankara „ filmi Ankarada Ucıız sgara Yüksek Mühendis Mektebi mezunlarının çayı Yeni Adliye tayinleri ; l.f Galatasarayh'ar Cemiyet nin çayı f I ı r Doğum