29 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Camhariyet • | Cengiz Han TEFRİKA: 50 Yazan: M. TURHAN Cengiz, dalgın dalguı yalvardı: Hele sen şu herifm boyunu bosunu, kılığını biçimini anlat. Kısa m u zun mu, şisman ım, etsiz mi? Sakallı m , degil mi? Senm kadar boylu; ştı senin bixtm ölü soyanlarca paylasılan bör kün, kürkün gibi de kalpağı, üstlüğü var. Kılıcı yaldızlı, sadağı (ok torbası) sırmalı, at yeHemesi suslü, yiizü de yakışıkh!... Bunlann değeri yok. Değer onun bileğinde. Herifin bakışı parsa benziyor, atılışı da öyle yaman! Sağ dudağmın ucunda iri bir «ben» var mı? Var, evet var. Bizim kızlar, kaidmlar o ben yüzünden ba yiğite «benli bağador» diyorlar. Ve anlamak istiyerek sordu: Sen onun benli olduğunu nereden biliyorsun? Kendisile tanışıkhğın mı var? Yoksa yaralannı açan, sana legen leğen kan kusturan gerçekten o mu? Hayır, kendisini ne gördüm, ne tanıdım, yalmz benli bir yiğitin yol • k;senlige çıktıgııu duydum. Beni yı • kanlar Merkitlerdir. Yol kesenler değil! Ne olorsa olsun, senin için bizim Işığı istememek gerek. O tanrı bilme zm durup dururken yuznruğunu ye • mek iyi bir iş ohnaz! Ben sözümden dönmem, tste • ğimden de vaz geçmem. Ya Işığı gönderirsin, yahut beni kendime bırakor suı. Ne tmama isterim, ne ağtrlama! Herif yalvardı, yakardı. Uğmtayın açık ve gizli birçok meziyeüermi s a y dı, Kaydolara misafir gelip te onunla tanışanlann yılda birkaç kere ziyaretlerini tekrar ettiklerini, ulus içmde en çok konuk ağırlıyan kvzm Uğwtay olduğunu söyledi: Sözümii dinle, dedi. Bizim kü • çükle görüş. Onu tarayan on çağ (bir çağ on iki senedir) yaşasa unutamaz. Işık, görünüşbe alımlıdır a n » soğuktur. Benli bagadorun onu beğenip te s k s& bize konuk gelmesine saşıyo • rum. Eğer o da Uğurtayı tanımıs ol •aydı Işığın yüzüne bakmazdı. Cengiz, ısrar etti ve « m sozunü «öyledi: Ben Isığı isterim. Pis kıhkh, pis yüzlii adatn, yanık yanık içini çekti: Bende suç yok. Basma bir çorap öriilürse hiç acnmyacağım. Bunu b3. Sonunda beni kmama! (ayıplama demektir) Cengiz sustu ve herifin belini bu ke büke çergeden çıkmasmı seyre daldı. Bu gidiş te o kara kovuğa bir parça ziya vermişti. Fakat çerge deliğinden bu sefer giren aydınlık evvelki lerden daha zayrftı. Cengiz, bu öl gün nurdan grupun ufukta belirdiğini anladı, Yılonbuldoktaki günbatımlan m hatırladı, gözleri nemlendi. Lâkm bu hahralarla pek fazla meşgul olmadı. Çünkü iki kız babası olan deminki kirli heriften aldığı haber, benliğini daha ziyade alâkadar ediyordu. Güncünün eski kocası, şu verilen habere göre, çok yakınlarda bulunuyordu. Bu yakmlık, büyük fırtmalar vadeden kapkara bir bulutun göriinmesinden farkstzdı. Eğer onunla, Köşlük Hanla karşdasırsa yeni baştan bir hayat tehlikesi geçirecek demek ti. Çünkü karısını, asiretini, tahtını ve yurdumı elinden aldığı bu adam, kendmi mutlaka sağ bırakmamak istiyecekti. Bunda da hakkı vardı. Ayni zamanda kendisi de onu görance iradesine hâkim olanuyacaktı, ölümle bitecek bh kanlı miibarezeye atüa caktı. Zira Güncüye vaktile tasarruf eden bir erkeğin yeryüzünde yaşamasma tahammül etmek elinden gelemiyeceği gibi o ad?mın açtığı yaraları da affedemiyecekti. O halde su muhte mel karşılaşmadan bir facia doğması nruhaldcaktı. Cengiz mülâhazasmm bu noktasında «hak» gözetmeğe de temayül eder gibi oldu. Oriadaki silmmez kmlerde kimfn haklı olduğunu bir nebze düşündü. Herşey ve her geçen hâdise ba «hak» kı Köşlük Hana veriyordu. ö y l e ya. Durup dururken onun ülkesme giden kendisi idi, bir sürü entrikalar çevirerek kansmı kaçıran ve Nayman ulusuna göçettiren gene kendisi idi. KöşlSğun her felâkete uğradıktan sonra yaptığı biricik şey, kendisini kırda yakalayıp yaralaması idi. Bunda da Köşlük, bilerek ve tanıyarak hareket etmiş değfldi. Cengiz, «hak» meselesinde Köşlü • ğ&n kazanacağtm v e kazandığını bizzat vicdanmdan duyunca biraz müteessir oldu. Fakat bir lâhzada bu te • essürü vendi. Yasamak, îyî vaşamak îçîn e t • mek; ezilmemek için ezmek; küçül memek için ezmek ve her vakrt ezmek gerek. Bana yapılmak istenileni ben yaDivorum. Demok ki suçsuzum! Diye mınldandı. Kösliiçün bu Kay dolar diyannda gediklisi diye anılan Işığı istediğinden doiayı da bir iç ü züntüsü duymadı. Kendini ölümün eşiğme kadar du*ü<en Köşlüçe bu kadar bir fenalık olsun yapm?kta ken • diı»i mazur gorüyordu. 10,5 aylık ihracat ve ithalâtımız ihracat, ithalâttan 11 mil Yasamak, iyi yaşamak için ezmek; ezilmemek, kü yon küsür lira fazla Başvekâlet İstatistik Umum müçülmemek için ezmek; hervakit ezmek gerekti! TürkBulgar ticaretî azalmakta devam ediyor Bulgaristanm malî vaziyeti, haricî ticareti, dahilî ve haricî borçları, hububat, tütün ve saire rekolteleri Bilâvasıta vergilere yapılan bazı zamlara rağmen Bulgar bütçesin deki açık kapatılamamıştır. Bilâ • vasıta vergiler ve diğer bazı mü kellefiyetler hasılâtı filvaki bir miktar fazlalaşmıştır. Bununla beraber bu senei maliyenin bütçe vaziyeti geçen senenin 594 müyon leva ( 1 leva takriben 1 kuruş 10 para) sma karşı 410 milyon leva (5 milyon 350 bin ILra) lık bir açık göstermekte dir. Bütçenin bu açığına bilhassa gümrük varidatmın tenakusu ve bilvasıta vergi haslâtınm 1 milyar 119 milyon levadan 976 milyon levaya düşmesi sebep olmustur. Umum devlet varidatı 1932 1933 senei maliyesinin yarısmda 3 mil yar 19 milyon leva iken bu senenin yansında ( 2 ) milyar 971 milyon levaya düşmüştür. Bütçenin masarifat faslı da mütenazîren 3 milyar 613 milyon levadan 3 milyar 381 milyon levaya inmiştîr. Cemiyeti Akvaraın mali komis • yonu geçen ay yaptığı tetkikat neticesinde Bulgaristanm vaziyeti maliyesinde salâh görülemediği ei hetle, bütçenin tevzini için bir takım yeni tedblrler alınmasmı tav • siye etmiştir. Bu senei maliye ni hayetine kadar bütçe açığımn 700 milyon levadan fazla olmıyacağı tahmin ediliyor. Malî komisyon hükumetin Bulgar Devlet bankasından hazine bonoları iskonto ettir • mek suretile 500 milyon levaya kadar istikraz aktine mezuniyet vermiştir. Bulgar hükumeti bu kredinin 300 milyon levasını kullanarak bununla tedahülde kalmıs maas lan tesviye etmiştir. Htmci ticaret Bulgaristanm bu senenin Uk 9 ayındaki ithalât ve ihracatı geçen senenin ayni müddetile mukayeseli olarak berveçhi atidir: 9 aylık (milyon leva hesabile) 1933 1932 İhracatı 1,956 »$88 İthalâtı 1,677 2,605 ^ 279f 337 tthalât, bu senenin 9 ayında g e • çen seneden % 3 6 azaldığı halde, ihracat ancak % 14 derecelerinde düşmüştür. Bulgaristanm haricî ticareti geçen senenin eylul sonuna kadar 337 milyon leva açık vermişken, ithalâtm son derecede tahdit edilmesi sayeslnde bu sene 9 aylık ticaret bilânçosu 2 7 9 milyon leva ile Bulgaristanm lehine kapanmıştır. Mahsul vaziyeti Hububat, zahire, tütün ve yağh tohumUr rekoltelerinin bu sene fevkalâde bereketli olması dolayısile sene nihayetine kadar Bulgar ihracatmın daha ziyade inkişaf ederek ticaret bilânçosunu bir miktar da ha düzelteceğine muhakkak naza rile bakılmaktadır. Haricî ticari borçlar Ticareti hariciyede husule gelen salâh memleketm döviz vaziyetini epey düzelterek tediye kabiliyetini yükseltmiştir. Kısa vadeli ticarî borçlar kânunusani 933 iptidala rında 1 milyar 150 milyon leva (14,5 milyon lira) tutarken, bugün 742 milyon levaya inmiştir. Bu tediyat dolayısile Bulgar Devlet bankasmın altın mevcudü sene iptidasına na • zaran 63 milyon leva azalarak 1 milyar 522 milyon levaya düş müştür. Dahiti borçlar Bulgar hükumeti borçlulan hi • maye etmek için yeni bir kanun çıkarmıstır. Bu kanuna nazaran bil • cümle resmî ve hususî müesseselere olan 1 kânunusani 1933 tarihin den evvelki borçlar 1 0 1 5 sene müddetle ve % 6 faizle tecil olun • muştur. Bunun için bir teşkilât yapılnus ve alacaklılara bu teskilât tarafından % 5 faizli ve 16 sene vadeli bonolar verilmesi kararlaştı • rılmışhr. Bu bonolar bilcümle vergi ve rüsumdan muaftır. Bu tedbirler sayesinde Bulgaristan dahilinde kredi vaziyetinin tabkim edileceği kuvvetle ümit olunmaktadır. Türkiye Bulgaristan ticareti Türkiye Bulgaristan arasındaki ticaret azamalkta maalesef devam ediyor. Bu senenin 10 ayında Bul garistana ihracatımız 246,000 lira azalarak 505 bin liradan 259 bin liraya düşmüştür. Bulgaristandan Hhalâtımızdaki azalış daha fazladır. Geçen sene ip tîdasmdan teşrinievel sonuna ka • dar 532,000 liralık ithalât yaptı ğımız halde, bu sene 10 aylık ithalâtamız 134,000 liraya inmiş, dörtte üç azalmıştır. r Bu akşamki program J İSTANBUL: 18 gramofon 18,45 ders (ilerlemi» olanlara) 19,15 Hazım Bey tarafından karagöz 20 kemanî Reşat Bey ve arkadaşları 21,30 gıamofon 22 Anadolu Ajansı, Borsa haberi, Saat ayarı. VİYANA: 19,40 konferans 20,05 konser21,2» mektup: 3 perdelik piyes 23,15 es peranto lisanı hakkında 23,30 dans havalan. dıirlüğü bu senenin 10,5 aylık ih racat ve ithalât vaziyetlerini tespit etmiştir. Birinciteşrin ayının 15 ine kadar ihracatımız 76,037,256, ithalâtım'.z 64,180,588 liradır. Bu sene on buçuk aylık dıs ticaret bilânçosu 11,856,668 lira ile lehimize kapan mıştır. Geçen senenin rakamaları ile mukayese edilirse vaziyet şöyle hulâsa olunabilir: (10.5 ayhkl Ihracatrmız Ithalâtımız 1932 1933 PARtS. 83,143,977 76,037^56 74,321,912 64,180,588 Azalış 7,106,721 10,141,324 Bu senenin 10,5 ayındaki ihra catımız geçen senekinden 7,106,721 lira, yani %8,5 daha azdır. Bu sene 10,5 aylık ithalâtımız dahi geçen senenin ayni müddetine nazaran 10,141,324 lira azalarak 74,321,912 liradan 64,180,588 liraya düşmüş, %13,6 sukut etmiştir. Geçen senenin 10,5 aylık ihracat ve ithalât yekunu 157,465,889 liraya baliğ olmuştu. Bu senenin 10,5 aylık mübadelât yekunu 17,248,045 lira noksanile 140,217.844 liraya inmis, %11 azalmıştir. 1933 senesinin ikindteşrin ayının ilk 15 günü zarfında 2,814,574 liralık ithalâtımıza mukabil ihraca tımız bunun 2,947,703 lira fazlasile 5,762,277 liraya baliğ olmustur. 22,05 gramofonla gala konseri > 23,10 burası Paris! Revü 24,35 konser. HAMBURG: • 21,05 esrarlı oda: Musildli piyet 23,25 kon3er 24,15 dans havalan. TÜLUZ: 21,20 haberler, senfonik konser 21,50 şarkıiar, armonik 22,35 operakomik parçalan 23,05 fantezi: Mu * zikholde 23,35" opera parçalan, melodiler, operet parçalan 24,20 haber» ler, opera parçalan 1,05 dinleyicilere ait bir çeyrek. sonra dans havalan * 2,05 haberler, sonra Ispanyol sarkılan, BERLİN 21,10 orkestra konseri 22,05 halk" şarkıları 22,25 keman konseri 23,35 operet parçalan. BÜKREŞ: 21,05 Polonya gecesi 22,05 Poloriya şarkıları 22,25 keman ve piyano konseri. * BUDAPEŞTE: 20,35 şair: 3 perdelik piyes 22,20 haberler, sonra Çingene orkestrası • 23,35 radyo orkestrası 24,20 dans havalan. 29 II933 çarşamba IstanbUİ 7 6ün Bu guzel mecmuanuı 38 inci sayısı bugün çıkb. Bu sayıda Nizamettin Nazif Bey YEDtGÜN vasıtasile Hergün şirketinden aynldığmı ilân eden sabık seriki Vâ Nu Beye cevap veriyor. Bu güzel mecmuanm pek kıymetli mündericatı arasında Ercüment Ekrem, Ahmet Refik, Vâlâ Nurettin Beyin yazılarile Sadri Etem Beyin çok cazıp bir hikâyesi bulunmaktadır. Her hafta daha nefis ve daha güzel çıkan Yedigun mecmuasım okilyuculanmıza tavsiye ederiz. . j ' , ' ' ' ' Bugün saat 18 de matine olarak Fransız Tiyatrosunda meşhur Italyan virtüozu Carlo Zecchi (piyano) ve Nerio BnmelK (viyolonsel) tarafuıdan. Birinci konser verilecektir. 2 \k • nunuevvel cumartesi günü saat 18 ikinci ve son konser. e» uc o 6 U N EŞ BATARKEN Yazan: Gerhart Hauptman Türkçeye çeviren: Seniha Bedri 5 perde Üniformalı zabftana tenzilât vardır m a 2 Î de Şehzadebaşı MiLLET 3o Tiyatrosunda TcjDnisani Per^cmfeo KÜIIU BKgaıuı San'atkâr f| A U I I ^ e v Gazelhan Hafız Bürhan Bey 10 kişilik saz heyeti konser incir ve iizüm inhisarı teklifi Londra ticaret mümessilimiz Kurdoğlu Faik Beyin Ankaraya devati münasebetile, incir ve üzüm ticareti hakkında İktısat Vekâletince yeni projelerin hazırlanacağı mevzuu bahsolmaktadır. Faik Beyle birlikte Izmir tncir Kooperatifi müdürü Muhittin Bey de Ankaraya git miştir. Faik Bey, üzüm ve incir ticaretinin esash ve sağlam bir şekilde halli için inhisar altına almmasını evvelce teklif etmiş olduğundan, İktısat Vekâletine bu husustaki mu taleasını izah edecektir. Tütün alıcılar Almanyada tütün sanayiini temsil eden en büyük müesseselerden Reemtoma trüstüniin mümessili olan ve Berlin fahrî konsolosumuz bulunan Her Şnor sehrimize gelmiştir. Her Şnora kardeşi ve damadı da refakat etmektedir. Her Şnor burada ütün tüccarlan • mızla temaslara ve tütün piyasamrzla yeni mahsul etrafmda tetkikatta bu lunmağa baslamıştu. Sehrimize gel meden evvel Yunanistana da gkmâs ve oradan 90,000 balyalık büyük bir parti tütün almıştır. Her Şnonm memIeketimizden de mühim miktarda Hi tün alacağı söylenmektedir. Gene Almanyadaki Brikman fabrikasınm miidürü M. Eşîk te yeni mah sulden mühim miktarda tütün almak îçm sehrimize gelmiştir. 4 perdelik melodram raks, taganni cuma gündüz ilk defa Paris Serserisi Şerbug cinayeti dram 7 perde 10398 (Mabadi var) TÜRK Deniz lisesinde bugünkö merasim Bugün Deniz lisesinde bu »ene mektebi brtiren zabit vekillerine diploma tevzdi merasimi yapılacaktır. Merasimde hazır bulunmak iize re birçok zevat <favet edilmislerdir. Halk Fırkası ocak kongrelerinin toplanması günleri kazalarca tespit edilmekte, ViLâyet idare heyetine bildirilmektedir. Yarın akşama kadar bütiin ocakların toplanacakları günler tespit edilmis olacak, cuma güniinden itibaren kongreler top • lanmağa başlıyacaktır. kim olan Ingilizler, bâdiseyi diinyaya hakikî sekli üe bildirmislerdi. Harpten sonra da, Karadeniz hâdisesinin Türkiyeyi biran evvel ve kat'iyetle harbe sürüklemek için Berlin • den aldığı emir üzerine Amiral Suşon tarafuıdan tertip edilen bir baskınla yapıldığı resmî Alman harp tarihle rinde itiraf edildi. 1si Osmanlı cephesinden tetkik edince o zamanki hiiku • metin böyle bir harekete karar ver mediği, yalnız Enver Pasanm Rus donanmasına baskm yapmak için Suşona aynca emir verdiği muhakkaktır. Bizim bahriye erkân ve ümerasına fverdiği emirlere nazaran, hâdiseden Cemal Paşarun da haberdar olduğu • na hükmetraek lâzım geliyor. Talât Paşa, harpten sonra nesrettiği hatıra • tında Rus donanmasına yapılan bas • kından, daha evvel haberi olmadığını iddia ediyorsa da onun da vaziyeti sezdiğini kabul etmemek manasızlık olur. Diğer vükelâmn ise başta sadrazam olduğu halde vak'adan evvel, böyle birsey yapılacağından haberleri olmadığı muhakkaktır. Osmanlı saltanatınm birçok hatalarmı tenkit ve eski tarihlerin birçok yanbşlanm tashih eden yeni tarih kita bmda neden bu bahis haJdkate uygun oînıyan bir şekilde yazılmıstır? Harbe. girişimizin siyasî mes'uliyetini yüklen memek fikrile mi? öyle olsa bile, bu roes'uliyet Türkiye Cumhuriyetine de Sahte alâmeti farika kullanan müesseseler Memlekette yapılan mallara, ecnebi malı gibi alâmeti fankalar koyan müesseselere ait tetkiklere de • vam edilmektedh. Alâkadar ma kamlara müracaat etmis olan gümriik muhafaza başmüdürlüğü, a y n c a bir de liste hazırlamış ve bu listeyî tktisat Vekâletine göndermiştir. Bu listede, memlekette yapıldığı halde, ecnebi mah olarak gösterilen mamulâtm isimlerile, bunlann fabrikalan v e amillerinin adresleri bulunmaktadır. ALBERT PREfKAN RENE ST. CYR JİM GERALD Tarafmdan temsil edilen Sıncmasında /BU AŞKA KİM INANIR ?!... Muhabbet Tellallanndan daha enfes bir Pathe \atan filtni. Pathe journal teemedi Rövü . 1 0 4 2 7 «m MELEK CiCi BERBER sinemasında AKŞAM Ocak kongreleri Pangaltı T A N Sineması Bugün: çok sevilen bir filim sizi bekliyor. Güzellik Kraliçesinin Milyoner Kocası ılâveten : Y E N i F 0 X J 0 l) R N A L TEL: 43374 ğil, tarihe kansan Osmanlı saltanatma J O A N BENNETT JAMES K I R K W O O D ve Almanya İmparatorluğuna ait bir mes'uliyettir ve esasen Almanlarm nesIlâveten: Dünva haberleri ve komik rettikleri resmî deniz harbi tarihlerin • %MI^MHi^M^MBH^^^H^^Ma^^M> I0£59 deki vesikalardan sonra, bu isin saklanacak tarafı da kahnamıştır. Bas • Kederlerini unutmak, vakitlerini hos geçirmek ve sevimli, şarkılı ve muzikalı bir filim seyretmek isteyenler bütün dunyada tanmmış ve halkın en mahbup artistleri olan kını yapanlar, işi olduğu gibi anlattıkSZoKE SZAKALL ERNST VEREBFS TRUDE B!" RLİNF.R . VICTOR DE KOWA tan sonra, Osmanlı saltanatmın eski bir taraîından remsil JL O ¥^7" »T^ Jk Tk T ğ~*i ğ~\ Ç% T T / Es war einmal taBirle «mirası seyyiatuu» asla kabul edilmiç olan AA . ^ I V I A ! \ I 1 I I . ^ I I V ein Muzikus etmiyen Tülrkiye Cumhuriyeti için, vak'ayı olduğu gibi, kabul etmemeğe filminin ilk iraesi münasebetile sebep yoktur. Zaten bu mes'uliyet bahsinin de ancak harp ve mütareke senelerinde bir kıymeti olabilirdi. O vakit ise, dimya ve bilhassa galiplerin efkân umumiyesi bu hususta hiikmiinü vermis ve Osmanlı İmparatorluğunu paylaş iStirak etmelidirler. Yerlerin evvelden tamin edilmesi rıca olunur. Telelon. 42851 mak suretile cezastnı da vermeğe kal • 10422 kışmışh. Fakat ondan sonra Gazi Mustafa Kemal, muzaffer Türk süngüleri üstünde yeni bir devlet kurdu ve esasen kurtla kuzu hikâyesinden ibaret olan harbe iştirak mes'uliyeti de Sevr paçavrası, kapitülâsyonlar ve saire gibi Lozanda ebediyen Leman gölünün sularma gömüldü. Usküdar Hale sineması Hulyalı Dndaklar filminin, iPEKFiLM stüdyosunda ha?ırlanan tamamen RUMCA nüshası gosterilecek, ve ılâveten filmin birinci artistlerinden Melle ZOZO DALMAS filmin en güzel şarkılannı sahnede bizzat taganni edecektir. Biletlerin evvelden aldınlması rica olunur. TelefoDî 40118 10420 ^ AŞK TANGOSIK Romatizma ağrıiarını det'eder Bu Akşam Bu akşam büyük bir muvaffakiyete şahit olacaksınız ı P E K F ı L M siüdyosunda TURKÇE sözlü ve şarkılı, zengin Hakikatlerle dolu yeni bir tarih kitabında yanlıs bir düşünce ile yapılan bu yanlışlığın devamına gönül razı olmuyor. Gelecek tabılarda, tarih ve hakikat namma bu cihet tas w : l ' ed'lmelidir. CiCi Rejisör: İPEK ve ELHAMRA Sinemalarında başhyor Yerlerini rahatça ve evvelden temin etmek isteyenler telefon edebilirler. Tamamen Türkçe Sözlü ve Şarkılı olarak i P E K ; 4 4 89, E L H A M R A : 4 0 8 6 8 ERTUGRUL MUHSiN ER Oynak, adalât ağn ve sancılarile muztarip oianlar derakap Sloan's istitnal ediniz. Çünkü Sloan's mezkur nazik nokt^lara nüfuz ederek anide iltihabı teskin, ağn ve sanciJan defeder. Binlerce kimseler Sloan's istimal ederek kesbi ifakat etmişlerdir. Binaenaleyh Romatizma, Kulunç, Sıyaik Bel ajrılan ve sair adalî sızılar için yegâne dermandır Sloans Liniment Keser (10420)