27 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 44 üncü cüzü cıktı Onuncu sene: No. 3435 u m h u r iyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusu: Istanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrir müdürü: 23236, tıîare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 Pazartesi 27 Teşrinisani 1933 Büyuk bir kötüphaneyi blr arada eviıfze geliren en faydalı eserdir. Her evde bir fane bulonmak lâzımdır. Evvelâ Balkanlarda Devamlı bir sulh ariciye Vekilimiz doktor Tevfik Rüştü Bey dünden beri Belgratta bulunuyor. Bu seyahatin maksadı herkesin malumu olacak veçhile açıktır: Yugovlavya ile Türkiye arasmda ak tolunmak üzere esasları hazırlanan bir dostluk ve bitaraflık muahedesinin imzası, bir de iki memleket arasmda muallâk bazı eralâk me »elelerinin tasf:yesi için müzakereler icrası. Her iki meselenin ana hatları üzerinde zaten konuşulup anlaşılınmış gibi olduğundan Ha riciye Vekilim'zin Belgratta ikatneti uzun sürecek değildir. Yugoslavya ile imzalıyacağımız dostluk muahedesini, dünyada teessüsü bütiin insanlık tarafından o kadar istenilen sulb isini kuvvet lendirecek bir vesika diye selâmlamakta tabiî hata yoktur. Ve sika, adı üstünde bir dostluk âmili olarak ortaya çıkıyor. Dostça bir selâmın bile kıymeti olan bir devirde dostluğu tevsik ve tasdik eden bir muahedeyi manasiz saymağa imkân olamaz tabiî. Sulhu seven her mamlekette hiç olmazsa hoş görülmek lâzım, bu muamelenin yalnız Bulgaristanda az çok nahoş telâkkilere maruz kaldığını görmekten mütehayyiriz. Sofyada miin teşir Zarya gazetesinin bu muameleyi guya tarafımızdan Bulgaristanı tecrrt etmek maksadile yapılmış bir hareket gibi tefsir eden maka lesini dünkü nüshamıza dercettik. Yunanistanla Ankarada imzaladığımiz muahededen sonra şimdi Belgratta imzalamağa gittiğimiz mu ahedenamenin dahi Sofyada aykırı tefs'rlere uğraması, vaziyetin etrafIı surette izahı için henüz emekler sarfına ihtiyaç bulunduğunu gös • teriyor. Her şeyden evvel Zarya gazetesinin yukarıda bahsi geçen makalesindeki *nuhakeme yanlıslığını meydana k alım: Turk!yen1n Yugoslavya ile nudut münasebeti yok olduğu halde bu devletle neden dolayı bitaraflık muahedesi aktetme ğe gidiyormuşuz, baska türlü ifade ile Yugoslavya ile aktettiğimiz bitaraflık muahedesinin tatbikatta ne kıymeti olacakmış? O münasebet ve bu kıymet olmadığına göre bu muahedenin geriye bir tek manası kahrmış ki, o da Bulgaristanı tecrit etmek gayretinden ibaret olurmuş.. Dostluk ve haita bitaraflık muahedesi aktetmek için devletlerin hemhudut olmalan lâzım diye bir şart veya kaide yoktur. Kaldı ki Yugoslavya Balkanlı bir devlet olmak itibarile bizimle kapı bir komsu sayılmak ta icap ed'en bir devlettir. Hususile Balkanlarda esash bir huzur ve sükuna müstenit devamlı bir sulh hayatmın teessüsünü arzu et • tiğimiz de malum bulunduktan sonra .. Türk Yugoslav dostluğunu nihayet Balkanhlar arasmda tekemmiil edecek bir anlaşmanın ecza sından saymak dururken ona baska maksatlar atfederek makus ahkâm çıkarmak haklkaten manasız bir harekettir. Balkanhlar arasmda tekemmülünden bahsettiğ'miz anlaşmanın Bulgaristanı hariç bıraka mıyacağma şiiphe yoktur. Nitekim bütiin alâkadarlar Bulgaristana bu anlaşmaya dahil olması Iüzumunu söylemekten şimdiye kadar yorul madılar ve bundan sonra da yorulmıyacaklardır. tlk vehlede Bulgaristanda pek o kadar beğenilmediğ:ni farkettiği miz Türk Yunan anlaşması, eğer bütün Balkanhların umumî bir anlaşmalarına doğru tekâmül etmeğe müteveccih i$e bunun sulh için ideal bir düşünceden mülhem bulunduğu adeta aşikâr bir keyfiyettir. Hâd'isenin Küçük İt'Iâf devletleri zümresine dahil devletlerin nazari dikkatlerini çeken cazibesi Bulga ristanda hernedense yanlış telâkkilerle makus tesirler uyandırdı. Buna yalnız teessüf olunabilir. Bu vazlyetî bi'âkis diğerleırinden evvel BuLgarlstan kavramalı ve takdir etmeliydi. Diinya bizim için büyükse biz Balkanhlar hiç olmazsa kendi aramızda sağlam ve samimî anlaşmaIarla sulhu dünyanın bu kısmında bir hakikat yapmağa muktedir olabiliriz. Bunu böyle yapabilir miyiz, yapamaz mıyız? tşte dava bundan ibarettir, ve dava böyle aldnınca Türkiyenin yalnız Yunanistanla değil, yalnız Bulgaristanla değil, Romanya ile de, Yugoslavya ile de münasebetlerini daima artacak bir Tevfik Rüştü Bey Belgratta Hariciye Vekilimiz, Balkanlarda bir dörtler misakı aktolunacağı haberlerini tekzip etti Tevfik Rüştü Bey, muahedelerin bazı cihetlerden tetkiki hususundaki ta lepler münasebetile de «bize gelince, topraklarınızdan bir parçast alınmak istenirse 17,000,000 Türk onu müdafaa için canlarmı feda edecektir» de^î Belgrat 26 (Hariciye Vekilimize refakat eden arkadaşımızdan telefon'a) Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüstü Bey bu akşam saat 8,45 te Belgrata muvasalat etti. Tevfik Rüştü Bey istasyonda Yugoslavya Basvekili, Hariciye Nazın, bütün kabine erkâm, ecnebi sefirler, Türkiye seflri, sefaret erkânı ve cok kalabahk bir halk kütlesi tarafmdan samimî surette karşılandı. Tevfik Rüştü Bey Yunan hududundan Yugoslavya hududuna girdikten sonra her istasyonda mahallî hiikumet erkânı tarafmdan selâmlandı. Üsküpte, Usküplü ırkdaşlarımız Hariciye Vekilimizi parlak tezahüratla kanıladdar, ve birçok ldıroeler Tevfik Rüstü Beyin ellerini öptüler. Tevfik Rüstü Bey bu gece burada istirahat edecek ve yann temaslara başlanacaktır. DOĞAN Anadoluda şiddetli fırtına ve yağmurlar Antalyada 35 senedir görülmiyen bir fırtına Aydında yağmurlar demiryollarını bozdu, tren seferlerinin tamamen tatili muhtemel Aydın demiryollartndan bir manzara Antalya 26 (A.A.) Dün akşam Antalyada 35 senedir görülmiyen şiddetli bir frrtına olmuş, birçok evlerin damları uçmuş, birçok ağaç devrilmiştir. Elektrik tesisatı da hasara uğra mıştır. Fırtına altı saat devam etmiş, bir yağmurla başlamıştır. tnsanca za yiat yoktur. Aydın 26 (A.A.) Akşamdanberi mütemadiyen yağan yağmur su lan Aydmla Denizli arasmdaki simen Antalyada saat kuTesi difer hatfanm muhtelif yerlerini boz • mnştur. Sultanhisar ile Çiftekave b tasyonlan arasmda ve 159 ımcu kilo • metrede bozukluk daha ziyade oldu • gundan Denizli postası geç vakte kadar gelememiştir. tzmirden gelen posta treni hathn bozuk mahalline kadar giderek yolculan aktarma edeoektir. Yağmurun bu şekilde devann halinde şimendifer seferlerinin bir müddet için tatil edilmesi muhtemel görülüyor. Teblig Atina 26 (A.A.) Atina Ajansmdan: Türkiye ve Yunanistan Hariciye Vekilleri görüştükten sonra matbuata şu tebliği yapmıslardır: « İki devlet münasebetlerinin fev kalâde samimî olduğunu bir kere daha müşahede ve her iki memle keti alâkadar eden meseleleri her cihetten tetkik ettikien sonra Bal Belgrattan bir manzara: Kral Aleksandr HazretlerinirT saraylanmn bulunduğn cadde kan Yarımadasinda sulhun sağlam « Belgrada seyahatten mak • laşmasına art meseleleri hususî bir sadım, Yugoslavya ile metni Ce şekilde tetkik ettik.» nevrede hazırlanmış ve alâkadar • lara bildirilmiş olan bir dostluk ve hakem misakı imzalamaktır. Bu misakın hükmü, manası ve ehemAtina 26 (A.A.) Atina Ajansından: Türkiye Hariciye Vekili miyeti, geçenlerde Romanya ile im Tevfik Rüştü Bey, gazetecilere şu zalamış olduğumuz iki misakın aynidir. beyanatta bulunmuştur: Mabadi 3 üncü sahifede Tevfik Rüştü Beyin beyanatı Avrupa malı diye satılan yerli mallarımız Mesele ile Iktısat Vekâleti meşgul oluyor, Ticaret Müdürlüğü de tahkikat yapmağa başladı Türkiyede yapıldıkları halde halka ecnebi malı diye satılmakta olan ma mulât haklnndaki tahkikat ve tetki kata devam edilmektedir. Ticaret O > dasında teşkil edilen komisyon keyfiyeti bir kere de hukuk müşavirliğine ha vale etmiştir. Vaziyet etrafında muh telif noktai nazarlar serdedilmektedir. Tahkikatın neticesi İktısat Vekâletine arzedilecektir. Dün de yazdığımız gibi, bu vaziyetle ilk defa, Gümriik Muhafaza Başmü dürlüğü mesgul olarak, alâkadarlara müracaat etmiştir. Bu müracaat üze rine Iktısat Vekâleti keyfiyetin tetkik olunmasmı Ticaret Odasına emretmiştir. Gümrük muhafaza teşkilâtmın nok tai nazanna göre, meseleye Ticaret Odasınm müdahaleye hakkı vardır. Bir memlekette yapıldığı halde, baska bir memlekette yapılmış zehabım verecek sekilde alâmeti farika ile gümrüklere gelmiş olan mallar, esasen men ve musadere edilmektedir. Bu mallar, gümrük ten geçmemekte, memleketin için de yapılmakta ise de, üzerlerinde Fransa ve yahut İngilterede yapıldığını gösteren etiketler bulunmaktadır. Gümrük muhafaza teşkilâtı, keyfiye tm bizatihi bir mesele addedilerek tet Yeni Fransız kabinesi Reisicumhur, kabine teşkiline Radikal Sosyalistlerden M. Şotanı memur ettî Paris 26 (A.A.) Cumhurreisi dün saat 13 te âyan meclisi hariciye encümeni reisî M. Beranyer ile görüştiikten sonra istisarelerine nihayet vermiştir. Reisicumhur, M. Beranyer ile beynehnilel vaziyet ve Fransanm ha ricî sivaseti hakkında görüsmüştür. M. Löbrön, evvelâ, M. Heryoyu işbasma çağırmıshr. Fakat M. Heryo, sıhhat meselesi yüzünden kabul etmemistir. Gazetecilere yaphğı beyanatta, M. Heryo derhal bir malî kalkmma yapılması lüzumundan bahsehniş ve demiştir ki: « Bütün kuvvetimi bu eserin meydana gebnesine has'etmek isterdim. Fakat daha henüz iyileşmiş ol makhğım, hükumetin ağır mes'uliyetlerini ve yorgunluklarmı üzerime al mama müsaade etmemektedir.» M. Löbrön, M. Heryodan sonra iş • basına M. Şotanı davet etmiştir. Elize saraymdan çıktıktan sonra sabık başvekil, sabık meclis reislerile basvekîllere resmî ziyaretlerini yanmıştır. M. Şotan, Reisicumhura kat'î bir ce • vap vermeden evvel dostlanna mü racaat edecektir. M. Sotan matbuata beyanatında süratle bir neticeye varmak hususundaki kat'î arzusunu bildirmis ve demiştir ki: € Zira işlerin sürüncemede kalmağa müsaadesi yoktur. Bütün Fransız cumhurivetcileri ve vatanperverleri gibi, M. Heryonun vazife basına geçecek vaziyette bulunmasını isterdim. Bununla beraber üzerime aldığım vazifenin M. Heryo nun bana yapacağına hic süphe etdostluk zemini üzerinde yürütme sinden daha tabiî birşey olamıya cağı görülür. Biz Balkanlarda sulhun esaslı ve devamlı bir surette mevki almasmı istihdaf ederken öteden Bulgaristanın hâlâ arazi ihtırasları ifşa eden bir oyun bozanlık manzarası göstermesi bu vazi yette göze pek fazla çarpan çok çiy bir tezat teşkil etmemek ihtimali yoktur. Bulgaristan, Balkanlılar ailesi içindeki mevkiini almak için arazi ihtıraslarma ait fena düşüncelerin tazyik ve taziplerinden kur tulmak lâzım gelecektir. Adalardenizine mahreç mesele • sinin Selânikte hallolunmuş bir şekli vardır. Yugoslavlar Selânik limanından pekâlâ istifade ediyorlar. Vazgeçilen seyahat Bulgar Basvekili Bükreşe gidemiyor Bulgar Kralınm da gitmiyeceği anlaşılıyor Gümrük Muhafaza Başmüdüru Hatan Bey kik olunması lâzun geldiği kanaatin dedir. M. Şotan mediğim kıymetli yardımile büyük mikyasta kolaylaşacağına kat'iyen eminim.» Paris, 26 (A.A.) M. Şotan sabahın saat birinde istişare • lerini bitirmi* ve dahiliye nezaretinden istirahat etmek üzere aynlmıştır. ZZfkârı umumiye esasen kendisi için sürpriz teşkil etmiyen bir Şo tan kabinesini mıisait bir şekil • de karşılamaktadır. Daha dün M. Heryonun Reisi cumhurun iş basına gelmek teklifini sıhhati müsaade etmediğinden reddedeceği ve kabineyi teşkil için M. Şotanı göstereceği malum idi. Radikal sosyalist olan M. Şo Mabadi S inci sahifede Ekalliyetler meselesi en insanî esaslarda hallolunacak bir meseledir. Bunu böyle halleLmek için düşmanca değil, dostça konuşmağa ihtiyaç vardır, ve bunu bütün Bal kanlılar, sanki bir ailenin efradı imişleır gibi çok samimî bir camia teşkil ettikleri zaman böyle ve en iyi şeklinde halledebileceklerdir. Evvelâ Balkanlarda esaslı ve devamlı b'r sulh kurmak, Balkanhların en ehemmiyetli işleri olmalıdır. Tahakkukunda bütün insanhğın gıptasını celbedeceğinde şüphe olmıyan bu gayenin bir gün bütün Avaupa sulhuna nümune teşkil edecek bir mükemmeliyetle meydana gelmesini temenni ediyoruz. YUNUS NADİ M. Heryo ve Şotan kabinesi Bulgar Başvekih Bvlgar Kralt M. Muşanof Boris Hz. Sofya 26 ( Hususî ) Bulgar ve Rumen Krallarının Tu na üzerinde vaki olan mülâkatları esnasında, Bulgar Basvekili M. Muşanofun Bükreşi ziyaret etmesi kaMabadi 4 üncü sahifede Diğer taraftan Ticaret müdiriyeti de bu işle alâkadar olarak tahkikat icranMabadi 4 üncü sahifede Ticaret Müdiriyeti de tahikkat yaptyor • II Mlllltl 1 1 1 MIIMII III lllll III II 1 1 III IMIIMII III IMIII III IMII II1IIIIIII1 III III IIIIIMIIIIII IIIIIIM MIKIIIIIIllllll IIIIIIIIIIIMI IIIUIII IIMIII1I llllll lllll M I IIIIII llMifl 111 1 KENDt KENDİMİZİ TENKİT: Bir Leh şairi için ihtifal Taksiler ve Belediye Bütün Istanbulda kaç taksi vardır; biliyor musunuz? Bu suale karşı her okuyucunun: Hiç olmazsa bin, bin beş yüz, iki bin ve nihayet nihayet üç bin filân gibi bir rakam söyliyeceğini tahmin ederiz. Hakikat çok acı olarak şudur: Bü tün Istanbulda yalnız beş yüz küsur taksi vardır Bu da yakında üç yüze yallah yallah üç yüz elliye inecekmiş' Sebebi şu ki taksilerin ayda seviyen 12,5 liralık Belediye resimleri vaTmış. Her taksi borcunu her ay veremiye veremiye pekçoklarının elli, yüz, yüz elli lira gibi borçlan birikmiş. Simdi plâ kaları değiştirmek vesilesile Belediye bu borçlann defaten tesviyesini istiyormuş. Borçlannı defaten veremivenler sapır sapır dökülüp kalacaklarmıs Harice milyonlarımızı götüren otomobilciliğin memlekette sofbrlerimizi ihya etmemiş olduğu da işte göriılüyor. Bu feci manzara karşısında bu acı derdin hangi safhasına yanacağtmızı tayin edemiyoruz. Nihayet bir sürü insan da buradan işsizliğe çıkacak demek. Vah vah'... Vah vah!» ** Şehrimizde 78 sene evvel ölen M. Mikiyeviçin ölümünün yıldönümü münasebetile merasim yapıldı uıımıııııııııııımiMiıımıımııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııiııııııttıı ııımıııııııııııııtıııııııııııtıınııııııuııuımııııırııııııımnııııııııııııııııııııiııııı Leh şairinin Yenişehirdeki evinin önündeki ve eve asılan kitabe toplanh 1855 senetinde İstanbulda vefat eden büyük Leh şairi M. Adam Mickieviçin öliim yıldönümü münasebetile dün şehrimizdeki Polonya hlar tarafmdan bir merasim y*pıîmıştır. Polonya sefaret:! ma«lâl>atgüzan Mabadi 4 üncü tahitede