22 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5
•22 Teşrinisani 1933 Basvekilimiz Sumer Bank Fabrikalarında Cutnhurivet' Haşpekil Paşa Hz., Bakırköyunde inşa edilmekte olcm büyük fabrikamn plânlartm ietkik ederlerken Birinci tahifeden mabat ! mek verilip verilmediğffii, nerede ya hepsi Avrupa mamulâtının en îyilerm • tıp kalkttklarmı, uzak yerde oturan den on defa daha sağlamdır. Bakırköy kadın amele için pansiyon yapılıp yafabrikannm bczleri yalmz kemiyet itipılmadığım hem ameleden, hem de barile değil; keyfiyet noktasından da fabrika ntüdüründen sordula». barikulâde bir terakkiye mazhar ol • Paşa Hazretlerinin amele ile konuşmustur. Bunu evvelce ve şimdi cıkartnuı göriilecek şeydi. Bir baba sefkadığı bezleri yanyana koyunea gözü • tile ellerini omuzlanna koyarak onlara nüx ve eliniz derakap farkeder. karşı Syle samimî ve öyle vürekten bir alâka gösteriyordu ki amelenin tee* • Biiyiik Harp içinde sarfedilen fev • sür ve sevinçten gözleri yasarıyordu. kalâde mesaiye rağmen, senede en Uzım ve ince elyaflı pamukla ince fazla 450,000 metre bez cıkaran fabrikamn hnaiâh şhndi senede 1,650,000 iş yapmanm bedef olduğunn, bir taraftan fabrikanın ve diğer taraftan da pametreyi bulmuştur. Fakat bu da mü • muk zürraınunn bu hedefe doğru yii • temadiyen artan taleplere kafî gelmeriimesi lâzım geldiğini söylediler ve diği îçin Sümer Bank, fabrikayı büyütbunu da behemehal yapacağiz, dediler. meğe karar vermistir. Yazın temeli ahlan yeni fabrika hararetli bir faaliyetİsmet Pasa, Amerikaya gidip gelmis, le inşa edilmek*edir. bazı amele ile memlekette yetişen a • mele arasında işçilik itibarile farkolup Paşa Hazretleri yeni fabrikamn m olmadığim da sordu ve fabrika müdüşaahnı, plânlar üzerinden tetkik etti ründen, memlekette yetişen amelenin ler, ber türlü efernıat hakkmda malubazı hususlarda daha iyi oldukîarı cemat aldılar. Yeni fabrika bittiği zaman vabını aldı. Paşa Hazretleri, fabrika • küsat resmmi bizzat yapacaklarını vait nın hesap usullerini ve yeni açtınlan buyurmak auretfle Sümer Bank ve fabarteziyen kuyusunu da tetkik ettikten rika erkânnu sevmdirdiler. sonra, daba iyi, daha kuvvetlı çalış • Paşa. Hazretleri bir taraftan fabrimak ve daha ucuz mal çıkarmak lii • kayı tetkik ederken diğer taraftan kazumuna bir defa daha iyaret ederek dın «rkek işçilere karşı da alska gös • terdiler. Gündeliklerinin miktannı, kaç Bakırköy fabrikasmdan aynldılar. Paşa Hazretlerinin bu eski ve harap bi saat çahştıklannı, hallermden memnun nada yeni luullerle çalısarak iyi isjer ÇH olup olmadıklarmı, ameley» ucuz y«karan fabrikadan memnun olarak ay • nldıklan yüzlorinden belli idi: tktısat Vekili Celâl Beyefendinm: « Makine ve fabrika hersey tedarik edilir, elverir ki elde is görecek anasır bulunsun», sözünü tasdik ederek fabrikadan çıktüar. T kastndan çıkarfarken intıbalartm ahrir Müdürümüze anlatıyorlar l$met Paşa Hazretlerî, Fesane fabri Fesanede Işmet Paşa Hx., Bakırkoyünde yapdan yeni fabrika binannda Bakırköyunde Celâl Beyefendiyi ve Narullah Etat Beyi dinliyorlar Paşa, Bakırköy fabrikannda bir amele ile gb'rüşuyor Otomobiller, tstanbuhm caddele rinde büyük bir tur yaparak Fesaneye geldiler. İsmet Paşa Hazretlerile Ce lâl Beyefendi Fesanenin dış kapısın da Fesane müdürü Mithat Recai Beyle fabrika erkâm tarafından htikbal edildiler. Burada da bir asuIık bir müessesede yepyeni bir fabrika kurul muştu. Fesanede ilk sualleri ameleye ucuz yemek verilip verilmediği otdu. Etli ve sebzeli yemeklerin ekmeğile bera ber on kurus, sade sebzeli /emeklerin beş kurus olduğunu öğrendikleri za • man daha ucuz, mümkim olduğu ka • dar ucuz yemek verilmesini tavsiye ettiler. Basvekil Paşa, Fesanede de, en küçük teferrüata varıncıya kadar derin ve esaslı tetkikat yaptılar. Merinos koyunlarmın çoğalması içm, memleket te yetişen Merinos yünlerinm de de • ğer fiatle abnması icap edec^ğini söylediler. Paşa Hazretleri halkı ve köylüyü ucuz giydirmek bahsına da temas ettiler. Bes altı liraya malolacak hazır u • cuz elbise yapmak için bir dikimhane tesisi lâzım geldiğini ve bu isin ehemmiyetle tetkik edilmesini söylediler. Nurullah Esat Bey, kövlüye ucuz elbise dikmek üzere büvük bir dikimhane tesisi hususunda tetkikat yapılmakta olduğunu arzetti. Basvekil Pasa, Fesane fabrikasınm muhtelif mamulâtını tetkik ederek bu ucuz, çok sağlam ve halis "ün kumaslan beğendiler. tsmet Pasa Hazretleri, müdiriyet dairesinde istirahat ederken: « Pamuklu ve yünlü mensucat meselesini kat'î surette halle karar verdik. Birkaç sene içinde memleketin bütün pamuklu ve yünlü ihtiyacı memleket fabrikalan tarafından *emin edil meli, bu mallan hariçten celbetmek • ten kurtulmalıyız. Hedef budur; sim di de hariçten ince kumaslar için iplik değil, vün çetirip burada iplik yapmahyız» dediler. tkttsat Vekili Mahmut Celâl Beyefendi izahat verdi: « Yünlü mensucat itibarile or • dunun ihtiyacı tamamen dahilden te min edilmistir. Piyasaya da pek çok mal veriyoruz. Hedefe varmak için pek az bir gayrete ihtiyaç vardır. Bu saha* da gayemiz tahakkuk etmiş sribidir. Çok gecmeden memleketin vünlü kumas ihtiyacını kâmilen yerîi fabrika lar temin edecektir.» Basvekil Paşa daima fakir halkı düşünüyordu: « Ucuz, çok ucuz elbise isterin», j Fakir tabakalar çıplak kalmamalı, u < cuz giyinmelidir. En fakir halk için «* ucuz kumas tipleri bulmak lazımdır», dediler. Pasa Hazretleri, bütün millî fabri • kalarm devletin himayesile değil, k » di kendilerine yasıyacak bir hale geV meleri lüzumundan ve hele konten • jansız Avrupa mallanna rekabet edebilmeleri çaresinin temininden ehem» miyetle bahsettiler, bugünkü yardım • lann ilelebet devam edemiyeceğini ve devletin tesviki sanavi kammile yap tığı fedakârlıklann, nihayet kanunun müddeti bitince kaldırılacağını ve hedefin, rasyonel çahşıp kendi kendile rine yaşama ve muvaffak olmanin swrrnı keşfetmek olduğunu söylediler. Fesane fabrikasınm rasyonel çalıstığı ve bu serahi haiz hulunduğu kendilerme bildirildi. Basvekilimiz, memleketin sanayileş* mesi işini derin ve vazıh göriiyorlardı, bütün tözlerinde ve düsüncelerinde, bu mühim ve hayatî işin gayet ıyı kavradıklan sn ana hatlanndan hiç ayrılmıyorlardı: Ucuz ve sağlam mal yap • mak, memleketin iptidaî anaddelermden azamî istifade etmek. am*leyi korumak, birar evvel hükumetin yardımı obnaksızın yasıyabilecek bir hale gelmek. Fesane fabrikasınm tetkiki de bit mişti. Paşa Hazretleri fabrika nhtımından Halice baktılar. Karsıdaki eski Mühendishanei Berii Hümavun, sinv di İhtiyat ZabH mektebi olan Halıcıoğlu knlasına bakarak tatlı bir sesle: Mektebim, dediler. Sonra, Karaağaca ve Kâeıthaneye baktılar. Orada, memleketi sanayilesttrme siyasetlerinin feyizlı eserlerini teskil eden müteaddit fabrikalar uza • mp gidiyordu. Kendilerine buralann bir sanavi merkezi olmak «zere bulunduğu sövlendi ve görülcn binaların hangi fafeikalar olduğu hakkmda izahat verildi. Basvekil Paşa Hazretlerine sokul dum t Efendim, dedim, Turkivede sa nayiin anahtarı olmak üzere kurdu ğunuz Sumer Bank fabrikalan hakkmdaki mtıbalannızı lutfeder misiniz? Paşa Hazretleri memnuniyet ifade eden tath bir tebessüm ve insana hü vük ve hürmetkâr bir itimat telkin eden bir samimiyetle su sözleri söylemek lutfunda bulundular: tanzime muvaffakiyetinden dolayı miıdür Ali Sami Beyi takdir ve tebrik et I | miştir. Celâl Bey oradan yeni vapurcuiar sirketini ziyaret etmis, bir müddet istirahat ederek çay içmis ve sirketi t«skil eden armatorlarla görüşmüstür tkttsat Vekilimiz bu görüsme es nastnda sirketin inkisafı için hükumetm de elmden geleni yapacağmı söy lemiş ve vapurculara muvaffakiyetler temenni etmistir. Basvekil Paşa Hazretleri dün aksam saat 5 te refakatinde Hariciye Vekili Tevfik Rüştü, tktısat Vekili Celâl B. ler olduğu halde otomobille köprüye inmiş ve 5,25 te hareket eden Haydar • pasa vapuruna binmistir. tsmet Paşa Hazretleri vapurun üst güvertesinde halkui arasında otura rak Haydarpasaya geçmişth. Paşanm halk arasında oturması yolcular tara fından alkışlarla karşılanmışhr Haydarpaşa gan Başvekili seiâ tnetlemeğe gelenlerle dolu bulunu yordu. Bir kıt'a polis tarafmdan selâm resmi ifa edilmiş, Basvekil Paşa ken dilerini teşyie gelen zevatla ayn ayrı ebnulerdir. Teşyie seleAİcr arasında Halk Fukası Umumi Kfttibi Recep Bey, şehrimizde bulunan meb'us lar, Sovyet Sefiri Suriç Yoldas, Val» Muhittin Bey, Harp Akademisi mü dürü Ali Fuat Paşa, Halk Fırkası ts tanbtıl heyeti reisi Cevdet Kerim, Universite Rektörii Neset ömer, Vali muavini Ali Rıza Beyler, Maarif Vekâleti müşaviri M. Mal», malî ve iktısadî muessesat müdürlen vardı. Basvekil Pasa Rus sefiri Suriç Yoldaşla bir müddet görüştükten sonra profesör Mal • sa da ihifatta bulunmuştur. Profesör Malş ta bu vesfle ile Başvekü Haz • retlerine hürmetlerini arzetmekle beraber Üniversite »lahatında gösterilen muzaharetten ve matbuatın bu saha daki yardımlanndan dolayı pek müteşekkb olduğunu beyan etmistir. İsmet Paşa Hazretlerile tktısat Vekili miı için ekspresin arkasma hususî bir vagon ilâve edilmisti. Tren tam alhda hareket etti. Ga ruı her tarafmı dolduran halk tsmet Paaayı şiddetle aHaşladı. *** Basvekil Paşa dün ögleden sonra • Hariciye Vekili doktor Tevfik Rüftü Beyle beraber diş tabibi Sami Beym muayenehanesine giderek mumai • Uyhi zıyar«* etmi»tir. « thtiyacımızt ve meaelemu zi tamamile halletmiş olmak mev kiine henüz gelmiş değiliz. Bu i*tikamette yakın bir zamanda muvaffak olmak için alacak tebdirlerimiz vardır. Gördüklerim ve bu sahada çalışan arkadaşları • mızın gayreti yeni tedbirler ve yeni teşebbüsler almak için bizi çok tesvik edici mahiyettedir.it Çok büyük isler görmüs ve daha birçok büyük isler görmeğe karar vermiş bir devlet recülünün, yapılan isler içm mütevazı, fakat yapılacaklar içm azimkâr sözleri Basvekil Paşa ile Celâl Beyefendi toplanan halkın alkıslan arasmda otomobillerme binerken üç saattir gör düklerimin ve isittiklerimin muhassa lasmı zihnimde toparladım: Cumhuriyet idaresi on senede, milli sanayii yoktan var etmistir. Yok • luktan doğan bu varlık, ismet Paşa Hazretleri ve Celâl Beyefendi gibi baslann idaresinde, pek yakında memlekette refahı ve zenginliği de var edecektir. Paşa. Fesane fabrikannda bir kadtn amelenin utidatuu ohayor ASİDİN DAVER Basvekil ve İktısat Vekili dün aksam Ankaraya döndüler Basvekil Pasa Hazretleri Fesane casmdan çıktıktan sonra Ikhsat Vekili Celâl Beyle beraber Tokathyan oteline dönmüs ve öğle yemeğini ors»la yemi«lerdir. tsmet Pasa Hazretleri yemekten son ra bir müddet istirahat ederek otel den çskmıslar ve yava olarak bir ge zmt'" yapmıslardır. Bu gezinîi esnasmda Istiklâl caddesindeki Natta seva hat acentasına girerek bazı brosiirler almıslar ve acenta müdürüne meml«kete seyyah celbi ic'n reklâm vapma lannı tavsiye e*mislerdir. Batvekil buradan gene vaya ola rak Perapalas otelini tesrifle ve rah*fttz bulunan Adliye Vekili Sa raçoğlu Sükrü Beyi ziyaret etmisler, sonra tekrar yaya olarak Tokatliyan oteline dönmüslerdir. tktısat Vekili Celâl Bey de dün öğleden sonra uyusturucu maddeler in hisar idaresini ziyaret ve yapılan afyon deposile tesisah tetkik etmis, idare merkezbi gayet modern bir tarzda hmet Paşa Hz., Fetanede kadın amelenin vaziyetlerim Boruyor %aşvekil Paşa, Feıane madürünt, ucuz elbite itterim, derken
