13 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisi iincü cüzü çıktî 43 Onuncu sene: No. 3421 umhuriyet tSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: Istanbul, No. 248 Telefon: Ba§muharrlr: 22366. Tahrlr müdürü: 23236, tdare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Pazartesi 13 Teşrinisani 1933 Hayat Ansiklopedisi Biyik bir kötfiphaneyi blr arada eviıize geliren en faydalı eserdir. Her evde bir lane bolnnmak lâzımdır. Köyde mektep Ve onun hocası emleketimizi alıcı gözle bastanbaşa gezen bir ecnebi miitehassısının en ziyade hay. retini mucip olan nokta Tiirk köylii • süniin akıllılığı olmuştur. Hakikaten köylii olarak bu kadar akılh ve isti . datlı insana dünyanın her tarafında bol bol rasgelinmez. Biz ba muhterem ectıebiye şunu haber vereceğiz: Eğer . bu köylünün cebine biraz para korsak şüphesiz onun akıllılığı on kat, yüz kat daha artacakhr. Yani Tiirk köyliisünö iktısaden yükj.?ltrmeğe ihtiyaç vardır, ve zaten bizim anladığımıza göre Tiirk devletini yiikseltmenin ve kuvvetlen . dirmenin en kestirme yollarından biri de Tiirk köy ve köylüsiinii yükselt • mekten baş!ar. Bu mevzua temas eden makalemizde ( 1 ) köyii yükseltecek baslıca ma . nivelânın köy ilk mektebi ile köy hocasından terekküp edeceği kanaatin • de bulunduğumuzu söylemiştik. Bu mesele ayni zamanda köy maarifinin tesrih ve tespiti meselesidir, Köyde ilk mektebin yapacağı inkılâbı anla . mak için köylüyii niçin okutmak istediğimizi anlamağa mecburuz. Maarifin, hususile köye ait kısmm da, okuyup yazmayı öğretmek şeklin deki umumî manasını ötedenberi he pimiz biliriz. Okuyup yazmayı öğre nirken köylii çocuğun hayat ve dün ya hakkında en basit bir takım malu mata sahip olması da elbette fayda dan hâli değildir. Yurt bilgisi, biraz hesap, biraz coğrafya, biraz tarih ve saire. Ancak nazarî mahiyette kalmağa mahkum olduğu müddetçe bu malumatın köyde yeni ve yiiksek birsey yaratmadığına dikkat ediyoruz. Ek seriyetle köylii çocuğu kendi köyünde. ki ilk tahsilinden sonra okuma yolun • da daha ilerı gitmediğ', gitmiyeceği ve hatta eğer isterseniz gitmesi pek arzu olunacak birsey de olmadığı için pek basit suretteki ilk tahsilin zamanla körleştiği ve herhalde köylüye ken. di işinde ve hayatında büyiık bir de ğişiklik temin etmediği gorülüyor. KöyUeki ilk talı*&n «ımUıi fekUU köyin çocuğu hemen hemen sadece ümmi . likten kurtuluyor demektir. thtiyar olunan fedakârlığm büyüklüğüne gö • re bunu kâfi görmemek muvafıktır. Hakikaten köy ilk mekteplerine faz . ia ehemmiyet veriyoruz ve bu uğurda şimdiki halile bile çok masraf yapı . yoruz. İnsana icap ediyorsa biraz da. ha fazla masraf yapalım, fakat bu köy ilk mektebinden eğer imkânı varsa daha yiiksek neticeler alalım fikri ta biatile geliyor. Şüphesiz bunun imkânı var. Hatta masrafın şimdiki derecesîle bile. Bu nun için köy maarifinin esasmda bir degtşiklik yapmağa ihtiyaç var. Köy lüye Uk mektepte yalnız'okuyup yaz • ma öğretmekle iktifa etmiyerek köy hayatının ne yapılarak daha iyi ola . bileceğini ortaya çıkarmağa koy Uk mektebini mesnet ittihaz edeceğiz. Bundan evvelki makalemizde köy lüniin muztarip olduğu baslıca mese. leleri kaydetmiştik: tstihsal tarzı, satıs usulü, köy yasayısı ıslaha muhtaçtır. İstihsal tarzı o kadar noksandn ki bir. çok köylerimizde asar zamanından kalma bir itiyatla sebze bile yetişti . rilmez. Halbuki memleketimizin her köyünde sebzenin ve meyvanın her nev'i pekâlâ yetistirilebilir. Köylümü zün böyle hiç yetistirmediği mahsu . lâtta olduğu gibi ötedenberi yetiştire geldiği hububat zraatinde dahi irsada ihtivacı muhakkaktır. Köylünün yetistirdiği mahsulü değer pahasile satabilmesi lâzımdır. Köylü bu hususta hemen hicbir teskilâta ma. lik olmadıerından çok kere eline mah sulünün hakikaten temin edebileceği menfaatin varısı ancak geçebilmekte, o da kendi ihtiyaçlarmın istifası içîn yapbğı karmakansık alısveriste carcur olup gitmektedir. Kövlü istihsalini toplu bir teskilât sayesinde değer pahasile satabiimeli ve alacağı esyaya da ancak lâztm oldvu kadar para ver melidir. Bunım için kövlerde en ko lay sekillerinden b*«lar>aak kooperatifçiliği tesis elmeğe mutiak bir lüzum vardır. Ufak ve kolay delâlet ve irsatlarla köylü şimdiki yasavıs tarzını az zaman da herfl'n daha iyiye doğnı olmak üzere değiştirmis ve yüks»!tmî* olabi lir. Bunun icm köve ve köylüye yol göstermek lâzımdır. Bütün bu isleri bize görüverecek bellibaşlı birtek vasıtamiz vardır: Köy ilk mektebi ve onun kudretli hocası. Eğer köy ilk mektebine bütün bu iş Ieri görmek kabiliyetini verebilirsek o zaman köyde ba^katen maarif tesis etmis oluruz. Bu ilk mektep değil, a • deta bir köy darülfünunudur! Bu olur mu? Bu Dekâlâ olur, ve (1) Bu makale 4 tegrmisani tarıhli nüthamtzâadrr. Ballcan konferansı işini bitirdi Konferans mühim bir beyanname neşretti Son celsede murahhaslar birer nutuk söyliyerek alınan neticeleri ve düsüriceleririi anlattılar Gelecek içtima Belgratta olacak Selânik 12 Dördüncü Balkan Kon. feransı çalısmalarıru dün bitirmiştir. Rei* M. Papanastasıu, konferansın fa. aliyet ve mesaisini kısaca anlatmak ü • zere söylediği nutukta yapılan müza • kerelerin, bu müzakereler esnasında ve neticesinde kabul edilen karar suret Ierinin ve Bükreş toplantısındanberi el. de edilen neticelerin fevkalâde ehem . miyetini bariz bir surette kaydettikten sonra demistir ki: « Siyasî yaklafma ve uzlaşma hakkmdaki Hilâf ile hep birlikte kabul e dilen karar suretleri arka arkaya top lanan birçok konferanslar arasında bu konferansa müstesna bir mevki a . yırmağa yalnız baslarına kâfi gelir. Bu. nunla beraber bu konferansm en farik vasfını teşkil eden cihet, müzakerelerimiz esnasında birbirine zıt olarak ileri sürülen düsüncelere galebe çalan vifak ve sulh zihniyeti, samimî mesai iştiraki zihniyetdir. Fakat biraz Atinada biraz tstanbulda, belki bir parça daha fazla olarak Bükreşte de geçirdiğimiz fırbnalarla bu zıttıyet ve muhalefetler arasmda hiçbir benzeyis yoktur. Bu konferansta ortaya çıkan itiraz ve mu. halefetler geçmiş zamandaki fikir ay . nlıklannm, uyanan bir aksinden baska birsey değildi. tşte bunun içindir ki, bu konferansa daha iyi günJer müjde Vapurculuk şirketi yarm M. Vaida kabinesi istifa seferlere başlıyor smı Krala verdi Bukreş 12 (A.A.) Ro manyada çıkan siyasî buhran de vam etmekiedir. Kral bugün Sinaiadan bu raya gelecek ve Basvekil kabi nenin istifasmı verecektir. Kral derhal istîsare lere baslryarak âyan ve meb'usan reislerini kaKral Karoı bul edecektir. Buhranın uzun sürıhiveceği tahmin olunmaktadır. Bükret 12 (A.A.) Rador A)ansı bildirîyor: Kral Sinayadan buraya gelmis, istasyonda M. Vaida ile bütün rrazirlar tarafmdan istikbal edilmisttr. Naztrlann aktetmis olduklan kısa iç timadan sonra M. Vaida saraya giderek Krala kabinenin istifasını vermiştir. Hükümdar istifayı kabul etmis ve M. Vaidadan gündelik işleri görmeğe devam etmesini rica eylemiştir. Romanyada / siyasî buhran Vapurcular işi nihaget halledildi Yeni şirketin hazırlıkları ikmal edildi, ilk vapur kalkarken merasim yapılacak Balkan konferantmdaki murahhaslarımızın reisi Hcuan Bey liyen bir eleğimsağma nazarile bakabiliriz. Arnavutluk murahhannm nutka M. Papanastasiudan sonra Arnavutluk murahhas heyetinin reisi sunlan söylemistir: « Dikkate değer bir hava idnde kuvvet ve itimatla birbirimrze bağlanmif hp'unuvoruz. Büyük bir zafer kazan • dık. Bu zafer, tehlikeli ve tahriokâr bi. rer düsman olan. felâket ve sefalet sa. can gecimsiz'ik, itimatsızlık, hırs, tama z'hr»'"ptini kafalarnuzdan çıkanp kovmus olmamızdır. Dün Se'âm'k muhi tinde birden*Mre esen hava, bu düsmanMabadı 5 inci »ahifede Vapurculuk şirketinin ilk seferini yapacak olan gemüerinden «Millet» vapuru Türk vapurculuk şirketi fdare mec lisi, dün öğleden sonra toplanmış, mevcut vapurlarla seyrü sefere baslanma. sına karar vermiştir. tdare meclisinm, bu şekilde bir karar almasının sebebi, tirkete iltihaklan takarrür eden; fakat henüz girmiyen vapurcuların, vapur . larını şirkete ferağ ettiklerine dair simdiden bir takrir vermemeleridir. Bu takrir verilmiş olsaydı, devlet deniz . yollarile, vapurculuk şirketi arasındakî gros tona yekumı nisbeti yüzde 40 ı tecavüz edecekti. Devlet denizyollarile Tük vapurculuk şirketi arasmda, muhtelif hatlara işliyecek postalar takstm edilirken bu nisbet nazarı dikkate a lındığından, şimdiki halde sirkete yüz. de 30 hisse verilmiştir. Henüz şirkete girmemiş olan vapur» Mabadi 2 inci sahifede Gazi Hz. ile Kalenin Yoldas arasmda Dıtilâlin 16 ıncı yıldönümü münasebetile samimî tel graflar teati edildi Ankara, 12 (A.A.) Sovyet ıhtilâlrnin on altrncı yıldönömö münasebetile Reisicumhur Hazretlerinip Sovyet suralar ittihadı icra mec> lisi reisi M. Kalenin Hazretlerine gÖuderdigi tebrfk telgrafı ile cevabı asağıdadır: So»yaliM Sovyet Suralar ittihadı icra meclim riesi M. Kalenin Hazreilerine, Türklerin dost büyük memleke ti» heyetini kendi aralannda gör • mekle bahtiyar oldukları bugün de tesrinievvel ihtilâlmin on altincı yıldönümü münasebetile en hara retli tebriklerimi ve sizin sahsî saaJetinizle rost ittidat milletlerinin r«f ahı hakkındaki en samimî te • mennilerimi kabul buyurmanızı rica ederitn. Gazi M. Ketnal Türkiye Reisicumhuru Gazi M. Ketnal Hazretlerine, Teşrinievel ihtilâlmin 16 ıncı yılddnümii münasebetile vaki halis tebrikleriniz beni derin bir surette mütehassis etti. Sovyet Rusya miiletleri, iktisadî ve harsî ihya ve imar sahasmda tahakkuk ettirmiş olduklan seyleri ve sulh siyaseti sahasm . daki muvaffakiyetlerini tekrar gözden geçtrirken zati devletlerinin idaresi altında mühim muvaffakiyet ler elde etmis ve daha gecenlerde Türkiye Cumhuriyetinin teessüsü Kİin şerefli onuncu yıldönümü tesit edilnıiş olan Türk milletinin lâyetefayyer do»tluğunu hususî bir memnuniyetle müşahede. etmektedir. Soıyalist Sovyet Suralar: tttihadı İcra Meclisi Reisi Kalenin Sihhî vaziyetimiz Milletler Cemiyeti hıfzıssıhha komitesi Sıhhiye Müsteşarımızın raporunu takdirle karşıladı Paristeki beynelmilel hıfzıssıhha kongres;le Cenevrede toplanan Cemiyeti Akvam hıfzıssıhha komitesi müzakeratına hükume'.imiz namına iştirak eden Sıhhiye Müste^arı Hüsamettin Bey dün sabahki Semplon ekspresile Avrupadan şehrımize gelmislir. Hüsamettin Bey öğleden sonra Sıhhiye müdürü Ali Rıza Beyi zi yaret etmis ve akşam trenile An karaya hareket etm'.ştir. Müsteşar Bey b r muharririmize şu izahatı vermiştir« Teşrinievvelin yirmi iiçüncü günü Parıste Pastör Enstitüsünde toplanan hıfzıssıhha kongresine iş t rak ettim. Kongrede bilhassa hıfzıssıhha noktai nazarından arazi nin ıslahı ve şehir hıfzıssıhhası meseleleri görüşülmüştür. Uç gün süren bu ilmî kongreyi müteakip Cenevrede Cemiyeti Akvamm hıfzıssıhha komitesi ıçtima larında daimî aza sıfatile hazır bulundum. Komitede bilhassa dunya buh • ranının sıhhati umumiye üzerindeki Alman milleti dün hakikî kanaatini resmen bildirdi Intihabata iştirak edenlerin % 93 ü hükumetin haricî siyasetini tasvip ederek Hitlere rey vermiştir İnlihabatın neticelerini bildiren tel • graflar asağıdadır: Berlin 12 (A.A.) Volf Ajansın dan: yine yapılan müracaatten maksat Al man hiikumetinin siyasetini tasvip e • dip etmediğini milletten sorup öğren. mekti. Bu maksada tamamile ulasıl . mısttr. Alman milletinden serbest surette verilmis bir cevap almak istiyen hükumet halkın kahir bir ekseriyetinin reye iş . tirak ettiğini ve idaresi başında bulu • nanlann aldıklan vazivet lehinde en açık bir surette rey verdi?ini görmek imkânını elde etmişt'*. Millî kanaatteki bi'lik evvelki inti haplardan farklı olan bu intihabatın haricî manzarası ve şekli ile de pek açık surette meydana çıkmıştır. Çünkü bugün halkın reyine yapılan bu müracaat Mabadi S inci sahttı Sıfthiye Mnsteşarı Hüsamettin B. tesirleri ve sıhhat n bu krize karşı vikayesi tedbirleri uzun münakaşaları mucip oldu. Mabadi 2 inci sahifede tlllMlillllllllMllfllllllllllilltllllllIllflllllllllUIIIIIMIIMIII'MlllllMIIIMIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIttlllllllllllllllltllilllllllltlllHlllllllllllllllllllllllllllllIllllUIVb Almanyadaki intihabat münasebe tile Berlin sokaklarına yapıştınlan afişlerden biri Afişte şu cumleler vardv *Mesai ve suth ordusunun lidere verdiği cevap sudur' Evet' > Almanyada dün Rayiştağ intihabah yapılmıs, ayni zamanda Almanyanm Milletler Cemiyetinden ve Silâhları Bırakma Konferansından çekilme karan hakkında milletin reyine müracaat e dilmistir. Bu itibaria dünkü intihabat, büyük bir ehemmiyeti haiz olmuştur. Dün bütün Almanyada intihap hak • kını haiz olanlara iki pusla veri'mistir. Puslalardan biri her zamanki gibi meb'us intihabına dairdir. Diğeri, Almanyanın Milletler Cemiyetinden ve Silâhlan Bırakma Konferansından çekilme karannın muvafık buluuo bulun . madığının bildirilmesi hakkındadır. Müntahipler iki puslayı da doldurmuşlar, ayn ayn sandıklara atmışlardır. bunu muvaffakiyetle tatbik eden rnem. leketler de vardır. Bu hedefe var mak için köy ilk mektebine hoca olacak vatandaşı buna göre yetiştirmek kâfidir. Yani köy ilk mektebine hoca olacak genç kâfi ziraat malumatile mücehhez olacak, kooperatif teskilâtını biledek, ilk sıhhî imdat tedbirlermden haber . dar bulunacak, mektepte ve köyde bütün bu bilgilerini tatbik eden mühim şahsiyet olacakbr. Eroinciler de affedildi Gelen emir üzerine kaçakçılık kanunundan evvel haklarında takibat yapılanlar serbest bırakıldılar Yeni paralar nasıl olacak? Projelerden birini Vekiller Heyeti tercih edecek Ankara 12 (Telefonla) Heyeti Vekile bugün tsmet Pasanın riyase tinde toplanmış, vfekâletWo ait işler konuşulmuştur. Heyeti Vekilede konu ' sulacak mevzular meyanında giimüş para talimatnamesi, kambiyo kararna. mesine müzeyyel kararname de var dır. Gümüş 1 liralık paraların bir tara • fında Gazinht resmi, bir tarafında da bir lira ibaresi ve 933 tarihi basıla Dün tahliye edilen eroincilerden bir kısmı evoelce caktır. Maamafih paranm sekli hak muhakeme edilirlerken kında muhtelif projelerden bir taneshv tereddüdü mucip olmuş, bu cihet Son kaçakçılık kanunundan ev Heveti Vekile tercih edecektir. Adliye Vekâletinden sorulmuştu. vel haklarında takibat îcrasına başHeyeti Vekilede küçük san'atlerden Vekâlet, aftan yalnız bu gibi lanan eroincilerin ve diğer keyif vehangilermin ecnebiler tarafmdan yapımaddeleri ithal, imal, îhraç eden rici maddelerin kaçakçılığile alâkalacağı hakkındaki kanunun sureti taL lerin isıisna edildiğini, diğerlerinin ığerleruıın biki talimatnamesi de yakında müzadar bulunanların umumî af kanu Mabadi 2 inci »ahifede kere edilecektir» nundan istifade edip etmiyecekleri Berlınde yaya haldınmlanna m harj lerle yazılan yasılar Halka «etct't cevabının verılmesmi thtar ediyor Bu usul, maarifi okuyup yazma öğreten bir vasıta olmaktan ileri bir i* diye gören, adamı ve muhiti istediği kalıba sokmeğa giden bir usuldür, ve zannolunur ki memlekette hakikî feyizli maarif ancak böyle kurulabi > lecektir. Bizim üzerinde ısrar edece • ğimiz bu bahsi bütün vatandaslarra tetkik ve tamik eylemeleri temenniye pek lâyıktır. YVNVS NADİ m 9 J