31 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

Istanbulda Büyük Bayramın ikinci gunu de birinci ü gün kadar heyecanlı, hararetli ve neşeli geçti ^Cumhariyef Yavttz Ue denizaltt boilanmızdan ve mnhrîplerîmizden mürekkep filomtn iki gecedir, i yüksek olarak iDc defa Türk muleti gostermîştir. Bu, TBrk milletinfn fazüete, hörriyete, insanhğa ve terakkiye olan bagmm ve askmm en büyük misalidir. (Alkıslar) Biz bununla her yerde her mfliet. ten daha cok iftihar ederiz (Alknlar) Türk Cumhuriyetmi kurtaran. istiklâ) ve mkılâbnmzı temm eden BüyBk Knrtancı ve SefimÎT. Türk mflletmin ileri gidi«mi, altı umdeli bir iedalde topla mıstn*. Btmîartn en basmda C"whuriyetci lîk srelîr, C"mhw' v ete'''i«! Sonra mfl liyetperverlik gelir, miFivetperverhtî Sonra halk««vK. devletciyiz, lâikiz, mkılinçıyızl Nasıl tariht^n once var*»k, tarihten sonra da var ol»c»k olan mîl . le+îmtz sonuna kadar mkılâpçı kala • cakbr. BütBn ba ahh arade içmde toplanmi' Wr kütle halinde on senevî gecMik. Band»n sonra da b8VWiz. Bu milletnı enerjistnde besk» vanf1«r arayanlar alda«»nlar ve jraffl oHmlard». Elbette bwrün onunen senesinde dBnvanm gBzfinB kamastıran eserierînMz, bondan sonra da ayni sfiratle levaB e. deeektir. * Yasasm buvnk TüVk mifleti fvasasm sesleri ve r<M«*H alkışlar) Yasasm Cnmhuriyet (Yasasm sesleri) Yasasm butrBn en azîz sevhnİzl, tonr^gmnzı boradan «lto ker^îsme gonderecep"r"Büvvk Garî! (Y«sasm sesleri ve »örekl' aHnslar) Vatandaslar, •ozlerimi Ktirhken bugün içm seve seve mil'ete havatmı veren azîz kahramnnlan h*ttrh . vahm, hBrmetl* v«dedenm. BBtBn eu handa TBrk mHleti dihna 8nde «la caVhr. .Bu imanla yürüyen bir mille • böyle nurdan çizilmif birer gemi halinde Dolmabahçe Saraytntn Snunü t&alüyorlc* nasmı anlabyorlar. Bu toprak, devletin merkezinde kfiçBk, fakat mukaddes bir yıgm halinde Gazimize şükranımmn ve filkfi birlignun alâmeti olacak.. Benee ba toprak ahna ve gonder menin asıl manası şudur: TBrk yası belli ohmyan zaraanlardanberi ba gBzel toprak Bzerinde yasanuş. br. Ba yurdun her kSsesmm gBzellikle • rmi duymuş, nagmelefne beslenmiş, mes'at ohnas, dBşman karsısmda yıl • manns, yurdunu korumus, kanmı akıt mn, kemiS^ni bu topraŞa vermis, bu rada Bremis, burada yeni serefler ka . zanınıştır. Bu toprak zerreieri Türkün tam kendisi ohnustur. On yıldanberi büyük BlkDınfize büyük adnnlar atmu oidugumuz içm bayram yaotvoruz. Sevînç gBnlerini bhce yaşatan Büyük Şefe Türkün ve yurdun borçra oldugu sfikram en rjri, en genis yanabîiecek Irrndîr? Bunu en ryi yapnbileeek yası beHi ol . ' mtvan zarannlardanberi varlı)Hm barBn dünvava anlatmts olan Türkün tarihi • nîn btHün sereflermi, dirvşfuianm tası yan, ıtnKun tam kendısi olan sa toprak zerreleridir. Buyük Blkfi yohmda kan'armı d8 Irerek veya eahsmalarmi vererek mîlli do'^tjracak olanlnra ne mutlu! Her zanvm kntinlanaeak olan bu ve büvfik M"r, emînîr'1 TnVlorn 1H olmrvacı»k ka^ar eski şanh tarihîni ttmnm da Vilaeakhr.» Nutuk halkm aDaşlan Oe karşılan . NutMÎrVri mBtealnn *<«yazît mey dannti ^oidnran on bînleree b«1k v« mefcf«iK KefcV bando«twnn refakatüe het» Wr a»r»dan Comhurlyet marşmı Bmdan snnra tonralc alma simî şa »uretl^ «•n»'Tw««hr. tnera Toprak cdtna meratiminden btr intıba Brrtnd aahifeden mabat lebe ve izciier, şehir bandosu meydana gelerek büyük havozun onünde yer almi'lardır. Davetlilere tahsts edüen tribunde Belediye Reisî moavini Hâmit. tstanbul fnka reisi Cevdet Kerim, Oniver • sr»e Emîni Doktor Neset ömer, Halkevi reisi Hâmit Bevler, Şehir Meelid «zalan, kavmakamlar, matbuat m8 . messPTeri. Kutlulama komitesî azalan ve ı**ha bfrçok zevat hazv bulunmaş • lardnr. Merasrme saat on b?r huçukta sehir bandosonun caldıgı îstiklâl marsue »aş!'nm'*hr. Mars avskt* dinlentnistir. B:T J an »onra Belediye Reis' ım»vmi ve.. Kntiulama kjQm»tesî reisi Hâmit R . v Vfirşüyıt akarak bir nutuk îrat ct • miftir. " r8r • on yılda da elde ve 8nde tuta. buıru. Azîı vatandasiar, bo^fin merad • mînî yapbiamz ba toprak alma i?min kadir laymetmi ve yOksekligmi hepimis takdir buyurursanoı! Türkün bütün yüksek haslet ve meziyetleri, yeryBzSnde en büyük mfllet oloştmtm en bSyük vash toprak ba&ı ve yort «evgitidir. YerySzSnde yapyalmı kaldıgmus wmwııt maddi vesaîtinıiz eBmizden tamamen ahndıgı zaman kfikriyen dünya düşmanlığıru eıdiğimiz zaman bizi bu kadar üeri götüren yurt aşkı idi BogSn met'ot oluyunıuau tenvn eden ba bayük hareketm başmda dahna sevgi ve saygi fle bağlı bulunduğianos Ga. n Mostafa Kemal vardu (Alkiflar) tfte ba mes'at R&nlerde kendi gara ramazu ta»nken Büyük Sefe ve Knrtancıya şükran vazifesmi ifa üe mSkel • lef obtn miHet, bir bediye takdim edi • yor. O hedîye, Turk miiletinin en azîz şeyi, en kuvvetli bağı olan topragı . dır. (Alkular) tpte Gazîye en aziz seyimtz olan bir avuç toorağı bediye ederek en yuksek şeyimizi canmat oluyoruz. Türk Cnmburivet ve mkılâbt, dünyanm en yük *ek hareketidir. Asirlarca evvel kurul • mof camnuriyetlerîn nangısnıın flk on yıh, bütun bir mffleti ideaii etrafmda toplıvarak bagSnkS neticeleri idrak edebibniftir? Ba büyük'üfcu îlk defa TBrk Cam . huriyet taribi kaydetmîştir. Terakkrye, ins*n1i$a. Cmnharivete atkmı ba kadar Evvelki gec* btdoda bulananlardan bir grup getirdim!» diye gülumsemiftJr. Toprak kazıldıktan sonra Belediye reîs muavini Hâmit, Fırka reisi Cevdet Kerim, Halkevi reisi Hâmit Beylerle Nakiye Hanım, istiklâl harbi malul zabitlerinden Nafiz Bey, üntvershe Hu kok fakSltesi son smıf talebesinden Necdet Şekip Hanım ve Halis Bey, Şehir • yah mektebi son smıf talebesinden is . tiklâl harbi sehh evlâtlarmdan Ahmet Afi Efendi birer avuç toprak alarak hazvlanan kutuya koymuslardır. B" rada halk arasmdan biri ftrlamiş. Rıza çavuş isminde bir harp malulu olan ba zat, gozleri sevinç yatlarile dolu bir halde toprak alırnna yerine gebniş ve ba • gımuştır: « Ben, bu vatan ugrunda yaralandun. Ben de bir avuç toprak alıp kutuya koyacagnn; Gazi babamıza yol hyacağım!» Harp maluIBnBn arzusu is'af edibniş. tir. Kutu toprakla doidurulduktan sonra beyaz bir kordelâ ile baglanarak ur*' Kntlulama komitesmin muhurü ile mühSrlenmiştir. Cevdet Kerim Bey: «Milletm bahtı daima yuce olsun! Gaziye dahna ömür versin!» demis, bu temenniye bütün hazır bulunanlar candan istirak etmiflerdir. Müteakıben topragı kutuya koyan zevat tarafmdan bir zabrt tutularak nnzalanmı$br. Merasimin nasd yapıl . dıgmı RÖrteren bu zabrt varakası, kutu üe birlikte dün aksam Ankaraya gon derilmîştir. Merasimi müteakm kutiulama he • yeti tarafmdan Gazi Hazretlerine bir tazim telgrafı cekilmiştir. Toprak al • mak içm kullanılan kazma, kürek, muhür ve mum ile zabıt içm kullanılan kalem ve zaphn bir sureti İnkılâp mSzesine konulacakhr. Dünden Hibaren Beyant meydanmm ismi Cumhuriyet meydanı ohnustur. Toprak alman yere bilâhare bir ta» abide dîkilerek bugünün habrası ebe • dilenrinlecektîr. öftleden sonraki tezahOrat Dün oğleden sonra şehrimizdekl mektepler Takshn abidesine çelenk koy muşlardır. Abidenm önü yüzlerce çe . lenkle dolmuştur. Dün şehrimizde mevcut bütün lise ve orta mekteplerde müsamereler verilmiştir. Müsamerelere talebe veH'eri de gehniş, millî piyesler temsil edilmis, inkı'âbımıza dah* konferanslar veril miştir. Bunlardan baska şehrm muhtelif yerlerinde de konferanslara devam oıunmuştur. Hâmit Beyto luıtko ~ H°mit Bey nutkunda sunlan «Syle • miştir: « Vatanda«Tar, dundenberi milli bahtiyarliğmntzm buyük ve azn hatu ratmı esi jrorülmemis nese ve heyecan icinde kut'uluvoruz. Vatamn her tarafındi vpmlan binr<îı> te«Vnrat arasmda yurt bafcnnm ve Büvük Şefimize olan sirsılmat hnVmet, tnzhn ve irtibatnnızı göstermek ic.ra bir de toprak aona merasîmi yapılmaktadır. Bu merasim memleketin her vflayet ve kazasmda* Cumhuıîyet bayraıııifMi" zra kutlulandıgı bütün meydanlarda yand?c?ktır. TopraV» mahallra en büyül< âmiri, Fırka reiri, Halkevi rei»i, mubarebe meydanlarmda vataa içîn malui kalmıs bir zat, eo • yüksek mek+ebin en yüksek stnıftndan bir kız ve bir erkek ve sehit evlâdı talebe tarafmdan alma, cakbr. Almaeak tonrakîar bîrer kuruya komılaeak ve Ankarava gStü'aiecektir. Ba toorı»War, miT'etin Gazi üBcüsü " o lunda bîrle«mfo bufnnduÇa ve TBrk vatanmm b'r'iSmi sroster^eek bir verde tool«njp ««k1%n»caktır. Hedefîmiz maIâmdur. Medeniyet âlenvnm en on safnrn gecmek istîvoruz. Buntm îçîn ye. pâne vol bir olmak, toolu bulunmak ve Ulu Gazhnize ISyric o1ma$a ealısnvtk t»n îbarettir. Bmaenaleyh ilerî, daima tizî» ' **'* Cok h«raretli alkıslarla ltar«lanan hc hHabe^i Hntevi reisi Hâmît Beyht nut ku takm etti. Halkevi reîsinîn nutku Hâmit Bey dedi ki: «. Yurtdaslar, TBrk mflletİ istiklâlini kazanalı, Cumhuriyetm flânile btrligini ve benligmi anlıyah TBrk kal • binm vuruşu Türkiyenin her noktasm • da ayni anda duyulmakta, kalp vu ruşile damarlardaki kanm hareketi gibi bütün millet harekete geemektedir. îste bugün de gene yurdun her koşe. smde o kak» voruşona uyularak ayni anda, ayni sey yapılıyor: Birer avuç toprak ahmyor, aatt • hiyetli kimseler bp toprak abnanm ma Merasim Mevdanîn ortasmda havnz kenarm daki çieek bahçesme girihnis. Beiediye reî»l moavini, topraÇı kaTtnak Brere nikeiden vapılan husuıî b » kazmay eline alınıatır. Bu mrada Dahn! EncBmen azasm dan Nakiye Hamm: « Ştnra da ben kazayimîı» demiı ve kazmayı efine alarak topragı kazmaga baslamiftır. Cevdet Kerim Bey. Nakîve Hannnin toprafa meharet ve kuvvetle açbjraı sSrerek «iper kazAcaSmuM bjle kanaat Beykozda Dün sabah saat on birde, Beykozda Fevzipaşa parkmda Belediye namma konulan Gazi Hazretlerinin küçük kıt'ada bir heykellerinin küsat resmi yapılBu munasebetle halk mBmessiIleri ve mektepliler tarafmdan nutuklar söy Ienmis, hararetli tezahüratta bulunul mtistur. DOn geceki deniz şenlikleri Dün aksam saat yirmide denizde çol parlak bir fener alayı tertip edilmis • tir. Alaya Akay isletmesiie Şirketibayriyi ve HaHç vapurlarmdan ikiser vapur ve birçok resmî ve hususî motörler, bin lerce halk istirak etmiştir. Denizyollan islehnesinin Iimanımız. da bulunan büvük vapurlan da bu alay la beraber Bo^azda cevelân yapmıs Iardır. Deniz fener alavlan geç vakte kadar sürmüs, hava fişekleri atılmak projektorlerle güzel ziya oyunian ter tip edilmek suretile çok ca«ip eğlen celer tertip edümiştir. Liman idaresme ait üç kılavuz tarafmdan sevk ve dare edilen alay ge müeri Rumeli sahilini takip ederek Karadeniz boğazı methaline kadar gittikten sonra geri donmüşlerdir. Boğazm iki tarafmdald sahiüerde toplanan bmlerce halk gemiler geçerkei çok hararetli tezahüratta bulunmus Iardır. Bütün dünya Cumhurîyetîmizîn Birinci aahifeden tnabat donumü mBnasebetile dün Hkler nuUs kıtaatma mensup bir müfreze, Türkiye sefareti Snfinde mevki almıshr. öğleye dogru, milliyetperver sosya list hücum kıtaatı erkânı harbiye reisi M. Rochm, refakab'nde Hitler mflis lataa . tmm kumandanlan oldugu balde, sefarete gelerek sefire eski mahariplerin ve hücum kıtaatmm tebriklerini bildirmis ve Kemalettm Sami Pasanm zevcesi hanımefendiye, Bzerine kmnızı ay ve milliyetperver sosyalistlerin remzi ba • hman salip islenmis bir kordelâ içerisinde bir buket vermiştir. Bu sırada sefarathane onüne bayrak ve mızıka fle bir hücum kıt'ası mSfre zesi gelmif ve seMr, refakatinde TBrk ateşemliteri cevat Beyle M. Rochm ol . dugu halde, mufrezeyi teftis etmiştir. 11 yaşına basmasile meşgul btmdan •onra Tük tieaeft ataş«si Ha10 MHhat Beye sSz vermiştir. Halil Mkhat Bey pek cok alkışlanan nutkınm rumca söylemls ve bu çok ryi tesir yapmifbr. Mîthat Bey de cok alkışlanan bu nuJtkmra «yaşasm Türk . Yunan dost Iugu> diye haykırarak bitirmistir. Akfamfizeri Atma radyo merke si Tttrkiye hakkında birçok nutuklar nefretmisth*. Türk •efaretinde yapılan kabul recmi çok parlak olmuş ve çok samimt bir hava içînde geçmisthr. Bu merashnde Basvekil, bütün nazirlar, siyast şahsiyetler, ecnebi sefnler ve yüksek sınıfa mensup zevat h a n r bulunmuştur. artık meşgul değildir. Daha riyade Avrupanın cenubu şarkismdeki vukuat ile alâkadardır. Hakikat çudur: Türkiyenin ga yesi bir Asya devleti degil, bir Avrupa devleti olmaktır. Cemiyeti Akvamı meşgul eden birçok insanî meselelenfe Türkiye dahna yakmdan alâkadar olmuştur. Gayrikanunî sekilde yapılan ve faaliyet merkezi Istanbu] şehri olan afyon ve eroin ticaretine Cumhu riyet idaresinin ciddî tedbirleri sa yesinde nihayet verilmistir. Istanbuldaki üç büyük eroin fabnkası hükumet tarafından kapatıl mu/hr. Bu ticareti yapanlar faali yetlerini Bulgaristana nakletmis Ierdir. Türkiye eroin ticaretile meşgul oianlan takip etmek içüı yapılan beynelmilel itilâflann hepsine iştirak etmiş ve afyon istihsal ve satısinı inhisar altma almıştn.» Muharrir, son 10 sene zarfında Türkiyede yapılan büyük icraatı uzrun uzadıya izah ettikten sonra dîyor ki: «Kemalizm idaresi 10 sene için • de kaıt'î bir muvaffakiyet kazan • mışftır. Bugünkü Türkiye, fikir ve mütaleası dünyanın her tarafında hüermetle dinlenen ve beynelmilel şeref ve mevkii yüksek tutulan medent bir memlekettir. Kemalitsler, bugün dünyayı tehdrt eden her türIü tehlikelerden masun ve kendile rini emniyet, refah ve saadet içinde yasatacak tarzd'a kuvvetli ve mii • tesanh bir devletin esaslarmt ku ran büyük reislerile bihakkın ifti • har edebilirler.» Pariseki TBrk kolonismi kabol etndş ve muvaffakiyeüe tertip edüen senlikler yapıhmsor. Sofyada Sofya 30 (A.A.) TBrk Bulgar cemiyeti, Türk Cumhuriyetinn onuncu yıldönümünü, TBrk sefiri ve davetlüerden mürekkep bir içtimada parlak bir surette tes'it etmiştir. Atinadaki tezahOrat Atma 30 A.A.) Hakâmet •« Meclis reisleri ve Haridy* N a s n , Tfirkiye Reisicumhuru fle tsmet Pasa Tevfik RBftB Beye samimf tebrik telgrarian çek mislerdir. Saat 11 de TBrk • Yunan dostluga birUgi idare heyeti TBrkiye sefiri Enis Beyi ziyaret etmiştir. BirKk reisi M. George Merkuris, sefire hitaben bir nutuk soylemiş ve samimt tebriklerile temen • nilerini kabul etmesmi rica eylemiştir. Saat 11,15 te Enis Bey, sefaret ve konsolosluk erkânOe birlikte ticaret ve sanayi odasina gitmistir. Orada Pire ve Atinanm yüksek smıfma mensup kim selerle bütün b'caret ve sanayi şubele rine mensup şahsiyetler, muharrir ve edipler, siyasî zatlar toplanmıslardı. Oda reisi M. Cambiras, bütün Yunan müstahsfflerinin kardeş cumhuriyetin yıl domimünü sevinçle kutluladıklarmı sSyliyerek sefiri «elâmlamıs ve «yasasm Gazi, yaşasm TBrk Cumhuriyeti» temen nisiie sozlerine nihayet vermiştir. Sefir Enis Bev, cevaben gBzel blr na> tuk soyliyerek biihassa Turtdyede Cunv huriyet rejîminin tesisinin yeniden dog« muf ve gençleşmiş Türkiyenin mukad • derafanı idare eden büyük Şefin eseri olduğunu tesbit etmiş ve bu eserm siyasî ve içtimsî tes'rîeri itiban'1» hudutsuz bir ehemmiyeti olduğunu söylcmftir. Çok haaretle alkışlanan Enis Bey, öeri! Eurmadan. dinlenraeden nerl! Y U M » Büyük Gazimiz!» Hutkun sonunda «yasasm Gazi sesleril» ortalıjh cmlatmMır. Cevöet Kerim Beyin nutku MîHeakıben karsSve çıkan tstanbul HaTk Fırkan reisi Cevdet Kerim Bey şa bjtabeyi irat etmiftir: '« Vatnndaşlar, TBrk istikla] ve inkıTfibı tvflimin on besmd yılmdayn. Büvuk Tiîrk Camlınrivrtînîn ommea vihm kntln'ama b»htivar1ıgı içindevfe. Bu böyök jrunS lıaklı btr gurur ve iftjharla ve çok deŞerli sevinçle tes'rt ederken, h«>o*mix îcînde bahm^u«hjmm T5rk îıtiklâl ve mkı'So barrlretfnin on bet «e. Be evveline eîbette fümmîzi, rab"ma • m, gorumaza, gonlSmüzâ çevirmiş boîanovoraz. Dun aks&m sekîz bucukt>«n îtibaren T3rk CnrnharîveHnîn on birînd vdmi yasamaja başlarkea 8n9m3zdeki on yılda da geçen on yıl gibi bnela, mn • vaffakivefle v3ruv«bnmek îcin daima Türk istîklSI ve inkılâp tarihinin on be» yıl evvelmdeki hadisaht gSzSnSnde tutmak «rerektîr. Ancak o yuretle ba on yılda aldıfm» hızı yenî girdiğhnb ve onuntuze kattf Bir ingiliz gazetesinin ırakalesi Elyevm Royter Ajansinın, evvelce Taymis gazetesinin tstanbul muhabiri olan Mister J. Waher Collins, The Contemporary Revievrde ( 1 0 senelik Kemalizm) başlıği altinda uzun bir makale yazmıstır. Büyük Halâskânn yüksek kud ret ve meziyetlerinden, hükumet erkinımızın Gaziye olan ebedî merbutiyetlerinden ve kıymetli k r a atmdan bahseden bu yazida ( 1 0 ) sene içinde yapılan büyük inkılâplar hakkında esaslı malumat ve rilmekte, Cumhuriyet idaresinin siyasî, iktısadî, malî ve içtimai sahalarda yaptıgı mühim hizmetlerden takdirle bahsolunmaktadır. Muharrir bundan sonra şunlan •oylemektedir: «Türkiye Cumhuriyeftinin haricî münasebetlerde takip ettiği siyaset gayet mahirane i<fare edilmektedir. Türkiyenin düşmanlan yoktur. Bilâkis birçok dostları vardır. Türkiye, bugün Asya hadisatile Çekoslovakyada Prag 30 (A.A.) Cetefca ajan smdan: Çelcoslovak matbuatı, Turk Cumhuriyetînm onuncu yıldonumu • nü hararetle tes'H etmektedir. tbrahim Zati Beyin konferansı Doktor tbrahim Zati Bey dün sa bah Sultanahmet A'emdar nahiyesi o cagı namma yeni yapılan tak önünde (her iki devrin sıhhati ve umumî sıh hat isleri irin yapılan harikalar) mev . zuu Bzerinde uzun ve çok alkışlanan bir konferans vermiştir. Peştede Budapefte 30 (A.A.) Dün, Turk Cumhuriyetinin onuncu yildonümü münasebetile Türkiyenin Bu . dapeste sefaretmde bir resmikabul tertip edilmis ve merasime, Macar mümtaz aahsiyetlerinden baska, Törk kolonisi ve Turan cemiyetinin bir heyeti iştirak eteıiçtir. Budapeste 30 (A.A.) Türkiye Cumharîyetkıra Uânmtn onuncu yıl donümüne makaleler tahsis eden gazeteler yeni ve mühim bir devlet teskiline muvaffak olan Gazmin büyük sahsiyetini tazünle kaydetmek tedirler. Zoğrafiyan lisesinde Dün Beyoglunda Zoğrafiyon Lise sinde Cumhuriyet Bayrammın onuncu yılmı tes'it maksadile bir müsamere verilmiştir. Tarih muall;mi Hâmi Bey Cum huriyetin on senesi hakkında mühim bi konferans vermiş, mektep müdürii Vafyadis Efendi de inkılâolanmız hakkm. da kıymetli sözler $öylemi*tir. Çok güzel olan müvimere geç vakte kadar devam etmiştir. Parlste ParU30 (A.A.) Türldye sefiri,