28 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cıizü çıkti 32 Dokuzuncu sene: No. 3252 umhur Bugün haf talık Radyo programı: Pazar 28 Mayıs 933 İSTANBUL CAÛALOĞLU Telgraf re tnektup adresl: Cuznhurlyet, îstanbn] Posta kutusu: lstanbul, No 248 Telefon: Basmuharrlr: 22366. Tahrlr mOdürü: 23236, tdare müdürü: 22365. Matbaa: 20472 5 inci sahif ede Darülfünunumnzda Islah faaliyetleri imdiki halde biridk Darülfünunumuzun ıslahı işlerine nshayet kat'iyetle elahlmıs bulunuyor. Geçen sene bu maksatla celbolunup ıslahatm istinat edeceği esaslar ve btikametler üzerinde umumî surette yaptığı tettriklerm hulâsası olarak bir rapor vermiş olan M. Malş, bu sene bizzat bu I ıslahat başmda bulunmak üzere cel • bedildi. Profesör, Ankarada Maarif Vekâletüe konustuktan sonra îstanbuIa geldi ve burada bir komite He faaKyete geçerek ise de evveli Tıp fakülteTİnden ve bu fakültenin tstanbula naklinden başlandı. Bu suretle Tıp fakültesinin Haydarpaşada mı tutulması, yoksa lstanbula mı getirilmesi daha rmıvafık olacağı hakkmda senelerdir ikidebir zuhor edip kapanan uzun münakaşa da nlhayet bulmuş oluyor demektir. Tıp fakühesi lstanbula nakledüecektir. Herhalde isabetin nihayet kararlı harekette olduğuna şüphe yoktur. Mütereddit vaziyet çok fena idi. Işte şimdi bu kararsızlık ortadan kalkıyor. Geçenlerde Tıp fakültestnî ziyaretimb vesilesüe yazdığımız bir iki makalede bu yer meselesine biz de temas etmiştik. Ogün kendüerile görüşmek ftrsatını bulduğumuz hocalar fakülte olmak evsafmı haiz bir bina bulunmak fartfle nakle kat'î surette aleyhtar görünüyor değillerdi. ö y l e bir bina buhmmasmdaki miişkülâttır ki kendilerine pek alışhklan mevcut fakülte binasmı kolay kolay yerine başkası konulamaz mükemmel bir bma gibi gösteriyor, senelerin biriktirdiği tesisata baktıkça gönüllermin bu varlıktan aynlmağa razı olamadığmı tebariiz ettiriyordu. Yoksa hastaneler ekseriyetinin İstanbulda bulunması hasebile kolaycacık çaresi bulunsa nakle itiraz edecek tek doktor çıkmıyacağı bizce muhakkaktır. Ve simdi nakle karar verilmis olnnca tabiî bina şeraitinm de ihtiyaca Idfayet edecek veçhile yerine getirilmesi nra hakkak bulunduğundan arhk muna • kasanın bilkülliye terkile maddî ve manevî bütün faaliyetlerin yerini değistire 1 . ulon t>U Amerika tehdit ediyor! Borçlar itilâfnamesi Mukavele bugün Mecliste Cenevrede bir netice a müzakere edilecek lmmazsa Avrupa işlerile Dünkü Mecliste, yeni paralar kanunile beraber, on beşe yakın lâyiha kabul olundu alâkasını kesecek M. Rozvelt bu kararmı ve İngilterenin de böyle bir beyanname neşretmesini telef onla Londraya söyledi ve fîkri tasvip olundu Ankara 27 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi bugün saat ildde toplandı. Memurin muhakemat kanununun dördüncü maddesinin tefsiri hakkmdaki mazbata kabul edilmiştir. Bu tefsire görç kaza belediye reisleri hakkmda vazifelerfnden mimbais suclardan dolayı vilâyet idare heyetlerince lüzum veya meni muhakeme karan veıüebilecektir. Yeni memurlar Bundan sonra bazı münakale lâyi halan kabul edilmiştir. Edimedeki Yanık kışla hapisanesi için bir müdür ve bes meınur, muhtelif kasabalar için 60 icra memuru, temyiz mahkemesine onu 70, on besi 55 lira maaslı yirmi beş raportör ilâve edilmesi, adliye zat isleri, hapisaneler müdüriüğü, hbbı adli, tapu ve kadastro teskilâtında tebeddül, Ziraat Vekâleti teşkilâtına da ilâveler yapılmay hakkmdaki lâyihalar kabul edimistir. lâıl&hlan bırakma konferanaîndaki vaziyet bütün ümitleri kıracak bir se • kil alryor. Şimdiye kadar ihtilâf Almanya ve Fransa noktai nazan arasmda idi. Fakat bu defa Fransanın karşısında yalnız Almanya değil, Amerika ile tngil • tere bıılunuyor. Amerika Reisicumhuru M. Rozvelt harp umumiden sonra Amerikanm takip eylediği infirat siyasetini terkederek Avrupa Ulerlhe kansmağı kabul etmek ruretile Fransanın emniyet meselesindefci arzulannı tatmin eylediği zannedilmişti. Halbuki Fransa, silâhlan azaltmadan eyvel kendisinin emniyetini IngilteTe \\f Amcrikanın sarih bir surette taahhüt etmelerini ve herhangi tecaviıze cesaretedecek sevleti tecziyeyi tekeffül eyleme lerini taiepte ısraT eylediğinden Mister Rozvelt nevmidiye düsmüs ve konferansı bu yüzden akim kaldıgı takdirde Amerikanm Avrupa işlerile hiç bir suretle alâkadar olmıyacağmı bildirmiştir. MisteT Rozvelt ayni zamanda tngil tereyi de ayni suretle hareket etmeğe davet etmiştir. tngiltere Hariciye Na (Mabadi 6 mct sahifede) Sanatoryoma yardım Bundan baska iki vilâyette teşbi edıiecek üç kişiltk iader beyetleri için 70 lira aslî maaslı ahı azalık ihdası hakkmdaki lâyiha ile Ankara nümune has • tanesi ve tstanbul verem sanatoryomu kadrolan tevsi edihniftir. tstanbul Belediyesine merbut obnak üzere bir sular idaresi teskitme, Harbiye Yeni Ttnftfnameyl fanzalaınafa mnTaffak olan murahhajnmu, yeni Adliye VeUll Saneogln Şükru Bey mektebinde tahsil eden veya orduda staj gören jandarma zabitlermm tahdidi sin hükümlermden btisnaana, kra kanumma maluOerle şehh aüelerme verllen terfih zamlarmm ve beyiye ikrami • yelerjnin haczedüemiyeceğine ve b'carf rehİBİerin ticaret kanunu hükümlerine {Mabadi 6 mcı sahifede) Balkan Ticaret Odası ilk Muallim maasları Maarif Vekilinin çok müiçtimaını diin aktetti him bir tamimi Mecliste bilhassa Balkan gümrük ittihadı esasları üzerinde müzakereler yapıldı Ankara, 2V (Telefonla) Mualliralere maaş vermiyen vi lâyetlere Maarif Vekili Restt Galip Bey tarafında»1 bîr tanirh gönderilmistir. Bu tamimde < vilâ yeti niz de muallim maaslarraın muntaza man tediye edilmediği malurr n u ı olsa gerek Maarif Veküimzz Dr tfa. Buna göre: Reşit Galtp Bey 1 • Diğer hususî idare memurlarmdan her zümrenin maas vazi y«ti, 2 Muallim maaslanm tesviyeye muvaffak olunup olunamıyacağı, 3 Bu isin ne zaman intizama konacağı noktai an hakkmda bizzat kendinizin, hatta yalnız bir ay maas alamadığınız zaman şahsen ve ailece duyacağınız mihnet ve ıstırabı gözde tutarak süratle cevap vermenhzi rica ederim> denilmektedir. Mütecavizin tarifi Ruslann yaptıgı teklif umumî bir takdirle karşilandı, murahhasımız mühim bir nutuk söyledi Cenevre 27 (A.A.) Anadpln ajansmm hususî muhabirinlden bıîdiriKyor: Silâh birakunı konferanst «on ver diği bir karar uzerine, bir gün emniyet, bir gün de teslihat meselesini müzakere ediyor. Emniyet müzakeresine, dün Sovyetlerin, mutaamzm tarifi teklifi ile baş • Ianmıştır. Türkiyenin de dahü olduğu emniyet komhesi tarafmdan kabul edilen mühim projenin konferansta müzakeresi Sovyet heyeti için büyük bir muvaffakiyet teskil eylemiştir. Kücük kilâf, Yunanistan, Polonya, Sovyet projesini kuvvetle müdafaa et • mislerdir. tngiliz murahhası, bazı itirazlarda bulunmus ve buna Politis, komite reisi sıfatile gayet kuvvetli bir nutukla ce vap vermistir. zamanda mükemmel bir vaziyet alabîlmesi gayesi etrafında teksift lâznn gelmektedir, ve bonun böyle yapıhnakta olduğttnu memnuniyetle görüyoruz. Profesör Malşm beyanatından •imdiki asıl Dariilfünun binası etrafı demek olan Beyazıt meydanı havallsintn bir Dariilfünun mahallesi haline getirilmesi maksadı iltizam olunduğunu an • lıyonız. Eski Osmanlı Türklüğü zamanında dahi ilmî müesseseler bilbassa bu havalide yer tutmuştu. Eğer Türk milleti flmi kendi dilinde ve yahıız ilim olarak takip edebilmiş olsa idi Avnı pada ve bilhassa Ingflterede emsali görülen dariilfünun hayatı bizde tarihî bir seyirle çoktan ve gene bu havalide teessüs ve mkisaf etmis olacaktı. Türk hayatında medreseler ilimle olan alâkaIarmı zamanla daha ziyade dînî ted • n'slere terketnn's olmalarile bizde ilim doğru bir yol takip edememiş ve hakikî dariilfünun hayatınm tesisi içîn nihayet cumhuriyet rejiminm meseleyi lâyık olduğu ehemmiyetle ele alması lâznn gelmişb'r, ve bu da işte simdi baslıyor. Hakikî semerelerini vermesi içm ciddî çalısmalarla müterafık uzunca bir zaman geçmesi icap edeceği de pek iyi bHinecek hususattandır. Modern Türk hayatı nihayet Darülrununun kendi onünde mes'ale tu tacak rehberliğine muhtaçh, ve Darülfünunu hakkile tesis etmiş obnaksızra muasır hayata mtibakımızm tam ve kâmil tahakkukunu iddiaya imkân bniamazdık. Bir memlekette iptîdaî tahsilin amumilesecek veçhile mtisan mı, yoksa Dariilfünun tavanlan altmdaki yüksek tahsilin istikran mı daha ziyade ehemmiyeti haizdir meselesi arhk münakaşa mevzuu değüdir. Bir kere bu iki mesefcnin yekdiğerile zıddiyeti yoktur, ve birinrn htısulü diğerine mâni değildir. Şu farkla ki Darüifamm hayatı millet islerinin bütün subelerinde olduğu gibi maarif hayatnnızın birinci ve ikinci tahsil devreleri için de nâzımlik vazife.«ini görecektir. MiDet mefhumunun en yüksek manasmda anlasılacaği yer Dariilfünun olduğu gibi miUî hayatımmn muhtelif meseleler hibarile takip edeceği istikametler dahi ancak Darülfünunumuzun ilim havasi içinde teressüm ve takarrür edebilir. ' ^ KabiKyeti çok yüksek olan Türk milletmfn bu yeni yolda süratli ve esash adımlar atacağraa şüphe yoktur. Şimdiye kadar her subede yetisen âlrnılerimiz bu kabiliyetin canlı ifadelerini teskil eylemişlerdir. tftiharla kayit ve ilân ederiz ki meselâ hekimlik sahasmda böyle güzide sahsiyetlere malikiz. Bunlar adeta kendi kendilerini yaratmıs kabiliyetler bile olsalar nihayet millî bir kabiYUNUSNADİ (Mabadi 2 ind sahifede) K<*ısey lçtt ma haünde Balkan Ticaret ve sanayi odası konseyi dün sabah saat 10 da, bu senenin ikinci toplantısmı yapta. Konseyde Türk murahhaslan Nemlizade Mithat, Habipzade Ziya, Ahmet Mithat, Necip Beyler, Arnavutluk murahhaslan M. Pe rikle Ancopulo, M. Teodor Titopulo, M. Tanas Liyaciş, Bulgar murahhaslan M. Ivan Baklaciyef, M. Yanko Peyef, M. Boris Monçef, Yunan murahhaslan M. Kofinas, M. Demetrakopulo, M. E. Yoanides ve M. B. Simonides, Romanya murahhaslan M. N. Manesco, M. G. Maüoğlu, M. Maks Blumberg, M. B. Kopeloviçi ve Yogoslâv murahhası M. Svetklâv Marodiç buhmmuşlardır. nıııııuınıı Konsey müzakereleri Balkan Ticaret ve sanayi odası reisi Nemlizade Mithat Bey tarafmdan açılmıstır. tlk olarak icraî komitenm raponı ve odamn malî muatnelâb hakkmdaki icmaller tetkik olunarak ittifakla kabul edihniştir. Müteakıben eylulde açılacak olan Selânik panayınna alb Balkan memleketinm birden iştiraki meselesi göriisül müştür. Panayırda altı Balkan memle ketine ait müşterek bir paviyan tesisi kararlastınbnıstır. Paviyonun tesisah ve bu yoldaki ihzaratla Balkan Ticaret ve sanayi odası meşgul olacakfar. (Mabadi S inci sahifede) Projeyl teHlf eden Rus heyeti reîsl M. Lltvlnof re konieransta muhlm bir nutuk «öyliyen murahhasımıa Cemal Hüsnü Bey ket etmis bulunduğu için Türkiy^ namına Cemal Hü«nü Bey möteamzm tarifi hakkmdaki Sovyet projesini Türk he • yetinin ilk gündenberi alâka ve muhabbetle karşıladığım ve bu projenin kabulö sulhun tesisinde mühim bir âmil olacağını söylemiş bu proje çok sıkı ve kat'i Lutfen sahifeyi çeMrıniz Tevfik Rüştü Bey Cenevreden dönüyor Silâhlan bırakma konferansma îstirak eden Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Bey Cenevreden hareket etmiftir. Viyana tarikile şehrimize gelerek Ankaraya gidecektir. IIIIIIIIIIMM Cemal Hiisnii Beyin mühim bir nutku Tevfik Rüstü Bey Cenevreden hare ıııııııııııııııiHiııııııııiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııifimııııiMiıııııııiMinııııııııııiııtlııııııııııııııiııııııııınıırıınıııııııırııınııııiM IIIIIIMIIII Yeni tarihî tefrikamız »<•«. "Ya hürriyet, Ya ölüm!,, Türk ve Bulgar tarihlerinin en heyecanlı ve meraklı vak'aları Yazan : Ali Naci Ankarada Gazi Orman Çiftliği yıldönümünün samimî merasim ve zıyafetlerle tes'ît" edildiğini yazmıştık. Heyeti Vekile azası, Mebuslar, Devlet rüesası, Askerî kân, memnrin ve her tabaka halkın bulunduğu bu kutlu günde büyük Gazimiz misafirperver bir ev sahibi sıfatile bütün davetlilerini izaz etmiş ve hernen herkese iltîfat buyurmuştur. Merasimi tespit eden resimlerimizden sağda ve yukandaki Reisicumhur Hazretlerini misafirlerini gezdirirken, soldaki yup yazmadan imtihan edişini göstermekteoır. çiflikte tertip edilen müteaddit büfelerden birisini, Ankara 27 (Telefonla) Gazi Hz. bugün jehir j asagidaki de Büyük Reisin misafir bir köylüyü oku dahilinde bir gezinti yapmiflardır. J 1903 te komita tarafmdan Makedonyanm beş ihtllâl mmtakasına ayrüd gmı gosterir harlta ve bu bes İhtllâl njıntakasının reisleri Pek yakında neşre başlıyoruz