27 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

„ Hayat Ânsiklopedisi inci cıizü çıktı 32 Dokuzuncu sene: No. 3251 um h u r ı •4 Hayat Ânsiklopedisi Oncü cilt Hazırdrr, mücellet olarak almız. 3 İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhurlyet Istanbufl Posta kutusu: lstanbol No 246 Telefon: Başmuh&rrir: 22366, Tahrlr mfldtrfl: 23236, tdare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Cumartesi 27 Mayis 933 Yeni Adliye Vekili Iş başında iihitn mühim meselelerrmizin müzakerelerinde meharet ve muvaffakiyet göstermiş olan Saracoğlu Şükrii Bey diğer mühim bir vazifenin başına geçirildi: Adliye Velrilliği. Sistem rb'barile tamamen garp usul ve esaslanna intıbak ettirilmiş olan adliyemizm bu yeni yolunda teketnmül etmek için daba pekçok himmet ve gayrete Uitiyaç gösterdiğini inkâra mecal yoktur. Zekâ ve faaliyetile maruf olan yeni Vekilin bu sahada dahi muvaffakiyetler temmile tnemlekete en büyük hizmeti belki bu yeni vazifesinde ifa etmesi temennisine iştirak etaniyecek tek Tiirk ferdi tasavvur olunamaz. Adliyemizin ikmale muhtaç taraflan bulunduğunu söylemekle Saracoğlu Sükrü Beyden evvelki Vekilin muvaffayitesizilğinden bahsetmek istedigimize zahip olunmasın. Yusuf Kemal Bey adliye mesleğinde kendisini bihakkın hoca saydıran bir kıdem ve ehliyetin miimümessilidir. Esasen başanlaeak if bö» yük ve başanlması zamana muhtaçtır. O yapabildiği kadarmı yapmıştır. Daha yapılacaklar ise asla az değildir. Biz bunu anlatmak istiyoruz. tsmet Pafanın Lozanda kaldırttıği Icapitiilâsyonlann mühim bir kısmı adiiyeye taalluk ediyor ve Türk devletinin istiklâlini baltaiıvordu. Kapitülâsyonlan kadırmağı teklif eden ve kabul ettiren Türk Basmurahhasmın bu işteki muvaffakiyetinin sırn adliyemizi Avrupa hukuk zihniyetile uygun bir surette ulah etmek lüzumuna kanaatteki samimiyeti idi. Nitekim adliyemizin ulahım istihdaf eden inkılâplar Türk hayahnı yepyeni bir istikamete çeviren cezri adrmlar olmuştur. ve gene nhekim Lozan konferansmda kabul ettiğimiz beş senelik nezaret ve teftîş devresi coktan bitip geçerek kapitülâsyonlann kalkmasi ba ;^'h«rla A* «an kat'iyet sekiiierini alrma olduktan sonra bfrtmr W« Törk'«tr hâlâ adalet müesseselerimizin ıslahile ciddt surette mesgul olmakta devam edivo* ruz.. Bu gösterir ki biz adliyemîzi kimsenin hoşuna gitmek için değil, belki Türk memleket ve milletfnin menfaati o yolda bulunduğuna kanaatimizden dolayı ıslah ve ilcmal etmek azmine sa> hip bulunuyoruz. Su kapitülâsyonlar j»n»e mütedair bir hahramizın burada zikrini yersiz bulmuyoruz. Umumî Harp iptidasuıda Türkiyenin fırsat bu fınattır diyerek kendili^fnden kapitülâsvonlan kaldır mış olduğu ve bu hotbehot kaldınşi ise Avrupalılann müştereken protesto etmiş bulundukian malumdur. Türkiye • nin henüz harbe girmemiş olduğu o tarihlerde bir gazeteci olarak bazı sefirlerle bu kapitülâsyonlar meselesi etrafında mülâkatlar yapmıştık. O zaman neşredilmemiş olan bu mülâkatlarda Fransız sefiri M. Bompann ifadeleri şimdi dahi dikkate lâyık görülecek bazı mütalealan ihtiva edivordu. Fransız sefiri ezcümle demisti ki: ... Bu kapitülâsyonlann malî ve iktısadî lnsımlannm kaldmlmasında yerden göke kadar hakkmızı teslrm etmemek imkânı yoktur. Fakat adlî kısımda kapitülâsyonlann hatta Türkler için dahi istifade olunacak bir usul olarak teşmili hiç fena mı olur diye düşünülemez mi acaba?... Sefirin bu sözlerle adliyemizdeki tabiî o zamanlara ait esas noksanlara işaret etmiş olduğu çok açıktır. Filhakika bir kısım esasatını ftkıh usulü diye tedvin olunmuş ahkâmdan alan, diğer kısımlarmı ise şuradan buradan tedarik eyliyen şer*î, nizamî ve saire unvanlannı haiz bir adliyenin yerli yabana herkes için emniyet verici bir adalet tesis ve tevzi edebilmesine hnkân ola mazdı. Zaten bizce kapitülâsyonlann teessüsü mantıkan şarkla garp arasmdaki ahkâm farkmdan doğmuş bir zarurete istinat etmiş bulunduğu süphe sizdir. Şimdi adliyede dahi medenî âlemin gittiği yoldan gidiyonn, ve bunu herkesten evvel ve her mülâhazanm fevkinde olarak Türk camiasının emniyeti, selâmeti ve haysiyetî için böyle yapıyoruz. Bazılannı Avrupadan aynen almak suretile vazettiğimiz yeni kanunlan • rruzla her pürüzden tecrit ohman yeni Türk adliyesinin her goze açık yeni istikametini vermiş bulunuyoruz. Hukuk yalnız bir ilim değildir, îhnin muhassalası olarak bir zihniyetin de ifadesidir. Roma hukukuna göre cemiyet başka türlü düşünür, kilise kanunlannm cemiyeti baskadır. Zihniyet denüen cemiyet ahlâkı iyi kavranılıp hazmedilmif Yunan Nazırlarının zigareti M. Çaldaris Ankaraya eylul başında gelecek Londra konferansına gidecek iki hükumet erkânı arasında mühim mülâkatlar vukuu bekleniyor Atina 26 (Hususî) Basvekil M. Çaldaris Ankaraya yapacagı ziyaret tarihmi tesbit için Hariciye Nazm ile göriişmuştür. Bu mülâkat neticesinde eylul ayınm i?k 10 günü bu ziyaret için en münasip devre olarak kabul edilmistir. Başvekilin seyahatinde Türkiye Iktısat Vekili Celâl Beyin ziyaretini iade maksadile Yunan tktısat Nazm da refakat edecektir. Bugün sefirlerm Basvekil tarafından kabulü günü olduğundan bu vestleden bilistifade Türkiye sefirine kararlaşta rJan seyahat tarihi büdirilecektir. Hükumet mehafflinin kaıt&atine göre Tevfik Rüftü ve Celâl Beylerin Lon • dra (kbsat konferansma gitmeleri Yonan nazırlarmtn orada iki memleketi alâkadar eden meseleler hakkmda ken dileri He görüsmelerine ftrsat verecekür. •<|uınharlyet» llklnde birlncillği kazanan Fenerbahçe (arKada) lkincl çıkan Kasımp aşa (ortada) en iyi teşeklrul eden ve oynıyan İstanbâlspor takı mları dün kupalarımızm tevziinden sonra hep blr arada Mcdeniyet böyle olur! Müessif bir spor hâdisesi Bükreşte Türk Şehitlerine ihtiram "Tnnaa BaşveMO M. Çaldarfe Bu mülâkatlara ehemtniyet verilmektedir. Çiçek bayramı Kadıköy Hilâliahmer Cemiyeinin tertip ettiği müsabakalar çok neş'eli oldu Rumenler mezarlıkta merasim yaptılar ve çelenk ler koydular Bükre», 2t (A. A.) TürIrîyc Elçisi Hamddllah Supfai Beyefendi ile Ro manya hükumetini temsil eden bir jeneral bu güa Türk sehitleri için Türk mesarlığında yapılan merasime isiirak etmislerdir. Bu merasimde iki a»kerî Bükreş Sefirimiz Ram. kıt'a ve büyük duttah Suphi Bey bir kalabalık bulunmus, bir çok nutuklar söylenmişÜr. Rumen asker • leri ve talebesi Türk mezarlarına çelenk koymuşlardir. Dünkü maçta kavga çık tı, oyuncular dövüştü «Cumhuriyet» likinde kazanan üç takıma dün merasimle kupalarımız verildi Dün Taksim stadyomunda Fenerbalıçe Vefa takımlan Şilt hırnuvası için karsılaşmışlardır. İki hafta evvel likmaçlan münasebetile karşı karşıya gelen ve çetin bir maç yapan bu iki takımm dünkü müsabakası müessif bir hâdise ile yanda kal mıstır. Bu hâdisenin vukuuna doğ rudan doğruya hakemin idaresizliği ve oyım üzerinde bir disiplin tesis edememesi sebebiyet vermiştir. Müsabaka bidayette gayet sakin bir hava içinde başlamıştır. Kuv vetleri yekdîğerine hemen heoıen müsavi olan bu iki takıtn da bida yette Rayet güzel oynuyorlar, ımı kabil akinlarla gol yapmağa çalı • (Mabadi 6 tnct sahlfede) Yunan heyeti de geldi Heyetimiz dün misafirlere bir ziyafet verdi Balkan Ticaret Odası Meclisi bu hafta toplanıyor Kelkit çayında Müthis bir facia Dun yapılan müsaakalardan: Solda çoeoUat arasında blslklet, sagda yumurta yaı 33 köylü kayıktan düşerek boğuldu Kelkit çayında feci bir kaza ol muştur. Erbaa pazanna gidenler kayıklarla bu çaydan gectiklerinden evvelki gün de bircok kimseler çayı geçmek Uzere kayıklara binmişler dîr. Fakat yolda kayıkların biri devrilmiş, içindekiler kâmilen nehre dÖkülmüşlerdâr. Bu kayıkta 48 yolcu bulunuyordu. Kaza sularm şid detli aktığı ve derin bir yerini 1 ; olduğu için, çaya düşenlerden ancak 15 i kurtarılabilmiştir. 8 inin de cesedi bulunmuştur. Yolculardan 25 kişi nehirde boğulup kaybolmuçlard"ır. Bunlann, akmtılar arasında kaybolduğundan hüviyetleri de tesbit edilememiştir. Hilâliahmer haftası münasebetile Kadıköy Hilâliahmer cemiyeti tara' fından Fenerbahçe stadyotmmda dfin bir Çiçek bayramı tertip edilmiştir. Senelerdenberi yapıhnıyan bu bayram, arzu edüdigi kadar parlak ol mamakla beraber, bir baslangıç olması itibarile güzel oldu. Merasime istiklâl marsüe baslandı.ı Çlçekle suslü araba musabakasında blrincl olan Evvelâ gürbüz ço2 numaralı araba cok müsabakası yapıldı. 5 ve 1 numaralı kız ve erkek meselesinde haketn heyeti ittifak edeçocuklar birinci oldular. Hanımlar amediler. ( 2 ) numarah araba eksesi • rasrada yapılan 100 metre sürat koşuyetle birinci oldu. sunda Melda Hanun birinci oldu. Badehu iki kücük çocuk arasında biKüçuk hanımlar arasında yapılan siklet yanşı yapıldı. Bu cocuklardan bu müsabakaya sekiz on tane hannn biri, diğerine nazaran hem daha çok iftirak ettiği için evvelâ bir tasfiye mükiiçük, hem de bmdiği üç tekerlekli bisabakası yapıldı. Tasfiye müsabakasmsiklet minimini bir şeydi. tki müsabık da birinci gelen iki hannn final için arasında bu itibarla büyük fark vardı. koştular ve bunlardan Melda Hanun Büyük çocuk btttabi birinci oldu. Maamafih hâkem heyeti küçük müsabı büyük farkla birinci oldu. ktn kosu seraitini nazan dikkate alarak Yumurta yanşında Attilâ Bey birinci, Kadıköylü Vefik Bey ikinci oldular ve ona da bir hediye verdi. Sonra çuval yaaUnşlandılar. nşı, çember yanşı ve 800 metro kosular Bundan sonra çiçeklerle süslenmiş ayapıldı. raba müsabakası yapıldı. Müsabakaya Müsabakalarda derece alanlara ayn ayn hediyeler verildi. bcş araba girmisti. Bunlara rey vermek ıııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııınnıııiMiıııııııııııııııııııııııııiınııııııııııııı>|iııııııııııııııııııılıııiMiııııııııııııııııııııııııııiıınııııiMiıııııiHiıııııımı Dunkü ziyafe tte bulunanlar» Balkan Haftası tstanbulda dünden itibaren başlamıştır. Yunan mu • rahhas heyeti M. Kofinasın riyaseti altında M. Simonyadis ve M. Karanikastan mürekkep olarak dün Seyrnefain idaresinin Ege vapurile Atinadan şeh • rimize gelerek Perapalas oteline inmişlerdir. Yunanlı murahhaslar Galata nhtı mında murahhaslanmız tarafmdan is • tikbal edilmişlerdir. Dün gelen heyetin reisi ve Yunanistantn sabık Maliye nazın olan M. Kofinas kendisile görüsen bir muharririmize şunlan söylemiştir: (Mabadl 2 inci sahifede) Son senelerin, en heyecanlı tefrilcası Maarif Vekili Ve matbuat Reşit Galip Bey Cemil Paşaya cevap veriyor Ankara 26 (A.A.) Maarif Vekili doktor Reşit Galip Bey Anadolu Ajansma şu bevanatta bulunmuştur: «Gazetelerimizde maarif islerine' ait nesriyab tahlil ve tenkitleri faydalı fi kir'er bukbilmek niyetile dikkatle takip ederim. Bundan daima istifade ettim. Doktor Cemil Pasanın Aksam gazetesinde »imdi gördüğüm beyanatına gelince: Sunu sövliyevim ki, doktor Cemil Pa> sanın admı bugün anmak bile istemediğimiz hâdiseler arasında, diğer bir takım pasalann isimlerile birlikte b.atır • lıyorum ve kendismin uzun zamandan/Beri bîlmekten uzak kaldığı mevzular ' üstünd»» fîkirlerinden m'"stağni kala bileceçimi hissediyorum.» "Ya hürriyet, Ya ölüm!,, 4t SVOBODA ILI SMiRT!,, Yazan : Ali Naci ilimlerin tatbiklermden tereşşüh edeede vücut bulan içtimaî bir vaziyettir. Şu hulâsa gösterir^ ki yeBTadliyr yo^ lumuzda hatta bütçeye taalluk eden zorluklanm mevzuu bahsetmeğe hacet olmaksızın esasen daha pekçok mesai sarftna mecburuz. Yeni kanunlanmızı adliye mensuplannuzın pek iyi kavramalan lâztmdır^ Bu kanunlar halkımınn itiyatlarma da girecektir. Ondan sonra tatbikatın adaleti azamî süratle temin edecek şekilde yürümesi, bizi adlîyemizin bir makine intizamına isal edilmesi hedefine doğru çalıştıracaktır. Bu hedefe doğru yürürken kendi kendiTnizi ve bilhassa makinemfzî çok kontrol edeceğiz. Hulâsa adliye ıslahatile çok büyük bir ise başlamışızdır. Onun tekânaülüne çalışacak olan yeni Vekil her parcası tıkınnda yürür, yeni hiçbir gayrete ihtiyaç göstermez bir makinenin başına geçmiş değildir. Kendisine bütün samimiyetimizle tekrar muvaffakiyet temenni ederiz. YUNUS NADÎ Rana B. Ankaraya gitti Bir haftadanberi şehrimizde bulunan lnhisar'ar Vekili Ali Rana Beyle tnhisarlar mütehassısı Mr. WaHars Clark dün akşamki trenle Ankaraya gitmişlerdir. Değerli yazıcımız Ali Naci Beyln Bulgaristanda çalışıtıği müddet zarfında vücude getir diği « Ya hünriyet, ya ölüm!» adh çok faydah ve meraklı eserini, yakında, karilerimize takdim edeceğiz. Bu eser: 1 Bulgaristanın uyanışın dan bugüne kadar gecirdiği siyasî vaziyetlerin şayani dikkat bir huIâsasmı, f 2 Makedonya meselesinin ne olduğunu, 3 Makedonya komitansının ihtilâl tarihçesini, 4 Bizdeki meşrutiyet hareketini ve «tttihadı terakki» nin kornitacılığı nasıl Makedonya komitasmdan öğrentfiğini, 5 Balkan harbinin Osmanlı hükumetinin gafleti yüzünden ve yanıb&şımızda nasıl hazırlandığını, 6 Haırp sonlan Bulgaryasının müthis tipi çiftçi Stanboliskinin korkunç diktatoryasını, Ve bütün bunlardan başka Komıtayı kuranîardan Pere Toseı Makedonya meselesinin meydana çıkardıği Makedonya komitasının înanılmıyacak kadar esrarengiz vak'alar ve cinayetlerle dohı ihtilâl tarihini ve ayni zatnanda Osmanlı Imparatorluğunun son 50 senesini dolduran hatalann komşu memleketlere ait kısımlarını anlatmaktadır. Pek yakında başhyoruz