17 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

17 Mayıs 1933 Büyük Millet Meclisinde bütçe müzakeratına dün de devam edildi tikrar ifade etsin; müteşebbisler, serma j yedarlar bu istikrara emniyet ederek iş yapmak imkânmı, cesaretmi kendi nefislerinde bulsunlar. Bundan dolayıdır kî prensiplerin s i sık değişmesâ memle ket için büyük bir tehlike veriyor. Fa kat bir prensibint değişmesi için uzerinde çok tevakkuf etmek, büyük bir ka naati flmiy mahsulü olarak ta ortaya atmak lâzımdır. Bu flmî mahsulü temin için zamana ihtivaç vardır. Bundan dolayı diyorum ki, Meclise takdkn ettigi miz lâyih&lar ihtiyad kısmen temin et mışnr. da ısrar ederek tefeeflik ve murâEaSK faizleri hakkında tzahat vermiş ve bual iann kontrol ahma almacağmı ve bra afetin onüne hiç olmazsa yüzde etuzi kırk geçflebfleceğmi ve mflletin bfiyâty bir nefes alacağmı ümit ettiğini söyle *j miş, borçlara gelince «canlı bir misaM le ne yapmak istediğinnzi hazuru ftli 4 nizde anlarmak isterim» diyerek şun 4 lar söylemiştir: ? « Vak*antn doğra oldağanm y ü iândan şahidim. Bir kazanm ileri ge 4 lenlerinden bir zat tefecinm btrinderi 10 bin lira almak betbahthğmda bolua muş. On Bç ay sonra borç 2 0 bin E • rayı geçmiş. Teminat olarak verdigi malm kıymeti 50 bin Iiradır. Normal samanda ise 100 bin Iiradır. MaHaf mâzayedeye çıkanlmış, tah'p bolana * maımş. Tefed 10 bin lira makabflin • d&^ba malı kapatmağı dört gözle bek* liyor. Efendfler; ba adam knrranıyor^ her tarafa baş vuruyor. Biz, ba vatan* daşa 2 0 bin lira verdiğimiz »«myn ba* günkü natlarla 5 0 bin, normal zamaiH larm fiatlarfle 100 bin lirahk nudıni kurtarmış olacagız; tefedyi de bertaraf etmiş olacağn. CamHttrivet' f hususu geri bırakmıyoruz. Bilâkjs her / memi söylediler. Harpten sonraki inki | vel köylüye toprak vermektir. Bunun da şaf devrinde ziraî fiatlar hep yüksek kanunu gelmistir. Bütçemiz müsait o • gun yeni terakki ve inkişaf tedbirleri borçlar ise bu bankalar alacaklarinm gidecektir, mahsulü para edecektir diye lursa onu da vereceğiz. Dünya kuruldu tesçili için mümkiin olan teshilâb gösalnroruz. krediden istifade ederek borçlanmıştır. kurulalı hür ve serbest olarak yasamış otermektedirler. Yok eşhasa ait olan huMendires havzasıntn ıslahmî istedi • Buhran gelip çatınca bu borçlar zürraı lan Türk çocuğunun başkasmm topra susî borçlar ise hükumet kanun için ler. Ba hususta Medise bir lâyflıa veriltazyik etmiştir. Buna karşı hükumetin ğmda esir gibi çalıştınlmasma arhk göz m»Hr. Nafıa encumenindedir. faiçbîr lüzum görmemektedir. Mora aldığt tedbirleri burada saydım. Fakat yumamayız. Bunu görmek istemiyoruz. Arkadaslar benim verecegim cevaptoryom ilânı piyasada Hiban kaldınr daha umumî tedbirler almması lüzu Belediye ve idarei hususiye lar bunlardan ibarettir. Vekfl arkadaş • ve hükumetin maliyesini de müteessir mundan bahsettim. Misal alarak başka lartm kendilerine talluk eden hususata eder. vergileri memleketlerin aldıklan tedbirlere te Taz ve taytm vergilerî inecek mi? aynca cevaD vereceklerdir. Dahiliye Vekili belediyelerle idarei mas ettim. Meselâ Amerika hükumeti hususiyeler vergileri hakkmdaki tenkitTaz ve sayun vergfleri için ne dü Emin Beıt (EskişeHir) m ziraat bankalanna, faizi yüzde dörde lere de temas ederek dedi ki: şönüyorsımaz, divorlar. Tetkflcat yapıindirtmistir. Buna mukabfl bankalara 15 beyanati yoraz. Neticeyi Medise arzedeceğiz. Bizim belediyelerimiz yepyeni bir milyon dolar tazminat vermiştir. BunBımdarf sonra Emin Bey Eskişebir teşekküldür. Eskiden belediye vezaifi . Mesken vergileri dan başka eşhasm ipotekli alacaklan kürsüye gelerek aşar bahsinde aşann evkaf ve ashabı hayır tarafmdan görüMeskebıerin buhran vergisnun alcariçin Ziraat Bankası hükumetin kefaletiflga edildiği esnada buğdaym okkası lürmüş. Kasaba ve şehirlerm ihb'yaç lara zamım suretfle meskenlerden buhle garantfli bonolar çıkarmışhr. Ha nm 17 kurus, şimdiki fiatm ise 4 kurus lan basit imiş. Ne temiz su, ne temiz ran vergisi alınmamasmt teklif e\tfler. riçteki ipotekli borçlan banka bu bonoolmasına göre 39 milyonluk son asar hava, ne elektrSc, ne tiyatro ve sinema Mebanmm mesken veya akar auretile lar bedeli fle kabul etmiştir. Faiz dörde varidahnın bugunkii buğday fiatma naisterlermiş. Meşrutiyetten ve Cumhnritesnifi kuçük memuriann takdîrine kammiştir, müddetler uzahlmıştır. Bun • zaran 17 milyon tutacağını, kendisinin yetten sonra bu vaziyet tamamen delan aynen tatbik edelim; demiyorom. bcağmdan bu teklifin tatbîk edflebfleasann kalkmasına muhalif olmadığmı, ğismiştir. En küçük bir kasabarmz bfle Fakat bonlara bervzer tedbirler almak ceğini zannetmiyoruz. ancak o zaman bunun yerine konacak 1 niçm temiz soyumuz yoktur, niçm spor lâzrmdır. Sözüm bu kadardır. Güle güKammlarm tatbikatîntia ihtimamkâr mükelleriyetlerden endise izhar ettiği sahası yoktur, diye düşünmekte ve banle başladnm, güle güle kürsüden iniyo • öTmamızı tavsiye ettiler. En büyük zevni, fakat simdi asann geri gelmesîni isUn istemektedirler. Ba güzel dert çok rum. kımız heyeti celilenizin yapmı» olduğn temediğini, dünkü beyanatmda rürram amumileşmiştir. Yakmda buraya ba kanımlan harfî harfme tatbiktir. malınm, kendisine belâ oldugu hakkmDahiliye Vekilinin hasuslar için bir kanun teklifi getirece Gümrük varîdatı meselesi daki sozlerini isbat edeceğini söyliye yapmak için para lâcevapları * ğiz. Bütün bunlan kanunu belediyelere Muhterem Halil Beyefendi konten • rek dedî ki: znndır. Belediye Halil Bey (îzmir) den sonra Dahilifanm tevsnnden ümit edflen gümrük c Geçen sene komsulanmızdan birçok vazifeler tahmfl ediyor. Bunlan ye Vekili Bey Dahflİye Vekâletmi alâvaridatmtn elde edilemiyeceğinî söyle birinm 2000 davan hastalıktan öldü. yaparken varidat membamı düşunmekadar eden sözlere cevan vermek ozeHfler. tthalâtm geçen seneye nazaran, Kendisine teselli olsun dive bir mektup d3c. Çünkü kantm yapılırken diğer ta • •zaldığmı söylerken gümrük resmmm yazacağun sırada adam çıkageldi. «Geç re kürsüve geldi ve dedi ki: raftan da kriz başlamışb. O sırada her« Vek31er arasmdald prensip ih • kilo üzerinlden alındığmı nazan Hibara miş olsun» dedim. Ne eevap verdi, bihangi bir belediye varidat kanununu tflâflarnun isler üzerindeki tesiri hak • hlmarmşlardır. Sanayi mamulâta ftat liyor musunuz ? «Neye geçmiş olsun cagetirmek meseleyi akim btrakmak olurkında kendi noktai nazarunı arzedecelart da düşeeeğinden itbalâtm hıtan ax mm, 2000 belâdan kurtuldum.^ dedi. du. Simdi seraiti haznayı nazan dikkateğim. Fırkaımza mensup olmıyan arkagörülebilîr. NHeldm kontenjan haricmMazhar Mufit Bev Hiç öyle sey alarak bir belediye varidab projesi yapdaslar, bizim tesekkül prensibimizi bflide dovtn alb ay kadar sonra •erümek olur mn? Adamm 2000 koyona ölsün bk. Mütehassıs bir heyet tetkik ediyor. mezier. Omm için arzediyorum. Bizim nzere ithalâta müsaade edilmiştir. Binade boyle desin? Bu sene değflse bfle gelecek sene Mec • enaleyh gümrüklerden ümit ettiğimB Emin Bey (EskisebJr) Acaba Maz tesekkül prensipimizin sekli hentdesisi lise arzedflecekbV. tamamfle mahrotidir. Kaidesi haDc iraridab almağa mâni görmüyoruz. har Mfifh Bey omründe bir keçinm saBelediye vergflerinden 2 vergiye kâtlelerinden kibaren yukanya doğru yrnı vergismi vermiş mîdir? (Alkıslar) Züratn himayesi mütemadiye» çablıyor. Bulnardan biri yükselir. En basta Büvük Reisimiı varMazhar Müfit Bey Bana birkaç Halfl Bey zürram himayesi lüzumunoktruvado*. « dır. (Bravo sesleri) Bu şekli hendesi koyun versinler. O vakk vergisini veridan bahsettiler. Hahn âlinizdedir ki Okfniva kaldtrtlaeak nin içinde memur, vekfl, meb'us ve halk Medisi Ali geçen sene buğday kammnna Bu vergi memleketimizde çok yeni hepsi vardrr. Bunlar kendüerini millî Emm Bey (Eskisehir) Böyle sa • lcabol ettL Bu kanun doğrudan doğra • bir vergi olmakla beraber Krunn vustaî bir vazife başmda bflerek hareket edermata fle iş olmaz. Memleketi oldugu giya koylünün himayesine matuftur. Eğer bir vergidir. Kara gümruklerinin aynî 1er. Her fert ve herkes kendi mütalea bi gSrmeÛyiz. Böyle güıuısek oare ba • Ziraat Bankast borclarmm tedlini kasdir. Bir memleketi gümrüklerle parçave malumabnı bulunduğu muhitte serUbfliriz. tediyorlarsa banka imkân dahilinde her bestçe dâşandügü gibi söylemek mecba lamak ne kadar muzırsa şehirleri parEmin Bey bundan «onra, yeni para turlu teshflâb gösteriyor. ^ çalamak ta o kadar muzmİBr. tlk fır riyetmdedir. Vekiller de, düşündükleriçıkarmagı teklif etmedigmi, fakat Türk Vergiler azaltdabilir mi? satta bunun kaldmlması bizim için bir ni memleketin menfaatine en muvafık liras tesbit edildiği sırada koyunun ta • Vergflerin azalhlmasmdan bahsetti • vazifedir. Fakat bonu simdi kaldınrsak nesmin 12 Ura oldugunu simdi para ayolanmı bütün delfllerile icap ettigi her fer. Bir MaKye vekfli için bundan şerefli belediyeler varidabnm dörtte brrini teşni seviyede sabit kaldığı halde koyunun yerde a n ve ona takip ederler. fnr şey olamaz, ancak biz dönyanra kfl ettiğmden belediyeler esaslı vazi 2 Kraya satddıgmı, eşya fle mubadele Her vekâlet kendi uhdesinde bulunan •rrahim bîr mevkiindeyiz. Nüfusamuz felerhu yapamıyacaklardtr. Muattal kavasıtası olan para arastndaki muvazebir iş için memleketin bütün siyaset ve yazılmıyanlarta 16,5 milyondur. Mesalacaklardrr. Bunta kaldırmak, yerine başnesizligm ıstırap dogurduguno, ba va • îkbali ona mütevakkıfmış gibi hareket hai sathiyemiz büyüktür. Bu vaziyette ka bir vergi bulmakla kalbfldir. Nite riyet karytsmda tktoat Vekilmin ne düetmezse bir makine halinde kalır ki o 'bulunan bir devletin yaşamak için masşunduğânu sorduğumı, bana Maliye Ve valdt mes'uliyetin de manası olmaz. kim tstanbul Beledivesinden müruriye 'rafa ihtiyad vardır. Tenzfl edilecek verkflmin cevap verdiğmi, maksadmm teresmi kaldmhmşhr. Belediyeler ve idaVekiller aralarmda bir ihtilâf çıkhğı zagflerin yerine yeni vergiler teklif eder^ nevvrâr etmek oldugunu söyledi. rei hususiyeler zayrflahlmamalıdır. Cumman bütün fddialannı nShayet bir nok ierse tetidk ederiz. hunyetin tuttuğu yol belediyelerm geri taya kadar götürürler ve orada kalır • *" Halü Beyin güle güle Harici borçlar almmasmı değfl, ileri sritmesini âmirdir. lar. Artac mensup olduklan rkkamn cevapları Haricî borçlar için yapılan îtiiâfnâmeFırkamızm tuttuğu yol budur. Aksi şeverdiği direktif ne ise kanaatleri o olur. fri tasvip etmekle bcraber taksitlern» Bana matealap îzmir meVasa HâH kfl mevzmı bahsolamaz. Ancak nasd Ona göre hareket ederler. Içimizde buBey kârsüye çıkarak dedi ki: bir kaç sene tedlini istediler. Biz yenl terakki edecek, nastl çalısacak, onlar lunmıvan arkadaslar beOd bflmezJer « Maliye Vekfli Bey bana kon tnukavelenameyi yaparken mflletiınLüı» mevzuu bahsolabflir. diye arzediyorum. dorda dediler ki «size güle güle cevap bugünkü maKvesme uygrun bir mret» Emniyet memttrlarma ve jandarMaliye Vekili fle olan flıtflâfa gelince verecegim» ben güle güle konoşmasmı tesviye aradık. Bu «nreti tesviye bulonmaya niçin zam yapılmıyor? ba Maliye vekülermin nasibidir. Çünkü r aeven bir adamrnı. Omm için ben de güduktan sonra borçlarm tecüi için hiçbir Vekfl Bev Resit Bev (Malatya) nm her vekil azamî randman alacak sekil!e güle kendflerine cevap verecegim. iarzumaz yoktur. posta memurlarma zam yapildıği halde de masraf ister. Maliye Vekili ise memDunkü sözlerim btraz sogok doş tesirinf Emin Beye eevap emniyet memurlarma ve jandarmaya leketm kndreti maliyesi fle mukayyetniçin zam yapılmadığı hakkmdaki su • Eskişehir meb'usu Emin Bey vergi Ira yapfa. Fakat soguk bir duşun verdigi tir. Fakat ba ihtflâflar bütçe çıkmca bifirpermenin arkasmdan hazur ve rahataline de cevap vererek Jandarma, pos nunlarmra maliye müfettislerinee ya • ter. Çünkü bütçe bir kanundur. Bu defa hk hissi gelir. Bendeniz memleketin ta ve telgraf, emniyet memurlan için pılan tetkikat uzerine değil, vergiyi veyeni bütçe için ihtilâf baslar. Kâh rica menafü umumayesi için düşündüklerimi 56 mflyon Iiraya ihtiyaç oldugu halde renlerin fîkri almarak haznrlanmasmı fle kâh yalvararak Maliye Vekilmden boradan arzederken bunlartn memleket ancak 20 milyon tahsisat bulunduğuna, •oylediler. Millet mecn*leri bu mak para kopanrlar veya alamazlar. Hükuidn hayırlı olacagmdan zerre kadar bunun için imkân gorülemediğîni, busatla meydana gelmiş teşkilâtbr^ Mec • metimizin şian budur. (Bravo sesleri). sophe etmiyorum. Çünîcü hükumet bagünkü gıota edflecek vaziyetimizin her ' lii alinizin zararlan, bepiniz vergi fle Memarlar meselesi şmda yegâne endisesi memlekete hiz • vekilin Maliye Vekili gibi duşjinerek mükellefsmiz. Kammlan m yapıyor • Arzettigim mahratun içerisinide me • met olan, çalıskan ve bütün bu,vasıf bütçe muvazenesini esas tutmasmdan •unuz. murin kısmı da vardır. Ba milletm bir hrm fevkmda düsünebilen, görebflen doğdi'ğumı anlatb. Emin Bey, topragm, sahipîeri îçm bir başa sahip olan tsmet Pasa Hazret • ferdi olarak söylemeğe mecburum ki düştnan olduğunu »oylediler. Cumhu memleketimizm küçük büyük memurleri vardır. (Bravo sesleri) Bu.HIbarla Inhisarlar VekiUnin riyet idaresi, topragm, sahipleri içm bir lan gerek faaliyet, gerek namus itibarfle cabma b n z daha devam edecetoimet olmasma ealışm&br. Bundan evbeyanati dünyada kendisine güvenen herhangi gim. vel memlekette ecnebi unlan aarfedfli Möteakıben tnhisarlar Vekili Rana bir devletle boy ölçüşebilecek bir kud : Bugun yeni Turkiye, devlet bore • yordn. Ba vaziyet millî istinsalâbmura Bey kürsüye çıktı. Gümrük tarifes nin rettedir. Ba memleketimizm millî ve lartnl muntazaman ödüyor, müteah • kâfî olmamasmdan mütevellittL Biz bir baska baska şekfllerde tatbik edildi • cibfllî olan ahlâkmdan doğmaktadır. hitlere bordarmı veriyor. Bu vaziyet taraftan mahsulü arhracak, diğer tarafgı ınrazma cevap vererek bunun onune tkmcisi, Camhuriyetrn takip ettigi tan hnnaye edecek tedbirler aldık. 6 ku bütün dünyada bir imtiyaz teskil edegeçmek içm tarifenin ıslah edildifini, sağlam aistem bana yapnnştır. Hüku • cek kadar hususî bir vadyettir v Bugün rus hnnaye resmi koyduk. Bugun mem Meclise Verileceğini, bir de esya fflıristi mete verdigmiz salâhiyetler daima keshiç bir memleket ba vaziyette değildir. lekette bir kilo ecnebi unu «arfedihtri hazvladığnM, bunlar kanuniyet kesbe • km bir kıiıç gibi başlanndada*. Tasfiye Bundan başka dünyaran bütün bütyor. Baska bir noktaya daha temas ededmce memurlann ve alâkadarlann ta kanunımun harice çıkardıgı memurlarm çeleri açıktır. Fransa gibi vaziyeti ürtı • cegim. Emin Bey vergflerin indirilme rif«vi daha iyi anlryacaklannı. tered adedi binlercedir. 30 dan fazla Vali tassadiyeai nisbeten sağlam mflletin büt sinden bahsederken «vergiler köylüye diitlere msbnl kalmıyacağını bfldirdi. fiyeye tâbi tutulmuştur. Bunlar keyfî çesi büe 10 mflyar frank açıktır. Bütün ağir geliyor. Keski aşan kaldvmasay • değildir. Yapılan yolsuzluklann cezası'Adliye Vekilinin beyanati dunyanm bütçe açığmı matehassular Üık» diyorlar. Biz asan malî sebep drr. Bunu müteakıp Adliye Vekili Yusuf 110 mflyar frank olarak hesap ediyor lerden dolayı deçil, içtimaî sebeplerden Silinen bir leke Kemal Bey hukkâmm askere almması lar. Bunlar düjünülürse memleketimiz Sdolayı kaldırdık. Kemafi iftiharla görüyoruz Id^merahalinde maaş verflmesmin kammî^bir zamümtaz bir vaziyettedir. Sonra. mem Maliye Vekili Bey bundan sonra aşar lekette irtişa denflen, bahşış denen, ecruret olduğunu, fakat hâkimlerin askerleketimiz muhtelif iklimlere maliktir, varidab fle asarm ilgasmdan sonra nebi üsanlarma bir lugat gibi giren şeyIiklerini hukuku bitirdScten sonra yap • Mütenevvi mahsuller yetiştiriyor. Bunkonan vergOeri mukayese etti ve koy den pek az eser kalmışhr. Vaktile im malan için kanunda tadilât teklif edilarm hepsi satıhyor. Bu da mümtaz bir luden alınan vergiler yekummun asara paratorlağun fena zamanlarmda öyle leceğini, teşkilât hakkmdaki şikâyet vaziyettir. Ben mülâhazafamı arzeder • nisbetle nekadar az oldugunu rakam • devirler gelmistir ki bu memleketin üslerin de yeni teşkilât kanunile izale ediken bu mümtaz vaziyetleri göz önünde larla bbat eyledi. tüne burada sahlmıyacak hiç bir şey Ieceğini söyledi. tutmus ve buna halel gehnemesi için Yenl para çtkarılamaz yoktur diye levha asılabflirdi. Padişahı icap eden tedbirleri arzetmiştim. Mem tkttsat Vekilinin beyanati Müteaktmen gene Emin Beye cevap çalar, sadrazamı çalardı. Bugün memleket mahsullerini sabyor. Fakat me Adliye Vekflmden sonra İktısat Vevermege devam ederek; Emin Beyin paleketin nzerinde böyle bir leke bile yoksele dahildeki maliyet fiatmı hariçteki kili Celâl Bey kürsüye geldi ve şunlan ra meselesi hakkmdaki fikirlerine şu tur. Bu güzel netice Cumhuriyetn feyzisahş fiatma uydurabihnektir. Bunu ya • söyledi: inukabelede bulunda: dir. Bizde memurlarm haklarının ta pabflirsek nç sene, beş sene memleket Dün cereyan eden müzakeratta « Biz oyle ihnit ediyoruz ki halkın nmmm eseridir. Eğer şu veya bu mebuhrana iyi vaziyette mukavemet eder. Ikhsat Vekâletini alâkadar eden bazı emniyeti fle bütün nafıa islerhnizi yamurlarm tektük fenalık hâdiseleri ba tşte bu mülâhazalar iledir ki dahildeki meseleler mevztra bahsolmus. Bendeniz pabfleceğiz. Emin Beyin teklifleri para tün kütleye teşmfl edflirse haksızlık maliyet fiatmı indirmek lüzumuna işabolunamadım. ÂK İktısat Medisinden çıkarmak suretile eşyanm kıymetini yükolur. ret ettim. Ve bunrnı, kendimce, nasıl bahsedilmiş. Bu meclis istişarî bir heyetseltmektedir. Bunu yaparsak 100,000 yapılabileceğini de anlattım. Bendeniz Memurlar çalışmtyorlar mı? ür. Hükumet muhtelif meseleler hak lira kıvmetinde olan bir bina 300,000 Maliye Veldli Beyin gümrük varidatm kmda mütalealarmı sorar ve kendi gölira edecek, buna mukabfl küçuk tasar • Vekfl Bey müteakıben memurlann dan bu sene 6 milyon lira fazla almabirfişSne uygun olanlan tatbik eder. Ali ruf erbabmm serveti, kıvmetini o nis çalışmadıgı hakkmdaki tenkrtlere cevap leceğini bu kadar kat'iyetle söyliyebileIkhsat medisi, memleketin ihtiyaçlan bette kaybedecektir. Kiiçiik tasarruf vererek dedi ki: ceklerini ümit etmiyordum. Mademki na göre, çok kıymetli mütalealar ver • erbabmdan aldığımız parayı ona iade « Vaktile içinde bulundum. Mekat'iyetle söylüyorlar; ben de kabul etmistir. Son defa sanayiin inkisaf ted ederken kıymeti o nîsbette düsmüş olan muriyet hayatını bildiğim için söylüyo tim. O halde bu 6 milyon lirayı maliyet bir leri hakkında Meclis mütaleasına müyeni parayı vermis olacagız. Emin Berum. Bugünkü vaziyetimiz çok kemal fiahnm indirilmesine tahsis edelim. Veracaat ettik. Bu mütaleadan istifade eye verecegim cevaplar bundan ibaret bulmoş bir haldedir. Fakat bizim idea kfl Beyler kendi vekâletlerine ait isleri derek hazırladığimız lâyiha Meclis entir. lhniz çok büyük oldugu için bunu bir genisletmek, fazla mektep açmak, nacumenindedir. Bir arkadaşumz sanayiin intiha noktası olarak kabul etmiyoruz. Emin Aslan Beye eevap fıa isleri yapmak istiyorlar. Buna tak • hnnaye prensiplerinin bir an evvel tes Bu ideale varmak için ne kadar tenkit, Emin Aslan Bey arkadaşımız. bütçedir ederim. Fakat buhramn muhtemel bitini istemisler. Arzulan kısmen Mecne kadar murakabe yapsak yeridir.» hhı yapılacak islere kâfî olmadıgından mkisafma karşı da tedbir almak mec • liste bulunan lâyiha fle hasd olacaktır. Vekil Bey bahsettiği mahrutun asıl bahsenüer ve bir haknzlıkta bulundu • buriyetindeyiı. Memleket haricmdeki Tamamfle demiyorum. Çünkü bun • kök ve temel kısmı olan köylü ele alınlar. «fsmet Paşa hukumeti fanar. «ya • fazla sukut devam ediyor. Memleketin dan sonra takip edeceğimiz sınaî ha dığı takdirde köylünün mümeyyiz vassetmde hrzmı kaybetmîstir» dedfler. ikhsadî bünyesini zayıflatmamak için reketlerde öyle bir siyaset takip ehtıefmın âlicenaplık ve toprağa merbutiyet Bütçede bnhran dolayuile 70 milyoniktisadî işlerde tedbir alalım; diyorum. olduğunu izah ederek şöyle söylemiştir: liyiz ki, hiç olmazsa on beş sene zar • luk bir tenakus vardır. Buna rağmen fında dokunubnasm; tam manasfle is • c Bizim usulümüz her şeyd^gn evçizdiğtmiz imar prograjnından hiç bir Zürraın borçlan meselesini izah et • [Birinci sahifeden mabatt) Kontenjan ve takas bir zarvtretu Vekfl Bey müteakıben kontenjan ve takas meselelerine temas ederek dedi ki: Kontenjan ve takasî elhnize bir müdafaa sflâhı olarak alıyoruz. Brrisi çı kıp ta memleketin ticart muvazene sini, tediye ve döviz muvazenesini ben kurtaracağım, sablmasi müşkül olan mahsulâtı normal şekflde ben satacağım, der ve bizî temin ederse kontenjan ve takas telâffuz etmek bfle dnayet olur. Fakat maaiesef bütün eflıanm vaziyeti gözümüzün önündedir. Kontenjan ve takasa onun idn sanhmşfar. Şunu da arzedeyim ki takastn bir zaruret oldugu • mı teslhn ederek bidayetindenberi bir tekâmül eseri taldp etmekteyiz. Yüksek ve dnsuk paramn zaraf ve faydalari Celâl Bey, müteakîben para m •eleaine temas ettL Bu sırada Mec* liakt alâkasaı azamî haddi bulmuş« tu. Vekil Bey, bu bahse bir tnukad * deme ile girerek Enfilasyon ve De • valorizAsyon mefhumlannı ayıraralc mütalea etmek lâzım geldiğinl, hü* kuraetin malî ii^iyaçlannı karşıla • mak, bütçe açığnu kapamak için para çıkarmanm, kendi nazarmda ağzi almması dahi cinayet olduğtmu, aklı başmda bir vatandaşın böyle bir> şeyi hatırmdan geciremiyeceginl söyı lemiş ve şiddetle alkışlanmıştır. Veka Bey, paranm düşüHilmesl muvafık olup olmıyacaği bahsinde bunun leh ve aleyhinde söylenent mütaJealan saymış, maanaza milll paraları kendi mUletlerinin men *\ faatlerini uygun olmryacak suretttf yükseJc tutmuş memleketlerin ih • racatnnn mutazamr oldugunu, bun* İann hiç bir gumra kapıknadan paralanm istedikleri raddeye mdir « meğe bmşladıklannı söylryerek de « miştir ki: Bizim içm böyle bfr şey varH midir, değil midir? Panunızm hali haznr kıymeti malumdur. Bir Türls lirası 12 frank 6 santün Uzerinde f ilea istikrar p«ydaı etmiştir. Bu para bizim mallamnızın satışında bize müşkülât gösteriyor nn, beynelmilel piyasamızda kıymetinm yüksekli • ğinden dolayı ağır gelmekte midir?, Bendeniz söyliyebilirim ki hafifliğini ve agırlığım hissetmiyorum. Mal* lanmızın satışında müşkülâtı rau cip oluyor diye tek bir müracaat yoktur. Şahsî mütalealarnnı arzede* rim, tngiliz lirası, dolar düşmüştör« Yann bilmiyorum, beynelmilel ha • yatta kuvvet ifade eden para düşe • oektir, yeni bir şeraiti iktısadiye vü« cude gelecektir. Biz, mutlaka 12 frank Szerhvde duracağız demenini de m&na«ı yoktur. Fakat bizi böyle bir harekete sevkedecek bâdise henüz olmamıştır. Paranm uzerinde aık sık beyanatta bulunarak, neşri • yat yaparak memlekette umumî efkâr uzerinde emniyet âmilmi te • şevvüşe uğratacak elursak nîhayet bir f elâkete sürüklenhiz. Çünkü her para doğrudan doğruya emniyet tak dirine istinat eder. Ticaret ve tediye muvazeneleri tam âmîllerdir. Hakâmet ve alâkadarkr mfllî paramiz uzerinde tedbir alabiurier ve sürpris karşumda kalabfliriz diye düşünülürse ticari mnvazenemmn ve paramızm hiç bir kıymeti kahnakstzm felâkete sü rüklenirler. Binaenaleyh paramızm kıymeti uzerinde durmak doğru değfldir* Buna, ba nokteda bnakmak, bugunkii muamelâtnmzm tabiî şekflde cereyanın* hizmet etmektir. Benim para hakktn daki hususî mülâhazat ve motaleabm bundan ibarettir. Celâl Bey, kıymeti düşük bir paramn seyyah celbetmek gibi caıibesi karsı sında kıymeti yüksek paranm, para kıy* meti düsük olan memleketlerdeki iştira kuvvetinin buyüyeceği gibi dahflî faydalarma rağmen acaba bu heyeti içti maiye içinde o parayı kazanmanın diğer tarafta ayni paryı kazanmaktan daha kolay olaun olmadığmdan bakmak lâ zım geldiğini, bu takdirde meselenin düsük oara aleyhine hükme bağiana c«?Tnı izah ederek sSzlerine nihayet verdi. Şeker, kahve ve ç r meselesi %y Vekfl Bey bundan sonra şeker, çay ve kahve ithalâtı hakkjndaki tenkitlere cevan verdi. Bunlarm bir elden idaresî içm bir kanun neşredildreinL bunun muvakkat maddesine istinaden memlekete ihb'yacta» fazla ithalât yaondığmm tesbit edadiğini ve ba anlanhnca tedbir aImdığnıî. kotenianda şekere yer verflmediği halde gümruklere çok mal getiren, mukabflinde döviz istiven töccarI»rm birleşmeğe ve harice satıhnası teşvika muhtaç mahsullerimiz mukabflinde şekerle takats yapumasi esasînî izah ederek dedi ki: Ba orensibî takipteri makaâdi • miz sudort Tüccanmız lüzumtmdan fazla ferdiyetçidir. Halbuki ferdin moyaffak olaca&ı saha daima dardar. Ticaret ise beynelmilel bir meseledir. tlmt ve rnaddî kuvvetin teroerküz etmesfle yürür. Bunun îçin bir araya gelmelerinL tesv3c ettik. Bir arayn gJdaderi takdîrde iihalât için müsaA.de ederim, dedim. Bunlar bana oeldfler. Kendilerine su kadar bin firalık mukabflinde yapacaksi > nÜE, demedim. Sehırlerdeki tüccarlarîn bir arara «derek hareket ebnelerini istedlgim^zenan.izhari aezettâler. «Biz, tfhalâtcryîz, »«nin «östereee&in mtJı bı[rice J*aad saUns» dedfler. Birlestikler! takdirde ba kabflireti mraz edebflirlerdi. Cünku sermaye onlari daha kovyeüi bir halde balınduracakh. Ba noktadan kendilerine birlesmek îhtiyacmt teslim ettirdim. Bu suretle şeker, kahve stoklarinuz, mukabflmde döviz verfl me>sizin memleket mallarma mkılap etti. Elde.kalan mahsuller uzerinde aynça ihrae tedbirlerL düsünülmekiedfc Bir elden idare hakkmdaki !•»•"• huktnn • lerini bundan sonra tatbSca bashjraea • B3Z. Alelusul orensiplernnizi berkeae ilân etmek suretfle tatbikata gecteğiz. Takas ve kontenjan. satNİnadan endise mühim bir âmfl ohnuıtur. Senelerdenberi stok duran bugün normal şekle gelmiş, denHebi • lir ki memlekette stok kabnamışbr. Hatta bazı masnoat ve mamolâhmızm satışlarmdan timit kestiğimiz halde e işlerle alâkadar kimselerin adedîni artbrmağa se sanayiîni memlekette genişletmeğe sebep olmuştur. Mademki kontenjanı kaldınp atamıyoruz ve bana bir müdafaa silâhı olarak taşımağa mec buruz. Bu sistemin verdiği ağuiığa da tahammül etmeğe mecburuz. Ben ken» dimi bu noktadan betbaht addediyorum. Çünkü bütün şikâyetlere, ıshraplara cevap vermek mevkimdeyim. Memleketimizin umumi menratlerini koruyacak bir tedbir bulunduğu zaman herkesten evvel ben harekete gelece ğim. Borçlarimtzı vermeliyiz Celâl Bey müteakıben hususî borç lar meselesine geçti. Kredi meselesmin daima tek cepheli olarak görülduğü nü, yalmz borçlanun vaziyetine ba kıldığmı, hükumetin ve Meclisin iki cepheli düşirnerek karar vermek mecburiyetinde olduğunu söylüyerek de di ki: « Hükumet her sıkmb devrinde hususî bir tedbir ahrsa sermaye ve kredi kaybederse ikinci defa bu memle kette emniyet ve kredi nasıl teessüs eed^er. Kredi, ticarî, sınaî, ziraî hayatta mühim rolü olan bir âmfldir. Bu itibarla borçlar verilmiyecektir, diye karar verdiğimiz zaman bunun cezasım bu millet lâakal elli sene çeker «bravo sesleri». Hükumet, nüfuzumı kullanarak büyük bankalara tesir yaparak kredmin ucuzlatbnlmasma çalışmış ve bunda kısmen muvaffak olmuştur. Fakat rs^sele bununla bitmiş olmaz. Bir cephesini düşünmek, borçlan da alâhalihi bırakmak taraftan değilim. ö y l e bir tedbir bulunmalıdır ki hem normal kredi ürkmemelidir, hem de kredi pahalılığından, ihtikânndan müteessir ve mutazamr vatandaşlan kurtarmahyız. Vekâlet buna ait bir kanun lâyihası hazırlamaktadır. tkind celst Meclisin fldnd celseinde Mfllî Müdafaa Vekili, memurlann askere aluımast hakkmdaki mevzuat hakkında beyanatta bulundu. Bundan sonra bütcel»re geçüerek Riyaseticumhtır, Divam Muha • sebat, Basvekâlet, Diyanet isleri,, tstatistik umum müdürlüğu ve Maliye büt • çe'eri kabul edildi. Meclis. butce mazakeratma yanm de* devam edecektir. Bir tashiti Ankara 16 (A.A.) Büyök Mfllef Meclisinm dönku içtimamda Maliye Vekfli Mustafa AbdülhaHk Beyin 9 3 3 senesi bütçesi etrafındaki izahatlarmda (Mabadi 6 vtct sahifede) Tefecilerle yapılan mücadele Vekfl Bey müteakıben murabaha ve kredi ihtikârile mücadele lüzumım