18 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cıiziı çıktı 32 İnkılâp 31] Dokuzuncu sene: No. 3242 umhu Hayat Ansiklopedisi BSyük bir küfıphaıey! bir arada eviniza getireı an faydalı eserdir. Her evdt SMr tane bulınmak lâzımdır. İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf ve mektup adreel: Cumhurlyet, tatenbul Posta fcutusu: lstanbul, No 346 Telefon: Başmuharrtr: 22366, Tahrlr mfldflrâ: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Perşembe 18 Mayıs 933 Mecliste Doktorlar Hakkında Münakaşaiar Tarihte yaratıcı dehaetler, hemen herzaman, aklı şaşır~ tan büyük kanrgaların şimfekleri arasında yetisir. Gazi dediğimiz ebedi sanlı inkılâp kartalımn sesini bize yetiftiren de Cihan Harbinin uğultulu bulutlart oldu. n dokuzuncu asır bir taraftan beseriyete verdiği buhar ve elektrik kuvvetleri, diger taraftan mekteplerin dağıttığı müsbet bilgiierle eski idarenm temellerini çürütmüştü. Yirminci asnn baslangıcmda saltanat şeker kavanozuna kapanrms bir saskın hamamböceği gibi kendisini şeffaf hatalann birinden ötekme çarparak savnıkluğunun gürültüsile muhite yalancı bir hayat ve kuvvet tesiri veriyordu. Fakat görünüşe aldanmıyanlarca muhakkaktı ki derisinden cemiyete azat kâğıdı yapılmak ramanı uzak değfldi. Mesrutiyet maalesef uyanık bir zekâ ve coskun bir yurek gösteremiyen sansız bir hayatın sonunda söndü. Inkılâba onun şu kadarcık hizmeti oldu ki saltanatın tefessühünü açığa vurdu. Bunlara inkılâbm doğum ağnlan denebilir. Zira Türkü lâyık olduğu şerefli hayata kavuşturacak lâhutî zekâ müsellâh ve gayrimüsellâh harikalannı yaratmak üzerevdi... Tarihte yaratıcı dehaetler, hemen herzaman, aklı sasırtan büyük kasırsa lann simşekleri arasmda yetisir. Gazi dediğimiz ebedî şanlı inkılâp kartalımn sesini bize yetistiren de Cihan Harbinin uğultulu buhıtlan oldu. Bir harp ki sn, toprak, hava, ates, bütün unsurlar işti tirak etmisti; ve arzm bes kıt'asına yayıldı ve her renkte, her ırkta beseriyeti kanlandırdı Bir harp ki galip ve mağIup her memleket haScma: «Kuvvet sendedir; seni ezen yalancı kuvvetleri ez!» diyor ve iki büyük imparatorlukla dört hükümdar sicillmi varlık kadrosundan çıkanyordu. Türk için kâmat sanki yardım rmkânmdan bosalmıstı. tnkıraz uçonımu • nun kayağan kenannda memleket tkriyordu. Hepimiz harap yuvalanmızda gagalanmızı rüzgâra açmış, fırtmadan yem bekliyen zavallı kuslardık. Umidimiz gibi haysiyetimizm de ve cesaretimiz kadar maliyemizin de sıfıra düştüğü korkunç buhran saatmde bir büyük asker ayağa kalktı ve can ve cihan kaygılanndan omuzlannı silkerek insanıyet hayatında örneği görülmemif bir kahramanlıkla Türkü yasatmak savasına atıldı. Ve bize henüz çok yakın olduğu icin eb'adını zihnimizin hakkile kavnyamıvacağı kanlı ve şanlı bir zafer destanının ucunda vatanı kur • tardı ve inkılâba vücut verdi. Çaresizlik içinde donmus bir cesede, denebilir ki, Gazi kendi ruhunun canlı atesini sundu. Kurunu vusta karanlığindan kurtardığı tarihimiz simdi dinc ve genç bir hayat manzarasıdır ve işlek yaşayışile medeniyetin ince nakıslannı isliyecek. Medeniyet, bu belki elli yıldır dilimizde yasıyan bir sözdü. Biliyorduk ki o namla garp diyannda daima yiikselen ve güzellesen bir beşer mucizesi var. Fakat o sözün doğru manasmı hepimize inkılâp öğretti. Şhndi biliyoruz ki «roedenîyet!» diye ufuklardan çağıracak olsak cevap bize horaya davet eden bir cazbanttan, yahtrt açdan bir bira şi«esinin küstah gürültösünden gelmez. înkılâp kendi mevrun hareketlerile hergün tekrar ediyor ki medenî hayat yalnız doğru düsünmek, giizel çalışmak ve kuvvetli saadet yaratmak için kıymetlidir; ve medeniyet içinde taskın bfle olsa kısır hayata elleri ve gözleri bağh bir zavallı esîr demeliyiz. Kartal bile kanatlarmm zorile havayı doğrama dıkça yükselemez. trkılâp atalanmızın hazin sergüzestinden ders almıştır: Daima daha yükseldere tırmanmıyanm olduğu yerde tutunsfnıyacağım bilir; ve bilir ki uyumak gibi durmak ta biraz ölmektir. Memleketimîz Akdenizle Karadeniz arasmda fildr, bilgi, san'at, umran, refah, şiir, kuvvet ve musiki dolu hür ve büyük bir medeniyet arzı olmadıkça înkılâbın istihası tatmm edilmiyecek. Bu cihetl# ey Türk tarlalan boz sahifeleriniz hazır olsun ki sel berektile yeşil ekin neşideIeri geliyor; bir zaman kimsesizlik içinde inliyen Türkiye dereleri artak ealıskan varhğıımzın gür ve giizel sesli sakileri olacaklar; medeniyetin ince sirini tatmak istiyorsak tabiate 3yle bir faaK11 Birinci ve ikinci makaleler dünku evvelki günkü nüshalanmudadır. ^' Dün 5 biitçe daha kabul edildiHitler beklenen nutkıınu tf Almanya yıkılamaz! Sıhhiye bütçesinin müzakeresi dün Rayiştagda söyledi çok münakaşalı oldu «Versay muahedesini yırtacak değiliz, fakat diger Mahmut Rasim Bey doktorlara şiddetle hücum etti, Sıhhiye Vekilî etraflı cevap verdi devletlerin de^ilâhlarını bırakmasını istiyoruz!» Berlin 17 (A. A.) Rayişta» meclisinin bugün öğleden sonra fevkalâde olarak yapfağı içtimada Ba*vekîl M. Hitler bit mıtuk söylemiştir. Bu nutkun baslıca kısımlan «unlardır; «Yalnız siyaset sahasmda sulh ve tükunun kararlaşması değil, fakat Bctwat sahasındakı kurhılufu da bugnnkîi meselelerin movafık ve muvaf• fakiyetli bir surette halledDmesine bag h bulunmaktadır. Mevcot muahe • delerin yeniden gözden geçiriCp degistirilmesi vak> tile Versay mu» hedesini yapmı| olanlarca bile dü* şünalmüf ve bunun neticesi olarak ^mtlertn ı maays tezahtiratı mtaasebetile Alman g&zeteıemesru bir surette rinde neşredLlen bır resmi bu muahedenm huküm ve şartlan ara I Ahnnş beş milyon nöfusu olan bir sma komnustur. ' (Mabadi 3 üncu Ankara 17 (Telefonla) Meclis 2 de Kâzun Pa*a Hazretlermm riyase tinde toolandı ve bütçe müzakeratma devam etti. Düyunu umumiye bütçesinin heyeti omumiyesi hakkında söz istiyen oknadı. FasılWa geçilerek onlar da aynen ka bul o'undu. Yahuz 944 numaralı kanun mucibince çıkanlan hazine bonolarmm itfasına ait 8,000,000 lira tahsisatı ihnva eden 195 inci fasıl Maliye Vekilinm talebi üz^rine kat'î sekli bilâhare Mec • lise arzedilmek üzere tehir olundu. Tapu ve kadastro bütçesi Tapu ve kadastro bütçesinin müza • keresmde Hüsnfi Bey (tzmir) rmiba dillere verilecek tapulann süratle ve rihnestm temenni etti. Bunun içm tapu dairelermm bugünkü teskilâtı kâfi gelmtyecegmden lâzB» gelen hanrtıkla • rm yapıbp yapıhnadığını sordu. Mer kesde bhikmiş kaynien'n bifa'ıUıııesi için kaytt başma bir kanunla bir kurus almmasma mnsaade edildiğini habrlatarak VekUl Dr Re^tt O*Kp Bey bu islerin bitip bkmedi$ini nıılmiMİr is tedi. Maliye VetriH iskândan tapoya d«vredilen muameleii evraktn intao »çin Sıhhiye VeMli Dr Reflk Bey hnkân dairesinde çahşddığım, yalnız tzmird* gecen sene 4000 tapo verfldi( Uabadi 5 inci saMfede ) Gayrimübadiller endişe ve tejâş içinde! Takdiri Kıymet komnyonunun Ankaraya nakli bir çok cihetlerden mahzurlu görülüyor Osmanlı Bankası lle uyuşuluyor Birçok esaslarda anlaşıl ma hâsıl oldu Ankara, V (Telefonla) Paristen gelen son malumata göre Osmanlı Bankası ile kilâf kuvrei karÜMye g«İTniştir. Bir çok esaslar da anlasılmışhr. Bankanın im riyazi 1952 s«nesin« kadar tem dit edilmekte dir. Banka mu Saracoğlu Şukru Bey rahhasları mevduatı koruma kanu nu projesi hakkında bazı itirazlar • da bulunmuşlardır. Cumartesi gü nü buraya gelecek olan Saracoğlu Sükrü Beyin muvasalatından sonra bu meselenin de halli ve itilâfna menin imzası muhtemel görülmektedir. Eskiden Osmanlı Bankası hazineye 800,000 İngiliz lirası v e 50,000 dolar miktarında kredi açıyordu. Yeni itilâfname ile bu kredinn miktarı 2,5 milyon îngiliz lirasma iblâğ edilmektedir. Kurtuluşun ikinci manzarası: Ya istiklâl, ya ölümP . 1 ••«!»#>. Muhterem bir okuyucamuz tarafından izhar olunctn haklı ve ta • mitni itteği yerine getirmek için Büyük Halcukârın tarihi nutkundatt kurtuluş cıdaline başlanmadan vaziyetin umumi manzaratına ait ktsmı dün aynen dercetmiştik. O umumi manzarayı daha dar bir çerçeve dahilinde daha tıkı mütalea eden aşağtki kısım, istih$al olunan neticenin büyüklüğü kadar güzel ve yük$ek bir görüşün ifadendir. Türk tarihine ilelebet şeref verecek olan bu hakihat olmuf hakiki düsturlar önünde hayretle tusarak hürmetle iğilmekttn bttşha ne yapılabilir? Hep beraber okuyaltm ve düfünelimt «Muhasım devletler, Osmanlı devlet ve memleketine maddeten ve manen tecavüz halinde, imha ve taksime ka rar vermisler. Padisah ve halife olan zat, hayat ve rahatmt kurtarabilecek çareden baska bir sey düsünmuyor. Hükumeti de ayni halde. Farkmda olmadığı halde bassız kalnuş olan millet, zul met ve müphemiyet içinde tecelliyata muntazır. Felâketin dehset ve stkletmi idrake başlıyanlar, bulunduklan muhit ve hissedebildikleri tesırata göre çarei halâs telâkki eyledikleri tedbirlere mütevessil. Ordu, ismi var eisfni yok bir halde. Kumandanlar ve zabitler, Harbi Umuminm bunca mihnet ve mesakkatlerile yorgun, vatanm parcalanmakta ol(Mabadi 4 üncu sahıfede) TaRdîrl Rıymet Komlsy<Jnu tctlma hallnde Gayrimübadillere ait takdiri kıymet komisyonunun Ankaraya nakli Maliye Vekâlet'nce kararlaştırıidığı ve nakil isinin ne zaman yaprla • cağı ayıca bildirileceği komisyo na tebliğ edilmiştîr. Bu nakil kararı, gayrimübadiller arasmda çok büyük endişe ve telâs uyandırmiftır. Dün aralarında toplanan 100 kadar gayrımübadıl, komisyonun Ankaraya nakledilmemesi için telgrafla hükumete müracaat etmeği mu vafık görmüslerdir. Mevcut 6000 kadar gayrimübadilin 5000 den fazyet üstadı ohnalıyız ki çapulcu serçe kümeleri bile bize bakarak • havaya saçılmış birer avuç buğday gibi toprağımız için bereket rençperleri olsunlar... Yası kaç olursa olsun caiısan cemiyetm ayağı çukurda değildir. tnkılâbın dfleğine göre çalışmamız şartile önümüzde tilkenmez bir yaşamak vadi var. Talihimiz bundan sonra kollanrmzm ve dimağımızın yardımına bağkdır. Yorgunluğumuz bile alnımızın teri altmda gulümseün; zira nefsimize kendi hakaretlerimizin en ağın süphesiz tembelliktir. Boş durmıyan zekânm üstüne geceler bile ışık indirir. Günes kadar ay ve yıldızlar da düşünen ve yaratan başlan karanhktan korumak için tabiat kobbesinde yanan lâhutî kandillerdir. Ey inkılâp Türkü, dimağraı daima haün üerismde düsündür ki düsündükçe gelecek asırlann fikirlermi duyarsm ve sanırsm ki gelecek asırlan yaştyorsun. Ve ömrümüzö medeniyet iste böyle uzatır. tnblâp: «Herkes kendi işhae kâr gözlüğile baksm!» diyor. Bundan sonra bütün emeklerimiz üzerinde daima uyanık bir nâztm gibi inkılâbm açık gözü vardır. Kuweüeıimizm müsrnir sart • hrda toplaaaoağı kntuplan nüfuzlu balası şehrimizde bulunduğu için naklin alâkadarlann zararını mucip olacağı ileri sürülmekte ve gazete • mizde geçen gün çıkan fıkrada rıkredilcfiği veçhile komisyonun tstanbulda kalması zaruri addolunmaktadır. Ismail Miistak Beyin beyanatı Gayrimübadiller cemiyeti reUi Ismail Miistak Bey bu mesele hakkında bir muharririmize sunları söylemistir: « Cumhuriyet gazetesinde inti»ar eden fıkrayı okudum. Cumhu (Ma*ıadı 4 uncu sahıfede) IIIIMIIIIIIIII1IIIIIIIIIMIMI eid«Hnj mış ve fakat mağlup ve münheztaı meraleketten kaçmış olan son padisah MinıııııııiMiııııııııiMiMnMiııııııımuıııiHiiııtnııııııınıiıiMimrnmiMmHnıiHHniHiiMnnniMiMntıımHnıiHMHirınıiHmıııııııııııtHtHiMM* Hariciye Vekilinm avdeti Ankara 17 Cenevrede bulu nan Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyin ay sonuna kadar avdeti tahmin olunmaktadır. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIHIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIMIIIIIIı'ltlMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIII kışlarile bize o isaret edecek. Dün denize attıklanmız arasında yann anlıyacağız ki nekadar kıymetli maddeler varmw; ve bilâkis öyle seyleri de bilmemezlik bize saklatmıs ki menfaat kamınu yok etmeği emreder. Cumhuriyerin fayda siyaseti istiyor ki memlekette sel, hava, dağ, tas, asri kuvvetlerle istismar edflmedik hic bir uıuur kalmasm. Cemiyetimiz simdi gur bir iktısat medeniyeti rfVaz ederse ikttsat medeniyeti birkaç gün sonra iktısat medeniyetimk yüksek fikir destanlan ve büyiik sahsiyetler ifrazma baslar. Basaklar ve mekikler arasndan kavmin iyi beslenen zekâsı başanr... Yorulmamış kollar ve kuvvetler bizdedir; emin olahm ki arz üzerinde bütün medeniyet cenginin taze yardım krt'alnnı zeki ve gürbüz Türk torunlan dolduracak. Bugün bile Zonguldak ocaklanndan çıkan bir madena mangasmm merkezme ipek pijamasile bir Marmara plâjından dönen tstanbul tazesmi koyunuz: Duman ortasmda yaratacagmız bu kıvılcım çiçeğinden daha güzel bir medeniyet siri tasavvur edilebüîr mi? tşte bence Gazi inkıHtbmm bediî timsali de budur. CENAP ŞAHABETTtN Rozvet de bir misak projesi teklif etti Y unan Başvekili sonba harda gelecek Ankara 17 (Telefonla) Aldı ğım malumata göre Yunan Başvekili M. Çaldaris ile Yunan Hariciye Nazırmın Londra konferansına istirakleri dolayısile ancak aonbahara doğru Türkiyeye gelebilecekleri anla şılmaktadır. Reisicumhurun neşrettigi beyanname Almanya ve Japonyaya karşı ağır bir ihtar addolunuyor Vasington 17 ( A . A . ) M . Rozvelt, silâhlan bırakma konferansında mü • messilleri bulunan 53 devlete hitaben dün neşretmiş olduğu beyannamesmde mılletlerin baslannda bulunanlan si • lâhlan eksikmeğe, taarruz silâhlanm ortadan kaldırmağa, hududun ötesine müsellâh kuvvetler göndermekten istinkâf etmeğe, bayaği birtakım millî maksatlan unutmağa, sulhu temtn ve cihan iktısadiyatını ihya ve ıslah için samimî surette birlesmeğe davet etmektedir. Beyanname, hemen birtakım hnkukî tedbirler kabul edilmesini istemekte ve herhangi bir millet buna mâni olduğu takdirde bütün medenî dünyamn o milIeti konferansın akametmden mes'ul addedeceğini beyan eylemektedir. Vasington 17 ( A . A . ) M. Rozvelt, kongreye hususî bir beyanname gön • dererek cihan sulhuna ve siyasî ve ikhsadî istikrara ait temmahn îlerisini görAmerika Reısicumbaru Mr. BozrMun .. FransS gazetesinde çıkan karıkatura miyen birtakım kimselerm styacetleri Lutfen tahifeyt çevirlniz Londraya gidecek heyetimiz Ankara 17 (Telefonla) Lon dra konferansma gidecek murah haslanmız aybaşında hareket edeceklerdir. Polonya sefirinin cenazesi Ankara 17 (Telefonla) Polonya sefirmin c«nazesi bugün mera simle istasyona götürüldü. tstanbula hareket edecek trene kondu.