2 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüziı çıkti 31 umhuri Ookuzuncu sene: No. 3226 tSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ye mektop adrest: Cnmhurlyet, tstanbnl Posta kuttısa: tstanbol, No 946 Telefon: Başmuharrfr: 22386. Tahrlr mftdürt: 23234, tdare mudfirfl: 22365, Matbaa: 20472 Safı 2 Mayıs 933 Hayat Ansiklopedisi Büyfik bir kSliphaney! bir arada evinize gefiren e ı faydalı eserdir. Her evde bir (ane balmnnak lâzımdır. 19 Iriica Maznunu Mahkum Olduiar Tıp fakültesinde Birkaç saat ava güzeldi, aziz bir arkadas Tıp fakültesinde alâka uyandıncı bir konferans olduğunu haber verdi. Bu biiyük ilim müessesemize kadar ve onun tçinde kısa bir gezinti, giiniin en iyi bir tenezzühünü teskfl edebilirdi. Köprüden 12,30 vapurüe on beş dakika sonra Haydarpasada ve oa dakika sonra da yürüyerek Fakültede idik. Heniiz konferansa biraz vakit vardı. Geciken bahann soğukla mücadele eden hayat hızını tetkik etmek çok zevkli bir temaşa olacakb, ve biz tabiatin bu cilveleri üzerinde konusurken öteden Hıfzıssıha profesörii Dr. Server Kâmil Beyin gelmekte oldugunu gördfik. Hos besten sonra: Bizim daireye buyurun, konferans zamanma kadar hem drnlenirsiniz, hem biraz hasbıhal etmis, oluruz. Diye teklif etti. Memnuniyelte kabul ettik. Büyük binanın dehlizleri içinde yürümeğe başladık. Bir merdiven indik, yürüdük. Bir merdiven daha, gene yürüdük, ve yürüye yürüye nihayet Fakültenin denize bakan cephesmin alt kahnda doktorun lâboratuvanna vardık. Geniş, günes içinde, temizlikten biitiin alât ve edevable panl panl parlıyan bir «alon ve yanda tertemiz, derli tophıluğile insana huzur ve siikun veren odalar. Hoca paho ve ceketini kar gibi beyaz gömleğile değiştirerek masasmın başma geçt l Artık ilimle karşı karsıya idik. tbni sever misiniz? Dünyada en yüksek derecesile yegâne sevilecek bu en yüksek güzelliği hiç sevmez olur musunuz? Bir milletm ilmi ilim için seven, bilgiyi ask derecesinde taziı ve takdis eden fertleri nekadar çoğabrsa o mületin medenî seviyesi ve bayat kabfli yeti o nisbette yüksek olur. Bir âlimle veya flimle karsı karsıya bulunduğunuz zaman adeta müteheyyiç olacak kadar sevinmenizin sebebi iste budur. Dr. Server Kâmil Beym lâboratuvarî temizliği ve mtizamile ilk bakısta msana mükemmeliyet nümunesi hükmünu verdiriyordu. Takdir etmek istedik. O mütevazı: Ben buraya vakfı hayat etmis biri olmak sıfatile eksiklerimin tamamlan masmda binnisbe fazlaca tahsisata maıhariyetle bahtiyar olanlardamm. Gördüğünüz fevkalâde bir şey olmamakla beraber iste böyle bir mazhariyetin mahsulüdür. Fakülte vesait itibarile bir parça daha fazla itinaya muhtaçtır. Dedi, ve sözlerine devamla müessesenrn bu yoldaki dertlerine kus tüyile adeta biz farkında olmaksızm biraz, hatta bir hayli temas etmis oldu. Mu • kaddemeler üzerinde fazla durmıyarak bir çok esaslı meselelere birden giriş miştik. Sanki ezeldenberi konuşmuşuz gibi bütün işlerde kendimizi uzun*za • maniardır yekdiğerini görmemiş iki asına gibi buluyorduk. Meselâ Tıp fakültesi tstanbula gitsin mi, gitmesin m^... Gitsin veya gitmesin, her iki halin şartlarma göre verilebilir hükümler vardı, ve onlar üzerinde mutabık kalmakta •sla müskülât çekmiyorduk. Konferansm başladığmı haber alarak üst kattaki salona çıkhk. Bu cıkıs arsıâlâya yükseliş gibi bir sey oldu. Los, adeta karanlık salonda hoca çocuk hastalıklan profesörii Ziya Şakir Bey • projeksiyonla sinemanm ilim sahasında yapabileceği hizmetleri izah etmekte idi. Projeksiyonla projeksiyonun izahı. Güzel değil mi? Fakat kendisinin çocuk oyuncağı gibi kolaylıkla anlataverdiği bahisler o kadar alâka uyandmcı gözle göriilür mevzulardı ki msan onlann cereyanma kapıldığında adeta projeksi yonu onutuyordu. Takrir biterek elektrikler yandığmda kendimizi salonu dolduran profesörlerden ve talebeden müteşekkil dikkatli, ciddî. vakur bir ilim kafilesi içinde buMuk. Bu heybetli heyetten bir zat profesör Dr. Saim Bey , kürsiye gelerek arkadaşmm izahlan üzerinde kendi hükmünü verdi. Projeksiyonla izahra güzelliği meydandaydı. Bunu yalmz kabulle iktifa etmiyerek daha îlerisine gitmeli, sesli fiEmler vücude getirmeli, dedi... Çarumdaki Bursalı maznunlar 19 yobaz hapis cezasına mahkum edildiler Mahkumlarîn hepsi cezaları kadar da Emniyeti umumiye nezareti altında bulunacaklardır Hem yazıyor, hem Tekzip ediyorlar Fransız gazeteleri ve Türk Italyan dostluğu (Taa )gazeteshun Roma muhabiri gazetestne 28 nisan tarihinde çektiği bir telgrafta diyor ki: «DSrtler misakına ait müzakereler esnasında Fransaya karşı müfrit bir lisan kulianmaktan çekinen Italyan gazete leri şimdi tekraj Fransa aleyhindeki mutat hücumlara başladılar. tmkero gazetesi makalesine şu ser levhaJan koymuştur: (Paris cumhuriyeti, eski siyasî pro gTamına sadık olup Vaşington miiza kereleri, Musolini plânı, 'fcnuınî terki teslihat ile tabiî ahvalin avdeti için vuku bulan teşebbüslerin aleyhinde bu hınmakta devam ediyor.) Giomale d' ttalia gazetead de (Paristen göz boyamak için saçılan dumanlı gazler, serlevhası altında yazdığı bir başmakalede Fransız gazetel«rmin tezviratından bahsetmektedir. Guya (!) bhr Fransız gazetesi ttalyanm Anadolu hakkmda amal be/lediğini, diğer bir gazete Habeşistanı almak istediğini, bir başkası da Selâniğe göz diktiğini yaz mıştır. Italyan gazetesi, Fransız matbuatınm mabadi 4 üncü sahifede) Dolar buhranı nasıl doğdu? MLRozvelt malî salâhı paranın düşmesinde buldu Vmerikada fiatlarmanın ilk tesiri olarak Altm esasından ayrıl dehşetli yükseldi "*'Lr,~Z^^l£™:jlfâ£ttrr7vri£ Nıhâyet plyasanm emlrlerine t&bl bir kftgtt haöne dftşen Amerika» ttgrt panai Dünyanm simasma tesîr edecek olan «Vasington» görüsmeleri için M. Makdonald Amerika topraklanna ayak basbğı, M. Herriot Atlas denizi ortasmda yolda bulunduğu bir anda Amerikan parasmı temelinden değiftiren bir karar, bütfm dünyayı hareket ve hassasiyete sürükledi. Bu karar, Amerika'nm gerek iç ve gerek dış ihtiyaçlan için kâğıt paranın altmla değistiribnesi esasından aynlmasmı ilân eden karardır. Dolar bu kararla artık oa fündenberi altBMİ bağh olmıyan bütün dövizlerin tahavvölâtma tâbi bir kâğıt paradan bafk» bir şey degüdir. Bu suretle hiç olnuuna en beş senedenberi sabit ve değismea bir kıymetin ve zengin bir memleketia timsali olan (dolar), dünyanm dört k5« sesinde asırlık prestife sahip olan (ster« lin) gibi arzu talep kanununa tâbi v« bütün spekülâttf cereyanlarm akmhsma (Mabadi 4 üncü tahifede) Mahkum olan Bursalı maznunlardan bazılan, soldan: Mustafa ogftı Halll, Mehmet oğlu Osman, Mehmet oglu Mustafa, Abdülâzlz oglu Eşref, Gaffarzade Mehmet, aşağıda Azlz oğlu Ali, Islâmzade oğlu Seyfettln, Mehmet oglu Şahm, Muin oglu Abdülhakim, Ha şim oğlu Mehmet Çorum 1 (Hususî) BursalJara da oğlu Mehmet, Mehmet oğlu Mustafa, ir mahkeme karan bugün tefhim edildi. Hasan oğlu Süleyman, Hasim oğlu MehMehmet oğhı Jsmail, tbrahim oğlu Cemet, Gaffar oğlu Mehmet birer sene mal, Ali oğhı Yusuf, Eyüp oğlu Haa ağır hapse, o kadar da emniyeti umumiye Yusuf beraet, Muin oğlu Abdülhakim, nezareti altında tutulmağa, Süjs^man tsa oğlu tbrahim, Mehmet oğlu Şahin, oğlu Hafız Tevfik iki buçuk sene ağır tslâm oğlu Seyfettm, Ahmet oğlu Salim hapse, o kadar emniyeti umumiye neikiser sene ağır hapse, o kadar da emzaretine ve hepsi de 4800 kuras masaniyeti umumiye nezareti altmda bul«nrtfi muhakemeye mahkum edilmislerdir. mağa, Hasan oğhı Mustafa Hilmi, ömer Zilelüerm muhakemesi hafi olarak oğlu Ali, Mehraet oğlu Hafız Ali, Aziz devara etmektedir. Tevkif edilen avukat oğlu Ali, Mehmet oğlu Osman, Abdülâziz oğhı Esref altısar aya; Mustafa Servet Bey kefaletle tahliye edilnuftir. ^,«, Emre Hasan oğlu Halil, lsmail oğhı Hüsnü, Mustafa Yunanistan ile İttifak mı? Amerika, Almanyayı tehdide mi karar vermiş? Bir Amerikan gazetesinin M. Norman Davis tara fından söylenen nutuktan çıkardığı netice Nevyork 1 (A.A.) «Herald Tribüne» gazetesi M. Makdo naldın »ilâhlan azaltma plârn hakkmda M. Norman Davisin Cenevrede bu yakmlarda yaptığı beyanattan şu neticeyi çıkarmaktadır: «Vaşington hükumeti, Avrupa sulhunu korırcna işinin bu tarzım benimsemistir. Vaşin^ton hükumeti AvTupa kıt'asında Fransız taaarrufuna müstenit istatükonun muhafazası için filî ve miiessir bir nüfuz göstermeğe hazır bu lunmaktadır. Almanyanın bugünkü vaziyeti karşısında Avrupada sulhu bo zulmaktan korumak için bas vnrulacak biricik usul Almanyayı kuvvetle tehdit etmektir. Bu esasın Amerika tarafından kabulü Konferans salonundan çıktıktan sonra kimseye rahatsızhk vermeksizin acaba bu büyük ilim müessesemizin bazı aksammı olsun görebîlmek mümkün nıüdür suali beynimizde kıvnlırken sanki msanın kafasından geçenleri de kesfediyorlarmıs gibi muhterem profesörlerm ayni neticeye müncer olmak kabüiyetmde çok nezaketli davetlerile bahtiyar olduk. tlmin âşıkı adamlar mesleklerine iptilâ hususunda adeta oyunlanna ve oyuncaklarma düşkün çocuk'ann saffet ve gayretini gösteriyorlar. Ama bunlann oyunlan havat ve memat nvicadelesinde behemehal birinciyi temin etmek, ikinciyi ise mümkün olduğu Vadar uzaklaştırmak oyunudur. Yani ciddî kelimesile ifade olunamıyacak ka dar ağır vazifelerdir. tşte pek maruf üroloğumuz profesör. Dr. Behçet Sabit Beyin kliniğindeyjz: Bu taşlar mesanelerden çıkanlmış, bu kaya parçalan böbreklerden çekilip alınmıştır.Üzerlerinden dünvanm en büyük aeırlıklan alınmıs hastalann: Nasılsınız? Sorarusuna öylet tyiyiz efendim, iyiı Diye cevap verieleri var ki mütehassis ve hatta müteheyyiç olmamak kabil Bir Türk Yunan ittifa Hasan Fehmi Beyin teklifi Meclifte münakaşalari kından bahsediliyor mucip oldu, hükumet lâylhasile tevhidi Atmadan gelen bazı haberlere göre Yunan payıtahtmda yapılan müzake relerin, mevcut müşkulâta rağmen bir anlasma ile neticelenmesi ihtimali kuvvet bulmaktadır. tki hükumet arasında ticaret muahedesinden baska bahri ve 3rtısadî Hilâflar da yapılacaktır. Bu itilâflar Balkan birliğinin baslangıcnu teskdl edecektir. tki hükumet ricali arasında siyasî müzakereler de cereyan etmektedir. tki taraf ta sulhun muhafazasına siddetle taraftar buhınmaktadır. Bunu temin içm dostane bir surette ve elele vererek hareket edilecektir. Bu suretle iki hükumet arasmda adeta bir nevi tedafüî it. tifakm temelleri ablmaktadır. Buna diğer Balkan devletleri de dahü olabileceklerdir. Camhariyet Atinadaki umumî grev münasebetile telgraf ve telefon hatlan işlemediğinden dün bu haberi teyit eder mahiyetinde yeni ve mütemjnrm bir haber ahnamamıştır. Davullu cibayet usulü! Tersane kanunu Kabul edildi Ankara 1 (Telefonla) MecFıs üdde açıldı. Divanı Muhasebat Encümeninde merhum Konya meb'usu Haydar Beyden münhal azalığa intihap yapılarak Bordur meb'usu Ali Beyin »eçildiği tebliğ edildi. Razgrat tecavüz hâdisesi hakkmda sual soran Mazhar Miifit Bey bugün de gelmediğinden reis sualin sakıt oldugunu söyledi. Barem kanununa dahil ohnıyan memurlara uzaklık ve pahahlık ramlannm verilip verihniyeceğinin tefsiri hakkm daki encümen mazbatalan kabul edildi. Bu mazbatalara göre zamlar veri lecektir. Müteakıben Hasan Fehmi Bey (Kastamonu) nun vergilerin tahsilini kolaylaştırmağa ait teklifinin reddme dair Maliye ve Bütçe Encümenleri mazbatalan okundu. Hakkı Tarık Bey dedi ki: Arkadaşımız çok ehemmiyetli bir mevzua dair oır ıcıuu y«|jıuuyv««. Encümevzua aaır bir teklif yapmısbr. «^»»»^« i ikllf sahlbî Hasan Fehmi B. (K&stamdnul mon ise hükumetten ayni m t n o d t !•• lecek bir teküfe intizaren reddetmia, Bence bu ret sebebi kâfi değadir •• Mec'is azasmm teklif haklarma kaffi {Mabadi 6 tncı tahifedeı Yunanlı köçök san'at erbabı Atina 30 Yunan Başvekili M. Çaldaris, Türkiyede yasıyan kücük san'at erbabı Yunan tebeasmm vaziyeti hakkında demistir ki: « Gerek hariciye müstesan Numan Rifat Beyin, bana tevdi ettiği tsmet Paşanm cevabî mektubundan ve gerek burada Türkiye tktuat Veküile vuku bulan konusmalanmızdan anladun ki. bu meseleye şayanı memnuniyet bir tarn tesviye vermek için hüsnü niyet vardır.» ıııııııııııııııııııııtııımHiıııııiHiiHiııiHinııiMiıııııııııııımııınııııııııiMiiMHHinıırmnıınnı ıııııııııın ıtiMiHMnıiHiwıın»HMW ııııııııııııııııııııııııııtııımHiıııııiHiiHiııiHinııiMiıııııııııııımııınııııııııiMiiMHHinıırmnıınnı Amerlkanın Cenevıe konferansınc *ki mümesslll M. Norman Davis ııııııııııııııııııiMiHiıııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııınııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııcıııııııııııııııııııııııııııııııınııııiHiııııııııııınıını bu hükumtm »iyastind drin ve ehemmiyetli bir değiçiklik yapmaktadır.» degüdir. Yataklanmn somyasız oldoğundan sikâyet eden Behçet Sabit Bey ameliyat masasınm önünde durdu. Hani kendisine bayram hediyesi olarak büyücek bir otomobil oyuncagı alınıve ren çocuk yok mu, fapki onun gibi. Eksîği az olmıyan müessesede Behçet Sabit Beye yepyeni, kolayca kalkar mer, iğilir ve doğruhır bir ameliyat masası alıvermişler. O onunla müftehir. Nerede ise bağnna basacak. Bakın şöyle kalkıyor, bakın böyle iğiliyor diye bize her tarafını gösterdi. Teşrihî marazl lâboratuvan adeta bir müze. Hasta uzuvlannı orada şişelerde tabiî olarak muhafaza ediyorlar. Pek ziyade itinaya mazhar olduğu derhal görülen bu lâboratuvann bütün dünyanm emsali müesseseleri arasında zenght sayılacak bir hazne oldugunu söylediler. Ensaç şubesinin yalmz mikroskopIarını yenileştirmeğe ihtiyaç var. Profesör Kemal Cenao Beyin fiziyoloji lâboratuvarını göreîim dedik. Bu hocanın çok sevimli, çok muhterem bir zat oldugunu hemen hepiniz bflirsiniz. Hoca oradaymış. Aman efendim, aman, o ne ilim aşkı, o ne âlim adam. YUNUS NADİ {Mabadi 2 inci aahijede) 1 mayıs eğlenceli geçti l 1 Birkaç kişi amele arasında tahrikât yapmak istedilerse de yakalandılar Dahilî istikraz Rağbet Ankara'da memnuniyet uyandırdı Ankar 1 (Telefonla) Maliye Vekâleti istikrazı dahilî hesabı kat,isini henüz almamıştır. Bazı yerleTin gönderecskleri hesaplar beklanmektedir. Maamafih 4 milyon liralık istik razı dahilinin fazlası ile kapanmış olduğu muhakkaktır. Alâkadarlar: «Eğer başka taraftan yapılan talepleri tamamen nazan dikkate alsa idi 6 milyon lira temin etmek kshildi. Halka mümkün olduğu kadar fazla tahvil bırakmak için bankalann talepleri aynen tatmin olunamamıştır.» demektedirler. Henüz hesaplan alınmıyan yer ler müstesna olmak üzere 200,000 tahvilden 184,397 sinin satıldığı anlaşılmıştır. Dahilî istikraza gösterilen rağbet burada büyük bir memnuniyet uyandırmıstır. Profesör Hayrullah Beyin verdiği konferans ta büyük alâka fle dinlenildi: Bazı vaki aşılann bazı vak'alarda binnefis hastalık tevlit edebiidiğine ve hatta ölümle netice verdiğine aft müsahedeler. Profesör Fahrettin Kerim Bey buna kendisinden daha yaşh arkadaşım tevit eden kendi müsahedelerini Dâve etti. Bu suretle ortaya yepyeni bir mesele konulmus oluyordu. Şimdi büM» dunya \m veni vtaiye^in kap'an üzerinde tetkiklere girisecek demektir. % mayısı, eskl blr âdete tevflkan 1 Mayıs ötedenberi her tarafta amele bayramı olarak kabul edilmiş bulunduğu için, tstanbul zabıtası komünist tahrikâh ve propagandasını yapmak üzere bugünden istifade etmek istiyenlere karsı, her sene olduğu gibi, dün de sıkı tertibat almıshr. tarlarda geclrenlerden blr gnrnp ' On beş gün evvelindenberi şehrimi • zin muhtelif yerlerinde, bilhassa a n » • lenin mütekâsif bulunduğu mahallerd* isçileri ve haüa komünistliğe tahrik • • dici bazı beyannameler bulunmus, bu • nun üzerine zabıta tarafından tahkikat {Mabadi 2 inci sahifede)