13 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansiklopedisi uncu cüzü çıktı 29 Dokuzuncu sene: No. 3207 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusa: Istanbul, No 240 Telefon: Başmuharrlr: 22366. Tahrtr müdürü: 23236. Idare müduru: 22365. Matbaa. 20472 Perşembe 13 Nisan 933 Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kafüphaneyi bir arada evinize getireı •« faydalı eserdir. Her evde bir fane bulunmak lâzımdır. İktısat kabiliyetimizi gösterecek ve kendi işimizi kendimiz göreceğiz! Türk halkı yeni ve küçük dahilî istikraz ile büyük bir imtihana davet olunmuştur Ankara 12 (Başmuharririmizden) Hiç olmazsa altın kadar kıymetli olan Ergani bakır madenimizi işletecek şimendiferi kendi sermayemizle inşa etmek üzere müracaat olunan ve simdilik yalnız 4 milyonluk bir kısmının bir ay müddetle kaydi ilân edildiği dahilî istikraz yeni Türkiye'nin millî hayatında fevkalâde ehemmiyetli çok büyük bir adımdır. Bu adımın muvaffakiyetle atılması millet hayatımızda ebedî yarınlara ait teminatların en sonunu ve en sağlamını teşkil edecektir. İmparatorlu?un batırdığı memleketi izmihlâl uçurumundan kurtaran yeni millî idaremiz bize şimdiye kadar bin bir misal ile su hakikati öğretti: Kendi işimizi ancak kendimiz görebiliriz. Haricî sermayelerin Türkiye'de ehemmiyetle çalısmağa gelmeleri bile her şeyden evvel Türk milletinin kudret ve kabiliyetini göstermesine bağlıdır. Ecnebi sennayesi Türkye'ye ya müstemlekeci bir zihniyetle gelir yahut sağlam bir kazanç kanaatile. Cumhuriyet idaresi birinci sekli dünyanın zihninden sildi. tkinci şekle gelince bu da ancak Türk mü'etinin gösterecegi hayatî kudretle tahakkuk edebilir ve nihayet kendi işimizi kendimiz görmeğe muktedir olmak mecburiyetin deyiz. (Mabadi 2 ind sahifede) Dil anketi 29 numaralı liste T. D. T. Cemiyetinin lUtesi. Ankara 12 (A.A.) T. D. T. Cemiyetinden: Karsılıkları aranacak arapça ve farsça kelimelerin 29 numa ralı listesi sudur: 7 IHTIYAÇ • 1 ICABET 2 IHTIFAL 8 IHTIYAT 3 IHTIKÂR 9 ISPAT 4 IHTIMAL 10 ITHAM 5 IHTISAS (Ittiham) (Hls) ten ıı nriHAZ 6 IHTIVA Listede çıkan kelimelerden manaları birden fazla olanlann her manası için ayrı karsıhklar ileri sürülebilir. Karsılık gönderen zatların gön~ derdikleri karsılıklardan duyul muş ve isitilmis olmıyanları hangi kaynaklardan aldıklarını göster meleri rica olunur. Tüyler ürpertici iki cinayet İki genç ve güzel kız f eci şekilde öldürüldüler Vak'alardan biri dün akşam Köprü'de oldu, Anadolu Ajansının bir daktilosu tabanca ile katledildi Evvelki gün Beşiktaş'ta aşk yü • zünden feci bir cinayet oknuş, Hüseyin Efendj Uminde biri AH Efendmin km Kevser Hanum sokak ortasında bıçakla müteaddit yerlerinden yara lamak suretile öldürmüştür. Vak'a şoyle ol muştur: Koprü üsttinde öldürü, BeşHctas'ta Kü Zen Matmazel Suza^ çükodalar mahallesinde Ali Efendi isminde biri oturmaktadır. AE Efendinin Beîiktaata öldurttKcrser H. m karlen Kevser Hanım deşi Burhanettln Bf. Kevser ismtnde bir km vardır. Kev • ( Mabadi 6 tnct sahifede » Moskova'da Muhakeme başladı Ingiltere davayı asabiyet içînde takip ediyor Moskova 12 (A.A.) Tas «janstndan: Tahripçilerin davası, yüksek mahkemenin Urich yoldaşın riyaseti akmda aktetmis olduğu hususî bir celse ile baslanusur. Müddeiumumî Vychinski ile muavinleri Rogumski ve Toyunski iddia mevkünde buhmuyorlardı. tngiliz sefareti mümessilleri ile diger sefaretler mensubmi, Sovyet maiJbuaC mümessilleri ve yüzlerce ecnebi gaze • ted muhakeme salonunu doldurmua • lardı. Moskova 12 (A.A.) Ala Inpliz mübendismin muhakçmesi bugün öğle üzeri başlamiftır. Şimdi okunmakta olan Rham sebepleri su üç noktada toplan y maktadn*: 1 Sovyetler birligi sanayiinj temeHnden yıkmak ve devleti zâfa ugrat • mak maksadile fabrikalarda bir takms hasarlar yapmak, 2 Devletçe ve askeriikçe ehem • (Mabadi 3 uncü sahifede) Don Joze Mojika geldi Meksika'lı artist serefine Tokatlıyan'da bir çay verildi, tenorun geceld konseri parlak oldu Dünya buhranı Etrafında Düşünceler: II tkbsat 3e çok sda alikaa olduguna »öyliyegeldiğimiz maliyeciliğin bikün dünyaca maruf mütehaMularmdan M. Jozef Kayyo'ya göre dünya buhrantnm •ebebi fenlerde ve ssn'atlarda vukua gehniş olan fevkalâde terakkidir. Esk» den yüzlerce adamm gördügü işi şimdi üç beş adacnla gonneğe imkân hasıl oJmustur. tste kendüerine ihtiyaç kalmıyan msanlar İMIZ kalmıslardır. tşsiz ler para kazanmadıklan içm istira. ka biüvetini kaybetmislerdir. Bunun nett» cen olarak istihsali istfhlâk etmek kn • kâm asaldJcça azahmşbr. Buhranın menseini burada görmek, onun ballo lunamıyacağmı soylemekle müaavidir. Çiinkii her ne pahasma olursa oimm beşerm vâsd olduğu her hangi bir teraldd adnnmdan ricat etmesine mtimal ta • aavvur olunan»*. tnsanlara daha fazla saadet temin etmek lâzım gelen terakkinin felâket membaı olmuş olabflece ğini düşünmek ddden abestir. Bana mukabil malî ve ikhaadî âle ırrin iyflikleri de, fenaltklan da gene malî ve îktnadî olacagmı göz önüne almak, meselenm mütaleasmda en doğra yoldan yürümeğe başlamak demek olacağma şüphe yoktur. Misah Son Amerikan buhranı. Bu buhranm dîğer büyük buhrandan bir cuz oklujrunu ifadede hata ohnatnakla beraber yakmdan ya pdan dddî b r tetkik »on Amerikan buhranmm bankacıhk tekniği Rübarîle Amerikan malî mueneselerinBi yanhş bir eereyan içmde bu'tmmalarmdan ileri gehnis olduğunu g&stermeğe kifayet edebümektedir. Ni*ektm yeni Cumhor Reisi Mıster Rozvek hükâmeti meseley! bu mahdut zavVfesmden yakalamdk suretile onu hafletmek yoluna dökülmüs» tör. Bu hukâmetin kanaati bu mesele nm bu suretle haüolunaeağı ve hatta simdiden hal büe ohmmas •ayılabüe • cegi roerkezindedir. Eğer bu mesele yalms bu noktei nazardan yakaJanarak haJIedibnemis olsaydı dünya buhranı nm daha zfvade fenalasması içm ortaya raöh'm bir âmil daha kahlmts ola • caku, Demek ki dünya buhranmı hal • lefanek icm bir kere her mem'eket kendi dahitinde kendisince yapılabilecek gayret ve hrmmetlerm azamistni sar • fetmeKdir. Her tarafta millî paralar sal&h içmde olmalı, miUî bütçeler herkese itimat veren bir düzgünlük arzeyle melidir. Bununla beraber dünva buhranı munferiden memleketlerm kendi bas • larma afanu olacaklan tedbblerle hallolunamaz. BeynelmileJ mübadele isTeri normal şekülere irca edilmedlcçe bu buhranı duzekmek imkânsızdir. Onun içmdir ki gîtAçe büvüven bir ehem miyetle beynebnjlel bir iktısat konfe • ran« toDİamafa çalısıhyor ve buna en büyük kıymeti de Amerika atfediyor. Beynelmüel Srtısadiyabn, yahut iktısadm beynelmifel mahiyet ve ehemmiyetinin en ziyade Amerika'da takdir edildifh'ne hnkmolunabilir. Eğer beynebnilel mübadefe »leri fceynelmıiel hakikî bir tesanütle hallolunamaTsa buhraran eksümek şovle dur» sun gittikçe artan daha had fekillere YUNUSNADt (Mabadi i inct sahifede) Esnaf Bankası ne halde ? Diin Şehir Meclisinde şiddetli münakaşalar oldu ve vaziyetin tetkiki içîn bir komîsyon seçildi Iatanbul Şehir Meclisi dün birinci reis vekili Sadettin Ferit Beyin nya,setinde toplandı ve bu içtimada çok hararetli münakaşalar eereyan etti. Ruznamenin ilk ve en mühim madmesi, Etnaf Bankası meselesî idi. Bundan evvelki içtimaa ait zabıt okumıp kabul edildikten sonra Bele dîye reis muavini Nuri Bey söz al*mk b&nkanın vaziyeti hakkında sunlan söyledi: < Esnaf Bankası, dokuz sene evvel 100,000 lira sermaye ile tesekkül etmis ve ozaman Belediye bankadan 10,000 lirahk hisse senedi alarak aermayeye istirak etmişti. Eski belediye amele sandığında sahipsiz kalan 70,000 lira da, üeride amelenin terfihi için sarfedilmek üzere mukabilmde hisse senetleri ali" narak bankaya verilmistir. Belediye, idarei hususiye ile bîrlestirîlmeden evvel tenmiye maksadile Esaaf Bankasına mevduat olarak daha 100,000 lira yahrmıştır. Bankanın alacağına yakın miktarda borcu vardır. Mat lubatının tahsili, buhran dolayısile mümkün olmamıştır. Bunlann tahsil kabiliyetini pek kuvvetli görmüyo ruz. Banka iyi bir vaziyette değildir. Fakat infisahı değil, inkisafı lâzım dır. Bunun için Beiediyeye bazı mii ArÜJrt Majfl» Tokatlıyan'da Evvelce yazdığımtz veçhue Amerikab tenor ve sinema arosti Don Joze Mo • jüca dün sabah şehrimize gekniş, sinema âlemile alâkadar bazı zevatla bir takım merakhlar tarafından karşılan nnştır. San'atkâr doğruca Tckathyan oteune gkmiş, akşama kadar »tirahat ettikten sonra saat beşte Tokatlıyan salonlannda Foks sinema şirketmin tstanbul mümessilliği tarafından serefine verilen çay ziyafetinde hazu* bulunmuş tur. Çaya davetli olarak bulunan sine • macılık âlemine mensup zevatla, mat buat erkânından maada bazı merakh beyler, hanunlar, madamlar, matma • zeller de gelmişti. San'atkânn etrafını çeviren merakh kütlesi gazetecilerin bile yanına yaklaşmasma mâni olacak bir şekilde hayatma, san'atına, fiKmlerine dair mütemadi suaüerle kendisini iş • gal ediyorlar, rahat bir çay içmesine imkân bırakmıyorlardı. Maamafih Don Joze bu vaziyetten müşteki değil, bilâkis memnun görünüyordu. Hemen herkesin sualine cevap vermeğe çahşıyor. Meselâ birine Mek sika'da doğduğunu, aslen Ispanyol olduğunu, otuz bir yaşında bulunduğu • mı söylerken, Türkiye ve İstanbul hakkmdaki ihtisasatuu öğrenmek istiyen diğer birine «çok güzel memleketmiz var şöyle henüz uzaktan bir kaç köşesini seyredebfldiğim Istanbul'unuzu bura da bulunduğum müddetçe doya doya perestlıkftrlan ar&smdm İzmir'liler Bankanm •azlyetlni v« bn hal« getiıilmesinl acı acı tenMt ed«n Cerdet Kerim Bey racaatler vardır. Bunlan yapanlar ticaret âleminde iyi tanınmış ve sayanı itimat zevattır. Kendilerile yapılan müzakereler ümit verici bir safhadadır. Bu zevat, Belediyeden sadece manevî müzaheret temin edilmek, bankanın simdiki sekli, idare (Mabadi 6 mcı sahifede) İsmet Paşa Hz. nir ^»r heykelini dikiyorlar Basvekil tsmet Paşa Hazretlermin bir heykeü dikilecektir. tsmet Ps. meydanmm ortasma di kilecek olan heykelm insası islerile meşgul olmak üzere bir komisyon teskil edilmiştir. tsmet Paşa Hz. tzmir'de doğmuslardır. Basvekilimizin doğdugu ev bulunmustur. Mekke yokuşunda buhman bu ervin kapm üzerine Belediye mermer üzerine yazıh bir kkabe koyacaknr. Kitabe hazırlanınaktadır. Bunda su cüm le ve tarih yazılacaktır: (tsmet Paşa bu evde dogmustur. Eylul 1884). Roma'daki mülâkatlar Sırp gazeteleri «Fransa'dan yardım gören Avusturya onun aleyhinde çalışıyor» diyorlar Roma 12 (A.A.) Düçe, dün öğleden sonra M. Goering'i kabul etmiş • tir. Hariciye müstesan M. Suvitch, mumaileyh serefine bir ziyafet vermiştir. Bu esnada M. Von Papen ile refikan beraberlerinde Baron Bell olduğu hal de Trvoli ve Palestrina'da bir gezind yapmıslardır. Aksam M. Von Papen ve Goering Alman sefarethanesinde Düçe serefine bir ziyafet vermislerdir. Roma 12 (A.A.) M. Musofini, saat 10 da Avusturya Başvekili M Dollfuss'ü kabul etmistir. Berlb 12 (A.A.) Merkez MUM reisi M. Kass'in halihaznda Roma'da bulunduğu ve M. Von Papen ile M. Goering'in orada bulunmaa dolayısile bu ziyaretin ehemmiyetli bir hâdise oldu ğv söylenmektedir. Belgrat 12 (A.A.) Avusturya Başvekili M. Dollfus'ün Roma şeyahati hakkmdaki mütalealarmı yazan Pravada diyor ki: «Bu şeyahati muhik göstermek için fleri sürülen sebeplere rağmen Avusturya Basvekilinin Roma'yı ziyaretinin M. Von Papen ile M. Goering'm orada bulunmalan zamanma tesadüf etmekte olduînı göze çarpmaktadır. Bu tesadüf, Avusturya'nm bir taraftan Fransa'dan malî yardım pöriirken di^er taraftan onun aleyhine çalısmakta olduğunu göstermektedir.» mnharrirlıniz Mekkl Salt Beyle beraber ve bir parça tegaonı ederken gezmek tstiyorum» cümlesmi yeuyüri yordu. Don Joze Mojika hususî hannde fi • limlerindekinden daha zayıf, fakat d » ha uzun boylu görünmektedir. Hele bazı kordelâlannda gösterdigi aia binnM ve diğer spor sahalanndaki maharet lerini düşününce insan kendi kendine şöyle düşünüyor: Bütün bunlan bu aarin çocuk (Mabadi 3 üncü sahifede) 933 Fransız güzeli İki yüzlü kız */,,,/., V m Alman nazın Ooerlng Pravada netice olarak M. Dollfus'ün Avusturya istiklâlinin muhafazası için evvelâ Milletler Cemiyetine, Fransa'ya, tngiltere'ye ve küçük kflâfa müıpcaat etmesi lâzım geleceğini yazmaktadır. Melle. Bertin Lec/uten Paris't Fransa Güzellik Kraliçesi müsabakasına giren elli nacnzet arasında ve Cmoedia gazetesi idarehanesinde yapılan intihapta birincili gi Matmazel Bertin Lequien'm kazandığını yazmıştık. Kraliçe Madrit'te Avrupa güzellik kraliçesi intihabına ve Amerika'da yapılacak cihan güzellik kraliçesi intihabına dahil olacaktır. M. Musolini'mn beyanatı ve Sırp gazeteleri Belgrat 12 (A.A.) Avala ajansı bildiriyor: Novosti gazetesi, M. MusoiMabadi 3 üncu sahifede) Belçika'da cephe gerisinde birj Alman hastanesinde hastabakı cılık ve ayni zamanda Ingiliz'ler hesabına casusluk eden genç kızın maceralarını bugün 2 inci sahifemizde neşre başhyoruz. Son derece merakh ve heyecanh, ayni zamanda hakikî olan bu maceraların kahramanı Al man'lar, îngiliz'ler, Fransız'lar ve Belçika'lılar tarafından ni şanlarla taltif edilmiştir. Bastı ğımız resim, Marta'nm harpten sonra aldığı tngiliz harp ma dalyasının beratı üzerindeki fotoğrafifidir.
