24 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Camhartyeİ 24 Mart 1933 Cenevre'de yeni bir fırtına Dil isi İki düşünceden hangisi? Ganlak dasünceler: Konuşma düi ile yazma dflmin yüzIerce yıl ayn bulumısu millî harsın enginlesmesine engel oldu. Bu engeli yok etmek millî bir borçtu. Lâkin ne yapılacakb ve yapılmalıydı? Yan dili konusma dili haline getirilebilir miydi? Yahut konuşma dili yazı dili yapılabilhr miydi? Bu, asağı yukan otuz yıllık bir tasadır. tçin için yaşıyan, bazan da ateşini dışan veren bir kaygıdır. Dil ikiliğini çirkin görenler, mutlaka bir şey yapılmasmı istiyorlardı. Gene bunlar, yazı dili denilen saray agzmm konuşma dili olamıyacağını da anlryorlardı. Fakat düzgün bir yol bulamıyorlardı. Hatta iki ayn kümeye aynbnışlardı. Bu iki kümeden biri kendilerine «tasfiyeci temizleyici» adını veriyorlardı, bir kelimenin Türk olabilmesi için mutlaka Tiirk kökünden gelmiş olması lâzım geleceğini söylüyorlardı. Tiirk'çüler denilen öbür küme daha düşünceli davranıyordu, osmanhcayı hiç yokmuş gibi bir tarafa bırakarak halk edebiyatma temel!ik yapan Türk dilini millî dil yapmak istiyorlardı. Bunlar, tstanbul ağzını örnek tutmayı da doğru buluyorlardı. «Temizleyici» lerm düşünceleri, dilekleri bugünün söz derleyicilerme daha hoş göriinmüş gibidir. Derlenen sözIerde oyle bir sezinti uyandıracak kelimeler görülüyor. Bu sebeple ilkin te mizleyicüenfi neler duşündüklerini gözden geçirmeKyiz. Gelecek düsüncemizin özü budur. Yumurta nakliyatı Lik maçları Bugünkü maç Galatasaray'ın mevkiini tayin edecek Taksim stadyomunda ve Fener bahçe stadında bugün lik maçlanna devam edilecektir. Taksim stadyo munda Beykoz Beşiktaş, Fenerbahçe stadında da Galatasaray Süleymaniye takımlan kaşılaşacaktır. Beykoz'luların lik maçlarmın iUc devresinde gösterdikleri şayanı takdir bir mevcudiyet iyi bir tesir bı rakmıştı ve ilk devrede Beşiktaş'a 10 mağlup olmuştu. Bugünkü mü ~ sabakada ise Beykoz'luların daha iyi bir netice almak için mümkün ol dugu kadar düzgün ve canlı oynamalanna mtîzar edilebilir. Galatasaray Siileymaniye ma çına gelince: Galatasaray'ın bugün nasıl bir takımla sahaya çıkacaği mechuldür. Bu itibaria netice hak kında kat'î bir sey söylenemez. Lik maçlarının ilk devresinde Galatasaray, Süieymaniye'ye mağlup olmuştu. Süleymaniye takunı, geçenlerde tstanbulspor'a karsı oynadığı güzel bir oyunla umumî bjr takdir kazanmıştı. Fakat Galatasaray bugün bu takımın karsısmda geçen hafta Beşiktaş'a karşı ilk devrede oynadığı oyunu biraz daha müsbet bîr tarzda gösterebilir, bilhassa muhackn hattına gol yapabilecek uzuvier alırsa oyunu kazanabilir. tstanbulspor'dan Galatasaray'a geçen Tevfiğ'in niza* mî müddeti tamam olduğundan bugünkü maça iştirak edecektir. Bu suretle Galatasaray müdafaası hayli kuvvet kazanmış demektir. Bu mü" sabaka, Galatasaray'ın vaziyetmi tayin edeceği için çok enteresandır. Bugün Taksim stadyomunda ikinci kümeye mensup Altınordu Kasımpaşa, Fener stadında da Eyüp ~ Hilâl takımlan karşılaşacaktır. Büyük devletler birliği suya mı düşecek? (Birinci sahıfeden mabaıtt ta devletler arasmda oldukça kuvvetli bir heyecan uyandırmıjrır. Lehistan miimessillerinin bugünden memnuniyetMzliğini gösterecegi söylenmektedir. M. Titulesco da bu hususta mütaleaasını açıkça söyliyecek ve hatta kuçük itilâfm Musolini plânı hakkındaki nok • tai nazannı izah etmek üzere Pariı'e gidecektir. Fransa konferansın tehirini isteme mistir ve «temiyecektir. Şayet tehir teklifi kabul edilecek olorsa Fransa, bu tehir müddetinm şimdiden tah't: edil mesini ve teknik komitelerin mesaile rine devam eylemesi için müdahelede bulunacaktn. lesi karsuaida bulunduracak olan anî bir taarruza mukavemet edemez.» Ispanya'ya yumurta ihracatımız tehlikede Memleketimizin ihraç ettiği yumur murtalan diğer eşya gibi ecnebi vapurları nakletmektedir. Bu nakliyatı yapan vapur kumpanyalan ahiren iki grupa aynlmışlardır. 1 Pake, Loit ve Ceneveze kumpanyalan grupu; 2 Ellerman ve Dabkoviç vapurlan grupu. 1 inci grupun Samsun ve tstanbuldan ttalya ve Ispanya lhnanlarma her hafta muntazam postaları var. Vapurlan diğerinden daha muntazam ve seri. Nakliyatta eşyaya daha fazla itina ediyorlar. Bu grup tspanya Hmanlan için yüklenen her sandık yumurta için 360 kuruş navhm alıyor ve 50 kuruşu buradaki tüccara prim olarak iade ediyor. tkinci grupun vapurlan seri değfl ve intizamsızdır. Mallar ekseriya avarya oluyor. Bu grup bazan her hangi bir sebeple tam mevsim ortasmda seferlerini tatil ediyor .Bu grup ta beher sandık başına yumurtayı İspanya liman larma 360 kurusa nakletmekte, fakat buradaki ihracatçıya hiç bir prim vermemektedir. Haber almdığma göre ba grup tspanya'da ithalâtçılarla anlaş mış; bu ithalâtçılar buradaki yumurta ihracatçılanna mallan behemehal ikind grupun vapurlarile göndermelerini, aksi takdirde almıyacaklarmı biidir • mişler, 2 inci grup lspanya'daki itha lâtçılara beher sandıkta 90 kuruş prim vermeği vadetmiştir. tstanbul ve Samsun tacirlerinin çoğu birinci grupa bir, hatta 3ri mevsim için baglanmış vaziyette bulunuyorlar. Bazı tacirlerce yumurtalanmn: tspanya'da derhal müşteri bulmakta olduğu bu kombinezonlarm ihracafamıza tesir etmiyeceği söleniyordu. Halbuki 11 marttanberi Almanya yumurta üzerine sandıkta 35 Iira gibi pek ağır bir gümrük koyduğundan Belçika, Lehistan, Bulgaristan ilâh gibi bir çok yumurta Bıracatçuı memleketler Akdeniz havzasında yumurtalar için yegâne serbest pazar olarak kalan tspanya'ya üşüşmüşlerdir. Binaenaleyh yumurtalanmızın derhal müşteri bulacağına dair 1015 gün evvel serdedilen îddia ' bugün zayıf bir ihtimal haline girmiştir. Bu sebepten alâkadar me hafil büyük bir kararsızhk ve tereddut içinde bulunmaktadır. thracatçı tüccarlar keyfiyeti ehemmiyetle alâkadar makajnlara bildirerek bu müşkül variyetin halli için teşebbâsata girişmislerdir. ^..^^ W!. Bu akşamki program Tercih ediniz: ^ BÜKRE? : 21,05 9 uncu senfoni (Mahler). BEBLtN : 22,20 Piyano (Brahms). VİYANA : 22,05 Senfonik konser. BUDAPEŞTE i 18,05 Operetlerden parçalar. Roma malâkatlan ve harpler Belgrat 23 (A.A.) Zagrep'te çıkan Novosti gazetesi Roma'da tasarlanan proje hakkmdaki bir yazuında diyor ki: « Sulhu yeni temeller üstüne kurmağa yanyacak her şeyi ve ba meyan da Makdonâld Musolini projesini sevinçle karşılamak lâznn gelir. Yalnız bu prooede fleri sürülen tedbirlerin sulhu sağlamlafhrmağa, Avrupa'da hükiim süren endişeleri yatıstırmağa ve silâhlan azaltma neticesinde uzlaşmağa imkân verip vermiyeceği merakla araştınhnaga deeer b» şeydir.» Bu gazete Roma'da konusulan pro jenin siyasî safhasını da RÖZ önüne a • larak şu mütalealan yürütmüştür: « Avrupa hakkmda bir direktuar viicude jretirilmesi Fr»n«a'yı asağı bir mevkie düşürebüir. Sulhun yeni temel. Ier üstüne kurulması lehindeki hare kete şimdiye kadar önayak olan Almanya ile Maearistan'dan başka bir şeyi düşünmiyen İtalya'nın isteği de budur. Bu suretle muahedelerin t a dili le hindeki ısrarh dilekler karsısmda Avrupa'daki sulh dostlannm hepıinin baş iğmesi gerekleşecek ve Avrnpa'nm ahalisi Silâv olan kumı yeni nizama göre bir müstemlekeler tahası halini alacaktır.» s J İSTANBUL : 18 saz: (Kemal Niyazl Bey ve arkadaşlan) . 19 radyo orkestrası 20 saz: (Belkjs H.) 20,30 saz: (Hammlar saz heyetl)21,30 orkestra devam ediyor . sonra: A jans, Borsa habeıleri, saat ayan. ANKARA : 12,30 Ankarapalas orkestrası (13,30 a kadar) 15 Riyaseticumhur orkestrası tarafından senfonik konser 18 alaturka musiki 18,40 Ekrem Zeki Beyin keman konserl 19,10 tekrar alaturka musiki • 19,40 fransızca ders . 20,10 havadlsler. BERLİN: 17,35 orkestra konserl . 18,35 konfe rans . 18,55 musiki bahsi 19,45 konferans 20,15 musahabe . 21,05 orkestra konseri • 22,05 musahabe . 22,20 piyano: Concerto en si bemol (Brahms) 23,05 havadlsler ve dans havalan. VİYANA : 17,50 Avusturya bestekarlannın eserlerinden konser 19,05 Dstısadî musahabe 19,20 spor musahabesl . 20, konferana 20,25 havadlsler 20,35 Lâylpzigten: (orkestra konserl) . 22,05 senfonik konser 23,15 Havadlsler 23,40 Dans musiMaL BÜKREŞ : 18,05 Radyo orkestrası 21,05 «»'«nHr konser: (Mahler, Schubert). BUDAPEŞTE : 18,05 operet parçalan 20,35 Opera birosundakl temsilin nakll Müteakıbenj' Teslgan orkestrası. VARŞOVA Î 18,05 Kaflf musiki parçalan 19,30 dan. slng 21,20 senfonik konser . İstirahat te; tefrika ve havadlsler Droeramuı so. nunda: Dansing. ROMA : 20..25 havadlsler ve plâklar . 21,50 muhtelLf konser 22,05 komedi. 22,25 konser • 23.05 konser devam ediyor. Bugün roatime saat 15,30 AKŞAM saat 21.30 da Fransaflartn fikîrleri Paris 23 A (.A.) Pariı gazetele rinin ttalyan Fransız İngiliz müza kere ve mükâlemeleri hakkmdaki umu mî intibaına tercüman olan Temps ga zetesi diyor ki: « Beynelmilel vaziyeti aydınlat • mak ve itimadı yenîden canlandırmak için bir şeyler yapmak lâzım geldiğini kabulde herkes müttefiktir. Dort devletin mütemadî surette aralannda mü şavere ve müzakerelerde bulunmalan sisteminm ne gibi serait altmda tensîk edilebileceğini hesaba katmak pek ta biidir. Fakat, bu teşriki tnesainin n$ gibi hailer içinde ve jartlar alhnda yapıla cağı hususu ile de uğraşmak lâzımdır. Bu da blç olmazsa bazı esaslı mes'eleier hakkmda bir prensip itilâfı vüco de getirilmesmi istilzam eder. M. MtMolmTnm formülü 3e M. Mak donald'm tuâhlan bnakmağa dair o lan plâtıı arasuıdaki sahih münasebat nedir ve muahedelerin yeniden tetkikî mevzuu bahsolduğu zaman bu hususun . münhasıran Milletler Cemiyeti misa kmm on dokuzuncu maddesine tevfi kan tetkic ve muzakere edileceği hususunda mutabik kalııunif nudır?. Düşüniilen çalifma birliğinin movaf • fakiyetle neticelenmesi için bu husus lar hakkmda mutlak bir yakın hasıl olmalıdır. Zira dört devletin hatta Mflletler Cemiy«tUk*dro»u içinde çalışma birligi yaDmaları, hiç bir zaman ne iyi niyet sahibi milletlerfn «flâhlartnı tahdk etmeîerine, ne Avrupa'da sulhu tehdit eden kendisi olduğu halde enmu selâmetini temin etmek bahanesile tek rar silâhlanmak istiyen Almanya'nın bu arzusuna ve ne de Avrupa'yı muahe deleri yeniden ve bilfiil tetkiki mes'e ttalya ile Fransa'ritn banşman için... Londra 23 (A.A.) Reuter A jansı M. Musolini plânmm kabul edil • mesinin, Avrupa'nın simdiki vazivetine bir çare bulunması hususunda M. Musolini için büyük bir muvaffakiyet «a yıldığım bildirmektedir. İtalya'nın Avrupa'daki kuvvet ve nüfuzu btr kat daha artmıştır. Eğer, Fransa, tngiliz Italyan projesini kabul edecek olursa Italya ile Fransa arasındaki fikir aynlıklan ortadan kalkmış ve sulh ta sağlamlaftınhnıs olacaktnr. Araytflar azerinde daruş: «Gabi» kelimesini, bir çok okuyu • culanmız «duygusuz» diye türkçeye çevirmişlerdir. Halbuki cgabi» nin diümizde dönüp dolaşan çok sağlam bir karşıhğı vardır: Kahn kafalı!... Ahmakla Gabi arasmda arapça • da fark vardnr. Bu fark, bi zîm düimizde de görülür. Ahmağa «bön» ve «ahk» deriz, gabiyi de kalm kafalı diye ananz. Duygusuz, her iki kelime için karşüık olamaz. Yeni karşılıklar Dil encümeninin listeSerindeki kelimelere bulunan öz türkçe karşıhklan neşre devam ediyoruz: Cumhuriyet futbol liki Genç takımlar arasmda tertip ettiğimiz lik maçlanna da Fenerbahoe'nin küçük sahasında devam edilecektir. Bugün Kasinrpaşa Beşikr tas, Fenerbahçe Süleymaniye ta kunlan karşılaşacaklardır. Yunanisian ve Makedonya plânı Atina 23 (A.A.) Yımanitfan, teferrüata dair baz> ib,tirazî . kavitlerl* M. Makdonald'ın »ilâMan bırakmağa muteallik olan projesini prensip itiba • rile kabul etmistir. Lirie: 4 ÇARE: Buluşturma, ÇEHBE: Ytlz, DAFIA: Uzaklaştırma, DAĞDACA: Karışık. lık, DÂHİ: İyi diişünen, eşsiz adam, DAİRE: çevrllnüş, DEBDEBE: Boş yere gösteriş, DEHŞET: Korku salan, korfcu düşüren. Besni Maarif memuru M. Hallt Şehir Tiyatrosu Darülbedayi temsilieri tstanbul Beled'resi IIIİH llltll Cem tefrikamız Cem tefrikamız yazmm çoklugun • dan konulamamıştır. DUn akşamdanberi mm Vapurlar nömOrlerini nlçin Pire'den alırlar? Son senelerde, limanımızdan geçen ecnebi vapurlannm kömürü Pire limanmdan almayı tercih ettikleri görüldüğünden, Ticaret Oda«ı bunun sebeplerini araştırmakta idi. Bu tetkikat esnasında mütaleası a " lınan alâkadarlardan biri, Liman tnhisar tarifesinin yüksekliğini ileri sürmüş ve bu yükseklik kaldınlmadıkça «ecnebi vapurlan kömürlerini tstanbul'dan alılrar mı, almazlar mı> şeklinde bir meselenin bile mevzuu bahsolamıyacağını ilâve etmiştir. Bir şirket te: «Biz verebiliriz ama bizden almazlar; çünkü Pire'deki liman ücretleri bizim ücretlerin yansıdır» demişth*. AYNAROZ KAOISI Yazan: Musahip Zade Celâl Bey 6 perde tarihî Komedi. Li$te: 7 GADÎR: Ziyan, yazüc, GAFLET: Dalgmlık, GAİLE: Üzüntü, sıkıntı, GALEBE: Çokluk, üstgelme, GANİMKT: Doyum . luk, savaş emeği, GAREZ: İçacısı, kin, GARİP: Kimsesiz, Dışarlı, GAVAMIZ: Dönemeçler, GAYBUBET: Yokluk, yitlrlm, GAYE: BJtlm, OIDA: Besi, GINA: Zenglnllk, dcygunluk, GİRDAP: Su dönümü, su çevr^l, GURUR: Kurum, böburlenme, GÜNAH: Kötülük. RÎSİNEMADA kuliibü başlamış olduğu 8İR ils ihai^ âdilerek asrî bir şekil alabilmesi için P5LIKTR5BÖINIİ yeni stadm DANS CİNNETi fransızca sözlü füminde Rekor programı olan Sinemada haydutiuk hayatinı musavver 29 mart çarşamba Akşatnından itibaren 0 P E R A ' da FARREL ve JOAN BENNETT tarafından temsil edilmiş ve Kaliforniya ormanlannda cereyan eden cazip bir ehemmiyeti hniz CHARLKS JOAN CRAWFORD ve CLARK CABLE parlak muvaffakiyet kîizanınakta ve sahnede: Varyete uomaralyn. LES TH SEO bronz adamlar ve PİRONKO canbaz trupu alkışianmaktadır. Hamiş: Bugün. cumartesi ve pazar 16,30 matineierinde ve her aRşam varyett programı vardır. Otomobil, Radyo, motosiklet, oda takımlarile möteaddit Avrupa seyahatlerınden başka 3 O 0 0 kıymetli mflkâfat Satıj merkezi : Bahçekapı'da Zeki Rıza Millî spor ma BEHER BiLET 50 KURUŞTUR EŞYA PiYAMGDSU TE^TiP ETM Litte: 8 HABER: Ses, HADISE: Olmuş, fellrik, HAFIZA: Saklayış, saklak, HÂKİM: Buyurukçu, HÂKİMİYET: Buyurum, HAL: Bulunuş, şimdi, HALİS: Öz, HÂRİKA: Yırtım, bozum, HASILAT: Olgular, HAS. SAS: Duygulu, HATIR: Gönül, HATIRA: Anun. anık. Manlsa: Hekim Hakkı Şukrü *** HABER: Sahk, HAKİM: Yargıcı, HAL: Oluş, bulunuç, gidlş, HALİS: Katıksız, temiz, HASILAT: Kazanç, HASSAS: Çok ve çabuk duyan, HATIR: Gönül, saygı. Zuhtü MEÇHUL ADAM gösterilecektir Cumanızı hoş geçirraek içın 6İTTA ALPAR tarafından temsîl edilen OPERA SiNEMASINDA Hareket ve maceralarla dolu, kuvvetli ve hissî KADIN SEVERSE Filminin son 2 gönödör ETUAL SiNEMASINDA Bugün Bütün îstanbul balkı SARIŞIN KIZLAR TiCARETi Oynıyanlar MUAZZEZ Litte: 11 LAKAP: Ad, san, an, anılıs, LÂKİN: Ancak, yalnız, şu kadar ki, LÂMİSE: Dokunma duygusu, LÂNET: Kötüleme, yere geçirme, LÂFZİ: Sözde, söyleyişe göre, LÂÜBALİ: Saygısız, senli, benli, arka daşça, LÂZIM: Ayırmasız, aynlmıyan, gerek, LEH: O, ona, ondan yana, iyillk, LEHÇE: DU, söyleyiş, konuşma, LÂTA. FET: YüreUik, sevimlllik, LEVHA: Çerçevell kâğıt yassı sayfa, LEYLÎ: Geceye lli§ken, yatı, LİYAKAT: Yararlık, yaraşıklık, LÛGAT: Söz, söz belleticfcd. Filomalı Nâzım LÂKAP: San, soy adı, LÂKİN: Fakat, ancak, şu kadar varki, LÂMİSE: Dokun. ma sezişi, değme duygusu, LÂNET: Fenalık dileme, LÂFZÎ: Sözce, sözde, LÂÜBALİ: Yılışkan, sayğısız, LÂZIM: Gerek, yarar, yaralı, LEH: Onun için, ondan yana, yaranna, LEHÇE: Dil, konuşuk, LÂTAFET: Güzellik, LEVHA: çerçevelenmiş yazı, LEYLÎ: Geceli, LİYAKAT: Yakışık, değerlilik, LÛGAT: Söz dermesi. Derviş Emin filmini gidip görünüz. Nefis musikisi ve gayet mükemmel H^| şarkılan vardır. m 1932 WALLACE BEERY l i t JACKIE COOPEH 1933 cihan filim müsabakasında büyük mükâfatlar kazanmış GLORYA Sinemasında Ş AM Pi Y 0 N (Bir yavrunun çektikleri) filiminde muzafferane muvaffakiyetler kazanmaktadırlar Bugün çok güzel bir filim görmek BRİ6İTTE HELMALBERT PREJEAN Tarafından temsil ebilen M CJLHİV p ¥ p T^ k ş c ka ! oaalr sinemasına M AVi "RODE Bugün M i L L f Sinemada İKİ SÖZLÜ FİLİM 6E0R6E ALEXANDER • MA6DA SCHNEİDER LEE PARRY ve HERMANN THIMI6 Tarafından bir snreti fevkalâdede temsil edilen ARTİSTiK'te TUNA HELM BRİ6İTTE ıMümessiUeri ARSEN LiONEL Baş BAL AYI Fransızca sözlü ijarkılı zen£in sahnelcrele dola büvü< filim. ve Budapeşte'nin BARRYMORE ve rollerde: LUPEN (MÖSYÖ, MADAM ve BiBi) Filminin Almanca kopyesi Litte: 12 MACERA: Baştan geçenler, MADEMKİ Çünkü, MADDE: Maya, öz, iş, yasa kesimi MADDÎ: (Varlıgı, bes duygu ile anlaşılan yapılı, gövdeli, MAHİYET: Öz, belir, MÂNI: Engel olan, bıraknuyan, MÂNİA: Engel, gergi, MEHAZ: Kaynak, alınan yer, MEMUR: Yasa kulu, toplunun işçiai, MEMURIYET: Yasa kulluk, MÜBALÂftA: Büyütme, MÜBAREK: Ugurlu. Derviş Emln Bu hlım fransızca olarak sinemacılik Çıgan orkestrası aleminde en büyük iki san'atkâr kardeş iştirakile büyük şah<;ser filim. tarafından temsil edilmiş muazzam film Matineler 12 2,30 4,30 6,30 suvare 9,30 SANOOR,, JOHN BARRYMORE ^ İKİ m MES'UT KA L P m Filmini görmek istiyecektir. llâveten : FüX JURNAL m Söğüt Tayyare Şubesinden:' Kazamızin nisan 1933 sonuna kadar kurban, deri, boynuz, bar sakları müzayede usulile satılacağından taliplerin yüzde yedi buçuk pey akçesile ve müzayede neticesinde bedeli tamamen tediye edilmek üzere yevmi mezkurdan evvel müracaatleri. Tarafından temsil edilen B R İÇİMİZDEN BiRiSi i G i T T E Ba M A J i K ' t e «n 9 H E L llâveten: Radyo dün.ya havadisi. Bugün saat I I de' tenzilâtlı matine