24 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisi mci cüzü çıktı 28 Dokuzuncu sene: No. 3190 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOÛLU Telgral ve mektnp adresl: Cumhnriyet tstanbul Posta kutusu: lsUmbul, No 346 Telelon: Başmuharrir: 22368. Tahrir m&dftrü: 23236, Idare müdüru: 22365. Matbaa: 20473 Yurtdaş Kurban Bty ramı için alı eagın naHar hep yerli olmalı. Cuma 24 Mart 933 rrrrr •" " Milletler Cemigetine indirilen yeni darbe tngiltere Basveküi M. Makdonald'ın silâhlan azaltma cemiyetnri batıp gitmekten kurtarmak için ahiren Cenevre'ye koşması ve oradan diğer bazı tesebbüslere daha girismesi ortaya yeni bir vaziyet daha çıkardı: Dört büyük devletin Avrupa işlerind e hâkim bir nevi hakem tavnnı takinmalan ihtknali. Avrupa islerini biraz bilenlere gore bu teşebbüsün dahi bir nevi hayal olduğuna hükmetmemek mümkün değildir. Başta tngiltere'nin Avrupa karesinde zuhur edecek mes'elelere kanşmaktan mümjcün olduğu kadar sakınan bir siyaset güttüğü malumdur. Herkesin bildiği bu hakikate nazaran Makdonald tesebbüsünü derin surette köklü bh* tesebbüs saymamak tabiidir. Makdonald tehlikelerle dolu görü nen bir vaziyete karsı vakit kazandırıa acele bir tedbir bulmak telâ şma tutulmuştur, ve eğer onun teşebbüsü f ikhleri işgal ederek nerede ise patlak verecek gibi görünen tehlikeyi bertaraf ederse tngiltere derhal adasma çekilerek çubuğunu yakacak ve keyfine bakacaktır. Acele tehlike nerededir? Hemen hemen Ingiltere'den başka her yerde. 78 hararet derecesmde kaynıyan bir kazan halindeki Almanya nerede ise Avrupa'mn göbeğinden patlak vereceğe benziyor. Niçin?.. Bu suale cevap vermek, bütün Umumî Harple onun sulhlanm tahlil etmek demektir. O halde ezcümle haksız mua hedeler veya muahedelerin haksız taraflarile mesgul olmak icap eder. Buna mütenazir olarak Küçük ttilâf ile Fransa'nın ittifakı yetmiyormuş gibi bu yolda yeni yeni tertiplerle vaziyetin bütün bütün takviyesrae gidildi. Avmpa'nın içindeki bu tertip bütün manasile ve «nuali az görülmüs oTr sarahatf* tecavüzi ve te» dafüî bir htifaktır. Kime karşı?~ Herkese karşı. Başta Almanya'ya karşı, sonra Italya'ya karşı, sonra Rusya'y» karşı ve daha sonra da yan bakacak ve arzu hilâfına harekete geçmek istidadını gösterecek herkese, meselâ Macaristan'a, meselâ Avusturya'ya, meselâ Bulgaristan'a karşı. Malumdur ki her ittifak mukabH bir ittifak doğura doğura milletleri dislerine kadar silâhlandınr, ve ni hayet birbirlerinin gırtlaklarından yakalamağa kadar sürükler. Böyle bir ittifakm onun haricindeki milletleri hiç olmazsa tedafuî bir anlas mağa doğru götüreceği şüphesizdir. ttalya bu ittifak haricinde ve bu ittifakın hedeflerinden biri olunca onun da bflmukabele kendisini koruyacak tedbirlere baş vuracağı tabü bir iştir. Bu yoldaki zarurî tezahürlerin son şeklini ttalya'nın Alman ya'y* muhabbetli olan siyasetinde görmemek ve bunu da pek tabiî saymamak mümkün müdür? Anla şılan bilhassa ttalya'nın bu temayülünden yüz bulacak ve ona güvenerek kendisini oldukça kuvvetli sayacak Hitler'ci Faşist Almanya'nın sağda solda ortahğı ateşliyecek bir harekete geçmesi ihtimalidir ki M. Makdonald'i bu telâşlı hareketlere sevkeüniş bulunuyor. Bu telâs içindedir ki M. Makdonald bir aralık: Dört büyük devlet elbirliğile hareket edince Avrupa islerini ne den tanzhn edemesinler ? Detniş bulundu. Avrupa işlerinin yalnız iyilerine karışarak fenalarına karsı kenarda durmağı tercih eden tngiltere tarafından böyle bir ifadenin bir nevi «Sz rüsveti olduğunu kabul etmek mümkündür. Fakat bu rüşvet bize beynelmilel haysiyet içm başmı örtmeğe çalısırken kıcını açtığımn farkında olmıvan kadinm manzarasım gosterir. Dört büvük devlet Avruoa folermi haTledebilirlermis derken M. Makdonald atlanna büvük denilen bu devletler haricindeki milletlere ve giderek Milletler Cetniyetine tekme vurmakta oldu&unun farkında de&il mîdrr, acaba? Biz Milletler Cemiyetine bir d e M. Makdonald tarafından vurul makta olan darbeden müteessir de ğiliz. Maksadımız yalnız hâdiseyi tebarüz ettirmekten ibarettir. Zaten bu cemiverin en zayıf tarafı orada beynelmilel hak ve adaletin hükümran olması yerine kendilerine büyük ünvanı verilen devletlerin vazivete hâkim olmak daiyelerinde idi. Milletler Cemîyetmin karan işine gel meyînce Japonya cemiyeti terketti nımnnmıınııııınıııınııımınıııniHiııııınıııınınınıınıiNiııııınnııııııııııiKiıııtıııınıuııı Kücük Devfetler Endişe ve Heyecanda « • «» Cenevre'de yeni bir fırtına «„„ « „ „„„„„,„,„, Büyük devletler birliği suya mı düşecek ? Silâhları bırakma konferansı, içtimaların tehiri teklifini veddetti x , ,„ ,. .„. , , = Dil anketi ==! 13 numaralı liste Ankara 23 ( A . A . ) T. D. T. Cemiyetinden verilmistir: Karşdıklan aranacak arapça ve farsça kelimelerin 13 numaralı listesi sudur: , , zL Dil inkılâbı faaliyeti „„„„ , „ , Dil inkılâbında Türk gençliği de vazife aldı Millî Talebe Birliğinin dünkü toplantısı çok vakur ve heyecanb oldu İ 1NABIZ NABZ 2NAMZET Cenevre 23 (A.A.) SiUtlan Bırakma Konferanu umumî komisyonu bn sabah toplanmıştır. Celsenin baslangKmda M. Henderson İngiltere hüku meti ile mutabık kalmak suretile SilâhIan Bırakma Konferanunm tehiri mu vakıf olacağına karar vermek üzere u. mumî konferansm içtimaa daveti icin vapılan tebliğ hakkmdaki şahsî mütaleasmı söylemiftir. \llNEŞRtYAT SNAZ1M \12NETİCE 6NEŞtR 113NEZAHET 7NEDAMET \14NEZAKET Listede çıkan kelimelerden manalan birden fazla olanlarm ber manası için ayn karfihklar Ueri sürülebüir. 4NAZ 3NAMUS : 8NESİL I 9NEŞ'E \tONEŞÎR \ NEŞR • M. Henderson bu hususta iki şık mevcut olduğunu beyan etrriMtrr. Ya kon feransm paskalva tatillerine simdiden başlamak ve yahut vortulara kadar konferansın mesaisine devam etmek. M. Henderson, komisvondan mütaleasını sormustur. MumaiJevhin bu sualine derin ve tam bir sükot ile mukabele edilmis olduğundan M. Hender • son, bu sukâtu komisyonun mesaisine devam etmek arzusunda bulunduğu suBelgrat 23 (A. retinde tefsir etmek icap edip etmiye A.) Memle ce&mi sormustur. ketin şimal kısM. Titolesko, ayaga kalkmıs ve de Sildhlati bırakma konferanttnda konjeranhavalar stn tehiri teklifini yapan M. Hendarson mında rin bir heyecan içmde bu sükutün pek fenadır. Kar mânah olduğunu beyan etmistir. mek üzere tahriri beyannameler haztrmebzul surette lamıs olduklan söylenmektedir. Umumî komisvonun mesaisine yarra yağmakta, mü Makdonald, projenin tetkdc isinin saat 3,30 da baslaması mes'elesi ile M. nakalâtı sekte>( şimdiki halde pek fleri gidemiyeceği ve Makdonald'ın proiesinin müzakeresi uğratmaktadır. umumi komisyonun bu mes'eleyi fleri hemen hemen ittifak ile kabul edihni* Bir çok yerler de daha derin ve etraflı bir surette tetve tngiltere heyetile ttalyan heyeti u • de telgraf ve tekik etmek zaruretmi kabul edeceği zanmumun hayreti kinde mesaiye dcvam lefon muhabe nolunuyor. lehinde rey vermislerdir. reieri kesibniş tir. Bu sabah Htihaz edilen karar, ücünharordan evvl cü devletler arasmd» hasd olnrap «lan flaoat'da lca Dvn sabeh kar paâdt endise ve nnu takiben bu devletlerde rtn yüksekliğinin 2 metroya ve hat jansı muhabirinden: görülen infial dolayısile efkân umumi ta daha fazlaya çıkmış olduğu ha Silâhları Bırakma Konferansuun teber verîliyor. yenm bir tezahüru mahiyetinde telâkki hirini Uân eden teblig, bu tebligi bir edilmektedir. dört devlet direktuarınm meydana gelîstanbul'da kar Bir çok Jıeyetlerin bir takım büyük mesi ihtimali ile alâkadar addeden orBir kaç gündür devam eden g i r devletlerin tesebbuslerini protesto et(Mabadi 4 üncü $ahifedei zel havalardan sonra dün sabah tstanbul'da da soğuklar tekrar yüz göstermiş, hatta bir aralık kar bile yağmıştır. Bu hava tebeddülü, uzun sürmiyeceği muhakkak olmakla beraber baharı bekliyenlerin canını sıkmıştr. Kara kış Geri döndü! Balkanlarda kar iki metroyu geçti MUl! Türk Talebe Blriiğinin DU lntalâbı leüt dfin yaptıgı toplaatıdan Mr Intiba Dün Millî Türk Talebe Birliği tarafından saat 14 te Darülfünun konferans salonunda yapılması mukarrer olan içtima, çok vakur, çok heyecanlı ve muntazam olmustur. Mitinge Darülfünun müdexri*leri. Halk fırkası erkânı ile 1500 kadar Darülfünun ve yüksek tahsil gençliği if~ tirak etmistir. tçtimada söylenen sözleri su «u • retle hulâsa edebiliriz: (Mabadi 3 üncü tahlfede) Türk Bulgar dostluğu Hasan ve Ruşen Esref B.lerin Sofya'da M. Muşanof ile yaptıkları mülakatlar I HasanfteyinBükreş tçtimaı için beyanatı Sofya 23 ( A . A . ) Balkan birliği konferansmda Türk heyeti reisi Hasan Bey Bulgar ve ecnebi matbuat mümessillermi kabul ederek Balkan konferanslarmm icraatını anlatmıstır. Hasan Bey Balkan birliğinin tahakkukunun uzun sürecek bir eser olarak telâkki etmektedir. Bu eserin muvaffak olması için alâkadar bütün milletlerin samimî gayretlerde bulunmalan lâ zmtdır. Hasan Bey Bükreş toplantumın mesaisini tahlil ederek, Selânik konferansı nıznamesinde BulgarMann talebi veçhile ekalliyetler mes'elesinm de tetkik edildiğini söylemis ve Balkan misakı projesinde bütün bir faslın hasredildiğî bu retm mes'eleye bir sureti hal ara nılmasını tasviye etmistir. Türk basmurahhası anlasma eserinm aramlmasında tesadüf edilen bazı inkisan hayallere rağmen simdiye kadar elde edilen neticenin çok ehemmiyetli Tek kitap lâyihası Lâyihanm esbabı mucihesi, esasları, tek kitap usulünden beklenen faydalar Teşkili mahakim lâyihası Ankara 23 (Telefonla) Adliye Vekâletinm hazırladığı teskfli ma hakim lâyihası tabediimiş ve adliye encümeni azasına tevzi olunmuştur. lâyiha tetkfk c* ildikten sonra en cümen heyeti umumiyesînde müza • keresine başlanacaktir. Ankara 23 (Telefonla) Mektep kitaplan hakkında Maarif Vekâletinm hazırladığı lâyihanuı esasları şunlardır: Lâyihanın esbabı mucibesinde mektep kitaplannın gerek mevzuu yazı . hs, ilim ve kültürle alâkası cihetlerin den, gerekse tab'ı ve fiat gibi iktısadî ve ticari noktai nazarlardan esash bir kontrol altına almması lüzumu isaret edilmekte, shndiye kadar takip olunan usulün mahzurlan, gösterilmektedir. Esbabı mucibede bir ders içm piyasada lüzumundan fazla kitap, meselâ 29 alfabe, 13 kıraat, 7 tarih serisi bulundu ğu, bu taaddüdün ayni sehirlerdeki muhtelif mekteplerin mütenazır sınrf larma ait tedrisatta vahdet bırakma • dıktan başka bir mektepten diğer mektebe nakleden talebenm yeniden kitap almasını ve dersm mabadini alışma dıgı bir kitaptan takip etmek mecbu riyetinde kalmasını mucip oldugu kaydedilmektedir. Müteaddit kitap uaulünün kitapçıları rekabete, fena malzeme kullanmağa sevkederek talebenin eline asagı evsafta kitap geçmesine sebebi yet verdiği anlaşılmakta, telif hakla nnı da mdirdiğmden müelliflerin ki taplarmı ıslah hevesinden uzaklasbrdıgı bfldirümektedir. Mektep terbiyesinin en bellibaslı vasıtası olan kitabı, devletin daha sı ki kontrol altma almmasının lüzumlu görüldüğü ve bu usulün baska yerlerde de ayni tarzda tatbik edildiği ve iyi neticeler alradıgı ifade edilmektedir. Balkan konferansı Türk heyetl ıe^ Hasan Bey olduğunu kaydettikten sonra Türk « Bulgar rabıtalaruun mes'ut bir şekild* (.Mabadi 3 üncü sahifede) Meclisin bayram tatili Ankara 23 (Telefonla) Meclisin pazartesi günü bayram tatili yapması muhtemeldir. KENDİ KENDlMİZl TENKtT: Kaç memur var? Yüksek tahsil gören, ecnebi lisanı bilen, ev sahibi olan memurlar ne kadardır? , £2072 503/ Halkalı ve Istanbul Geçen gün Başmuharrkimiz toprak bayranu münasebctile Halkalı Zijaat mektebine giderek bu bayrama iştrrak etmekle beraber müeaseseyi de gezmiş. Bu münasebetle yazdığı makalede mektebin bu muhite ifa edebileceği hiz metlerden bahsolunarak I»tanbul Vilâyetinin de mektebe alâka göstermesi lüzumu uzerinde pek haklı olarak ıs rar ediliyordu. İİstanbul Vilâyeti hususî idaresinin bir çok işler arastnda yollara ve mek teplere vendiği ehemmiyeti takdir ile yadetmemek insafsızlık olur. Tahkikatımıza göre Halkalı Zıraat mektebinin şiındiki biitçesi yalnız 16 bin liradan ibarettir, ve bununla ancak imkân da iresinde mevcut idare olunabilmektedir. Eğer Halkalı'nm tstanbul havali sinde ziraat hayatma hakikî inkişaf verecek bir merkez obnası istenilırse ki bunu bilhassa İstanbul Vilâyeti istiyebâkr vekâletle ve mektep idaresile anlaşılacak program dairesııde vilâ yetın bu mektebe her sene bir mik tar yardım. etmesini mümkün kılmak lâzımdır. Sanayi sehri olduğundan ve olacağından bahsedilen tstanbul'un bilhas sa çok kıymetli ziraat islerile de ayak lanabileceğini büyük bhr hakikat olarak göz önüne almakta hata yoktur. 50666 "Maarlf Vekill Reşlt Galip Beyğı hakkında hazırlanan kanun lâyihası Başvekâlete takdim edibnişti» Vekâ. let teklif ettiği bu kanun lâyihasıle: 1 Mektep kitaplannın doğrudan doğruya kendi murakabesi altında ve devletin terbiye ve kültiir sistemine en uygun şekilde telif ettirmek. 2 Her ders için bir esas kitap kabul etmek suretile tab'ı adedinm ço • ğalmasmı ve netice olarak fiatlann as • garî hadde düşmesini temin etmek. 3 Tabı ve naşirlerin takdirine kalan telif bedellerini doğrudan doğruya vekâletin emri altma alarak kitap müellifh'ği için tesvik etmek. 4 Ayni zamanda bu hizmerJn ifasmı kısmen bazı sartlar dairesinde, ki tapçılara terketmek suretile memleket( Mabadi 5 inci sahifede ) ıııliMimiMimııııırııııııııııımııııııınıııımı Lâyihanın esasları Ankara 23 (Telefonla) Maarif Vekâletince bashnlacak mektep kitaplarmm ihale suretile ve bu kitapların bazı masraflarmı karşılamak üzere ihdas olımacak mektep kitaplan sandı IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIHIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIIII çıktı. Silâhları azaltmağa çare bu • lunamaymca iste M. Makdonald da cemiyeti unutarak büyük devletlerin elbirliği ehnelerrnden tnedet ummağa gidiyor, yani bu hareketi ile cemiyeti bir de kendisî batırıyor. Tatbikata gelince Avrupa ve galiba bîraz da dünya işlerini dü zeltmek için Makdonald'ın bulduğu bfı sîhir ve kerametin dahi çok zararlı bir hayalden ibaret olduğu na şüphe yoktur. Bunun neden böyle olduğunu ve böyle olacağını isbat etmek için gösterilebîlecek bir çok delillerden yalnız bir tanesini zik • rederek diyelim ki büyük veya küçük hiç bir milletin haysiyeti ve m e v cudiyeti hiç bir kuvvetin oyuncağı olmak ihtimali yoktur. Yüksek tahsil gören memurlar Ecneoı lisanı bılen memurlar Ev sambı olan memurlar Umumi outçcuen para alan memurlar YUNUS NADİ Ankara 23 (Telefonla) tstatis tik uraum müdürlüğü devlet memurlarmuı sayısmı ve vaziyetlerini tesbit i • çtn memurlara gönderilen sual varakalarile 931 bütçelerine merbut filî kadrolara nazaran bir memurlar istab'stiği yapmifbr. tstatistiğe nazaran umumî bütçeden maas ve ücret alan memurlarm sayı • sı (zabrtan ve askerî memurlar hariç) 50666 dır. tstatistikten 930 senesin • deki kadroya nazaran 931 filî kadrosunda 2^672 memuriyet ve bunlarm Lutfen sahijeyi çevirints