24 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

CUMA 24 MART 1933 8 irci sene No. 2557 NUSHASI 5 KURUŞTUR Almanyada Milli sosyalizm Nazari iktisat eserlerinde ve pratik Melâmento o syndikat muhi Sosyalizm deyince beynelmilel bir c6- Meyan anlaşılmakta idi, Sosyalizmin Miri beynelmilellik olduğu kabul #dilip dururken, Almanyada o milliyete Üayanan bir Alman Sosyalizmi nasıl ksi olunuyor ve hevi şahsına münha &e bu yeni istikamet, Alman iktısadı- baştan başa değiştirmek iddiasında Hatıl bulunuyor? Son Alman intihabatında ekseri- Yet fırkası olarak meydana çıkan Al Mân Sosyalist fırkası, tekmil intibaba a iştirak in yi opliyabilmiştir. Bu fırkanın bundan On üç yıl evvel yapılan ve bu güne itina ile değiştirilmeye bir Proğramı vardır. Proğram, Başvekil Hitler tarafımdan, o zaman fırkanm merkezi olan Münich'te tertip edil- iştir. (Sosyalizm) ile (Milli Alman- İk) arasında ne gibi rabıtal, habileceği, bu proğramm tetkikinden anlaşılmaktadır. Muasır ve müstak- Alman Cemiyetini değiştirmek id diasında bulman proğram kısadır, 5 maddeliktir. Proğramm Sosyalizme taallâk © den noktaları bilhassa şunlardır: (Fai Zin ilğası), (trustleşen büyük müesse *elerin devletleştirilmesi), (devletin diğer büyük müesseselerin kazançları ha iştiraki), (orta sınıfın ihyası). Proğramm mili Almanlığa taallük e- den noktaları da bilhassa şunlardır: (Yahudi vatandaş olamaz), (Alman- Ya müstemleke ister), (büyük Alman Yanın teşkili lâzımdır). Bir kısımı Sos Yalizm iktısadına ve bir kısmı milli Almanlığa temas eden şu bir kaç pro İram noktasının gözden geçirilmesile | anlaşılıyor ki, şimdiye kadar zit telâk ki olunan iki zihniyet, yeni Alman fır- sın proğramında yan yana mevki ilmiştir. Böylece Hitler'in kastet- tiği Alman Cemiyeti, bem beynelmi- İlel akidelerden doğum Sosyalist pren- iplerini gaye olarak alabilmekte ve bem de pürüssüz bir milli Almanlık vasfını taşıyabilmektedir. Buna tezattır diyenler var. Aksini #öyliyenler de vardır. Netekim, Al Man intihabatında ekseriyeti alan ye- ii fırkanm bizzat «elde ettiği muvaffa- kiyet, sonuncu zümrenin büyük ye- kün tuttuğunu gösteriyor. Tezat gö Penlere nazaran, Sosyalizm yeni bir tey değildir. Bunun hiç olmazsa yüz yıllık tarihi vardır. Sosyalizmde ihti- ül ve teke fikirlerini kabul © den iki istikamet tir, Fakat her iki im milelcilikte müttefiktir. Zira Sosyalizm maddi telâkkiye ie re telâkki ise, milli | gö yer iyor. Böyle iken, yeni Alman Sosya. İlzminde maddi telâkkilerin haricin- bul (kudret) gibi ideal mefhumlar ve ga Yeler bunlardandır. İşaret olunan tezadın bizzat Alman milli Sosyalistleri | tarafından ne suret- te izah olunduğunu görmek meraklı olsa gerektir. Bu itibarla, en ileri ge- İen bir Alman milli Sosyalistinin fikirleri zikrolunabilir. Feder, fırka proğramı. bin resmi şârihidir. Eserin altmışıncı tabında (1932) Alman milli Sosyaliz minin ileri bir teşekkül olduğunu, ta- Fihin tekerleklerini ileri sürmek için Meydana çıktığını söyliyor ve ilâve ediyor: “Bayrağımız hücum bayrağı dır, kenarları kıvırık haç taşıyan bu bayrak, ebedi gençliğin Ve Uyanan canlılığın timsalidir”. Anlaşılıyor ki ebedi gençlik ve u- yanan canlılık arkasmda koşan yeni fırkaya yalnız maddi kuvvet kâfi gel memiştir. Hücumcu fırkaya bazı ma- evi kuvvetler de lâzrm üştür Eğer bugün veni fırka bir ekseriyet İrrkaar ol: işse, ve fırkanın yayıl- ma kabiliyeti mil Almanya. helezon üzerinde meraklı - günkü kudrete çıkan Alman Sosyaliz mi, neşriyat ve tatbikatile, ve bezğin düşen Almanlığa (telâfi kuv- vetleri) aşılamak istemektedir. Al vahim şekilde biten har. ildir. Mü AL yük dileğinin ta müz başlıyor. Şimdiye kadarki mücadele devri İstihzar devri idi. Şimdiden sonradır ki, yeni ha- Yatın timsali diye gösterilen kenarları kıvrık haçın Almanyayı nereye götü teceğini görmek ka Almanyada sağ muhafazakâr gö- tüy, Almanyanm mazi Almanyasına Yaklaştığını, sol komünist ve demok- Tat sosyalist görüş te Almanyanın kapitalizmin kucağıma düştüğünü id- etmektedir. Orta liberal görüşe Zelince, bu da, yeni sosyalizmin mil- İicilik yapamıyacağını, eninde ve 46- Nunda komünizme iltihak edeceğini tahmin ediyor. Bu-akalliyotler. hari- “inde, geniş bir ekseriyet teşkil eden milli Alman sosyalizmi, . sağa, sola ve *rtaya bakmadan, öne-“müteveccih, hücum ve sademe kuvvetini şu” nihni #ayeye doğru teksif etmektedir: Ü- Süncü Reich. Müderris Nizamettin ALE Henderson sordu: “Tehir, edelim mi?,, cevap: süküt! Fransız başvekili Avrupada deği. şikliğe sıra gelmediğini söyledi M. Henderson CENEVRE, 23. A. A. — Silâhları a- zaltma mesaisine bususunda over devam © etmesi Buhranda bizvebaşkaları İş bankasının hazırladığı rapor pek ziyade mühimdir “ ANKARA, 23 (Telefonla) — Pas sar günü Ankarada yapılacak olan İş Bankası heyeti ine verile- cek meclisi İdare raporu mühim ve raflı esaaatı ihtiva etmektedir. Rapor lânlettayin bir bankanın bir senelik faaliyeti bulâsası gibi değil yerli ve beynelmilel sahada iş hayatına karış mış ve yer tutrmış bir İktisat müesse- sesinin umumi muman içindeki hare ket ve görüşleri noktasmdan tanzim edilmiştir. Raporda bankanın dokuzuncu çar lışma yılında alınan neticeler heyeti umumiyeye arzedilirkken dünya buh- de ve hariçte tesirleri, hükü- izin buhrana karşı aldığı tetbir ler teşrih edilmektedir.Raporda — dahili sanayimizin, iş sahamızın vaziyetinin araştırmaları yapılmaktadır. Banka sene azami tasarrufa rlayot ot- harişte, İskenderiye ve Ham- na rağmen 94 bin lira gibi mühim de- nilebilebilecek tasarruf yapılmıştır. Rapor bankaya .mevduatın: arttı. ğine ve 43,919,000 liraya çıktığını gös- termektedir. Heyeti umumiyeye ban Mektep: kitapları Maarif vekâleti tarafından hazır. lanan kanun ve talimatname ANKARA, 23. A. A.— Aldığımız ma lümata göre 933-534 ders yılı için Maa rif Vekülâtince basdırılacak mektep ki- tapları şunlardır: lik mektepler; 1 inci sınıf için kıraat, 4 üncü #mıf İ- gin tarih, 4 üncü sınıf için yurtbilgisi. > yat üçüncü asmıfları için urtbilgisi, tarih, coğrafya, 7" Orta mektepler £ 1 inci sınıf için fen bilgisi 2 inci si- mf için, fen bilgisi, 3 üncü sınıf için fen bilgisi. 1 inci sınıf için riyaziye, 2 inci sınıf için riyaziye, 3 üncü smıf İçin ri- yaziye. 3 üncü sın için biyoloji, 3 ün- cü sınıf için biyoloji, 1 inci smıf için ta imz 2 inci sınıf için vi 3 üncü smıf tarih, 1 inci snf için yurtbilgisi, 3 inci sınıf için yurtbilgisi, 3 üncü snf sin yurtbilgisi, Liseler; ia 1 — Kitap vaziyetinde değişilik yol tur. Yukarıda sayılan derslere ait kitap- lardan başka geçen yıl listesine dahil bü yalnız bu yıl için okutula- caktır. Yeniden kitap kabul edilmiye- çektir. | 2 — 193435 dere yılına yetiştirilmek üzre ilk ve orta mekteplerin coğrafya kitapları ile ilk mekteplerin riyaziye ve tapları temamiyle yenilenecektir. 4 — 1934-35 ve 1935.36 ders yılla” rma yetişmek üzre müsabakaya konulan lardan geriye kalan kitaplar da müteakip ders yıllarına yetiştirilmek üzere kısım kısım müsabakaya konulacaktır. 5 — 1933-34 ders yılı kitap Tistesin- diği © karar berkesin O düşünce sine göre, efkârı umümiyenin bir taza- hürü mahiyetinde görülmektedir. Konferan: reisi M. Henderson iki tek hf ileri sürmüştür * Paskalya tatılinç hemen başlamak ya hut paskalyaya çok yakın bir tarihe ka- dar müzakereye devam etmek. M. Henderson, bu teklifler hakkında iylemesini umumi"ko misyondan i vakit azadan hiçbiri ses çıkarmamıştır.. Bunun üzerine M. Henderson bu s08- komisyonun mesaisine devam et- m tediği manasıhı alması gerek o- Tup olmadığını sormuştur. M. Titulesco ayağa kalkarak heycanla şu sözleri söy- lemiştir; * Biz bunun böyle olmasını isteyoruz. Sesimizi çıkarmamamız bu bu dileğimiz anlatmaktadır. ” Bu sözlerden sonra komisyon silâhls- Tı azaltma hakkındaki projenin müzake- reye devam edilmesinden dolayi rey ver miştir. Franan ve ondan sonra İtalya da “| bu yolda rey vermişlerdir. İngiltere ile İtalyanm bu süretle rey vermesi umumi bayreti mücip olmuştur, Bu sabah ittihaz edilen karar, üçüncü devletler arasında hasıl olmuş olan endi- (Devamı 4 üncü sahifede) Banka U. Mödör vekili Muammer B. kanm muhtelif sahadaki iştirakleri hakkında ikna edici izahat verilmek» tedir. İş Bankasının, geçen senenin kâr ve zarar besabının mevcut güç şartlara rağmen memmun olunacak bir netice verdiği raporda görülmektedir. Reşit Galip B. de kalan ve hariçte tabiler tarafından bantlar bütün b Mart havası İki tayyare inmeğe mecbur kaldılar Mart ayı tuhaf aydır: bir teki güne, bir saati öteki saate uy- maz. Lodos, poyraz, karayel.... ha- va değişir durur. İki gün evvel güneşten paltoları çıkaranlar az değildi. Halbuki, dün sabah yatakların- dan kalkanlar kar yağmakta oldu- ğunu görmüşlerdir. Gerçi kar ak- şama kadar sürmemiştir, fakat ha- raret İ dereceye inmiştir. Yere inen tayyareler Buradan Ankara &postasını ya- pan tayyare havanın kapalı olma sından dolayı sabahleyin gideme- miştir. Saat on beşte kalkmış, fa- kat Yalova'da inmeğe mecbur kalmıştır. Ayni tayyare ile Anka- raya gitmekte olan Ankara foto muhabirimizden dün şu telgrafı aldık; Yalova, 23 — Kesif bir sis yü- zünden Yalova'ya indik. o Cemal irden kadm pilot ida- resinde dün şehrimize hareket e- den bir İngiliz tayyaresi de hava- nın muhalefeti yüzünden Geyve (Devamı 4 üncü sahifede) rp ya Atina mülâkatı Celâl B.in seyahatliiçin hazırlıklar yapılıyor İktısat Vekili Celâl Beyin ge lecek ay içinde yapacağı Atina | mülâkatı için ba- zı hazırlıklar ya- pılmakta, lüzum- İu olan malömet toplanmaktadır , Celâl Beye bu se yahatinde evvel. ce Yunanistanla iktısadi müzake- ratı idare eden İk racat ofisi müdü. rü Cemal ve Ti. caret Odası umu mi kâtibi Vehbi Beyler refakat e decektir. Komünistler Bursa maznunları dün geldi Bursada tevkif edilen 15 ko- münist te dün polis refakatinde İstanbula getirilmiş, tevkifaneye gönderilmişlerdir. Bunlar İstanbula burada mev kuf bulunan ve kendileriyle alâ- kadar olan diğer komünistlerle birlikte muhakeme edilmek için gönderilmişlerdir. Nazım Hikmet B. in eski mahkâümiyeti “Gece gelen telgraf” muharriri Nazım Hikmet Beyin tahliye isti- dası üzerine Ankara müddei umu miliğinden mahkümiyeti sabıkası olup olmadığı sorulmuştu. len cevaptan Nazım Hik- met Beyin pasaportsuz hududu geçmekten 3 ay hapse mahküm olduğu ve cezasını çektiği anlaşıl- mıştır. Müddei umumilik tahliye tale- bi üzerinde tetkikat yapmaktadır. REM Bütün Türk Gençlerine Güzide edibimiz Fazıl Ahmet Beyin içinde türkçeden başka hiç ya- bancı söz bulünmiyan bu isimdeki görü Pazar günkü MİLLİYET'te (Devamı 4 üncü sahifede) Sahip ve Başmuharriri Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET e mitinginde nutuklar söyleniyor.. Gençler dün ateşli bir miting yaptılar Dil savaşında gençliğe düşen edildi vazife bir daha teyit Dil seferberliğinde kendi saflarmı alan gençlik dün Darülfünun konfe- rans salonunda hararetli bir miting yapmış, Türk dili hakkında heyecanlı tezahürlerde bulunulmuştur. Bu top- lantı çok muntazam, şuurlu ve haki- katen makbul ve yerinde bir heyecan içinde geçmiştir. Toplantıda müderris ler de bulunmuştur. İlik söz alan Talebe Biri fik B. toplantının gi tir. Tevfik Bey bu izahatında Talebo Birliği kongresinin kararlarına ve ni- zamnamedeki bazı noktalara da te- mas etmiştir. Bu noktalar şunlardıri 1 — Milli Türk Talebe Birliği men- suplarına milli marşları öğretmek ve musikiye ehemmiyet vermek kün olabilen şehir ve köylerini dolaşa rak halkı tenvir vazifesini yapmak. Tevfik B. sözüne devam ederek demiştir kiz — Bir mühim işimiz de şui Gençlik mecmuası çıkarmak istiyoruz. Herhan Öl gi bir sötü bozuk, bir gün karşımıza çıkarsa mocmuamız ona cevap vere- cek, “İşte Türk gençliği buradadır” (Devamı $ inci sahifede) 13 üncü liste ANKARA, 23A.A.—T.D. T. Cemiyetinden verilmiştir: Karşılıkları aranacak arapça ve farsça kelimelerin 13 numa- ralı listesi şudur: 1 — Nabız - Nabz- 2 — Namzet 3 — Namus 4 — Naz 5 — Nazım 6 — Nesir 7 — Nedamet 8 — Nesil 9 — Neşe 10 — Neşir - Neşr- 11 — Neşriyat 12 — Netice 13 — Nezahet 14 — Nezaket Listelerde çıkan kelimeler- den manaları birden fazla olan- ların ber mânası için ayrı karşı- lıklar ileri sürülebilir. Bir yıllık yeni proğram Halkevinin bu seneki çalışma tarzı ve yolları tesbit edildi Halkevi yeni sene faaliyeti için prog- Tamını tespit etmiştir. Halkevi reisi Hâ- mit B. son Ankara seyahatında bir se- elik işler hakkında alâkadar makamat. veti üzerine gitmiştim. Tek kitap meso- lesi hakında letie temas ettim İs- tanbul Halkevi ikinci | faaliyet senesi Dil, tarih ve milli edebiyat sahasm- da muhitin umami bilgisini artıracak edeceğiz. lara Sergilerde muvaffak olan milli eserle- ri tabederek memleket (gençlerine ve halka dağıtacağız. On beş günde bir mu siki konserleri tertip edeceğiz. Mimari yardım edilecek, İstanbul. gömlekçilik, £ yarmacılık, dokumacılık, bakır, demir işleri gibi halk san'atine ait eserlerdeki tezyini sa- | wati gösterir sergi | cabkla nlâkmsı Halkevi Reisi Hâmit B. olan © sanayi erbabına (Devamı 5 inci sahifede) Ressam Ali Riza Bey için dün Halkevin de bir konferans verildi ve eski sanat üstadının 150 eseri teşhir edildi. — Yazısı iç sahifemizdedir —