15 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumhuriyet M SULTAM Yazan: M. TURHAN Dil Anketi Okur yazarlarımızm bul dukları sözler T. D. T. Cem yeti tarafından açılan büyük Dil anketine karşı^ık olarak okur yazarlarımız tarafından bulunup gaze temize jjönderilen öz türkçe sözler i yazmağa devam edivoruz. ; bb Frenk Süleyman BM şövalyelerin Cem'e bîr oyun oynamalarından korkuyordu Cem, sövaliyelerîn hürmetle ve mpmntmiyetle kendismi kabul edeceklerini oğrenmce, misaknamevi de okuvunca genis bir nefes aldı, Frenk Süleyman Beye tesekkür etti. Fakat sadık adam, düşünceli ve elemli HM. Cem, bunun farkında olarak •ordu: Seni gamlı görürüm. Yoksa yurttan ayrılmak mı sana elem verir?.. Hicret, sünnettir. Hakkımın elde etmek îçîn gurbet derdi de çekmek gerek!.. Ve bir nebze düşündükten sonra tefelsüf etti: Âbüdane mes'elesi. Hephniz Basibknizî ımıkadder olan yerlerden ve ellerden alacağız! Frenk Süleyman Bey, «vatan, topuklara takılıp birlikte götürüle • meı» demedi. O devirlerin telâkkilerinde iman, dmi iman, vatan sevgi sinden üstündü. tnsan, imanını bir likte götürebildîkten sonra ber y«> de vaşıyabilirdi. O zîhniyetledir kî «âbüdane »erpilir, insanı kumet gezdirir» gibi, «rgâh olur gurbet vatan, gâhî vatan gurbetlenir» gibi yurt sevgisini inciten sözler soylemek ten çekTnîlmemîsttr. Frenk Süleyman da ayni kanaati besliyenlerdendi. Yurdu kovup yadellere savusmayı bir nevî sünnet sayıyordu. Lâkin onu endiselendiren başka bir sebep vardı, «de Büssonsbasta olmak üzere bütün şövalryelerden şüphe ediyordo, Cem Sultana bir oyun oynanılma sından korkuyordu. Bu endişesim şu kelknelerle ifade etti: Onların etvanndan hayır âsarın fehmedemedim. Ahdügüft'ten muratları hemen şehzade hazretIerini ele getirmektir. Bu bapta benden istisare buvurulsa bu teveccühü vecîh görmezdim. Cem, bu yürekten gelme sözler üzerine bîr an için tereddüde düstü, bir yolunu bulup kendi basına Mı sır'a geçme ar*u*una kapıldı. Fa kat yanmda . bulunanlar, bilhassa Frank Sülevman'la beraber Rados'a gidip gelmiş olan Doğan Bey, ağız brrliçile bu tereddüdü giderdiler, «kâfhler, ahdinde müstakim olur!» dediler, Cem'i yenibaştan Rados seyahatine kandırdılar. * Genç prens, bu münakaşa esna sında anasını, Ciçek hatunu hatır lamıstı. Şimdi Mısır'da kendisi için goz yaşı döken bu aziz kadta, saltanat davasına atıldığı günün arifesindeona: «Frenk Süleyman'a inanma, öğütlerine kanma!» demîsti. Gerçi Ciçek batunun Lala Yakup Beye Himat edilmesi hakkında verdiği nasihat, YenUehir hâdisesile kivmetsiz ve Uabetaiz çıkmıstı. Buna raçmen Cem, anasınm sözlerim kutsî bir vasiyet eibi mi'hterem tumak istiyordu, Frenk Sülevman'm sö>l<*rini tevehhüme hamlediyordu! Nihayet Kastil daii kebtri, Ra dos şövalveler hükumetinin birinci amirah Dük Alvaro Duzvinsra ku mandasındaki donanma göründü. Cem, icine si&ındıeı kücük «remi ile Anamor sahillerinde ve «Korikos» limanmda bulunuyordu. Güvîrtede hevecan ile dolasıyor, Rados donanmpsının gelisine bakıyordu. O gün, 887 senesi cemaziyelâhınnın dokuzuncu ve 1482 temmuzunun virmi altıncı *ünü idi. Hava berraktı. deniz sakîndi. Gök ve deniT. biribirile renk yanşına çıkımşlardı. Güneş, *öke nur ve denize krrrak golgeler döküvordu. Rados donanmasi, ziyadan örülme hareleri çiğniye eiğniye limana doğru geli yordu. Cem, uzun bir lâhza bu gelisi seyrettikten sonra gözünü karaya. Anadolu'nun yeşil topraklanna çevirdL Bir zamanlar kendinin babadan kalma mülkü gibi sayarak üzerinde hür ve mağrur adımlarîa dolaştiğı bu ülke, simdi memnu bir mıntaka gibi kendisine kucağını kapıyordu. Genç prens, bu kapanan kucağın yesülikleri içinde heder olmuş ümitlerini, ölüp giden emellerini aradı, gozlerine vaş doldu, kalbinde bir acı sızladı. Yüzünü o hüsranla haykı ran yerlerden ayırıp necat ve nmit getiren donanmaya çevirdL Lâkin arkasmda duran adamlardan brri nin: Kıyıda bir adam var, işaret veriyor! Demesi üzerine gözünü tekrar karaya, küçük limanm kayalarla kapalı bir kenarına döndürdü. Filhakika orada sipahi kılıklı bir pdam vardı, gemive doğru bir şevler haykırıyordu. Cem, kısa bir lâhza dü şünmeği müteakıp hemen bir kâğıt getirtfti, üzerine «kimsin, nesin, ne istiyorsun?» kelimelerini yazdi ve bu pusulayı bir okun ucuna bağladı, kemanı yakalayıp oku uçurdu. Ok, denizin üstünden uçmuf, sahildeki adamm yanıbaşına düşmüştü. Cem, ve yanmdakiler onun, o meçhul adamm igilip bu pusulayı aîdığmı, okur okumaz öpüp basına koyduğunu ve hemen soyunup de nize atıldığmı gördüler, hayretle biribirlerine baktılar. Meçhul adam, mühim bir haber mi getiriyordu, yahut kaybolmuş dostlardan biri o lup ta başlıyacak yeni sergüzeşte iştirak etmeğe mi geliyordu? (Mabadl var> Yunanistan'a ihracatımız gittikçe azahyor Bu akşamki program Tercih ediniz: BEBLtN : 21,50 9 oncn senfonl (Beethoven). TULOZ : 23,05 8 inci senfonl (Beethoven). LATPZİG : 1,35 Tannhanser (Wagner). Liste No. 1 A D A P (türe); AFERtN (yasa)î AHENK (duzün); ALÂYİS (gösterim) mız olduğu halde 1932 d e ancak Yunanistan memleketimizden her AMAOE (davramk); AMAN (sıçınç); 160 ton görderilebilmiş, pamuk ihsene 10 milyon liralık mal almakta ÂMtR (buvurgan); ASAYÎS (düzen • iken mubayaat iktısadî buhran doracatımız dahi 6 1 0 0 tondan, 1900 lJk^: A^UDE (duruk); ATİ (ge'ecek); layısile geçen sene pek çok azalmıştona inmiş, yani yüzde 70 nisbetinÂYİN (kdsn «k.lmaktan»); AYNA tır. tki memleket arasmdaki ticarî de azalmıştır. (gözgü); AZADE (salık). menfaatlerin telif edilememesi diğer İhracatımızda tezayüt gösteren Soysallı oglu t. Suphi rakip memleketlerin ekmeğine y a ğ yalnız maden kömürü ve kuru sebA D A P (usluluk); AFERtN (alkıs, be sürmüş, Yugoslavya ve Romanya' zelerden fasulye, nohut gibi bir iki nın Yunanistan'a ihracatı fazlalaşğenis) : AFET (yosmalık, tasalanmak) ; kalem eşyadan ibarettir. Geçen semağa baslamıstır. Son iki sene zar AGÂH (sezen, anlıyan, kavnyan); ne Yunanistan'a bir sene evvelkin fında Balkan memleketlerinden basAHENK (düzen, eğlence, alâyis, göste* den daha fazla kötnür sevkedilmiş lıcalannm Yunanistan'a ihracatı ris); ALET (adanlık); AMADE (haolmasınm sebebi; kömürün Yuna Yunan istatistrklerine nazaran şu zır); AMAN (yalvanş, yakanş); ÂMtR nistan'da kontenjana tâbi tutulmavaziyettedir: (isbaçı, isbuyuran); ASAYtŞ (yatkmması v e kömürlerimizin daha ehven Yananiatan'm ithalâtt fiatla satılabilmesidir. 1932 senesinlık); ASUDE (eğlenis, ilisiksiz); ATt Milyon drahmi hesabüe de Yunanistan bizden 100,000 tona (üeri); ÂYİN (türe); AYNA (gözcü); 1931 1932 yakın nvktarda kömür almıstır. 1931 AZADE (beri). Türkiye'den , 481 265 deki mubavaatı 6S 0 0 0 ton oldu^una Fîlorina'h Nâzım Romanya'dan 442 710 göre tezayüt % 3 5 tir. Liste No. 2 Sırblstan'dan 424 356 Hulâsa: Bazı kalemlerde şayani BAHİL (cimri); BAHİSBAHS (koBulgaristan^dan 54 12 memnuniyet tezayüt olmakla beranusmak, sözaçmak); BAHUSUS (hele, Yukarıdaki tabloya nazaran 1932 ber; heveti umumiyesi itibarile Vuherseyden önce); BAHT (uğur, uğurlu de Yunanistan'm memleketimizden nanistan'a ihracatımız endise edi doğus); BAİS (işliyen, kımıldatan, yemubayaatı % 45 azaldığı halde, Rolec»k derecelerde tedenni etmiştir. reden) ; BAKt (yaşıyan, kalan, duran); manya'dan mubayaatı % 61 fazla Bu sütunlarda bir iki defa mevzuu BAKÎRE (kızlığile yasıyan, kızoğlan laşmış; Sırbistan'dan muba^aatı îse, bahsettiçimiz mes'eleye tekrar te kız); BALİĞ (irisen, varan, çıkan); ancak c'c 16 derecesinde düşmüş mas edivor ve iki memleketin ticarî BATIL (köksüz, dipsiz, bos s e y ) ; BEtür. Yunanistan'a olan ihracatımı menfaat'erinin acilen telifine calı CAYtŞ (yer değişme, yer degişikliği); ı m y a n y a n y a tenakus etmesinin şılması lüzumunu tekrar ileriye süBEDBtN (umussuz, kötü gören); BEbaşlıca sebebi; mezkur mem'ekp^in rüvoruz. her sene Türkiye'den aldığı külli DEL (karşılık); BEDEN (gövde, t e n ) ; Bir cok kimselerin îddialan veçyetli miktarda mevaşinin geçen seBEDEVl (çöllü, çölde yasıyan); BEhîle (Yunanîstan bizim eşyamıza ne üçte bir derecesine düşmüş bu DtHt (belli, aoavdın); BEtS (fenaJık, muhtaçtır. Ergeç bize dönecek ve Iunmasıdır. Filvaki, 1931 senesinde mallarırmzı alacaktır) demek doğbiçimsizlik ) . Yunan'hlar bizden 4 7 0 bin bas ko ru de^ildîr. Nitekim Yunanistan'a Filorinaiı Nâzun ytm ve keçi aldıklan halrfe ( 1 9 3 2 ) yapbğimtz mühim miktarda koyun List No. 3 de ancak 150 bin baş mnbayaatta ve keçi ihracatı bir sene icinde nçte CADDE (geniş y o l ) ; CAHİL (toy, bilbulunmuşlardır. iki derecesinde azalmış, Yunanistan gisiz); CAtZ (olabilir, yapılabilir); et ihtiyacmı Sırbistan'dan temin etDiğer taraftan yumurta ihracatıCALl (yapmacık); CAMİT (donuk, m e ğ e baslamıstır. Ayni endişe diğer mız d a 22,580 sandıktan, 7,730 sancansız) ;CANİP (yan);CASUS (dusma dığa düşmüş, % 6 7 azalmıştır. mallanmız için d e tamamile mev nm gizli kılavuzu); CAZİBE (çelddsi); cuttur. Mes'eieyi ehemmiyetle alâKereste v e pamuk ihracatımızda CAZtP (çekici); CEBİR (zorlama); kadarların dikkat n a z a n n a koymada calibi dikkat tenakuslar vardır. CEPHE (ön, karşı); CERRAH (yan2n vazife addediyoruz. 1931 d e 2 3 0 0 ton kereste sevkiyatıa, yara yarıa, desid). Seyruefamde: HalH Ziya **• Son Yunan istatistikleri bizi endişeye düsürecek rakamları ihtiva etmektedirler s J CADDE (islek çizik, dozgun y o l ) ; CAHİL (okuyussuz, bilgisiz); CAİZ (yapılabilir, olabilir); CALt (yapma, yapmacık, uydarus); CAMÎT (donuk); CANtP (yan, y ö n ) ; CASUS (gizaşıran, gizçalan); CAZİBE (çekme giicS); CAZtP (çeken, kapan, «gonul çeken»); CEBtR (zor, zorUmak); CEPHE (ön, alm); CERRAH (yaran, biçen, yara savdıran). Polis mektebi Dahuiye Birinci konuseri Derviş Emin italya yumurtacılığa ehemm.yet verecek Amenka'daki buğday ve pamuk stokları tSTANBUL » 18 saz: (Muzaffer Bey) 18,45 orkestr» 20 saz: (Hamiyet H.) 20,45 saz: (Mahmure H.) . 21,30 gramofon, AJans ve Borsa haberleri, saat ayarı. ANKARA: 12,30 Ankarapalas orkestrası (13.30 a kadar) 18 radyo orkestrası 18,40 gramofon plaklan 19,10 dans muslklsl 19,40 tekrar gramofon plaklan 20,10 havadisler ve hava raporu. BERLtN : 17,35 ctkestra konseri 18.50 genclik saatl 19.05 dinî musiki . 19^5 kıraat 20,20 hafif musikl 21,50 konser, orkeatra ve koro ile: Beethoven'in 9 uncu senfonİ5i . 23.05 havadisler ve dans havalan. VtYANA : 18,15 orkestra konseri 19.15 musahabe 20,05 musahabe 20,40 Brahmsfm. eserlerl . 21.45 musahabe 22,15 tlyatro 2315 havadisler 23,40 dans musiktsl. BUDAPEŞTE : 18 35 konser 20 35 opera binasmdan nakil: (Bank ban) 0ç perdel'k opera programın sonunda: Havadisler ve tslgan orkestrası. VARSOVA : 18 25 plâklar 19,30 hafif musttd . 20.88 tefrika 20,50 havadisler 21.05 mandolln orkestrası 22,05 piyano solo 23,20 dans musikisL BOKRES: 20,05 konferans 20.45 gramofon piftklan 21.05 keman konseri 21 50 sartalar 22,10 ıslık konseri 22,20 piyano konseri 23,05 cazbant. ROMA : 18 35 şarkı konseri 21,05 gramofon plâUarı 21,45 opera BELGRAT : 19,35 Yugoslav şarkıları . 20 05 gramo* fon plâklan 20,40 Viyana'dan. MOSKOVA (Stchelkovo) : 19 35 orkestra konseri 22,05 muhtelll Usanlarla musahabeler. Dil anketi ve DarültOnun talebeleri Bugün ve yarın son matinesine kadar M A J i KMe gösterilecek olan fiimini muhakkak görünüz lîâveten Rsdvo dün\a havadi«I FEDAi DONANMA HiLALiAHMER *$%££• MUNÎR NURET TİN BeY ve KONSER arkadaşian tarafından Sinemasında verilecektir. 15 mart 933 çarşamba günü saat 2 1 ^ 0 ta GLORYA Dil anketine karşı butün DarulfSnon talebesi tarafmdan buy&k bir alâka gösterilmektedir. Halkevi Dil ve Edebiyat şubesi bir içtima yaparak Darulranun ve yüksek mektepler talebesinin dü ve edebiyat subesine aza olmalarma karar vermiş ve bütün Darülfanan talebesi aza kayde dHmistir. Yüksek mektepler talebesmm kaydine de devam edilmektedir. Bu hususta Dil ve Edebiyat şubesi reisi Muzaffer Bey kendisile görüşen bir muharririmize su izahah vermistir: € Büyük Dü anketinde Darülfü nun ve Halkevi kendilerine düşen vazifeyi bihakkm yapmağa çalışacakla dır. Genç'ik millî Türk dılile çok heyecanlı ve alâkalı bir şekOde meşgul ol • maktadır. Gençliğin buldugu yeni türkçe kelimeler Halkevi Dfl ve Edebiyat subesi tarafından cemiyetin Ankara'daki umumî merkezine gönderi'ecektir.» M. MusoGni, ttalya'da yumurta ticaretrâm tanzimi hakkmda parlâmentoya tnr fcaııım 'Isyihas) tevdı etmıstır. Biz* xat Başvddl tarafmdan boyle bir lâyihamn verOmeii, halyaTntri yuraurta tfearetine atfettiği ehemmiyeti göster • mektedir. Kaaunun esbabı mudbe liyihasmda ttalya'mn yuraurta ticaretinde ihracatçı mevkünde iken ithalâtçı vazıyetine düşt&ğS istatistfklerle teyit edilmektedir. 913 senesinde ttalya'mn yumurta ithalâb 3 2 bm ve ihracatı ise 2 4 8 bin kental iken, 9 3 2 senesinde ıthalâb 3 5 0 bin kentale çıkmıs, ihracatı ise 3 8 bin kentale Icadar dSsmuştur. Nevyork'tan alman haberlere göre Amerika Reisicumhuru Mister Rozvelt Farm Board'm elinde bolunan bflcümIe bogday ve pamuk stoklarmm derhal tasfiye edüerek çiftçilere yapılmakta olan kredilernı tevsüni emretmiştir. MEVLİDİ ŞERİF Martm 17 inei cnma tfunü Besiktas'Hı Smanpasa camisinde ö^le nffmazını mn< te&kıp Sarae zade r«er^'^Ir^ H&met P«ym ruhuna ithaf edilmek üzere mevfîdî şerif okunacakhr. Merhamu c«ven ihva« nı dinin camide bulunmalan rica oln • » nur. istanbul'un bal istihsalâtı Yapılan bir tetkik, tstanbul'da ve dvan»da eski usulde 5165 ve yeni usulde 1179 an kovanı mevcut olduğuna gös> ter.aistir. Bu kovanlardan senevî 48,439 kilo bal, 6 3 4 2 kilo balmumu istihsal edilmektedir. Mahsul eylul aymda alınmaktadır. Çatalca'mn Kabakçı köyile, Silihtaraga'da bir çiftlikte ve Büyükdere'de fennî usulde ancılık ve balcılık yapıbnaktadır. Şkago dOnya sergisi Sîkago sergisine yaoüacak olan seyahatin programı tabedilmektedir. Pro<? ram cuma ırünunden itibaren NATTA' Millî Türk Seyahat Acentalığınm Galatasaray'mdaki merkezinde ve Kara köy'de Turkiye Ziraat Bankası Haricî Muamelât Servisinden ahnabüir. L»nm gelen her türlü tafsflât hakkında NATTA, Millî Türk Seyahat Acentalığınm merkezine müracaat edilmesi. Dulgaristan'la tfcaretlm'z Turkiye ile Bulgaristan arasmdaki ticart vaziyeti tetldk eden Bnlgar gaze» teleri, Bulgaristan'm Türkiye'ye ihra cahnm seneden seneye azaldığmı kaydebnektedirier. Neşredflen istatistfe lere göre 1932 de Bulgaristan Türki • yeden 7 5 milyon levalık mal safan almış, buna mukabil memleketunize 4 8 milyon levalık ihracat yapmıstır. Bu suretle Bulgaristan aleyhine 1931 sene • sinde 1 4 milyon leva olan mfibadele farkı, 1932 senesinde 2 7 mflyotı levaya vüksehnistir. Bnlgar gazeteleri, biThassa kontenjan takyidahndan sonra TSrkive'ye hay van. komür ve kaşkaval gondereme dîkiermi vazmakta, hSkâmetlerinnı Tfirkiye ile ticarî munasebetlermi genitletmek 8zere mvnlcerelere girişmesmi tavsiye etmektedirler. Vvrupa'nm Oç senelik ihracat vaziyeti Başbca memleketlerde 1930, 1931 ve 1932 senelerinde ihracat ticaretlerinm bir sene evveline nisbetle yüzde ne kadar tenezzül ettiğini gösteren bh istatîstik hazırlanmışiır. Bu istatistikte, ihracatta en fazla tenezzüifio 1932 senesinde kayde • dilmiş olduğu görülmektedir. thracatı en fazla tnüteessh* olan mem leketler ise sırasile Çekoslovakya, tsvirre. A'mnnva ve B^Vîka'dn*. Bu Akşam saat 21,30 da Şehir Tiyatrosu Darülbedayi temsilleri llllll isîarbul Beledi esi Büyük ikramiye opereti III! Umnma Bu akşam M E L E K sinemasında istantul'da ipekfilm stOdyolarında yapılan ilk rumca sBzlD şarkılı film: IpekfiHm Stü'iyosa müdürjyetinden: GİZLİ KUVVETLER ( Casus Şebekesi ) Müessir ve cazîp bir mevzua malik muhteşem bir şaheser olup E 3 casuslarile m u a niye MABEL'in rollerini ifşa etmektedir. Londranın havadan bombardimani, Scagerak deniz mubırebesi ve tahtelbahirlere karşı miicadcle sahntleri gözleriniz öniinde can l tır. 3aştan sonuna kadar bi«i ve alâkabihş Yarın akşam: 6 L 0 R Y A 'da Çok şişman bir kadın ve erkek aranıyir Çevrilmkte olan bir filim için çok şişman bir erkek ve bir de kadına ihtiyaç vardır. TaÜD olanlann Nişantaşt civa nnda Ipekfilim stüdvosnnt müracaat eyiemeleri. F ENA MUmessılleri: YOL Refisörü: ERTUGRUL MUHSiN Mmes KiVELLi KOTOPULi • Mrs 6E0R6ES PAPAS Filmin haricî manzaraları, Atina civarında Zanti adasında çevrılmiştir. Rumca şarkılar için Yunanıs tan'ın en meşhur muganniyesi Mlle SOflRİ VETRUT bilhassa davet edilmiştir. Memleketimizde fiümcilik sanayiinin inkişafına en büyük delil olan bu filmi herkes görmelidir. Usküdar Hâle sinemasında Kongre eğleniyor Lüyan Harvey Hanri Gara. tlâveten: Dünya havadisleri. İBn akşam E L H A M R A I Eğlenceli varyete numaraları Zevkli Neş'eli sahneler I I le, nefis şarkılarla dolu güzel bir operet göreceksiniz. I Ferah sînemasında Yann geceden itibaren sesli, sözlö makinesile en yeni fiHmleri göstermeğe bashyacaktır. Bu hafta: Cennatte bir gece. Anni Ondra, KPit Altında. Mevkiler 25, loca 100150. TELEFONCU K I Z Mümessilleri: FilmJn artistlerinden M. GfcURGtS ?APA MA6DA ŞCHNEOiER TRÜDE BERLİNER Bugün saat 2,304,306,30 seanslarında son defa olarak M A HK'te "^•J Yarın MOmessili: Dünyanın en büyük artistlerinden V E R N E R K R A U S akşam * Y O R K (Mriuilletyarateııadam) v / ı x ı * azamet, ihtşam ve vaianperverlik tılmı MARLENE DIETRICH: SARIŞIH VENÜS Film yarın izmir'e gideceğinden görmiyenlerin son scanslardan istifade etmeleri tavsiye olunur. I