22 Aralık 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumh •22 Kâmmuewet1 93? Armstrong kimdir? Yazan : M. TURHAN istanbul Borsası kapanış tiatları 2112932 NUKUT Londra New York Paris Milano Brüksel Atina Cenerfe Sof>'a Amsterdam Prap Stockholm Viyana Madrit Budapeşte BerliD Varjovt Bükreş Belgrat Moskova Yokoham» Altn Meddiye Banknot Aİış 7U7 S13 169 215 114 21,50 812 25,50 83,50 117 33 Î5 15,50 29 48,50 22 21 İngiliz yüzbaşısı Türkîye'ye nasıl geldi? Esaret hayatıRahmet Ali..» 1 Gax?t< Ierîtn*z'deı» Krî, üç beş gündenberi, Kapiten Amstronp ath bir İngiliz zabitinin yazdığı «Boz Kurt» tan baluediyor. Ancak hakikat teneffüs ettiklerini söyıiyen tngiliz'lerin oz yurtlarında kaleme alınıp piyasaya atılan bu kitap, cfünyamn en büyük hakikatini kabil ise tahrif îçin yazılmış. Kalemle ve kalem haysiyettle zaten alâkas oltnıyan müellif, eline bîr mala, oniine de bir yığın çamur almış, göz katnaştrran bir hakikati zumunca sıvanuya çalışmış. Tabiatîn yaratmakta çok ve pek çok imsak ettişi büyük şahsiyetler, ençin denizlere benzerler. Onların alâkadar olduklan hâdiseler de bu denizlere akan, însıbao eden nehirlerdir. Küre, henüz bir denizin kir tuttuğıma ve nehirlerin ntılan çamurlarla bulanıp yolunu değiştirdiğini görmedi. Bu sebeple Anutrong'un mecntm bir hayale kapıldığına şiiphe yok. Zaten onun masallarını tahlil eden gazete de icap eden silleleri indirmekte müsamaha goster miyor ve tahrif olunmıya yeltenilen hakikatin kutst öcirnü alıyor. Bunun için biz, e«erden değil, müessirden bahsetmek istiyoruz, Kapiten Amstrong'u okuyucularımıza tanıttnayi borç bilip şu satırları yazıyoruz... *•* 1916 nisanımn yirmî sekizinci günü Kutülâmare'nm yanıbaşındaki hurma koruluklarından birinde karmakanşik btr m ı u yignu goze çarpıyordu. Bunlar, silâhlarım teslime icbar edîhniş olan tngilLz zabitleri idi. CentHmet» Türk neferleri, zafer heyecanıru millî kibarlıklarına feda ederek sükunetle dolaşıyorlar, mağluplarm zarif bir sür'atle silâhlarım topluyorlardı. O sırada bir hıçkırık, dayak yiyen çocuk ağızlanna yakışan bir ağlayı$ duyuldu. Sarı saçlı, ter bıyıklı, kirmızı y&zlü, mavimsi elâ gözlü orta boylu bir zabit göz yaşı döke döke ve bir feyler mırıldana mırıldana ağhyordu. Nererlerden biri onun yanına yaklaştı, acıyan bir »esle jordu: «^ v Niçm aglıyorsunuz, yoksa yaralı nusınız ? Genç zabit bu turkçe soruktan bir sey anlamamakla beraber neferin gozündeki çefkati sezdi, elile kalbini baaftırdı, iki kelime inledi: Rahmet Ali, Rahmet Ali!.. Nefer, anlayışsızlığını bir tebessiknle kapadı ve ağlıyan zabitin kohraa girdi, ileride bulunan Türk zabitlerinîn yanına götürdü: Ağlıyor, Ali'den de rahmet beklik yor. Süruden ayırıp g Filhakika zabit mütemadîyen «Rahmet Ali, Rahmet Ali» diyip duruyordu. Türk zabitleri de ilkin bu mleyişten bir şey anlamadılar, fakat kısa bir muhavereden sonra su tuhaf hakîkate erdiler. Meğer zabit, esir olmak azabile, ıztırabile veya hicabile değil kendi emirberi olan «Rahmet Ali» ismindeki Hint'li neferden ayrılmak acısfle ağlıyormuş! Türk zabitleri, bu garip tahassürperverliğe için için hayret ettâler, tngiliz yüzbaşısmı da teselliye giriştiler, «Rahmet Ali» nin bir kaza kurşununa ugramamışsa mutlaka bulunacağını söylediler. tşte Türk'ün ezelî vs ebedî timsali olup Gazi diye anılan büyük iıuanın aözde hayatmı teşrihe yeltenen Kapiten Armstrong, bu genç zabittir ve o, 28/4/1916 da ağlıyan, sızlıyan bir esir olarak Türk'lerle karşı karfiya geknifti. **• Mister Haron Armstrong, Kutfllâmare'den Bağdad'a, oradan da Musul, Nusaybin, Resülâyin, Halep yolile Eskisehir*e, müteakiben de Ankara'dan geçirilerek Kastamonu'ya gotürüldü. Bu uzun yolculuk »ırasında daima dalgındı, kbnse ile konusmıyordu. Fakat geceleri ayni kelimeleri sayıklıyordu. «Rahmet Ali, Rahmet Ali!>. Kastamonu esirler karargâhında da bu tuhaf ve marazî vaziyeti muhafaza etti. Arkadaşlanndan müm, kün olduğu kadar uzak kaldı. Kimse ile tema» etmemeğe savaştı. Gece sayıklamalan da muntazaman «eyrml takip edip durdu. Bir gün onun bir deli gibi koştugu, karargâh kumandanının odasma da'ıp fransızca su kelimeleri haykırdığı görüldü: ± O burada, o burada. Oh, yarebbi, f imdi me»' udüm! ( 1 ) . Biraz sonra anlaşıldı ki Armatrong, Rahmet AJi'yi görmüştür ve aklını kaybedecek kadar sevinmiştir. Kaneş'esineJritnnçt etti, neferler paviyonlarında bulunan Rahmet AlFyi çağırttı, Armstrong'la karşılaftardı. (yann devam (1) Mister Armstrong, «Turkiye Nasıl Doğru?> lsimll diğer bir eserlnde Rahmet Ali He buluşmaSmı şu satırlarla anlatmaktan nefsinl nleîıedemlyor: «BirfcSçay sonra «Rahmet All> ye Turk hapisanes^de rasgeldim. Onsuz yaşarken kenüîSai Asya'da kaybolar. bir adam kadar yalnız blssediyordum. Şimdi sevlndlm ve teselll buldum.» S: 9 54 44 922 35 940 SatiŞ 715 213 169 215 118 23 820 27 85 :22 36 27 17 31 50 24 23 58 48 923 SS 242 Esnaf cemiyetlerinin tevhidi işi bilti Birbirile alâkadar cemiyetlerin teskilâtı birleştirildi Tasarruf maksadile esnaf cemiyetleri teşkilâtının birleştirilmesi için Ticaret Müdürlüğü esnaf mürakıpliğı tarafmdan tetkikat yapıldığını yarmıştrk. Başmürakıp Kadri Bey bu mes'ele hakkında kendisile görüşen bir muharririmize şu izahatı vermiştir: < Cemiyetlerin muhtelif şekillerdeki hesap usulleri bir çeside ifrağ edilmiştir. Ticaret ve Sanayi Odaları kanununun maddeî mahsusası mucibince bütün esnaf sicilli ticarete kaydedilmistir. Bu suretle muhtelif eskâlde ve fazla nisbette ahnmakta olan cemiyetler aidatı esnaf lehine yüzde 3 0 6 0 derecesinde tenzil edilmiştir. Lokantacılar, otelciler, hamallar, dokumacılar cemiyetlerinde birer yardım sandığı tesisine muvaffak olunmuştur. Bunun diğer cemiyetlerde de yapılması için çalışılmaktadır. Tahmil ve tahliye ve deniz iraçileri arasmda kazaya maruz kalarak vefat eden veya sakatlananlara mahsus bir sigorta sandığı kurulmuştur. Bundan baska tasarruf ve birbirlerile olan rabıtalarmı daha ziyade artırmak gayesile birbîrlerine az çok benziyen cemiyetler birer grup haline getirilmîş, şimdilik 4 üncü Vakrf hanmda 7 odahk müşterek bir büro tesisine karar verîlmiştir. Meselâ lokantacılar, garsonlar, müskirat âmilleri ve sütc:ler cemiyeti gibi bîrbirlerine benziyenler birer grupa, yani bir umumî kâtip, bir muhasip ve bir kâtip rdaresindeki masaya raptedilmişlerdir. Dokumacılar, terziler, manifaturacılar ve yorgancılar cemiyetleri için de bir masa tahsis edilmiştir. Kahveciler, çekerciler, bakkallar ve sucular üçüncü grupu teşkil etmişlerdir. Bundan başka kapıcılar, otelciler ve berberler cemiyetleri de bir masaya raptedilmişlerdir^ Bütün bu muamelâtın takibi ve hesap işlerinin kontrolu için de bir muhasip, bir veznedar, bir vezne kâtibi, bir hukuk müşaviri, bir doktor, iki daktilo ve iki had'emelik avn bir kadro vücude getirilmesine karar verilmiştir. Bütün cemiyetler talrmatnameleri mucibince toplanabilecekler, mesleklerine ait kararlarını verecekler, heyeti idarelerini eskisi gij bi serbestçe intihap eyliyebileceklerdir. Bu şekil sayesinde bütün cemiyetler maaş, yer kirası, kırtasiye, tenvir ve teshin gibi masraflarını azaltmış olacaklar ve bu suretle 12 bin Iira kadar bir para tasarruf edilecektir. Bu para ile 15 cemiyete ait ohnak üzere bir orta sandığı tesis olunacak, sandık mensuplanna yardım edecektir.» bu akşamki program • Tercih ediniz: HAMBURG: 21.15 Le Messie (Haendel). BERLtN: 1,OS Senfonik konser. BÜKREŞ: . 19,45 Opera ÇEKLER Londra Ne^ York Paris MÜâDO Brtksel Atina Cenevıe Sofya Amsterdam Prag Stockholm Viyana Madrit Berlin Varşova Bnd peşte Bükreş Belgrat Yokohama Moskova 709,25 0,4705 12,06 9,19 3,4025 87,75 2,4443 65,8125 1,1721 15,9*25 2,5865 8,998 5,77125 1,979 4,1922 3.3968 79,965 35,24 2,2181 : Hi2,25 ESHAM Açihş t$ Pankasi A. Şlmendiferi Tramvay BomontiNektar Terko» Balya 10,24,40 İSTANBUL: 18 saz (Nebil oğlu İsmail Hakkı Bey) 18,45 orkestra konseri 19.20 fransızca ders (ilerlemiş olanlara) 19,45 gitar konseri 20 saz (Seniye Harum) 20,30 tanburi Refik Bey ve arkadaşlan 21,30 doktor Ali Şükrü Bey tarafmdan konferans (sâri hastalıklardan çocuklariTnızı nasıl korumalıyız) 22 gramofon nlâkları. ajans ve borsa haberi, saat ayan. BERLİN: 18,10 konser . 19,35 neş'eli hikâyeler 20,05 konser 24,05 dans mu&ikisi 105 senfcnik orkestra konseri. BRESLAV : 18,05 kıraat 19.45 Laypzlç'den: (Konser) 20,35 Noel musikist *i as nriu». tra 22.05 havadisler HAMBURG: 18 halk havalan 19.35 konser 20,05 halk havalan 21,05 havadisler 21,15 {Le Messie) Haendel'in, oratorlosu 22,35 eski ve yeni Alman dans musikis' VtYANA: 17 konser 18,30 konferans 18,55 konferans . 19,20 havadisler müteakibeni' Orkestra konseri 20,10 haiif musiki « 21,35 orkestraya devam. BÜKREŞ: 18,30 radyo orkestrası 19 (fe konferans19,45 bir opera perde aralannda: Havadisler. 17,35 orkestra konseri 20,20 plâklar « 20,50 muhtelif musikL VARŞOVA: 18,05 hafif musikl 19,05 muhteltr 19,35 bir çeyrek edebiyat 19,50 havadisler 20 05 hafif musiki istirahatte: Suor haberlert 22,20 dans musikisl PRAG : 19,25 mandolin crkestrası 19.50 halk şarkılan 20,15 tiyatro 22,15 havadisler22 35 konser. BELGRAT: 18,05 gramofon plâklan 19,05 LfiMjan&dan naklen: (Dinî ^oel şarkıları). y ROMA : istanbul limanı ve Pire denizciler birlği Kapanış 5,45 58,25 Vehbi ve Cemal Beyler At na'ya g;d:yor!ar Ticaret Odası umumî kâtibi Vehbi ve haricî ticaret ofisi müdürü Cemal Beyler Türkiye ile Yunanistan arasmda yapılacak ticaret mu kavelesi münasebetile Atina'da cereyan eden müzakerata hükumetimiz namına iştirak için bugün Yuna • nistan'a gideceklerdir. Bu hafta içinde Ankara'ya gidip gelen Vehbi ve Cemal Beyler hükumetten bu hususta talimat «lmış Iardır. Mıizakerahn ne kadar süreceği ma^um değildir. 1ST1KRAZLAR Açilış tstikrari DahlTl Şark şimendifen Düynnn MÜV. Gfimrfik Saydı Mahi Bagdat Askeriye 5,45 5N75 ^iüb Ânkarapalas Senebaşı gecesi için bü yük hazırlık yapılıyor Ankara 19 (Telefonla) Şim diye kadar Ankara'ya sık sık gelip gitmek mecburiyetinde olan kimselerî yıldıran en büyük mes'ele otel mes'elesi idi. Ankara'da her türlü konforu havi, rahat, güzel, temiz otel yok değildi. Fakat burada g« çirilecek bir gece her keseye elve risli bir paraya mal olmuyordu. Modern tesisati ile sarkın en büviik oteli olan Ânkarapalas bu sene fiatiarında yaptığı yüzde 4060 tenzilât ile bu mühim mes'eleyi halletti ve hükumet merkezinin büyük bir ihtiyacma cevap verdi. Ankarapalas'ta bütün fiatlar 3 liradan baş lamaktadır. Lüteden intihap şar tile yenecek mükemmel bir yemek te 150 kurusa malolmaktadır. Ânkarapalas yalnız Ankara'nın misafirlerine mesken olmakla kalmamakta, balolan, cuma günleri verdiği danslı çaylan, dinedansanları ile Ankara'nın kibar halkmı da salonlarında toplamaktadır. Bu itibaria müessese gece ve günduz kibar bir halk kütlesi ile dolu bu luranaktadır. Ankarapalas'ta şimdi bir taraftan yılbası gecesi acılacak olan kabare için hazırlık yapılırken bir taraf tan da ayni gece bir baska salonda HilâliahmeT tarafmdan verilecek balo için istihzaratta bulunuluyor. Pire Denizciler Birliğî, İstanbul Ticaret Odasma müracaat ederek tstanbul limanı hakkında malumat istemtştL Ticaret Odası tstanbul limanının umumî vaziyetini gösteren bir cevap hazrrlıyarak dün Pire'ye göndermiştir. tstanbul Ticaret Odasi, bu cevapla birlücte, P'.re denizcBerinden, Pire limanının faaliyeti, teskilâtı, son şekli, resimleri ve ileriye ait projeleri hakkında malumat istemiştir. Bir konferans tehir edildi İstanbul Halkevi reislığindaa: 23 '12 '932 cuma günü saat 15 te Kaîkevl merkezinde yeni ölçüler hakkında veröcceği ilân olunan konferan5 başKa bir güne t«hir edilmiştir. Konferans tarihi ayrıca tekrar ilân edilecektir. Herkesin Meşhur ve büyük tenor Gulyaglarıtnız taklit ediliyor Bilhassa son senelerde, Avrupa'nm muhtelif piyasalarında karışık bir taktm gülyağlan, Türk' malı süsü verilerek sattlmaktadrr. tstanbul Ticaret Odası bu vaziyeti görerek, kıymetli bir üıraç maddemiz olduğu hahje mağşuş mallar yüzünden revacını kaybetmekte olan gülyağlanmiz hakkında bir tetkîk raporu hazırlamağa karar vermiştir. Bu raporda ük iş olarak Türk gülyağlarımn hakikî vasıfları tesbit olunacak* tır. Bu evsaf bütün dünya piyasalarına bildirileceğinden karışık gülyağlarınin Türk malı olmadığı kolayca anlaşılabilecektir. Ticaret O Elektrik sarfiyatı artıyor Ticaret Odası, Türkiye'deki elektrik sarfiyatı etrafında tetkikat yaparak bir rapor hazırlamıştır Rapora nazaran İ925 senesinde yalnız ışıktan istifade eden 36 Mn abone vardı. Bunlarm elektrik sarfiyatı yekunu da 605,200 kilovattı. 930 senesinrfe abone miktarı 61,688 e baliğ olmuş ve sarfolunan kilovat ta 805 bine çıkmıştır. dası, gülyağlarının ihracmda tatbik edilmek üzere bir nizanıname hazırlanmasını da tktısat Vekâletinden rica edecektir. BİR m NAÖMES filtnlnde göıüp d nliyebilmesini temin ıçm ; RiCHAR TAUBER'ı F RA N Z LE HA R Bu akşam Sinemasında Mudiriyeti, bu güzel filtnin bir k,ı °;ürr dsha iraesne Varar vermiştir MAJİK SiNEMASİ Sinemamızın muhterem rnüdavimleri FEVKALADE GALA OLARAK büyük temaşalı, mükemmel şarkılarile nefıs musikili ve emsaisiz bir tarzı temsile malık 2 sozlö, şarkılı filim birden gösterilecektir. İLLÎ Sinemada I K 1 K I gelmiş'er ve bu akşamdan itibaren BEK& RLIuA VEDA Operetini takdim ediyor. Baş rollerde: MARTHA EGGERT ERNST VERKBES ROLF VON ĞOTH j Yerl rin evvelden temin edilmesi rica o!unur. i Artistık sineınası mıidiriyeti; bu fi mi muhterem müdavimlerine tavsiyeyi bir vecibe addeyler. 6ÜZEL OIUHM Mümessilleri: LILY DEMİTAANÜRE = Meşhur komik KUSTEK KETOıVun LUGUET FRANÇÜISE ROSEY = sözlü, şarkılı ilk serapa Fransızca sözlü, şaıkıh büyük filim. = kahkaha fılmi, KADiN STAN LAUREL ve GLıVER HARDY Kahkaha kralları Kmsalsiz komikler ASRî SİNEMADA KAFESÇiLER göıülmemiş filimlerinde LÖrünüyorlar. Bııhrandan müteveilit tttün kederleri unutturan tuhaf entrikalarla dolo iki saatlik kahkaha. llâveten" Her akşam \e cum?, cntnartesi ve pazar günleri 4 12 matinele rinde zengin varyete programı ^ p Fransızca sözlü ilk büyük MAKSif BU AKŞAM: BÜYÜK GALA MüSAMERESi DiKKAT: Bu iki filim Beyoğlu büyük sinemalannda ayrı ayn haftalarda gosterilmiş ve büyük muvaffakiyetler kazanmış şaheser lerdir. ilâveten: FOX Jurnal dünya havadisleri. GALA olarak Samsnn yerli mallar sergisi Samsun 21 (Hususî) Büyük yerli mallar sergisi bugun parlak tezahüratla açddı. Sergi çok güzeldir. iT MÖ Mfî¥Â a n NIS8 Gayet eğlenceli ve STOLZ musikili operet Müme«illeri:l/AİV£ HAÎD ve WÎLLY FORST Bugün Başladı Memleketteki ve tarihteki Millî Kurtuluşumuzun kısa fakat alevli bir destanıdır. jiiiırııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııtııifiııııiıııııııııııııınıııııiMiıtırıı Q|| f j l j n i iHnıiHiııııııınıııııııııııiMiıııııııııııııııııııııııııııııııınımııııııııııııııı BİR MiLLET UYANIYOR! Yediden yetmişe kakar herkesin görmesi millî bir lüzum olan en büyük eserimizdir. Neş'e Şenlik Zevk ve Eglence FOX Jcrnal'da bütün halihazır dünya havadısleri revü halînde Üskiidir Kâfe sinemasında Sesli, Söz'ü, Şarkılı Yann saat 11 de tenzüâth fiatlarla matıne Demir Kapı Mümessili: Şarl Boyer, Mona Goya. tlâveten halihazır Dünya havadisleri. gelecek program Hacı Murat. Bu aS şam saat | 21,30 MAKSİM NEOL VE SENEBAŞI REVLYONLARI İ İ A L E M D A R Sinemasmda Bugün saat ikiden itibaren başlamıştır. Izdiham olmaması için yalnız bu filme mahsus olmak üzere matineler: 246 gece 8,15 10 MIIIIIIIIIIIIIIIIMl | i BUYUK VARYETE PROGRAMI Noel flğacı Kotiyonlar Sürpirizler Sofralann evvelden temin edilmesi rica olunur ^ (Uç saal opereii) 3 perde 27 tablo Yazan: Cemal Reşit \e Ekrem Reşit B.ier Şehir Tiyatrosu ^üibedavi tems^len ıııiH Milil İstanbul Beledi e$i | > Telefon: 42633 < | ^ H İ H | ^ H l f i 3 llll Umumî arzu üzerine bir hafta daha temdlt •tfilmiştir.