14 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisı ıncı cuz u çıktı 1 7 Ookuzuncu sene: No. 3032 umhuriyel , , İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektup adrasl: Cumlıuriyet, Istanbul Posta kutusu: istanbul, No 246 Telefon: Bagmoharrir: 22366, Tahrlr müdürü: 23236, idare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 TnsrimPVVfil Hayat Ânsiklopeı Mektebe başlarken alacağınız en miihim ve en faydalı kitaptır Mısır'Ia Ticaretimiz Büyük Türk Tarihi Komşulanmızın içmde k'endisine daima bir kardes gözile baktığımız Mısır'Ia olan ticaretimiz günün mes'elesi olacak mahiyet ve ehem miyeti arzetmektedir. ötedenberi (Cumhuriyet) in bu sütunlaruıda Yunus Nadi Beyin Mı aır ticaretine verdiği ehemmiyet bu mes'ele ile alâkadar okuyuculan mızın şüphesiz hatırındadır. Biz, Nadi Beyin seyahatte bulunduğu bir sırada bu mevzua tekrar gelmek için Millî Mısır Bankası meclisi idare reisi Talât Paşa Hanp ve Elmukattam gazetesi sabibi Necip Beyler giTürk Tarihi Tetkik Cemiyeti riyaset bi iki büyük Mısır'Iı misafirin memdivanı dün öğleden sonra Dolmabahçe leketimize gelmiş olmasını fırsat sarayında Yusuf Akçora Beyin riyaseti addettik. altında içtima etmiştir. Mısır ile olan ticaretimiz umum Dünkü içtimada önümüz</eki paticaretimiz arasmda birinci sıraları zartesi giinii saat ikide umumî bir içisgal etmemekle beraber istikbali itima yapılmasına karar verilmistir. tibarOe daba ziyade miihim görün Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti reisi mektedir. Gerçi; (1930) dan itiba Yusuf Akçora Bey dün kendisile görüren Mısır'a ihracatımız tedricen diissen bir muharririmize şu izahab ver müş ise de bunun sebebi Mısır'ın yemiştir: gâne vasıtai refahı olan pamuk fiat«Cemiyet, (Türk Tarihinin Ana Hatlarmm son senelerde şiddetle düs ları) namında büyük bir tez eseri hazırmüş olması, haricî rekabetlerin artlamaktadır. Kitap takriben 2000 sahife ması ve diğer oihetten de bütün olacaktır. memleketlerin ihracatına tesir etmiş olan dünya buhranıdır. Bu kitabm «Türk'lerin medeniyete hizmetleri)» baslığı altmdaki sekizinci Bütün bu sebeplere rağmen Mısır faslını yazmak için memleketimizdeki bizim en miihim bir tnüşterimiz olaâlim, mütefekkir ve mütehassıslardan bilir. Hatta, bugün bile Mısır'ın bizistifade edilmesi düsünülmüs ve bunlar den aldığı 1314 kalem eşya Mısır'a bir içtimaa davet edilerek kendilerine hemen rakipsiz olarak girmektedir. vazife verilmisfa*. Fakat, bu maddelerden bazıları maalesef kuvvetli rakip teblikesine Bu zümre muhtelif kısımlarda çalıştnaruzdur. mak üzere kendi aralannda bir vazife takshnab yaparak riyaset heyetine gönMeselâ, tütünümüzden Mısır her dermislerdi. Şimdi bu taksimat iizerinsene bir buçuk milyon Mısır Jiralık de son defa olarak bir kere daha gö • almakta idi. 1931 de tütün fiatlarile beraber Mısır'a ithalât ta düşmüş tür. 1931 de Mısır'a tütün satan memleketler şunlardır: Ton Bin Mısîr lirâsi Türkiye 1829 269 Yunan 1236 173 Japonya 919 147 Bulgaristan 70İT 85 Bu istatistik te gösteriyor ki, Türkiye tütünde birinciliği muhafaza etmekte olmasına rağtnen diğer rakip memleketlerin ithalâh gitlikçe ziya deleşmektedir. İtiraf etmelryiz ki, buna mühim bir sebep te Mısır bükumetinin Türk tütünleri içm gümrüklerindeki imtiyazı kaldırarak Himayeietfal Cemiyetinm vapur gümrük tarifesini diğer memleket iskelelerine, büyük meydanlara, bu. lerin tütünlerine koyduğu tarifeye yük cadd'elere konulmuş 20 tane o. çıkarmasıdır. Halbuki, bu suretle tomatik terazisi var; insan tartan Japon ve Çin tütünleri gibi beher kiotomatik teraziler... Bir tesadüf S»elosu Türk tütününden daha ziyade ni bu terazilerin memurlarından biri randman veren aşağı cîns tütünler ile görüştürdü ve bana hayli me yer kazanmaktadır. Diğer mahsulâ raklı şeyler öğretti. tımıza karşı arttırılan Mısır gümrük İstanbul'da her gün 2000 kişi tar. tarifesine de sebep olarak bizim tılıyormuş. Eczahanelerde tartılan. MısırMan memleketimize kışın ge lar bu yekundan hariçmiş. Eczaha. len ve miktarı korkulacak derece nelerde 4050 terazi varmış. Bundan de bir kıymet arzetmiyen sebze ve başka hususî eşhas yedinde otomameyvalardan aldığımız yüksek rü tik olmıyan 12 tane küçük terazi sum gösteriliyor!.. bulunuyormuş. Mısır'a ihraç ettiğimiz bîr çok Otomatik terazi memuru •.. Bu maddelerden: Tütün, demiryolu tra memuriyet garibime gitti. versi, peynir, fındık, kereste, elma, Kaç kişisiniz ? dedim. ceviz, odun kömürji, incir, kuru ü İki... züm, koyun, inek, ve dana, fasulye, Ne iş yaparsınız? ve armut gibi on dört madde hemen Bu suali «bir iş yapmadığınızı bL şimdiye kadar rakipsiz mevkide idiliyorum, otomatik teraziye de me. ler. Bu on dört madde Mısır'a olan mur mu lâzun olurmus» der gibi ihracatımızın ( % 94) ünü teşkil e sormu şolacağım ki muhatabım kızder. Ve rakipsiz kalmalannı temin dı: etmek te en kolay olan ve memleke Ne is yapmıyoruz ki... diye timize tabiatin verdiği imtiyazh başladı. Her makine günde üç defa maddelerdir. Elverir ki, biz bu karkontrsl edilir. Kırık ve bozuksa ta. deş memleket ile olan ticaret işlerimir olunur. Akşamları kasalarında. mize lâyik olduğu ehemmiyeti vereki paralar toplanır. lhn. Tamir bahsi bizi en fazla oya • Meselâ Yaş tneyvalarımızın Mı Iıyan iştir. Çünkii bir makine günde sır'a ithali çok artabilir. Fakat, bu lâakal iki defa bozulur. Buna çü • mahsulümüzün Mısır'da ambalâjmrük makine diyeceksiniz değil mi? dan şikâyet edilmekte, ve hatta araHayır, kabahat makinede değil... aıra çüriimüş olarak vâsıl olduk Kabahat tartılanlarda... Makine i a n îçin de Mısır'a giremedikleri valerin akşamlan açtığımız para ka kidir. Diğer cihetten; Mısır hükumesalannı görmiiş olsa îdiniz siz de tinîn tuzlanmif balıklan hima bize hak verirdiniz. Bu kasada pa. ye etmesine rağmen bizden giden radan baska neler bulunmaz. Cam balık nev'inin orada bulunmaması kırrkları mı istersiniz, taş, toprak tuzlu bahklarımızı da Mısır'da rağ* mı, yoksa para gibi yuvarlak biçimbetten düşürmemiştir. Halılarımız de kesilmiş teneke parçaları mı? da Mısır'da taklit yapan Yunanlı'laKırklık büyüklüğünde pirinç ma . ra rağmen çok rağbettedir. den parçaları döktüren ve bunlan Hulâsa olarak diyebiliriz ki; ken tezgâhlarda tesviye ettikten sonra di kendine, hiç bir himaye ve teşvik makinelere atanlar var. 1 kuru; görmiyerek cereyan etmekte olan için insan kendini bu kadar zahmebu ticaret münasebetimiz biraz dikte sokmaz, zannedersiniz. Biz de kat ve ehemmiyet ile tetkik ve takip böyle zanneserdik. Sonra anladık ki olunursa simdiye kadar olduğu gibi bu is bazılarında bir merak, bir umumî ticaretimizin küçük bir su~ zevk mes'elesj olmuş; makineyi albesi değil Türkiye ihracatmın en fedatabilmek zevki... yizli ve müterakki bir şubesi haline tste bu merak ekseriya müvaffagelebilir. Bunun için de her iki tara ııııııııııılııııııııııııııiıııııııııııııııııımıııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııı f in vakit geçirmeden her iki taraf için tünlerine verdiği imtiyazh mevkii iakârlı bir ticaret muahedesi yapması de etmesini bekleriz. zaruridir. Biz Mısır'dan bu vadide İstanbul meb'usu ilk adım olarak ötedenberi Türk tü ALAETJM CEMİL Cemiyet pazartesi umu mî bir içtimajrapacak Gazi Hz. [Irak Kralı Faysal Hz. n tebrik ettiler Reisicumhur Hz. dün saat beşte Sakarya motörile Moda açıklarına I kadar bir tenezzüh icra buyurmuslar ve saat altıda saraya avdet etmişlerdir. *#* 'Devede kulak,, buna derler! Senede 5 milyonumuzu alan bir memleket! Brezilya son beş sene içinde en yüksek olarak, bize 17,000 lira vermiş! «Türk'ün medeniyete hizmetleri)) fas hnda bütün ilimadaredan vazife aldılar Dün sarayda Riyaset Divanı toplandı Reisicumhur Hz. ile Kral Faysal Hz. arasmda teati edilen telgrafnameler Ankara 13 (A.A.) Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hz. Irak'ın Milletler Cemiyetine girmesi I münasebetile Irak Kralı Faysal Hz. ne aşağıdaki telgrafı göndermistir: «Komşu ve dost Irak'ın tam istüdâlme sahip bir devlet olarak milletler meclisine girmesi beni v e Türk milletini pek memnun eden bir hâdise olmustur. Hararetli tebrikIerimi takdim eder ve çok samimî dostluk hislerimi bu mes'ut vesile ile de tekrar eylerün.» Gazi Mustafa Kemal Irak Kralı Faysal Hz. su cevabı göndermiştir: «Irak'm tam istiklâl sahibi bir devlet olarak milletler cemiyetine girmesi dolayısile zafa fahimanelerinden tebriklerinizi mutazammın samimî telgrafnameniz üzerimde en (Mdbadi 5 inci sahifede) TUr'k Tarihi Tetkik Cemiyeti Reisi Yusuf Akçora Bey rüfülecek ve azalar da faaliyete baslıyacaklardır. Kitap bir sene içmde ikmal edilecektir. Bu suretle gelecek sene sonbahannda «Türk Tarihinin Ana Hatlan» isimli büyük kitap tabedilmis bulunacaktır.» dojanero/'^" Davet Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinden: Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti 1 7 ikinci teşrin 1932 pazartesi günü saat 14 te Dolmabahçe Sarayında toplanacağından gerek umumî ve gerek medeniyet kısmını deruhde eden bütün azanın teşrifleri rica olunur. Reşit Galip B. Dün akşam gitti Maarif Veldli, bir dersten ikmale kalan talebelerin vaziyetini tetkik edecek Bir n&ddet (enberî şehrimiz de bulunan Ma arif VekiIİmiz Reşit Galip Bey dün aksamkî treti !e Ankara'ya ghmiştrr. Resit Galip 0ey dün oğleden sonra İstanbul' • da bazı hususî işlerile mesgul olduktan sonra akşam saat 4,30 da Reisicumhur Hz. ne arzı veda ederek Ankara'ya gitmek üzerc bir muşla Dolma . Maarif Veküimu bahçeı'** sarayın Resit Galip Bey y dan Haydarpaşa'ya geçmiş, istasyonda bütün maarif erkânile şahsî dostları tarafından teşyi edil miştir. (Mabadi 4 uncü sahifede) Tartılma merakı artıyor • • •ı > M » . . . • ... Kasa hırsızları bunu görünce otomatik teraziJere musallat oldular İstanbul'da her gün 2000 kişi tartıhyor bir Transatlantik dolusu malımızı Ankara muhabirimiz dün gazetemize çektiği telgrafta Brezilya ile Türkiye'nin ticarî münasebetlerin den bahsediyor, milyonlarca liralık mal satmasma mukabil bizden he men hiç mal almıyan Brezilya'nın ithalâbnı kabul etmemek için vücut bulan bir cereyanı haber veriyordu. Bu haber şehrimizin alâkadar mehafilinde büyük bh ehemmiyetle karşılanmıştır. Brezilya'nın bize sattığı mallarla bizden aldığı mallar arasındaki gülünç nisbetsizlik öte • denberi devam edip gelmektedir. Gümrük istatistiklerinin bu hususta tesbit ettiği rakamlar böyle bir ce ' reyanin ne kadar hakh ve ne kadar yerinde olduğunu isbat etmektedir. Brezilya 1928 senesinde bize 2,571,000 liralık mal satmış, buna mukabil yalmz 9000 liralık mal al Brezilya bize mal veriyor, fakat bir sandal dolduracak bile almıyorl miştir. 1929 senesinde sattığı mallar yekunu 4,663,000 liraya, satın al dıkları ise 17,000 liraya yükselmiş tir! Bu yekunlar 1930 senesinde 2,314,000 liraya mukabil 18,000, 1931 senesinde ise 1,202,000 liraya mukabil 1000 lira gibi nisbetler gös termektedir. 1932 senesine gelince geçen sekiz ayhk rakamlar da ayni vaziyettedir. Brezilya son st'tiz ayda 886,797 liralık mal satmış ve ancak 1040 liralık mal mubayaa etmiştir. Yukandaki rakamları gözden geçirince ~öy\e bir cereyanı doğru bulıuamak ve oni iltihak etmemek raümkün d'fildir. Memleketimizle ticarî munasebetlerinde bu derece açık gözlülük gösteren Brezilya'ya, kahvesi ve diğer eşyası için para vermemek kararı hatta geç bile kal mış bir karar olacaktır. Onar bin lira kazananlar Bir talihli para istiyecekler, diye kimseye evinin kapısını açmıyor Tayyare pi yangosumm 3 0C bin liralık ik ramiyesmden onda birini Karbiye caddesinde 44 numarada kundu racı Viçen ile arkadaşı Harbiye' de Poyraz soka ğında kunduracı Dimitri kazan mışlardır. Bunlar On bin lira kazanan , biletleri müste . kunduracı Dimitri Ef. ' reken Harbiye caddesinde bayi Boğos Gediçyan Ef. den almışlardır. Dün bir muharririmiz bu talihlilerle görü?mek için ikametgâhla rına gitmiş ve her ikisini de büyük bir sevmç içinde bulmuştur. Kunduracılar meserretlerini şöyle izhar etmişlerdir: < Meserretimiz büyüktür, tar tısızdır! Ne zaman havada bir tayyare görsek yahut gürültüsünü işitsek yerimizden kalkıp şapkamızı havaya atarak selâmlıyacağız» demişLutfen sahifeyi çevirtniz Şehrin vazifeleri Bimayeieifal Cemiyetivin cadde ve danlardaki otomatik terazüerinden biri kiyetsiz neticeler verdiğinden do . layıdır ki makineler rıkanıyor, bo. zuluyor ve biz de tamire mecbur ka. lıyoruz. Bizim halktan şikâyetimiz yal • mz bu kadarla kalmıyor. O bir kisi yerine üç dört kişinin brrden tartıl. mak istemesi yok mu... tste bu garip arzu da dakinelerin canına okuyor. Karılı, kocalı, çocuklu bir aile efradmın ayni zamanda tera . ziye binmeğe uğraştıklarmı, o ayak basacak daracık yere sığısmak için çabaladıklannı çok gördük. Sık sık müracaat edilen bir hile tariki daha var. Bir kisi tartıhyor, değil mi, terazi hareket halinden atalet haline geçmeden derhal aşağı atlıyor ve yerine yanratfakini çı. kanyor. Ne için, az para verilsin, diye mi? Hayır çünkü biz böyle bir çok kimselerin kendi yerlerine te . raziye binsinler diye hiç tanıma dıkları yabancı kimselerj bile çağırdıklanna sahit olduk. Nasıl adamlar bunlar... Serseri, issiz güçsüz, parasız pulsuz insan . lar mı? Ne münasebet? Bir çoğu hali vakti yerinde, içthnaî mevki sahibi kimseler... Hatta... Daha ilerisini söylemekten şimdiük vaz geçelim... Bütün bunlar yetişmezmiş gibi makinelere son zamanlarda kasa hırsızları da d'adandılar. Geçenler . (.Mabadi 3 üncü sahifede). Bir iki şehrimizde ve o meyanda Istanbul'da Vilâyetle Belediyenin birleşmesi muhakkak isabetli bir iş olmustur. İki idare yekdiğere yan bakmaktan veya ayrı ayrı yollarda yürümekten kurtularak elbirliği ettiler. İstanbul'da Vilâyet hududu geniş değildir. Şehir harici yerler ekseriyetle burada şehrin hinterlândı sayılabilir. Hatta turizm noktaî nazarından istanbul şehri Keşişdağı'nın tepesine, Sabanca ve İznik göllerine kadar uzanmak kabiliyetinde bir hinter lântla çevrilmiştir bile denilebilir. Müşterek idarenin münferit mevzuu olan istanbul ile hinterlândında yapmağa çahştığı îşleri görüyoruz. Her tarafta yükselen yeni mektep binaları İstanbul'da en çok hoşa giden bir manzaradır. Fakat gönül, işin bu kadarla kalmamasını, şehrin, yani müşterek idarenin İstanbul halkına ve memlekete faydalar verecek iktisadî faaliyetleri de teş vik etmesini istiyor. İstanbul'da meyvacılık, sebzecilik, balıkçılık, üzümcülük, bilhassa şarap üzümcülüğü, küçük san'atlar pekâlâ teşvik olunabilirler. Ya İstanbul limanı?.. Bunlarır hepsi İstanbul'un hayat ve faaliyetini artıracak işlerdir. Müşterek idare bu işlerin yapılabilecek taraflarînî tesbit ederek icabında devletin muvafakat ve muzaharetini 'de temin etmek suretile hayırh faaliyetlere imkân verebilir, ve bunları yapmakla hakikaten en yüksek derecejerinde vazife göımüş olur diye düşünüyoruz. * İki ecnebi takım geliyor Selânik muhteliti bu sabah gelecek ve ilk maçı bugün yapacak Rus sporculan Yarın sabah geliyorlar Selânik muhtelitinin karşüaşacağı Karagümrük taktmt purile şehrimize gelecek ve öğleden sonra saat 3,45 te Çukurbostan stadyomunda Karagümrük takımile ilk maçı yapacaktır. Yunan takımma riyaset eden kafile reismden, hareket ettiklerine dair dün telgraf gelmiştir. Selâniğ'in üç kulübünün oyuncu Karagümrük takımının, kuvvetli larından müteşekkil olan Selânik (Mabadi 6 ıncı tahitede) muhtelit takımı bugün Romanya va