11 Temmuz 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

11 Ternmu* 1932 ÇanifSrıyel' Tarih kongresinde dünkü nutuklar Türklük ve medeniyet tarihi Riyaseticumhür Umumî Kâtibi HikmetB., Şarkta inkitat sebepleri hakkında bir konferans evrdi ti. Gayrimenkul eserlerin yerinde ipkaÂnkara 10 (Telefonla) Tarih karşı müdafii olarak o memleket • sı taraftan olduğunu söyliyerek meşhur müderris ve muallimleri içtimaında buler hesabına birbirile vuruşup durgün Türk taıihi tetkik cemiyeti azasın duklarını ve bu facialarının binlerce Akropol üzerindeki Pantenon mabedi niçin Arkeolojiye döndüğümü ve Or Türk kelimesi fiakkirida garazkâ» [Reşit Galip Beyin tarih kongrenin yıkılmasında ve parçalarının söküdan Riyaseti cumhur kâtibi Umumisi sene öyle devam etmesi Türk un ta Asya gibi uzak bir yeri vaadli bir sinde ki pek mühim konferansının lüp götürülmesindeki mes'uliyetin rane bühtanlar surunun en kıymetli vücutlerinin Yusuf Hikmet Bey (Şarkta inhitat se saha olarak seçmemin sebeplerini bametninin dercine devam ediyoruz.~\ ecnebiler uğrunda birbirini takip et Türk'lere atfedilmesine rağmen bina bepleri) hakkında bir konferans ver Sözlerimin ilk kısımlarmdâ Türlc. na çok defa sordular. Buna bütün tiğini söylemiştir. nın Venedik Amiralı Brozili tarafın mişb'r. Hikmet Bey konferansında bilırkının vasıfları ve onun hakkında, Orta Asya tahavvülleri ve büyük saikleri tafsil ederek cevap vermek dan 1867 de bizim orduya cephanelik hassa son iki üç asırda Türk âleminde Hikmet Bey bu izahatı sırasında şimdiye kadar söylenenler bahsine göçler beni mukaddemenin hududu dışına vazifesini gördüğü sırada bombardı • görülen inhitat ve onun sebeplerini teto vakit yer yüzünde yaşıyan insantekrar döneceğimi söylemijtira. Mev« Şimdi, dünya için medeniyetlerin çıkaracak. Sebpleri mümkün olduman edilerek tahrip olunduğunu, kalan ların üçte birile yarısı arasında bir kik etmiş ve buna bir mukaddeme ol • zuufflu bununla sona erdirmek isti* yayılmasını çabuklaştırması dblayığu kadar kısa izah edceğim. kısmını ihtiva eden Türk alemlerinin parçalarının da Avrupa'lüar tarafından mak iizere daha evvelki devirlerde ayyorum. Uzun zamandanberi Avru sile hayırlı, fakat Orta Asya için ha1863 te Orta ve Şimalî Çm'le Mo. ilim san'at ve iktisadiyat cihetinden götünildüğünü bildirdi. Bu hususta bir ni âlemde husule gelmiş olan inhitat pa'da ve Epeyce zamandanberi Anı^ı zin ve felâketli hâdiseler safhasına; golya'da yaptığım Jeolojik harita dc.hi dünyanın diğer kısımlarından misal daha zikrederek Bergama'da Allardan ve onların sebeplerinden bah rika'da Türk ırkı aleyhinde id'amd Orta Asya'da iklim tahavvülleri sına ait hayli materiyel temin etmişçok yüksek olduğunu ve hars ciheman'ların yaptıklan hafriyat netice setmiştir. edilen batıl itikat ve an'anelerden bahsine geliyoruz. Büyük göç hareti. Çin'de birbirini takip eden sülâletinden büyük bir tesanüdün mevcut sinde çıkan kıymetli asarın Berlin'e Hikmet Bey Türk âlemindeki inhi kalma bir zihniyetle yazılmış olanlar ketlerinin sebepsiz vukua gelmiş oller oralardaki nebatlar, hayvanlar bulunduğunu söyledikten sonra 19 götürülmüş olduğunu anlatb. tatlan tetkik ederken tarihihizi: toplansa başlı başına büyük bir ku duğu elbette tasavvur edilemez. ve madenler âlemine ait bir çok rauncu asrm muhtelif zamanlarda gösI Orta Asya'nm mücerret buluntüphane teşkil eder. Bunun mektep Halil Bey müteakıben asârı atika Kavimler, milletler yerleştikleri, porlar ve materyeler hazırlattırmış. terdiği manzarayı tasvir ederek ana duğu ve büyük mikyasta umran kabi kitaplarına, lugatlara, pek umumî mevzuab hakkında izahat verdi ve bizatalardan miras aldıkları, yurt ve lardı. Bunlar benim seyahatimde Orta Asya'nm taksime uğradığını liyetini haiz bulunduğu devir, salnamelere kadar girmiş olması, de tafirelerin yalnız tetkik ve neşir hak yuvalarını kurdukları sahalardan topladığım materyellere uygun bir hulul ve nüfuz şümulünü menşeinII Ayni kıt'ada bozkıranlann yani Hindistan'ın Türk'lüğün nam nişakını haiz olduklarmı, çıkarılan asârdan aynlmağa kolayhkla rıza göster . çok malumatı ihtiva ediyorlardı. Bun. deki batıl zihniyetin ne kadar derin nının ancak asari atika sırasına geççollerin imarı mümkün yerlerden epey bir şey götüremiyeceklerini, fakat Cummezler ve karar vermezler. Büyük lardan istifade için Çin Hariciye Ne bir ısrar ile kök salmış bulunduğu • miş binalardan ibaret olduğunu t fazla olmağa başladıkları zamanlar Selhuriyet devrine kadar bu kaidenin tainsan kütlelerinin kımıldanış ve çalzaretinin bana bulduğu üç yerli âran'ın resmen taksim olduğunu ve nu gösterir. En yeni bir misal olmak çuk Türk'lerinin İskitlerdenberi Türk • mamen tatbik edilemediğini söyledi. kanışında ancak derin ve geniş ölOsmanlı İmparatorluğunun siyasî, lim bir kaç ay çahşt:Iar. üzere,zamanımızdaki umumî salnalerin öz vatanı olan Anadolu'da yeniden Halil Bey bundan sonra dünya mü çüde hâdiseler ve hâdise grupları Bütün bunlardan Çin'in nazarî bir melerin en ciddî ve muteberlerinden sîyasî bir mevcudiyet kurdukları zaman idarî, iktisadî bir inhitat karşısında zeleri hakkında çok kıymetli malumat âmil olabilir. Bu hâdiseleri kısaca bulunduğunu söylemiş ve bu açıklı jeolojik haritasını yaptım. sayılan ve her halde en fazla revaçta arasında geçen devir. verdi ve sözünü bizim müzelerimize ingözden geçirmiş olmak için her hanvaziyete düşmenin sebeplerini tetkik Bu materyelleri tetkik ederken olanlardan birinde Türk'ler hakkın. III Malazgirt muharebesile Türkitikal ettirerek dedi ki: gi bir tasnif aramaksızın siyasi, iketmiştir. seyahatim esnasında da olduğu gibi daki kaydı söyliyeyim. Bunun son yede lâyik bir cumhuriyet kurulması <t Eski devirlerde cehalet, paratisadî ve fizikî âmiller serileri kuru. tabiî bir surette münbit Çin ile kurak yıllara ait tabılarında Türk kelimearasında geçen devir olmak üzere üç kısHikmet B. tslâm ve Hristiyan â sızlık ve bilhassa Avrupa korkusu ollabilir. Siyasî âmiller nadiren yalMogolya arasındaki tezat dikkati • sinin Arapça Turkor kelimesinden ma aynlmış ve her biri hakkında ayn lemlerinin mukayesesini hulâsa e masaydı bizim müzemiz dünyanın en nız bulunurlar. Bunlar eğer münhami celbediyordu. alındığı ve bunun da Arapçada hayayrı izahat vermiştir. derek İslâm âleminde başlangıçta büyük, en kıymetli müzesi olacaktı. Fasıran, milletler içinde sık tesadüf dut ve eşkiya manasını ifade ettiği Bu ikincinin birinci üzerine aksi Hikmet Bey birinci devreye ait izadaha büyük intizam ve vahdetin kat müteselli olalım arkadaşlar, top • edilmiyen bir fütuhat dehasının psiyazıhdır. Eski veya yeni Arapçada tesiri büyük Turan kabilelerinin Mogol habnda zamanımızdan 100120 asır daha parlak medniyet ve daha ça • raklaranız ziraat ib'barile ne kadar kolojisinden, sürücü ve yürütücü ve hatta Arapçaya akraba Samî dilyaylasından Çin'e yaptıklan mükerkadar evvel orta Asya'da Türk'lük ana buk terakki görüldüğünü, hristiyan münbit ise asârı atika itibarile de o kakuvvetinden menşe almıyorlarsa, lerin birinde böyle bir kelime bulunrer akınlarla görülmüştür. yurdunda dünynın diğer kısımlarından âleminde ise başlangıçta dağnıklık, dar zengindir. Toprağın her tarafı asarı mutlaka diğer iki âmil serisine, yani madığını ve bunun tamamen uydur. tabiî manialarla ayrılmış müsait bir ikperişanlık, sefalet ve iptidailik daha Ayni zamanda Tarım havzasma atika doludur. Siz bunlann çıktığmı ikitsadî ve fizikî sebeplere bağlı olime malik ve Cilâlı taş ve maden devir bariz olduğunu ve fakat buna mu • ait bir Çin haritası üzerindeki not ta ma ve şüphesiz âşikâr bir maksatla göreceksiniz. Hatta inşallah ben de gölurlar ve çok kere fütuhat dehalauydurulma olduğunu söylemek, işalen'ne ermiş ziraatçi ve hayvan yetiş kabil İslâm âleminde muhafaza dikkat ve alâkamı çekmişti. Bu nota rürüm. (İnşallah sesleri, alkışlar). rının, yurt değiştirecek mahiyetteki tirici bir Brakisefal medenlyetine mukârlığın ve taassübün galebesi ile göre burada bir çok nehivler Milâdın ret ettiğimiz zihniyetin çirkin cür'etHalil Bey ilk müze binasının 1000 yürütücü kudreti ancak kütleye kıkabil toprağın başka tarafında ve eznisbet en az vakitte terakkinin durilk asırlannda kumlar altında gömü kârlığını göstermiye yeter. Büsbü metro murabbaı sahada inşa edildiğini, mıldanmak ihiyacı telkin eden se tün yeni bir icat olan Turkor keli cümle Çin, Hindistan ve Avrupa ve Şidurulduğunu ve her inkişafın bir lüp kalmışladı. Keza yerli Çin ha fakat bir gün Yıldız'dan gelen doldu bepler içinde müsait yetişme zemimesinin macerasmı tamamlamış cıL malî Afrikada kısmen yontma taş devbahsımızm mukaddemsi olduğunu ritaları üzerinde Gobi yahut Kamo rulmuş kuş kolleksiyonlan sayesinde ni bulur ve inkişaf eder. Bu şeraitin rine yetişebilmiş evci ve toplayıcı Do ancak ta bir Türk kütlesinin yeni bir çölü HanHay yani (Kuru deniz) tes mak için cemiyetimizin Arapça lugat binada yer kalmıyacağı için bir irade mevcut olmadığı sahalarda ise millî, likesefal'Iar bulunduğu ve daha soncamiaya girip yeni kan vermesi ile miye edilmişti ve yerli müellifler bu. tnahazi sayılabilecek bütün müdevistihsal olunarak inşaatın beş misline çı kütlevî veya camiavî alâka kazanvenatta böyle bir kelime bulunma ra Türk ana yurdunu tecrit eden manihusule geldiğini, Avrupa'da ise zarada vaktile bir iç deniz olduğunu karıldığını anlattı ve « o gündenberi mamış bütün ferdî idealler gibi ya dığını ve Türk kelimesinin menşe ve alar kalkınca Çin'de Hint'te deniz havmanın ihtiyaçlarına uymıyan her tür. nerede dolmuş bir kuş görsem müze söylüyorlardı. belirsiz kalırlar, ya da me.vziî infiiştikakı etrafında şimdiye kadar ya» zasında ve Avrupa'da Orta Asya'daki lü tahakkümün daha kolaylıkla debinasını habrlar, bu müstesna mahluku Klaproth'un büyük haritasını tetlâkler halinde geçerler. pılmış ilmî tetkiklerin bir hulâsasıgibi medeniyetler peyda olduğunu ve folunabildiğini ve binaenaleyh hriskemali hürmetle selâmlarım» dedi. kik ederken Aral denizi ile Sibirya Deniz ve kara yolları şeraitinin nı bildirmek suretile müessese nezbunlann bazılan pek yüksek seviye tiyan âleminin serbest inkiaşf yo istepleri arasındaki sahalarda ser icatlar veya yeni güzergâhlarla deHalil Bey müteakıben müzelerde eşdinde teşebbüste bulunarak tashih lere iriştiğini ciddî hafrıyat yapılmış olunu daha kolayhkla bulduğunu bepilmiş bir hayli göller görmekle hayğişmesi gibi münhasıran iktisadî yanm sureti tertip ve tasnifi hakkında edileceğine dair teminat almış oldulan her yerden bu medeniyetlerin teesyan etmiştir. ret etmiştim. Bunlann kurak bir mahiyette veya nüfusun artması ve malumat verdi ve asari atikaya karşı ğunu ilâve edeyim. süs ve inkişafının orta Asya ve Bra mıntakada mütemadi mevcudiyetleri Tahaccür başlangıcı orta Asya tabiatin verebildiği gıda kemiyeti alâka gösterilmesi icap ettiğini anla • kisefallerinin • o ,havaliye varmalarile Fena topraklı, kıraç bir tarlada izah olunmaz görünüyordu. Daha Türk'lüğü için Timur oğulları hâ tarak «vaktile Konya'daki Alâettin köş nin yetmezliği dahi kavimleri kâ müteradif olduğunu görüldüğünü söy • biçildikçe daha azgın bir inat ile sükimiyetinin yıkılmasını takip eden sonra kendim Mogalya'dan geçerken kü bir kaç yüz lira ile kabili tamir idi, ' mîlen"aeğilse bile, kısmen yurdunren yaralıyıcı dîkenlere benzetebi devre yani 16 inci asrm ortalandrr. gördüğüm otlaklarm iakirliği bu • dan ayıracak âmîller sırasında sa ** pararmz ohnadığı için bu gayet kıymetleceğimiz bu zihr>Vet nasıl ve ne Hikmet B. ilk muh&ceretlerin ae . Bu hâdise İran Çin ayni devreâe bürada tabiî şeraitm barra bir tahav. tar eser yıkılıp gitti» dedi. Halil Bey bu yılabilir. Siyasî ve iktisadî âmillerîn reden doğmuş? Bunu başlıca iki kayt e p l e r i n i n vuzuhla tesbiti imkânsız yük Safevi'lerden sonra Hindisfari vüîe uğrâd"ığına delil îdi. Ba tahavbh aradtrmüessir olabileceği vakıanun gibi Tarablusgarp'taki hafriyat nenakta buluruz: Biri Türk göçlerinin olduğunu, maamafih bunlann ara • için avernek zip ile 17 inci asrm ivül bu sahalarm mütevali insan dallar daha fazla sayılabilir. Fakat ticesinde elde edilen gayet kıymettar Avrupa'yı üç asır evveline kadar sında milâdın 16 ıncı asrmdan iti kinci yarısında başlar. Hikmet Bey galarını harice döktüğii ve iptida bunlann hiç birinde Orta Asya'dan heykellerin de nakliye masarifi için padaimî bir korku kâbusu içinde ya baren Avrupa'lılan dünyanın dört taassup ve tabaccür hâdisesi haricin ar olmadığından dolayı İstanbul'a ge • en kadim zamanlarda müteakip ve Çin'i tehdit edîp sonra orasını fetşatmış olan müselsel akuılan, ikinciri tarafında sevktmi* olan âmillere de Osmanlı İmparatorluğunun inhihettiği ve Eurasia kıt'asını istilâ etmütevali safhalarla akan muazzam tirilemediğini, Tarablus harbi esnasında de Müslümanlık, Hrıstiyanlık kan mümasil âmiller bulunacagı gibi Ortat ve sukutunu intaç eden sebep tiği zamanlardan başlamış olmalı göç ırmaklannı izah edebilecek kuvbunlann İtalyan'lann eline geçtiğini hidavaları... Türk akınlannın Avru ta Asya'da birbirlerile mücadele ne leri iki kısma ayırmıştır. idi. vet ve şumul görülemez. kâye etti. pa'da devir, devir uyandırdığı çıl • ticesinde mağlup olan bir zümrenin 1 Bu devletin gidişine ta baş 1864 . 1865 kışını Irkutsk'da geYalnız müzelerin değil, binaların da gınca korku hislerinin Avrupa ede Yalnız siyasî haritalan değil, . hireti tercih etmesi veya kuraklaş tan verilmiş olan yanlış istikamet çirdim ve burada Aral denizinin şimüze telâkki olunduğunu söyliyerek biyatındaki ilk izleri Ammien Mar. yalnız devlet ve cemiyet unvan ve mağa başlıyan bazı mıntakaları terve onun doğurduğu inhilâl âmilleri. malinde bir sefer heyeti halinde d'o«İstanbul'da Bizans zamanından kalcellin (IV ünsü asır) Zosime (V inci mahiyetlerini değil, yalnız içtimaî ktmek mecburiyetinin hasıl olması 2 Millî hâkimiyete dayan laşmış Rus zabitlerinden sayısız göl asır) Jornandes (VI ıncı asır) dan ma sürleri mütemadiyen yıkmak istiyor ve medenî hayat şartlannı, âdetleri sebeplerinin dahi hatıra gelebileceği mıyan her devlet muayyen bir za lerin hâlâ mevcut olduğunu, fakat lar. Bu sürler Türk'ler tarafından uzun başlıyarak ve bütün orta zaman müan'aneleri değil, hatta yalnız bütün ni söylemiş ve tesbiti müşkül ve tak man geçince inhıtata sevkeden â • mütemadiyen ve tedricen çekilmekte verrihlerinden geçerek son zamana boylu tamir edildiğinden Bizans eseri bir kıtada veya kıt'alarda simala riben milâttan bir iki bîn sene evvel miller. olduklarmı öğrendim. Sibirya huduolmaktan ziyade Türk eseridir. Yan kadar gelir. Bu müellifleri okuyan nn şeklini, gözJerin, saçlarm ren başlaması mümkün zamar.lardan Hikmet Bey bu iki zümrenin de bir gın yerleri bomboş dururken bunları dunda bulunan bazılan XVIII inci bir başkası, E. Leotard, aldığı gini ve boylann irtifamı değil, kaitibaren vaziyetin mühim değişik menbadan yani hükümdann mutlaki niçin yıkmak istediklerini anlamıyorum. asırda göl iken şimdi tamamen ku intibalan 60 yıl kadar evvel yazılmış fataslarımn biçimini ve ölçüsünü likler arzettiğini ilâve etmiştir. yetinden çıktığını milletin ihtiyaçlan da Bundan başka şehir içinde de bir çok rumuşlardır. bir eserinde Hünlerin gelişinden bah değiştirecek mahiyetteki göçlerin, Hikmet Bey Orta Asya'nın ku ima padişahların ihtiraslarına feda edilbinalar yıkıhyor. Belediye bunlardan ulu ve sürekli akınlann sebebini daBu görüşü aksine çevirdiğimiz tak sederken şu satırlarla aksettiriyor: raklanmasile başlıyan Türk ve hatdiğini söyliyerek bu hususta Gazi Hazİşte o sıradadır ki, vahşi canavarhğı bazılarını kurtarmağa muvaffak oldu. j ha büyük, daha şumullü, daha kat'î dirde maziye doğru bakan bir adam ta insanlık tarihinin ikinci devre retlerinin şubat 1932 de İzmir iktisat ve daha cefcbar âmillerin zorlayı mesel haline gehniş olan Hün milleti AvFakat Belediye de bir taraftan yapı göllerin tedricen büyümekte oldu smin çöl ve bozkir ahalisini sulak ve kongresinde ve ayni senede Izmit'te rupa'da ilk görünüşünü yaptı... Hun yor, bir taraftan yıkıyor» dedi( Han • şmda aramahdır. ğunu ve nihayet uzak bir mazide mamur kısımlar üzerine sevkeden bir halk içtimaında ahaliden bir zatın lar Avrupa hududunu aşan ilk Tatar'lar deler). birîefeıc! !'." " y"r iç deniz mey Akdeniz ve Hintdenizinden Buzdört beş batmda bir muvaffak kı suaîlerine cevaben irat buyurdukları değilierdi. dana getirdiğini glr.c ;.,". Tarım Halil Bey bundan sonra projeksiyonla ' denizi'ne, büyük Okyanus'tan At lan ve mağlupleri çöl ve bozkir veya iki nutuktan fıkralar okumuştur. Bu fıkhavzasındaki gömülmüş ş*.' *?", dünya müzeleri, İstanbul'daki asari ati... Çabuk teheyyüç eden halk mulas denizi'ne kadar Orta Asya'y* uzaklara fırlatan ikincisinin de büralar Fatih; Selimi Kanunî gibi hü Mongolya otlaklarının ve halkın aka müzeleri ve Anadolu'daki Türk eser çevreliyen dünya kuşakları üstünde, hı:ye" = îi, hakikî hali daha fazla bü yük devletler kurulma ve yıkılma kümdarlarm nasıl kendî fikirlerine gözalması, Gobinin ortadan kaybolnıuş yütmekten geri kalmıyordu. Bu müt leri hrkkuıda resimler g#sterdi. İzahat hatta Şhnalî ve Cenubî Amerika'lartını husule getiren ve Türk âlemile re devlete başka başka istikametler ver verdi. HanHay'ı yani Kurumuş deniz'i, hiş simalar ve bunlara dair cin, Deri mada ve Afrika'da yüzlerce milyon dışarı âlemler arasındaki cereyan diklerini fütuhatlarını kolaylaştırmak Aral Hazar'ın susuz mıntakasında sallarını andırar hikâyeler, hurafelerle insanın teşrihi vasfını değiştirebileEn son olarak Sultanahmet camiinin lardan ibaret olan ana hatlarını için başka unsurdan olan yerli ahaliye çekilmekte olan göller ve kabilelekarışarak korku, dehşet salgmlaşb. En cek genişlik ve ehemmiyette kavim ticaret mektebi tarafındaki kapısuun yısöyledikten ve bu mevzu üzerinde ve ecnebilere unsuru aslî aleyhine imrin Çin ve Avrupa'ya doğru müte ağır musibet ve felâket haberleri ağızhareketlerini küçük çapta sebeplerkılmadan evvelki ve yıkıldıktan sonbazı izahat verdikten sonra kuru tiyazlar verdiklerini unsuru asliyi yani zayit hareketleri, bana hep birbir dan ağza dolaşroağa başladı. Büyük le, muasır hayat şartlarından alın raki resimlerini gösterdi. Burasını oralan ve yıkılan devletlerin büyükleri Türk milletini harp sahalarında tahrip. lerile alâka ve münasebette göründü. bir musibetin, yakuı bir yıkılışın müphem ma ölçüler ve kıyaslarla izah güç daki ev sahibinin evvelce menedilmiş arasında (Hün Türk) (Gök Türk) ettiklerini ecnebilere ve diğer unsurlaihtisası Bizans İmparatorluğunu kap olur. ikeıı evkaftan veya mahkemeden karar Kaybolmakta olan bir âlem, ta . ve (Çingiz) devletleri olduğunu ve ra verilmiş imtiyazdır. ladı; cihan imparatorluğunun başka milalıp yıkbrdığmı anlatb, dedi ki: biat ve insanın birbirine müvazi suBu sebepledir ki, bir asra yakın bunlann daha ziyade bozkirlar aileletler eline geçecegi hakkmdaki eski Hikmet Bey konferansın nihayetin. rette dahildeki sefaletlerini ve hazamandanberi araştırıcı zekâ ka « Ne yapmalı bu adama? Bence sme dayanarak kurulmuş ve idame kehanetlerin tahakkuk etmek üzere de bugünkü Türk milletinin tarihi her. vimler güçü denilen büyük dünya ha riçteki tahripkârlıklarını aksettiri yeniden yaptırmalı, parasım verme edümişe benzediklerine nazaran olduğu telâkkileri uyandı. türlü büyüklüklerle dolu olan gene o yordu. Çekilip kaybolmakta bulu meli, ceza gördürmeli ve nihayet atmalı reketini tabiat hâdiselerine, iklim bunların ayni devirlerde Roma Bi ezelî ve edebî Türk milleti olduğunu nan bir büyük içdeniz evvelce buradeğişmelerine ve bunlann kütleler Başka bir istikametten (Viyana) ya bu adamı!» (Şiddetli alkışlar) zans Iran ve Çin de mevcut yaşayış söylemiştir. larda müsait şeraitin mevcudiyeti kadar dalgasını yüriiten son Türk akıhayatına verdiği zorlayıcı darhğa tarzlarmdan daha yüksek olduğuna fikrini verir. Bu şerait şimdiki ku nının doğurduğu korku edebiyabnın bağlamak suretile hal ve izah yoluna hükmedilmek lâzmı geldiğini bil Halil Beyden sonra Tarih cemiyeti raklıkla kıyas edlmez bir surette ne zenginliği de herkesçe malumdur. Korgitmiştir. Tabiat hâdiseleri kendiledirmiştir. Hikmet Beyden sonra sabık müzeler azasmdan İsmail Hakkı Bey söz aldı. batatı ve halkı yaratmak ve yaşat • kulann tevehümüne göre korkunç çehrini soğukluk veya sıcaklığın, kurumüdürü İstanbul meb'usu Halil Bey Hikmet Bey Türkistilâlarının veHalil Beyin biraderi Hamdi Beye ait mak kudretine maliktir. relerle korkutucu masallara giren ata luk veya nemliliğin artışı, eksilişi, kürsüye çıktı. Söyliyeceği sözlerle kon ya muhtelif Türk ırkları arasındaki izahatı çok kısa kestiğini, kendi dev • ların uyandırdığı tesir bugün acaba sibuzların yürüyüş veya çekilişi, denizBöyle bir denizin menşei ne ola muharebelerin Türk'lüğe olduğu gibi gre huzuruna çıkmamn doğru olmadığmı rinden ise hiç bahsetmediğini söyliyelinmiş bulunuyor mu? ö y l e zannedilelerin, göllerin batışı, çıkışı, zelze bilir? Jeolojik devirde ne kadarlık müdrik ise de arkadaşlarınm ısrarı üzebu memleketlere de zarar verdiğini rek dedi ki: bilirdi, fakat hayır! Türk'lük aleyhinde leler, boralar, kasırgalar, yanar dağ bir maziye tekabül eder? Ve görü rine bir şeyler karaladığını anlattıktan aöylemiş ve fakat bu istilâ ve muha« Halbuki müzenin ilk müessisi o kadar iftiralı neşriyata sebep olan bu lar ve saire gibi ya birbirinin zıddı, len mütezayit tahavvülün sebebi sonra Müze kelimesinin ve müzelerin rebelerin arızî olduğunu ve bunlar Hamdi Beydir. (Alkışlar) Halil Bey ise ya birbirine bağlı tezahürlerle göskorku Avrupa'd? hatta en mimevver nedir? tarihçesini yaptı. Halil Bey ezcümle dearasında uzun sulh asayiş ve şeref müzeleri Avrupa müzeleri derecesine çı terirler. Orta Asya'da devir, devir ler arasında halâ, Leotard'm Bizans Böyle kıt'avî buz terakümünü diki: ve refah devirleri bulunduğunu halkarmak için ömrünü vakfebniş muh • İmparatorluğu için dediği gibi müphem bunlardan bir çoğu göülmüş, bazılan meydana getiren iklim tesirlerinin buki ayni memleketlere Türk'ler « Bide müelezr istibdat devrin • terem bir zattır. (Çok şiddetli alkış bir ihtisas halinde yaşamaktadır. Pa hâlâ görülmektedir. Fakat hepsinin ayni zamanda Aral ve Hazar'ı bir gelmeselerdi orada mütemadî ve mis de de hükumetin mali idi. Topkapı halar.) ris'te Cernuschi Müzesi muhafun H. içinde en müessir, şumullü ve sabit leştirerek ve büyüterek bir büyük kince bir anarşiden başka bir şey zinesi ise Hazinei hassaya ait idi. Orasını d.Aydenne de Tizak bir esere yazdığı karakterde görüneni, en büyük ih içdeniz meydana getirmesini müm görülmiyeceğini ilâve etmiş ve Türk yalnız frenkler görebilirlerdi. Türk'ler mukaddemede bunu bize heyecanlı bir timal ile kurakhk olmuştur. Biz de kün kılar. Cumudiyeler devrinin ikler olmasaydı islâm âleminin 19 ve ancak frenklerin peşine takılmak su üslupla şöyle ifsa ediyor: sırası geldikçe diğerlerini de işaret lim şartları geçtiği zaman ise deniz Almanya'nın en büyük müsteşrik' 20 inci asırlarda uğradığı akibete 11 retile ziyaret edebüirlerdi.» Asya, zamanında ortaya ablarak muzarurî olarak çekilmeğe başlamış ve ve 12 inci asırlarda uğrıyacağı misal Halil Bey bundan sonra müzeler hak lerinden Hamburg Darülfünunu fah ederek bilhassa bu baş âmil üzerinazzam kuvvetlerle dolu... Bu Cengiz, Orta Asya'nm mütevali kuruması de duracağız ve hâd'isenin kayna rî profesörü felsefe doktoru Mordtolarak zikreylemiştir. kındaki telâkkileri hulâsa ederek bir Timur oğullan bize endişe veriyor •« meydana gelmiştir. ğında bizzat tetkiklerde bulunmuş mann seksen yaşında olduğu halde çok kimselerin müzelere aleyhtar ol Hikmet Bey konferansına devamgözümüz kurtlarla birlikte yaşadıklari' Orta Asya kuraklığına müteallik vefat etmiştir. Mumaileyh eski ve ye âlimlerin, istikşafçıların yerdımı ile duğunu, bu kabil kimselerin bizde de la bu halin Türk zekâsının Türk ovaları yokluyor. notları burada kesiyorum. Edebiyat Orta Asya'ya bir de kuraklık n:evni şark lisanlarınm cümlesine vâkıf pek çok bulunduğunu söyledi. «Hat kuvvet ve kahramanlığının neticede Asya'nm bir ucundan ötekine, Ka* Fakültesi muhterem Türk tarihi muzuu cephesinden bakacağız. olduğu gibi türkçeye ve edebiyatma ta Balkan harbinden evvel müzenin en başka milletler uğruna feda edil radeniz'den Sarı denize kadar kıt'a yaOrta Asya'da iklim degişmeleri ve allimi Zeki Velid'i Beyin Orta Asya derin vukufu vardı. Uzun müddet kıymettar parçalan ecnebi bir hüküm mesinden başka bir şey olmadığmı maçlannda kâh çorak, kâh otlak step» kurakhğı varit olmadığ» mütalea bunun ana medeniyetin yayılışı teİstanbul ve İzmir cenerat konsolosdara bir milyon liraya hediye edilmek Çin, Hint, Iran, Onasya, Muır ve sında bulunduklarını zannediyorum. kuşağı uyanır, işte buralan dişlerini g ö f siri mevzuunun bir asra yakm taIuklannda bulunmuştu. Mumaileyh tehlikesini de geçirdi.» dedi. Avrupa'ya giden Türk âleminin en termeğe daima hazır, serseri kurdun şarkın klâsik lisanlannı neş'etleri ta* rihçesini en iyi Ano Heyeti Reisi Pro. Fikirlerini lutfen burada açarlarsa Halil Bey müteakıben gayrimenkul güzide evlâtlarınm çok kere ora bana tekrar bu bahse dönmek fırsa yurduâur. rihinden şimdiki devre kadar olan te. fesör Raphael Pumkelly yapacaktır: asar: atikanın yerlerinde bırakılıp bıra • larda benliklerini kaybettiklerini ve Çin'i, İran'ı, Hindistan'ı ve raer» tını verecekleri için pek müteşekkir «Yetmis yaşma kadar jeoloji sa kâmül safhalarını ihata ederek bi • kılmaması şıklanndan hangisinin daha Lutfen sahifeyi çeviriniz hatta daha evvel kaybetmeden dahi kalacağım. hasında hayatımı geçirdikten sonra liyordu. Vefatı büyük bir zıyadır. muvafık olduğu mes'elesine temas et gittikleri yerlerden diğer Türk'lere Dr. Reşit Galip Beyin Millî Tarito kongresindeki mühim konferansı Halil Beyin konferansı ismail Hakkı Beyin sözleri Bir müsteşriktn vefatı