29 Mayıs 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

OOKU2UNCU SENE No. e BaşmuharPlrl v NADİ ••*•••••••••***«••• İDAREHANESİ: Mynnnnmunıı^e karşısında daıreı ınaüsusa Telgraf: İstanbul Cumhurıyet Posta k u t u s u . N° 2 4 6 T o l o f n n • Başmuharrlr . 22366 I e i e i O n . Ta hrlr mUdUrU : 23236 idsre müdürü 22365. Matbaa ; 20472, Cu m h u riyet ^ llllını PAZAR 29 MAYIS 1932 ABONE ŞERAÎTİ MÜDDET*.' 7ü?KrYT'icİNİ**HARİÇ***İçİNİ Seneligi 1400 Kr. 2700 Kr. •i 6 Aylığı 750 Kr. 1450 Kr. 3 Aylığı 400 Kr. 800 Kr. İ 1 Aylığı 150 Kr. 45 IMüshası her yerde 5 Kuruştur = met Paşa Roma kışlalarım gezdî Türk İtalyan dostluğunun, sıkı bir tahlilL Bu dostluk Akdeniz havzasmda hatırı sayılacak kadar ağır basan bir kombinezonun çok mühim bir parçasıdır Dostluğun îstinat Ettiği tarihî esaslar.. En mukaddes bir davamızda bu milletle aramızda kan dö külmediğini hatırlamak kâfidir. Tevere: 23 mayıs (Başmuharririmizden) Türk Rus dostluğun dan sonra İtalyan • Türk dostluğu, ve bu mesafelerin arası da boş değil' Türk Bulgar dostluğu, Türk Yunan dostluğu, Arnautluk ve Maca ristan. Bu saydığımız milletler ve memleketler haricindeki devletlerle de düşman değiliz. Balkan'lara ait müsterek düuinme ve çalışmalard? samimî surette faal rol sahibi oldu ğumuzu artık dünya biliyor. Ancak saydığımız memleketler arasındaki dostluklar tarihin cereyanına istikamet verecek hakikî ve filî mahi yetler aîmıştır. Zaten Yeni Türkiye Başvekilinin geçen senedenberi yapmakta olduğu seyahatler bu dostluklar ı mahallerinde tes'ide mahsus tatlı külfetlerden başka şeyler de ğildir. Nitekim ayni devletlerin ricali de daha evvel Ankara'ya gelmişlerdi ve gene geleceklerdir. Su hale nazaran şimdi gitmekte olduğumuz büyük İtalyan milletinin mem!eke!i ile Türkiye araajndaki dostluğu tahli! etmek îçin her şey • den evvel vaziyeti bir kere umumî manzarasile görmekte isabet vardır. Çüokü memleketlerin beynelmilel bünasebetlerindeki en hakikî mana coğrafî vaziyetlerine zamimeten diğer ınilletlerle olan rabıtalarınm umumı heveti göz önünde tutularaktır ki en sahih ve en kâmil şeklinde göıülebilir. Ayrı ayr> mütalea edeildikleri zaman şüphesiz büyük devlet, büyük devlettir, küçük devlet te küçük. Türkçede ateş olsan cürmün kadar yer vakareın tabiri bu ferdî düşün • cenin ifadesidir. Fakat hiç bir za man bir ordu ile bir neferin muka yssesini derpiş ettiniz mi? Ordu nefere nisbetle büyüktür ama ferden ferden neferler olmasa ortada ordu bulr.nmaz değil mi? Ordu nefer olmamakla beraber neferden başka bir sey de değildir. Beynelmilel dostluk kombinezonlarında devletlerin ayrı ayrı küçük veya büyük diye tefrik edilmemeleri de işte o işin bu türlü canvavî manasından ileri gelir. Akvam Cemiyetini muvaffak etmiyen en başlı sebep bizce bu hakikatin orada bir türlü malum ve makbul olamamasmdan, yahut bilinse bile sa mimiyetlc tatbik edilememesinden baska bir sey değildir. Türkiye'nin dünya memleketleri arasındaki hakikî mevkii herkese hangi kemmiyet ve keyfiyeti düsündüriir? Bu suale cevap vermek gayri mümkün değildir. Türkiye'yi alır, arazisini, nüfusunu, iktisadî bünye«iii tahlil edersiniz, neticede ortaya cevap oîarak söylenecek bir takım ifadeler kendiliğinden çıkar. Hele bu tetkikinizi bir de diğer bazı memleketlerlc mukayese etmeğe kalkı • şırsamz daha bariz vaziyetler mu vacehesînde bulunursunuz. Ancak böyle yapmakla hiç bir mes'eleyi halletmiş olmazsınız. Çünkü beynelmilel manasında hiç bir memeleket yalnız kuru istatistik ifadesinden ibaet değildir. Hatta biz tereddütsüz ondan bambaşka bir şeydir bile di yebiliriz. Nedir?.. Size bunu anlatmak için yalnız Çanakkale misalini ileri sür • mekliğimiz kâfi gelir sanırız. Umumî harbe Türk müdahalesinin bu harbi üç sene fazla uzatmış olduğunu iddia edenler belki haksız değillerdir. Fakat bilhassa Çanakkale müdafaası nın Moskof Çarlığmı yıkmış oldu • ğunda en ufak şüpheye mahal yok tur Bir bunu düşününüz, bir de umumî harp sonu dünyasının içinde yüzdüğü hayatı göz önüne almız, bir milletin icabında oynıyabileceği rolün ne kadar büyük olabileceğini daha îyi anlarsınız. Biz Çarlık Rusya'sile dü>man idik, Dün Briyan ne demişti? Bugön Tan ne diyor? Milletlerin siyasî hayatında garip tecelliler vardır. Millî mücadele senelerinde arkasında İngiltere bu Iunan Yunan ordusile boğuşuyorduk ve bazı tesirsiz istisnalar hariç; bütün dünya bize düşmandı. ingiltere dev letinin Başvekili Loit Corc bizi küfur denecek kadar adi ve müstekreh kelimeler kullanarak «Eşkiya!» diye tavsif etmisti. Fransa'nın sulh babası mâteveffa Hariciye Nazırı Briyan ise Fransız parlâmentosunda bu isnat lara isaret ederek: « ... Halbuki bizde böyle in sanlara eşkiya değil, vatanperver, derler» sözlerile mukabele ediyor du. Bugün İngiltere Kralı Hazretlerinin hükumeti Gazi'ye «Asil düşman ve ilicenap dost» hitabesile hürmetlerini, takdirlerini sunarken esbak Briyan Fransa'sının nimresmî mürevvici ef kârı olan Tan gazetesi bu necibane hareketi «Ayıp» kelimesile tavsif ediyor. Halbuki Çanakkale'de Türk top çusuna bir kolunu veren Fransız Jeneralı Guro geçen sene Türkiye'yi ziyaret ettiği zaman «ahsan bugünkü İngüiz hükumeti gibi konuşmustu. Ne garip tecelli ? İnhisar bütçeleri dün Mecliste kabul edildi detli tenkitleri mucip oldu „ mılllllllllllllll Mn , B , ımm ıınn ııım ıııııımıımmıı mıııı Bilhassa Barut Inhisarı vaziyeti şid İsmet Pş. dost İtalya'nın askerleri arasmda Başvekil suvari ve topçu talimlerinde bulundu, gördüğü mtizamı takdir etti Roma 28 (Hususî) Başvekil İs met Pş. Hariciye Vekili Tevrik Rüştü Beyle refakatlerindeki Türk heyeti dün öğleden sonra Litorya ka rargâhında yapılan muazzam «Ka natgünü» merasiminde hazır bulunmuşlardır. Başvekil Pş. merasimi M. musolini ile beraber Kral Hz. nin tribünlerinden seyretmişlerdir. Ayni lo cada üçüncü sırada sabık Efgan Kralı Amanullah Han da bulunuyordu. Hava manevralarına 600 tayyare iştirak etmiş, muhtelif hava muhareblerinden sonra sureti mahsusada inşa edilmiş olan Cito di Litorya kasabası bombalarla tahrip olunmuştur. 30 tayyare de akrobatik uçuşlar yapmışlardır. Akşam Türkiye sefarethanesinde tsmet Pş. Hz. tarafmdan M". Muso* lini şerefine bir akşam ziyafeti ve müteakıben bir balo verilmistir. J Mübadele işlerine Yeni tahsisat... Parası bite.ı Muhtelk Mü badele Komis yonu için tah • sisat almak üzerefakatlerinde İtalya Hariciye Ne re Ankara'ya ( Mabadi 6 tncı sahife&e ) giden ve şehrî mize avdet e • den Türk he yetiyeti murab. hasası reisi Şevki Bey Anka ra'daki faali yeti ve komiyon rşleri hak Mübadele îşleri hak kında şu izaha ktnda izahat veren tı vermiştir: basmurahhas Şevki B (Mabadi 5 inci sahifede) nu. Batvekilm evveiki gün hazır bulunhnğu hava manevralanm idare eden Ceneral Balbo Bütün muamele 5 atasfiyp edilecek Dünkü müzakerata iştirak Irtisa hâdisesi hakkında İnhisar bütçeleri hakedenlerden Antalya meVusu ızahat veren Adhye kında izahat veren Rasih B Vekılı Yusuf Kemal B. Vekil Rana B. Ankara 28 (Telefonla) M. Mec birincin şirket zamanındaki vaziyet olup bunda 700 bin lira zararımız lisi saat 2 de Kâzım Paşanm riyaseolduğu, yeni şekilde ise vaziyetin bir tinde toplandı. türlü düzelemediğini söyliyerek: Barut ve mevaddı infilâkiye inhi Bu şirket sermayesinin vüzde sarı bütçesi müzakere edildi. Evvelâ cllisi kaybolmuştur, bunda kazananRütçc: Enrümeni namına Aziz Bey lar kazanmıştır, kaybedenler şirketle bütçe etrafında izahat verdi. Refik Sevket Bey kürsüye gelerek dedi ki: devlettir. Bu şirket azasından biri ben fizin kumusyoncunuz olayım, Efendiler! Müteessirim ki Aziz Beyin izabatını sesi hafif oldueu için Avrupadan bütün f isekleri ucuza mal ederek getireyim» demiş, Oryantal işietemedim. Şirket vaziyetini tarif mı nedir, bu şirketin adı? 50 paraya ederken, görülen lüzum üzerine dealdığı rüvelver fişeğini 3 kuruştan, niyor, bu lüzum nedir? ve 30 kuraşa 7 sene vade ile aldığı Mazhar Müfit Bey şirketin vazi ( Mabadi 6 tncı sahifede ) yetini ikiye ayırmak lânn. geldiğini; İ Roma kışlalarında Roma 28 (A.A.) Ismet Pş. Hz. Spor işlerimiz nasıl düzelebilir? 5 Mahut Küstahlığa dair... • Orhan Beyin fikirleri Mıntaka reisine göre teşkilât yolundadır, nizamname de iyidir, binaenaleyh.. Mıntakaları tahdit değil, Tezyit etmelidir On senelik bir mazisi olan Türkiye Idman Cemiyetleri Ittifakı teşkilâtınm bugünkü spor işlerimizi idare edemiyecek bir hale geldiği ve mevcut nizamnamenin bugünkü ihtiyacı karşılamadığı müsbet bir hakikat olarak ileri sürüldüğü bir sırada «Spor işlerimiz nasıl düzelebilir ve spor teskilâtımız nasıl olma hdır?» Mevzuu üzerinde açtığımız anketin, yalnız SDor muhitinde değil, sporla uzaktan ve tâli derecede alâkadar olanlar arasmda bile derin bir alâka ile takip edildiğini görmekteyiz. Anketimize iştirak edenlerden henüz iki zatm mütalealarını neşrettiğimız halde bir cok kimselerden ankete cevap mahiyetinde mektuplar almaktayız. Anket münasebetile, herkes düsüncesim ve bildiğini söylemek arzusunu izhar etmektedir. Bunu, spor işlerimizde hakikaten gözle görülen bir bozukluk olduğunun bir tezahürü olmak üzere kabul \ İ . • » «^.. • ((Tan» gazetesi Çanakkale harbini Jeneral Guro'dan da dinliyebilir 1 «TU S . Hazin bir zıya refıkımızin baslığı ve Türk'lerin bu hasletlerini gittikçe Arkadaşımız Agâh'ı dün ingiltere hü arttırdıkları tarihin son vakıalarile de kumetinin Ça • kaj.bettik sabittîr. Jeneral Guro muharebenin nakle harbi haken ateşli bir zamanında kolundan kında basılan Bugün «Cunıyaralandığı vakit, salibiahmer işa huriyet» bir eseri bu harailesi retini görünce atesi kesen Türk çobin büyük kahen kıdemli ve cukları idi. Jeneral bunu daima tekramanı Gazi güzıde bir uz rar etmekle zevk bulur. Türk'ler ise vunu kaybet • Hz. ne takdim kendilerince tabiî gbrülen şeyin tek mekle dilhon etmesi müna rarını sevmezler. Jeneral Guro'nun sebetile Tan gadur. tlk intişar kolunu kaybettiği muharebelerde In günündenberi gazetesinde çıkan giliz'lere karşı harbin bütün icabatı zetemizin müdügarazkârane fıknı ve kendisinin kuvvetli dehasının e rü mes'ullüğünü r& malumdur serini tatbîk ederek o gün için mille • yapan ve son Bu yazının m > leketimizde tev Çanakkale harbıı > tinin hasımları tarafmda bulunan . aylarda Yeni lit ettiği hak kolunu kaybeden Fıan. ''ngiliz'leri Çanakkale'de muvaf • Gün refikimizin fak etmiyen kumandan, Gazi idi. lı asabiyet de sız Jeneralı Guro Neşriyat müdi". Türk hasletini, milletinin bütün ke lüğünü deduhde *sâh Bey merhum vam etmektedir. mabadi 6 met sahifede) «Hâkimiyeti Milliye» gazetesi «Ya malini nefsinde toplıyan bu büyük a nmı zık Tan'a» başlığı altında yazdığı bir dam, Türkiye'nin tam timsali ve bu ıııııııınıımıııııııııııııııııııııımıııııııııııııınıııııııııııımınııııııııiHiııiMimnıııımmııııııııııııı• "•»' ııımıııııııııııııınıııııııııııımınııııııııııııııi"»"»"» ••"• • •• • gün de mümessilidir. Biz bunun İnbasmakalede ezcümle diyor ki: giltere hükumeti için nazikâne bir «Bu, mert bir hasmın, civanmert bir muamele olduŞunu takdirle beraber, muhasımına karşı centilmence bir hagavet tabiî bulduk ve mütehassis olreketidir. Zaten milletler, en çok birduk. Bu kitabın takdimi büyük bir birînîn âlicenap vasıflarını, mubarebe nezaket eseridir ve centilmenlere lâmeydanlarında tanırlar. Türk'lerin yık bir harekettir. Tan ne istiyordu? cihan tarihinde mert, cesur, kahraKendi cephelerinde olduğu gibi İnman tanmması muharebe meydanla (Mabadi 6 ınct sahifede) rında kazanılmış şiarlarından biridir IIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllninllllllllll IPMIII [II: II irilM I iltll! M1 lllll III1 i! 1IT1II lli İIIIIIIİII1 1M lilltlllirillllillltllini İMIIIIII Hakimıyetı Mıllıye. t ıketimize cevap veren İstanbul mmtakası reisi Orhan Bey etmek zarureti vardır. Fakat ankeli * mu, spor teşkilâhnda vazife almıt, teş(Mabadi 2 inci sahifede) ıııııııııııııııuııııııııııııınııiııııiıııııuiNiııinıınıifluu < • nıııııııııııııııiMiıııııııııııınııııııııııımııııııııni""11111"1"11 Simendifer mektebinin son mezunları Bolşevik Rusya ile ise gayet samimî dost bulunuyoruz. Bunun sebepleri sadece Yeni Rusya'nın dahi Carlık'la düşman clmasından ibaret bulunmasa gerektir. Gerçi Çarlığın yıkılmasını biz ;hzar ettik, Bolşevikler ikmal ettiler. Sonra iki komşu millet millî varlıklarını, istiklâllerini ve inkılâplarını müdffaa etmek için ayni husumet cihanına karşı koymağa mecbur olduiar, ve bu aynen mütenazır vaziyet te iki tarafı yekdiğere daha ziyade yaklaştıran kuvvetli bîr âmil oldu. Fakat biz söyliyelim ki bugün Moskova'da ve Ankara'da memle ketleîin manalarını hissiyat fevkinde en hakikî îfadelerile mütalea edebilen adamlar vardır. İsmet Pasayı Si vastopol'dan Yeni Rusya'nın bütün Karadeniz filosu tesyi etti. Zâhirde büyük ve samimî bir nezaket eseri olan bu hareketin hakikatte ne • zaketten biraz daha büyük bir hürmet manafin' haiz bulunduğunu bilmeyiz ki bizim izah etmekliğimize ihtiyaç var mıdır? Müteveffa M. Briand kendi siyasetî cercevesine sokmak için ikna etmek istediği adamlara, ellerile bü>ük daireler çizerek geniş mikyash kombinezonların müphem manala > rını anlalmağa çalışırdı. O belki hayal yapıyordu. Fakat bizim bahsettiğimiz mes'eleler ancak hakikatlere YUNUSNADİ (Mabadi 3 uncu sahıfede) Dün kendilerine diplomalurt verîlen simendifer mektebinin son Dün Haydarpa^a'da Şimendiferci davetli kütlesi huzurunda diplomaları lik mektebini bu sene ikmal eden ç verilmistir. Merasirae saat 4 te misafirlere Hfendilere merasimle ve kalabalık bir mezunlart grup halinde... kör ikramile başlanmış, bun'dan sonra mektebi bitiren efendiler sıra ile salona girmişlerdir. Mektebin kıymeti