16 Ocak 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

^^ y '3EK3ZİNCİ SENE No. 2763 Sahip v«s Başmuharriri ISJADİ f İDAREHANESİ: j İ BuyBnuosBiniye Urgısııfe âairci nlsasa j^Telgrafı İstanbul Camhuriyet |* Posta kutusu: N° 2 4 6 Basmuharrir : 22366 Tahrlr mOdOrO :• 23236 tdare mUdOrO 22365. Matbu »0472 umhuri '•• • • ™» » MARTESi I * KANUNUSANi 1932 ABONE ŞERAİTİ İMÜDDET: İTÜRKIYEİÇİN j HARİÇ İÇİN • j fpneliği : 1400 Kr. f 2700 Kr. : 750 Kr. 1450 Kr. : 3 Aylığı : 400 Kr. : 8 0 0 Kr. Iji Aylığı :: 150 Kr. : Nüshası her yerde 5 Kuruştur iuınımınnııııııııııııııımııııııiHrıırıııuıınnııtıııııınııiııııııııuııııınıııııııiMiııntmııııııuıııiııııııııııııııııııııııiııııııııııiHiıııiMiııııııırıı ""» Dünya buhranı ve Kooperatif hareketi Italya, Borçların Iptalinde Israr Ediyor Inhısar ıdareleri Ankara'ya gidecek mi? , „,„ J5™. . „,„ „ „ ııiMiHiımmımımmııııııııımmnıı IIIIIIIIMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMI i I *Şimdi, Hasta Adam Avrupa*dtr.^ Ikî üç ay evvel (Cumhuriyet) te muhterem Dr. Reşit Galip Bey Hasta Adam unvanile üç dört makale neşretti. Vaktile, Türkiye'yi Hasta A dam diye gösterirlerken bu gün Avrupa'nm ve hatta bütün dünyanm hasta olduğunu izah eden bu makale silsilesinde dünya iktisadî buhranının sebepleri ve çareleri gosteriliyordu. Son gelen Avrupa mecmuaları î çinde Brüksel'de çıkan (Beynelmilel Kooperatif Mecmuası) nda muhterem doktor gibi düsünen muf assal bir tetkik gördüm. Muhterem Reşit Galip Beyin takaddüm ettiği bu maka lede bir fazlahk varsa o da buhranı kooperatifçi gözile tahlil etmis ol masıdır. Karilerimize bu fikirleri hulâsaten iki makale ile arzedeceğiz. (Prağ) da Alman iktisadî koope ratifleri birliği kâtibi M. (Anton Dietl) tetkikine şöyle başlıyor: «Şimdiye kadar Türkiye, Avru pa'nın Hasta Adamı idi. Senelerce hasta Türkiye'nin karikatürleri tahta bacak, başı, vücudü sarıh intisar edİD durdu!.. Halbuki, bugün Avrupa'nın ve hatta denilebilir ki, bütün dünyanm arzettiği iktisadî manzaraya göre Hasta Adam artık Türkiye değil belki Avrupa ve bütün dünyadır. Kimse bu buhrana kat'î bir çare gösteremiyor. Halbuki, alman tedbirlerin vaziyeti daha ziyade kanstırdığı meydandadır. İotidaî madde lerdeki fazia istihsal bir tarafta, işsizler ordusu diğer tarafta bütün teknik ve medeniyet terakkilerme rağmen âciz bir halde bekliyorlar. Bu bolluğa rağmen insanlar daha fena yemekte, daha fena giyinmektedir. Dünyanm hîç görmediğî vahim bir iktisadî mhizam yoluna devam etmektedir. Bugüne kadar iktisadî arz ve taIep tanzim etmekte iken artık bu makine son senlerde alman keyf î himaye usulleri yüzünden işlememeğe baslamıştır. Büyük ticarethaneler, istihsal müesseseleri, kuvvetli bankalar yıkıhp gidiyor. Bu umumî hercümerçte fiatların ve kıymetlerin yıkıhşı en mühim buhran alâmetleridir. Sanayi ve ticaret kıymetlerîni kısaca gözden geçirmek vahametin derecesini tayine kâfidir. 1930 da sanayi kıymetleri: Nor veç'te yüzde (11), Çekoslovak'yada (29), Almanya'da (44), Amerika'da (58), ve Lehistan'da (60) düşmüştür. Bunun neticesi olarak, dünya sa nayii yüzde (25) azalmıştır. Keza, ayni senede Avrupa ticareti yüzde (13), ve diğer memleketler ticareti yüzde (24) daha azdır. (1930) senesi nihayetinde Amerika menkul kıymetleri (40) milyar dolar kaybetmiştir. Dünyanm en zengin memleketî de bu müthîş rakamdan korkar. Halbuki, bir taraftan da iptidaî maddeler müthiş bir artma gösteriyor. Su tabloya bir göz atmak bu fazlalığm derecesini anlamak için kâfidir: (Bin ton üzerine) Kraliçe yann İntihap ediliyor Güzeller nihayet 1,5 a kadar gelmelidirler 1932 Güzellik Kraliçesi yann saat ikide idarehanemizde hafi surette intihap edilecektir. Yann müsabaka başlayıncıya kadar kayıt muamelesi devam edecektir. Müsabakaya gireceklerin, ya~ nn nüfas tezkerelerini getirmeleri lâzımdır. Kraliçe intihap edüen hanıma> yanında ailesinden bir zatla beraber Paris'e kadar gidip gelme masraflanndan başka zaruri masarif olarak gazetemiz tarafından 500 lira verilecektir. Müsabakaya girecek hammlar yann saat bir buçukta idarehanemize gelmelidirler. Müsabaka balo kıyafeti ile yaptlacaktır. Fakat istiyen hammlar sehir kıyafeti ile de girmekte serbesttirler. Şimdiye kadar müsabakaya kaydedilmiş olan güzellere davetiye gönderilmiyecektir. Hantmlar, yann bir buçuğa kadar idarehanemize gelip müsabaka memurluğuna maracaat etmeUdirler. Müsabaka, hafi bir içtimada icra edileceği için hakem heyeHnden maada kimse 6a/anmıya\ eakttr. Binaenaleyh müsabakagormek için müracaatte bnlanalmaması rica olunur. Dün şehrimize gelen İnhisarlar Vekili Rana B. bu hususta tetkikat yapacak Gümrüklerde yeni Muayene usulü Gümrükler ve İnhisarlar Vekili Rana Bey dün sabahki trenle Ankara'dan şehrimize gelmiştir. Rana By Haydarpaşa istasyonunda Müskirat Inhisar Umumî Müdürü Asnn, Tütiin İnhisan Umumî Müdür vekili Hüsnü Beylerle inhisar idarelerinin diğer erkâni tarafından istikbal edilmis tir. Vekil Bey, maksadı seyahati hakkın. da dün kendisüe görüşen muharririmize şu beyanatta bulunmustur: « İnhisar idarelerinin son şekli ve bunlann birleştirilerek Ankara'ya nakli mes'elesi hakkında mahallî tetkikat yapmak üzere Istanbul'a geliyorum. Maamafih şimdiye kadar bu mes'eleler hakkında kat'î hiç bir karar verüme mistir. İstanbul'da bütün inhisar idarelerm de icap eden tetkikatta bulunduktan sonra Ankara'ya avdethnde bu mes'ele hakkında kat'î bir karar verilecektir. İstanbul'da kaldığım müddet zarfrada vekâletin bütün islerue ve bilhas İngiltere'nin Noktai nazarı ne olacak? İngiliz kabinesi tamirat mes'elesinde takip edeceği siyaseti konuşuyor Italyan noktai nazarı Etrafında münakaşalar Londra, 15 (A. A.) Dün sabah iki saat devam eden kabine içtimamda müzakere edilen mes'eleler arasmda Lozan konferansının da mevzuu bahsedilmiş olduğu zannedilmektedir. Londra, 15. (A. A.) Şimdiki halde tamirat mes'elesinin daimî surette halli şeklini değiştirebilecek hiç bir hal olmamakla beraber zannedildiğine göre, Büyük Britanya hükumeti bu bapta alelâde bir tedbirle iktifa edihnesinden memnun olmıyacaktır. (Jkıdbadi Sinei saifede) „„„„ „ , „ „,„....• .«fJ** " ıııııiHUHHiHi ıııııuıııııııııınıtıııiHiıınmııııııı IMMHIIHIITI GumrüKler ve İnhisarlar Veküi Rana Beyin istıkbalinden bir intiba sa gümruklerle meşgul olacağım, inhisar idarelerinin vaziyetlermde simdilik hiç bir değişiklik yoktur. Yal nız bu idarelerm mercfleri değismistir. İnhisar idarelerinin vilâyet şubele rinde tevhit edflecek kısım olup olma(Mabadi 4 üneü sahifede) VereceŞi katt karara merakla intizar edilen İngOU Başveküi M. Makdonald Muallimler toplandı Mesai raporu okunudu, bütçe kabul ve yeni heyet intihap edildi Ramazan nasıl geçiyor? ((On bir ayın bir sultanı» bu sene gene Şehzadebaşı'nda karargâh kurdu | £ Garbî Trakya Türkier 50,000 İngiliz lirasî bu hafta tevzi edilecek. Bugün Gar • >î Trakya'ya ıareket ede cek olan Muh elit Mübadele komisyonu Türk heyeti murah hasası müsavirlerinden G"ümülciııe Tâli Ko mlsyonu Türk azası Fuat Beyle komisyonun mesaisi hakkın da görüştük. Bugün Gümücw.e'ye Fuat Bey bize gıdecek. olan murah. dedi ki: hasvmvz Fuat Bey MualHmler BirUği kongresinde hastr bulunanlar Evvelki gece resmi kuşadt yapüan Raşit Rua üyairosundan btr tahn» Ramazan bu sene d e karargâhmı Şehzadebaşı'na kurdu! Sıra sıra sinemalar, tiyatrolar, pembe, allı, yeşilli ilânlar, çeşit çeşit kumpanyalar, heyetler, truplarla bezendi. Hatta bu sene Direklerarası'nm mutat t e maşa yerlerinin adedi bile arttı. Sade artmadı, geçen yıllara naza • ran kıymetlendi de.. Çünkü «Raşit Rıza tiyatrosu» nun da evvelki gece küşat resmi yapıldı v e yüksek san'atkârımız, muktedir arkadaşlarile birlikte, salonu hıncahınç dolduran takdirkârlarımn alkışları arasmda ilk temsilini verdi. Raşit Rıza tiyatrosundan itibaren 1930 (1925) müs'ıre Vezneciler'e doğru ilerleyirce mu Mahsul 1925 nazaran 1925=100 kallit Naşit Beyle komik Dumbullu ziyadelik İsmail Ef. nin sağlı sollu iki tiyatro324 Buğday 4.600 10.312 5.712 da, temaşagerlerini eğlendirdikleri Pamuk 675 677 1.350 201 görülür. Daha ileride Ferah, bu ra 2.644 Şeker 3.633 6.277 173 mazan da sahnesini, her dilden koKahve 412 1.608 1.196 390 nuşulur bir nevi «Babil Kulesi» ne çe ŞehsaMebagt'nda Ferah sbıemanm önü Petrol 492 601 107 122 virmiştir: Adedi kolay kolay hatırda ceği geliyor. Şu f arkla ki Nuh'un GeBakır 83 288 205 347 misinde her mahluktan bir çift varkalmıyan heyetlerin numaraları da Çinko 21 110 89 515 mış, buradakilerin îse sayısını an • seyretmekle bitmiyor! Kauçuk 137 390 253 285 cak Şadi Bey bilir! İtalyan'lan Macar'lar, Macar'Iarı Bu kadar mühim stoklar yüzünden İngiliz'ler, İngiliz'leri bilmem kim Eski müslümanlar, ramazan için: îptidaî madde fiatlarmm düşmesine «On bir ayın bir sultani» derlerdi. ler takip e d e ede, program bir nevî de şaşmamak icap eder. Arjantin bü «milletler resmigeçidi» halini alıyor. Şehzadebaşı'nın eğlence yerlerindeki tün mahsullerinin fiatmdan yüzde izdihamı gördükten sonra, insan raCambazlar, dansözler, musiki h e • 46 kaybetmiştir. Avsturalya'da zahimazanın hakikaten ayların sultani yetleri yetişmiyormuş gibi arkadan re fiatları yüzde (60) düşmüştür. olup olmadığını anlamasa bile, kimbir de vahşi hayvanat arzı endam eBrezilya kahvesinin fiatları yüzde lere saltanat sürdürdüğünü pekâlâ dince, insanın «Nuh'un Gemisi» ndeki (30) azalmıştır. Ayni miktardaki ipkeşfediyor! manzarlar hakkında bir fikir edinetidaî maddeler (1929) a nazaran ttıımııınıııııımiMiııı nmnıiMiııiııııniııııııııınıııııınıııııııiMiıııınınıııııııııııııııııııııi (1930) da 1516 milyar altın mark tan boykotaj ile ( 2 0 0 ) milyon nü • deme kabiliyetlerinin haricine çık • kaybetmiştir. mışlardır. Millî borçlar, harp tekaüfusu, Rusya umumî serbest mübadeBerlin piyasa taharri enstitüsü leden çekildiğinden ( 1 0 0 ) milyon diyeleri, harp borçlan mağlup galip r hepsini büyük yükler altına sokmuş( Konjunkturforschungsinstitut ) nüfusu beynelmilel ticaret âlemin • (1929) a nazaran iptidaî maddelerîn den mahrum etmiştir. Son beş sene tur, hulâsa; bolluk içinde bir kıthk yüzde (60) arttığmı, halbuki dünya baslamıştır. zarfmda gümüş paranın yüzde ( 4 0 ) istihlâkinin adam başına yüzde (4,1) kaybetmesi de bir çok iştirakudreİşte; umumî buhranın korkunç azaldığını gösteriyor!.. tini azaltmıştır. manzarası!..» Diğer cihetten; Çin dahilî harpler Buna rağmen, bütün hükumet idaİstanbul meb"usu ile (400) milyon nüfusu, ve Hindis • releri masraf lannı arttnmu$lar, v e öALLAETTİN CEMlL Evelce de yazmış olduğumuz verikniştir. Salon hemen baştan veçhile muallimler kongresi, dün basa erkek ve kadın muallimlerle Darülfünun konferans salonunda dolu idi. toplanmıştır. Kongreden evvel anKonf eranstan sonra beş on datropologist doktor Şevket Aziz kika teneffüs edildi, ve bunu müBey tarafından çocuklann neşvü teakıp kongreye başlandı. Kon nemasına istinat eden hayat kudgre riyasetine profesör Köprülü • retlerinden bâhis ve yepyeni ilmî zade Mehmet Fuat Bey seçildi. esaslara müstenit bir konferans (Lutfen sahifeyı çeviriniz) raııinnnııııııınııııiMiııııııiHiıııııınınnınıııııııııııııııııiHiıiMiMiıııiMnıiHinıııııiHiiıtıınıııtııııııııniMHiıııııııııııııııııııiMiıııııııııiMiıınıiHiuı « Evet, yann Gümülcine'ye hareket ediyorum. Ve Garbî Trakya e tablilerine tevzi olunacak 50 bin İngiliz liralık bir listeyi beraberimde jötürüyorum. Bu meblâğ müslüman etablüere mahsus olan (150,000 > İngiliz lirasına mahsuben verilen bir avanstır. 150,000 liranın tamamen tevzii artık bir gün mes'elesi haline gelmiştir. Tâli komîsyon mesaisini ne zaman bitirecek?. İşleri bir an evvel ikmal için heyetimiz reisi Şevki Bevefendiden pek sıkı tenbihat aldım. Tabiî biz de ona göre davramyoruz. Uç aya kadar işimizi bitirmfğe gayret ediyoruz. O vakte kadar şayet iktihamı iktida rımız dahilinde olmıyan esbaptan dolayı mes'eleler kalsa bile işin gene kısmı azammı bitirmiş bulunmaklı • ğımız muhakkaktır. 150,000 liranın tevzii haricinde en mühim olarak ne iş var? En mühim mes'elemiz iadeye tâbi emvali iade ettirmektir. Bu iş te çok memmıniyetbahş bir şekilde cereyan ediyor. Maamafih bu mes'eleye şimdiden bitmiş nazarile bakılamaz.» Reisicumhur Hz. Reisicumhur Hz. dün Dolmabahçe saraymdaki hususî bürolannda meşgul olmuşlar, bir yere çıkmamışlardvr. Şu içtiğimiz bir bardak suda, kim bilir, göze görünmez ne mikroplar vardır?... Evvelâ... Evvelâ ihtikâr var, çünkü tenekesi beş kuruşa alınan suyun bardağını kırk paraya içiyoruz !..