19 Temmuz 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2586 NADt İDAREHANESh! karsiKinda dairn «absosa g İstanbul Cumhuriyef*! Posta kotusu: N° 246* j Başmuharrir .:' 22366 TahTlr müdürU f: 23236 • 30472 Idare mUdürO 22365. Mstbaa huriy Matbuat kanunu Mecliste! Projenin sür'atle tetkiki için ihzarî bir komisyon teşkil edildi Çok ağır ahkâmı ihtiva eden yeni matbuat kanunu çarşamba günü Mecliste müzakere edilecek PAZÂR 19 TEMMUZ 1931 ABÜNE ŞERAİTf f | müuDET: JTÜRKİTE iiçiN j HAgfç 1450 6 Ayhğı l750 Kr. :: * : 3 Ayhğı î 400 Xr.*j 800 Zr.t •••**•••»•< NUshası her yerde Seneügi ! «1400 Kr. : 2700 Kr.\ « 5 Kurnştur ^ IIIIIIItllllllllttlllHIIMIIlUIIIUIIlllllMIIIUIIIIIIIlMlllllMltlltllllltllltllllllllllllllllllllllllltlllllllllltllllMMIIIIIIIIIIIIIIII HIHIIIHIHIIMHIIIHItHIIIMIIHIIIIIHIIIIimiinHUmimimillUimillMllinilHMIIIimHIIHH^^ Yeni Matbuat Kanunu Çarşambya Çıkıyor lllllllllllllllllllllllitllltllllllllllllHllllllllllllllllJiffilllillllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIİIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Türk buğdayını Himaye etmek için Eğer mes'elenin ehemmiyeti hakkile takdir olunur ve ona göre ted • bîr almmakta azim ve himmet gösterilirse buğday fiatını çiftçi Iehine olarak lâakal iki kuruş yüksetmenin kabil olduğuna ve bunun hemen hemen bîr haftalık teşkilâtla intizam ve muvaffakiyetle yürütülebilece ğine şüphe yoktur. Şimdiki fiatlarla çiftçinin eline bir şey geçmiyor. Türkiye'deki ik tisadî buhranın başı burada olduğu gîbi atiye ait tehlikenin büyüğü de buradadır. Köylü kendisine hayat vermiyen ziraatten yüz çevirirse vaziyetln işte o zaman pek vahim olacağı meydanda bir hakikattir. Bu na meydan vermemek istiyorsak en müessir tedbir olarak ancak mah BuKi imkân dairesinde kîymetlen dirmek çarelerine müracaat edebi • liriz. Okkasını vasatî olarak 8 ku ruşa yediğiniz ekmeğin buğdayı için çiftçinin eline geçen para 33 bu çuk, nihayet 4 kuruştur. Bir karii mizin pek baklı olarak söylediği veçhile ekşi eriğin okkası 20 kuruş edip dururken buğdayın bu vaziyeti cidden acınacak bir haldir. Uğrunda ömür telef ettiği en kiymetli mahsulünü bu kadar ucuza vermek ız • tırarında kalan köylünün meyus olmasını tabiî bulmalı ve bundan cid iden müteessir olmalıyız. Tabiî bulmalı ve müteessir olmaIyız da ne yapmalıyız? Buğdayın hiç olmazsa bir kaç kuruş fazla kîymet bulmasını ve bu fazIa kiymetin behemehal köylünün cebine girmesini temin etmeliyiz. Bizce uzun nazariyelerden ve karı çık hesaplardan stfrfı nazar oluna raka elzem olan bu gayeyi en esaslı ve en amelî yollarda hemen temin etmek mümkündür. Bütün piyasalarda, yani bütün memlekette buğday fiatını lâakal iki ktruş yükseltecek ilk âcil tedbir şudur: Kazanç vergisi indi Bütçe Encürneni vergiye memurla| rı da dahil ederek nisbeti tenzil etti Ankara 18 (Telefonla) Bütçe encümeni kazanç vergisinin umuma teşmili hakkmdaki maddeyi tesbit etmiştir. Encü • men memurlardan, müstahde minden ve hususî müesseselerde çalışan şahıslardan müsavi su rette alınmak üzere kaznç vergisi nisbetini yüzde 5 ilâ 15 ten ^ r M ^^^^ ı ™ ~^^^~ ( yüzde 5 ilâ 9 a tenzil etmiştir. 100 liraya kadar maaş alan • lar % 5 , 200 liraya kadar %6, 300 liraya kadar %7, 400 liraya kadar % 8 , ve 500 den yukarısı için % 9 olarak vergi vereceklerdir. Bu maddei kanuniye 2 3 giine kadar Meclisten çıkacaktır. ^^^^^^^^^^^^r ^^^^P^^^^r ^^^^r^^ Dün Iktisat ve Müdafaa bütçeleri kabul edildi Iktisat Vekili tenkitlere cevap vererek mühim beyanatta bulundu Ankara 18 (Telefonla) B. M. Meclisi bugün reis vekillerinden Refet Beyin riyasetinde toplandı. Evvelâ matbuat kanunu lâyihasınm Meclise gönderildiğine dair olan tezkere okundu. Lâyihanın sür'atle tetkik ve intacı için Adliye ve Dahi liye Encümenlerinden mürekkep Muhtelit bir encümen teşkil i teklifi kabul edildî. Müteakıben tktisat Vekâleti bütçesinin müzakeresine devam edildi. Rüftü B. gene kürsüde Rüştü Bey (Bursa) tekrar kür süye gelerek iktîsadî buhranın ne suretle zuhur ettiğini kendi f ikrine göre izah ettikten sonra dedi ki: Devletin mülk idare etmesi doğru değildir. Bu mülkleri çalışan kuvvetlere dağıtmak daha doğru dur. Kunduracılık ve dokumacılık hakkında Iktisat Vekâleti neşriyatta bulunsun. Dokumacılık yüzünden her sene harice yüz bin lira gidiyor. Dun butçe münasebetıle muhim beyanatta bulunan Iktisat Vekili Mustafa Şeref Bey Buna ehemmiyet verilmelidir. ne diye para veriyoruz? Daha gö Rüştü B. bundan sonra gelecek rülecek bir çok işlerimiz vardır. Bu devrede iş ve teşviki sanayi kanunu paraları bu işlerde kullansınlar^ lâyihalarının kendi ihtiyaçlarımiza dedi. (Mütehassıs getirmiyelim mi göre yapılmasını ve Avrupa kanunsesleri). Rüştü B. devamla: larından aynen alınıp getirilmeme*Hayır getirmiyelim demiyo smi ve icra ve iflâs kanununun bir işe rum, ama ben patates mütehassısınyaramadığı görüldüğünü izah etti dan bahsediyorum. ve: Kâfİ, kâfi! « Ecnebi sermayesi geldiği zaBu esnada her taraftan (kâfi, kâfi man mes'elenin çok yakmdan tetkiki lâzımdır. Getirilen mütehassıslara (Mabadi 5incı saifede) inillllMIIIIMinnilMnUIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllltlMlliniHIIIIIIIIIIMIIItlMIIIIIIIIIIMinillllinilUllllllllllinillfllllllllMlllllinlllllMIIIUtlll ^^^^^^^^^^»^^^ I thzarî Munir B. (Çorum) komisyonu teşkil eden gazeteci vehukukçu meb' uslardan Abdtümuttalip B. (Malatya) Ziya Gevher B. (Çanakkale) Muhtelit encümen öğleden sonra toplandı. Projenin heyeti umumiyesi gözden geçirildikten sonra esaslı tetkikat için gazetecilerden Hakkı Tarık (Giresun), Haydar Rüştü (tzmir), Ziya Gevher (Çanakkale) Beylerle Adliye ve Dahiliye encümenlerinden Sait Azmî (Kayseri), Münir (Çorum), Abdülmuttalip (Malatya), Vasfi Raşit (Şarkî Karahisar) ve Sait Beylerden mürekkep bir ihzarî bazıları Hakkı Tartk B. (Giresun) Ankara 18 (Telefonla) Yeni matbuat kanunu projesi bugün Meclise geldi ve birer sureti Dahiliye ve Adliye encümeni aza • larına tevzi edildi. Celsenin küşadmı müteakıp riyasetin teklifi üzerine kanunun müstaceliyetle müzakeresini temin için Dahiliye ve Adliye encümenlerinden mü rekkep olarak teşekkül edecek bir muhtelit encümende tetkiki kabul edildi. komisyon teşkil edilmiştir. Ko • misyon hemen tetkikata başladı. Müzakereye sür'atle devam edilecek ve ağlebi ihtimal kanun Meclisin çarşamba celsesinde intaç edilecektir. Kanunun son fıkraları Muhbir ve muhabirlerin evsaft Matbuat kanununun son fıkrala göre her gazete ve mecmua is(Mabadi tinci saifede) îhraç olunacak buğdayın beher okkasma iki kuruş prim vermek. Bu tedbir buğday ziraatini yalnız himaye ile kalmaz, hatta teşvik te eder. Bu tedbiri bir kanun olarak kabul ve ilân ettiğiniz günden itibaren bütün memlekette buğday fiatı derhal iki kuruş ve hatta • biraz sonra arzedeceğimiz diğer bir tedbirin de inzimamile belki daha ziyade biie yükselecektir, ve bu yükseliş otomatik bir tarzda, yani kendiliğinden olacaktır. Böyle bir karar almak için önümüzde cevap verilecek iki sual vardır: 1 : Bu sene için tedbir geç kaltnıs sayılabilir mi? 2 : Prim parasının karşılığı ne blabilir? Anadolu'nun asıl buğday istih sali ekseriyetle henüz harman edi liyor. Onun için tedbir geç kalmış değildir. Sıcak sahil iklimlerimizde kaldınhp hatta satılmış olan buğdaylar, büyük bir ekseriyeti henüz harman edilmekte olan asıl mahsulün bu tedbirden istifadesine elbet mâni teşkil edemez. Ancak zaman itibarile vaziyet hemen ucu ucuna denilecek bir hadde gelmiş oldu ğundan istical etmek lâzımdır. tkinci sualin cevabı birinciden daha mühim ve belki biraz daha zordur. Bizim memleketimizde her hangi bir işin teshil ve teşviki hesabına hazineden para çıkarıp vermek ko!ay değildir. Ondan sonra böyle bir prîme karşılık dahi tedarik etmek lâzım gelir. Buğday fiatını yükseltecek olan primin karşılıkları bizce bugün için şunlardır: t : Muamele vergisinin buğ iday üzerinde bırakılacak eski şekîL Bunun hasılı iki milyon lira kadar tahmin olunabilh*. 2 ' Türkiye'de piçirilip satılan her okka ekmekten ahnacak bir kuruş resim. Böyle bir resmin yalnız İki Alman bankasmın vaziyeti salâh buldu Maliye Vekâleti her iki bankaya da borcuna mukabil para verdi Serserinin Zırvaları Müseecel vatan hcnni, Arif O i ruç serserisi, Eskişehir'den aldığı i m söyliyerek imzasız, uydurma ba \ xı telgraf ve mektuplar neşrediyor.z Bu mektup ve telgrafların kim | lerden geldiğini açtkça söylese \ ya! Fakat haddine mi düşmiiş | serserinin?.. Eskisehir'de ona mek= tap ve telgraf çekecek kendi gi § bi başka serseriler yoktur ki bu = mektup ve telgraf lar a açık ve sa § rih rmza ve adres atabilsin! i | | i \ | \ İ î İ i i İ i Arif Oruç serserisine göre, bizim senelerdenberi devletçe ve ftrkaca tetkik edilmekte olan buğday mes'elesindeki neşriyatı mız da millî bir endişeden ziyade şahsî bir menfaat kaygusundan ileri geliyormuş. Babıâli caddesinde, dolandvr madığt adam kalmamış olan bu serserinin, herkesi de kendi gibi sadece menfaat peşinde koşar zannetmesi gayet tabüdi<. Kişiyi nasıl bilirsin, kendim gibi, sözü bu herif için biçilmis kaf • tandır. 1 İki Amerika gemisi Kumandan Hamlet dün Vali Muhittin Beyi ziyaret etti Alman Bankalannm önünde diınku izdıhamdan bir intiba Son Alman malî buhranınm verdiği telâş ve heyecan üzerine şehrimizde Doyçe Bank ve Doyçe Oryent Bankalarında mevduatı ınıııııımıııııııııııııııııııiMiınııııııııuMiııııı tstanbul'daki hasılı senevî 2 milyon lira farzedilebilir. Bu miktarı bütün Türkiye'de saf i olarak 6 milyon lira farzetmekte hata yoktur. İşte size kâf i karşılık. Filhakika bu sene ihraç olunabilecek buğday miktarı 250300 bin ton miktarında olarak tahmin ediliyor. Azamisini alarak 300 bin ton deseniz prim olarak buna vereceğiniz miktar 4,55 milyon lira raddesinde olacaktır. Yukarıki iki tedbirle is tihsal etmiş olacağınız miktar ise bundan çok fazladır. Bir okkalık ekmek başına alına cak bir kuruş vergi fırınlardan istifa edileceğinden tahsili binnisbe çok basittir. Sonra bu bir kuruş vergiden do layı ekmeğin behemehal bir kuruş artmasr icap etmiyeceği de var ki o da ayrı bir mes'eledir. Bizde he, men her'yerde çok fırın vardır, ve" itinasız ekmek imal edilir. Ve yalnız bununla kaimıyarak ekmek imaline ve satışına fazla masraf yapılır. olanlar dün de bu bankalardan paralarmı istirdat için tehalük göstermişlerdi. Her iki bankanın (Mabadi 4 üncü sahifede) ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııın Meselâ fstanbul'da 300 den fazla fırın vardır, ve bunlarm içinde günde yalnız üç beş çuval işliyenleri bulunur. İmal olunan ekmekleri ise şu ve bu satarak bu yüzden de füzulî yere bir kuruş havaya gider. tstanbul'daki 300 fırının hiç ol mazsa yansı fazladır. Binaenaleyh fırınlar tahdit olunabilir, ve zaten olunmalıdır, ve tahdit olunacak fırmlarda ekmek imali itibarile fen • nin son şartlarına tâbi tutulmalıdır. Buna bir de herkesin kendi ekme • ğini fırınından almak kaidesi konulursa ekmek başına koyacağımz bir kuruşluk resim, ekmek fiatını artırmakta bir âmil olmıyarak ta pekâlâ geçebilir. Zaten buğday fiatına nazaran biz müstehlikler ekmeği cidden füzulî yere bir kaç kuruş f azlasına yiyoruz. Bari verdiğimiz ve vereceğimiz fazla şunun bunun kursağında ka lacağına zavalh çiftçinin cebine gitsin! YUNUS NADt Lünanımıza gelmelerine intizar Arif Oruç serserisi, müstakil edilmekte olan iki Bursa meb'usu Rüştü Bey hakktnAmerikan sahil daki yazımızı Rüştü Beyin gaze • muhafaza gemi telere verilen primlerin ilgastnt isleri evvelki ak temesi üzerine yazdığımızı soylüşam liman hari yor. Muhterem karilerimizin güncine gelmişler ve den güne artan teveccüh ve rağbeti karştstnda o primlerin se dün sabah saat sekiz buçukta Senede en aşağı on mislini vergi olalimiye kışlasından rak millet hazinesine veren Cummütekabil toplar huiryet Büyük Millet Meclisinin bir kararla verdiği primi diğer bir | atılarak resmî se1= kararla kesmesini gayet tabit bu | lâm ifa edildîkten lur. Bunu teklif eden tneb'us ta \ sonra Dolmabah kim olursa olsun meb'usluk vazi *| çe sarayı önünde fesini yapan bir millet vekili ad \ demirlemişlerdir. deder. Primlerin kesilmesini is | Her iki gemiye i temek başka, Türk matbuatına | Dun hmammıza qelen Amerikan gemilerı i hakaret etmek gene başkadır. | kumanda etmekte tstanbul Valisi Muhittin B. bugün ! Her günkü manevt gıdasını va \ olan kumandan Hamlet maiyetinde \ tanperver insanların «nefret ve | sefme kumandanları olduğu halde saat onda gemiye giderek kumandan i hakaret» inden alan müseecel va i Hamlet'e ziyareti iade edecektir. tstanbul Valisini ziyaret etmişlerdir. j tan haininin, Rüştü Beyin haka | îki Amerikan gemisi beş gün bui • retinden memnun ve münşerih ol | Bundan sonra gemller mürettebat ve rada kaldıktan sonra Marsilya'ya zabitanı karaya çıkarak refakatle I masını pek tabiî görürüz. Çünkü oi nun suratı kasap süngerlerinin en gideceklerdir. Müttehidei Amerika'rine tahsis edilen tercümanlar ile \ pisi ile silindiği halde süngeri kirda Virginia hükumeti dahilinde şehrin temaşaya şayan yerlerîni gez\ leten iğrenç suratlardandtr. (Mabadi 5ınci saıfede) mişlerdir. İllllllllimillllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIİMIIIIIIIIIIIHIIIIIMII""""'"1'1111"1"1""