12 Temmuz 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

'Cumhurivet 12 Temmuz 1931 Milletin vatan hainlerine karşı duyduğu nefreti temsil eden Eskişehir'lilerin büyük tezahüratı nasıl başladı, nasıl devam etti? Matbuat hürriyetini, muhalefet maskesi altında fesat ve hiyanet yolunda kullanan mahlukların çok küstah ve cür'etkâr neşriyatına karşı benliklerinin, ruh ve vicdanları Bin bütün temizliği, bütün kudretile Uyan etraiş bir halde bulunan muhterem Eskişehir halkının aralarına davet ettikleri Başmuharririmiz Yunus Nadi Beye karşı yaptıkları çok candan tezahürleri ve bu tezahürat esnasında irat olunan nutukları hulâsa halinde dünkü nüshamızda neşretmiştik. Eskişehir muhabirimiz dün bize bu tezahürata ait daha bir çok tafsilit ile nutukların suretlerini ve irticalen söylenenlerin de zaptedilen sekillerini gönderdi. Bu tafsilittan ve nutuklardan anlasıhyor ki Eskişehir'dekî coşgun ve samimî tezahürat, hiyanetin yü zündeki muhalefet maskesini yırtıp yerlere atan Başmuharririraizin mütemadi ve çok yerinde fiddetli neşrîyatma ve şahsına karşı Eskişehir'lilerin kıymetli muhabbet ve teveceühlerini ilân vesilesile vatanper r verane ve pek mânidar, ayni zamanda ibretamiı büyük bir nümayiş şeltlini almıştır. Eıkişehr'uı uyanık, heyecanlı ve ateşin gençliği aziz Türk vatan ve milletinin menfaatlerini pis ayak ları altında çiğnemeğe cür'et eden, kendi hırs ve menfaatlerini tatmin için bütün mukaddesata hücum ve taarruzdan çekinmiyen hain ve bittabi çok aşağı mahluklara hatlerini bildhmenin yalnız matbuata terettüp eden bir vasife olmadığını, bu vazifeden millet ve memleketi seven her ferde de bir hisae düştüğünü göriip takdir etmişler ve bu yüksek görüşün ve takdirin icabına teves sülde bir dakika bile tereddüt et memişlerdir. olan muazzam bir Türk malikânesi şeklinin son varlığını müdafaa et • mek için gene bu Eskişehir hava Iisinde bir hayat ve memat cidaline girişmekliğimiz Iâzım gelmiştir. Hep bilirsiniz ki, efendiler son istiklâl cidalimizin merkez ve mihverînî de adeta bu Eskişehir havalisi teşkil et« miştir. Birinci davada gaye muazzam bir Türk devleti teşkili idi. Bunun ilk merhalesi için yüz elli sene sarfı lâzım gelmiştir. İkinci davada Türk varlığını istiklâl üzerine müesses yepyeni bir devlet halinde tecelli ettirmek gayesine yü rüyorduk. Bu davada dahi muvaf fak olduk. Fakat bunun üzerinden henüz on bir sene geçmemiştir. fstikballere uzanan adeta ebedî Eakişehir'lilerin zlyafe tinden bir intiba hayat yaşamak liyakatinde millet t buyurmuşsunuz. Bu saadetîn büytik sü kısa kesmek içm hem kendimi lerin hafızalan metin olmak lâzımbu kudreti alkışlamak ve Eskimaz: tebrik edeyim, hem siz aziz ve muhlüğü hemen hemen havsalama sığ • dır efendiler. İlk yüz elli seneyi taşehir namına hoş geldiniz demek Milli macadelede, memleketin terem Eskişehir'lileri taziz ve takdis mamakta olduğunu söylersem buna biî unutmıyacağız. Fakat son on sefırsatı bana verildiğinden çok bah en elemli, en korkunç ve tehlikeli edeyim! bütün bir hakikat ve samimiyetle ine bizim için daha dünkü tarih oltiyarım. Bu sözlerimle, ruhu, kalvak'alartna sahne olan Eskişehir, Ey aziz ve muhterem Eskişehir'linanmanızı istirham ederim. duğu halde önümüze cıkan bir ta bi ve bütün benliği inkılâbın sı Arif Oruç ve hempalarıntn ytr Efendiler, ben Ankara'dan geliyo ler! kım serseri veledi zina bize onu ucak varlığında kaynıyan Eskişe tık sayhalannt dinliyecek kadar Müsaade buyurunuz da intiha rum ve orada daha evvelki gün deninutturmak istiyorlar. Bize onu unuthir'lilerin radikal, müteceddit ve. mazisini unutmuş değildir!. bınızdaki ulviyet ve asaletin derecelecek kadar çok yakm bir zamanda turacaklar ve akıllarısıra böyle müterakkî karakterlerinin em tğrenç sergüzeştlerile masum sini ben size isbat etmeğe çalışayım. akıllarmca memleket içinde sanki likle sanki Türk milletini içinde yürettiği vazifeyi yaptyorum. fikirleri bulandırmak istiyenler. gazetecilik eden bazı şahıslarm vaBu şehir, belki kendisi iddia etmez, rüdüğü büyük yolundan ve büyük Ve gene bu aziz kütlenin bir. iyi bilirler ki, vahdet ve insan beU fakat ben ilân ederim ki burası tan haini sıfatile vatan haricîne koişînden şaşırtabilecekler. Şasarız oninkdâp mücadelecisine mütevec desinde, onların bütün teşebbüs TürkMüğün belli başlı temel taşla gulmalarını talep eden bir takriri ların perişan akıllarına!.. Ve lânetcih şükranlarını tesbit eden şu rmdan biridir. gormüş bir vatandaşınızım. Vatanler ederiz onların hain kafalarına!.. lerinin neticesi husrandan iba • mazrufu Yunus Nadi BeyefendiMillî varlığın son istihlâs cida Efendiler, ey Türk istiklâl cida ret kalacakttr. Bizim bu his ve e daşı vatan haricîne sürmek çok alinde bu şehrin oynadığı büyük, sesğır bir ceza olmakla beraber niha linin haşir ve neşir olduğu bu mubaye tevdi ediyorum. Bu zarfın için mellerimize tercüman olarak, masiz, feragatli ve bütün manasile adeki mazbata, mütevazı ve mert rek sahalann sakinleri aziz ve muhtehiyetleri malum eşhasa karşı çe yet vatan hainine karşı tatbik olunzhn ve imanlı rollere daha sonra ge rem Eskişehir'Iiler, şimdi sizi dünkü ruhlu beldemizin muhterem Cum tin bir mücadele açan muhterem mıyacak hiç bir ceza bulunmadığmı leeegim. Ondan evvel malum olmak dahi vatanmı çok seven bir arka yakm seneleri hatırlamağa davet huriyet Başmuharririne tevcih et Yunus Nadi Bey bizi ziyaretlerilâzımdır ki, hatta Ehli Salip muhadaşınız olmak sıfatile burada açık ediyorum: tiği fahri hemşeriliğin samimi bir le de bahtiyar eyledirler. Kendi • rebelerine bile çıkmağa lüzum gö • Büyük harbin bir aralık adeta vesikasıdtr. Yunus Nadi Beyi bir lerine Ftrka arkadaşlarımtz na ve kat'î ifade ederim. Ancak daha rüfaneksizin Türk'lüğün Osmanlı tmevvelki günkü müşahedeme muka Türk varhğına hatime çekmek isti hemşeri sıfatile aramızda gordük mtna hoş geldiniz der ve dave . paratorluğu heyetindeki pek muhtebil pek muhterem Eskişehir'HIerin yen kara mütareke günleri üzerinten sonra sSyliyeceğim son söz timize icabetlerinden dolayt ar benî kendilerine fahrî hemşeri intişem şekli dahi Eskişehir havalisin den henüz on bir sene geçmiş geç iki kelimeden ibarettir: Yasastn zx şükran eylerim.Tt den fışkırıp parlamış ve yükselmiştir. memiş değil midir? hap buyurmuş olmaları vatanper Cumhuriyet!..» Çok hararetli alkışlarla muteaclverliğin müsbet şekillerindeki tecelEfendiler, Türk tarihinin Osmanlı O kara günlerde başımız çok sı Kâmil B., sözlerînî bitirîr bitîr dit defalar kesilen bu hitabeden sonliyatından saadeti çok yüksek diğer faslı oyle yanlış bilindiği gibi yalnız kıldığı zaman son buîabildiğimiz ça> mez Belediyenin Başmuharririmîz ra Başmuharririmîz soz almış Eskibir hâdise teşkil eder. Buna bütün sultanların tarihi değildir, bilâkis re şu olmuştu: Geyve'den îtibaren Yunus Nadi Beye Eskişehir fahrî Düşman işgal ve istilâsının karanşehir'lilerin millî mücadele esna kalbinizle inanmanızı ve binaenaleyh binnefîs Türk'lerin tarihidir. Efen Sakarya üzerinde sıralanan bütün !ık ve matemli günlerinin hayali kar hemşeriliğini tevcih eden kararının sındaki yüksek vatanperverliklerini, bu necip întihabınızdan dolayı sadiler, Viyana'ya gîden benim, Hin köprüleri atarak Eskişehir üzerin fisında bile o günlerin elem ve ıztıkırmızı kordelâlarla sarılmış bir nümune olacak kahramanlıklarını adetimin o derece yüksek olduğuna distan'da san'at abideleri yapan beden Ankara'ya çekilivve zalim A v raplarını aynf şiddetle hisseden Eszarf îçindeki mazbatasım hazıru izah ve ayni zamanda kendilerine bilâkayt ve şart itimat buyurmanızı Bİm, Akdeniz'e ben Türk hâkün olrupa'ya dönerek: kişehir'liler: nun «yaşa, var ol!> nidalan arasınteşekkür ederek bir vakitler Viyana istirham ederim. dum, Kafkas'lan aşan ben Türk'üm, Sizin imhakâr sulhunuzu kada ve alkış tufanı içinde sahibine surlarına dayanan büyük Türk ha Bugün, müstakil ve mes'ut Efendiler, neydüğü belhsîz batah Mısır*a ben T6rk sefer ettim, daha Hul etmiyoruz, haddiniz varsa gelin tevdi etti. reketine de Osmanlı devletinin tesisî Türk vatanında hainane muhalefet hainlerinin küstah, kara ve mülevdün bütün dünyaya ferman ver de meramımzı bize burada geçirîniz. Nadi B. bir kac kelime ile teşeksuretile Eskişehir havalîsmden baş yapanlann bir kısmını, bilhassa bunves bir cehalet ve cür'etle mukad mif olan ben Türk'üm, ve Türk'lüğün Derdik. Hakikaten oyle yapma kür etti ve kendisi içm kıymeti bulanmış olduğunu izah eyledi ve bu ların önayak olan mahlukun mahtdesatımıza dil uzatmağa kadar flerî bu muazzam raacerası bu Eskişchir' dık mı vatandaşlar? Sakarya köpnun kadar yüksek hiç bir vesika olasuretle Türk tarihinin yepyeni bir yetini biz çok lyi biliriz. Bunu bil • gittikleri bu zamanda beni gerek den adım atan bir hareketle başla rülerini atarak ve Anadolu yayla mıyacağını, bunu bir hazine gibi tahlilini yaptı. Başmuharririmisin dighniz gibi ilin etmek, bütün milbu pek asil şehre davet etmekle ve mıştı. Sizlerden, ey Eskişehir'in çok sınm bu şahin tepelerinden mağrur muhafaza edeceğini söyldi. pek büyük bir alâka ile dinlenen ve lete tanıtmağa çalışmak, aziz millegerek bu yüksek şehrin yüksek kıybüyük aaillı pek muhterem Türk'le başlarımızı kaldırarak koca bîr humütemadiyen alkışlanan hitabesi de timizi dikkat ve teyakkuza davet eymetli fahrî hemşeriliğine intihap bari! Sizlerden bir dakika için bu tasumet cihanma meydan okumadık şudur: I*m«k bisim de vazifemiıdir. Bu vayurmakla yalnız hakkında teveccüh rihi lutfen hatırlamağa tenezzül bu mı? kifemizi, tam ve kat'î bir muvaffa Çok »evgiler* vm çok saygılara lâgösterdiğiniz bir adamı taltif etmiş yurmanızı istirham ederim. O zaman henüz Eskişehir kiyete kadar ifa edeceğiz. Diyorlar. Bu sözlri C. H. Fırkası reisi O» yıft Etkişehir'liler! olmıyorsunuz, belki mübarek vatana Osmanlı Türk'lerinin ilk hutbesî filî düşman işgaline uğramamıştı. man Beyin şu hitabesi takip etti: Bafmuharririmiz hakkmdaki muGünlerden ve günlerdenberi gî demir direk olan yüksek kanaatle Karacahisar'da okundu idi değil mi? Fakat yeni baslıyan bu müthiş cidaKabb«t v« hürmet tezahürleri işte bu . Aziz arkadaşlar.. . Muhterem riştiğim millî ve mukaddes bir mürinizden birîni daha izhar etmiş buKaracahisar bugün dahi Eskisehr'in Hn bilhassa Eskişehir etrafmda mütkararın yüksek bir ifadesi olmuş misafirler; cadeleden mütehassis olarak benî ku Iunuyorsunuz. Bu aziz ve muhte adeta bir mahallesidir değil mi? hiş ve muazzam bir boğuşmıya müntur. Eskişehir kendi tarihine, bu cağmıza çağırmamzdan çok mem rem intihap önünde nail olduğum înSn'leri,Yarhisar1ar Osmanlı Türk' mi idi? Ve aynen böyle olmadı mı v« «Cumhuriyet», Başmuharririne günkü içtimaımızla şerefli ve gü nun ve mes'ut iken, bu çok kıymetli mazhariyetten dolayı kendimi mi lerinin ilk emikledikleri Eskişehir ha azdır ve nihayet bize Eskîşehr'ikarşı fösterilen pek cemilek&r takdavetinize icabetle muhterem mu tebrik edeyim, yoksa bu kıymetli zel bir sahife daha ilâve etmiş parçalarıdır, değil mi? Demek ha mizi de, Afyonkarahisar'ımızı da, tz« dir ve sevgi hîslerinin ebediyen medhitinize şitap ettiğim zaman yeni bir kararlannda yüksek vatanperver reket buradan başladı. Pek iyi sonra oldu. İnkılâbın, milletimize sa fer üzerinden henüz sekiz sene geçyunu şUkranı olmakla beraber o teliklerinin çok güzel bir nümunesini ne oldu? Sonra ne olmuş olduğunu şaadar hedefler gösteren mana bahtiyarhkla adeta şaşırdım kal mek felâketine uğramadı mı? zahüratın bilhassa bu mana ve ifadım: Şimdi okunan Şehir Meclisini daha göstermiş oldukları için Eskişimdi hep beraber bîr daha hatırlasını, bize en beliğ bir üslupla anEfendiler bu tarih on seneden dadesine raemleket menfaatleri noktai sin karan ile beni lutfen yüksek tabiliriz: O tarihten yüz elli sene şehir'lileri mi tebrik edeyim, ciddea Ha azdır ve nihayet bize Eskişehir'ilatan bir kalem ve en merdane nazarından daha büyük bir kıymet şehrmizin fahrî hemşeriliğine kabul hayretteyim. Haydi vatandaşlar, sS sonra bu Türk'ler tstanbul'da ve iki mizi de, Afyonkarahisanmızı da, tzbir hamle ile tanıtan bir heyetin vermekte olduğu Için bu sayısını Esyüz iki yüz elli sene sonra ise Vi mir'imizi de, hulâsa misakı mniî dahuzurundayız!.. kisehr'e, Eskişehir'Iilere ithaf ey yana ovalarında ve Çaldıran sah hilindeki bütün parçaları ile yekpaCumhuriyet Halk Fırkasmm viIemektedir. ralannda idiler. Efendiler, pek az re vatanımızı kazandıran büyük za< lâyet teşkilâtım temsil etmem bir zamana sığan bu başlangıç ile bu Şimdi sözü hatiplere bırakaca fer üzerinden henüz sekiz sene geeitibarile ben bu aziz heyetin bizintiha Türk milletinin yüksek ve kah miştir. İıı; Türk efkâri umumiyesi için bu lere ilham ettiği hislere tercüman raman kabiliyetme başlıbaşına de «Kslerden Çikarılacak çok büyük Efendiler ondan sonra millî zafeolmak isterim. Fırkamız, mütesalil olacak çok muazzam bir macera d«nler vardır. rimizi millî istiklâlimizle tetviç e nit, müttehit, her desise ve iha teşkil etmiyor mu? den Lozan sulhunu aktettik. Bunun neti tek bir gb'ğüs gibi karşıla . Osmanlı tarihi ne olmuş olursa tarihi daha yenîdir. Türk Cumhu mağa âmade bir kütledir. Biz, olsun ben size şunu söyliyeceğim ki riyet devletini ise ondan sonra kurebetmüddet bir nur olan Umu Dün yazmış olduğumuz üzere sabiz bugünkü tarihten tam altı yüz duk. Daha dünkü hâdise, daha dün Cahın dokuzundan akşamın doku elli sene evvel Eskişehir'den harekete bir bugün iki denilecek kadar yeni mi Reisimiz Gazi Hz. nin etrafınzuna, tstanbul treninin hareketi agelerek dünyanm fethine çıkmıştık. da kaynaşmış bir zafer ve inkı bir iş. Bütün milletçe bu yeni şah nma kadar devam eden tezahürat Yürüdüğümüz yolda yüksek ırkımırahta vatana yeni yeni itilâ ufuk lâbın ordusuyuz! Yeni rejimin •snasmda ilk söz alan zat Eskişehir zın şanına yakışan büyük işler gorları açmağa başlamış bulunuyoruz. selâmeti için ferağatin derin zevBelediye Reisi Kâmil B. olmuştur. dük. Fakat o günden bugüne kadar İşte tam bu sırada karşımıza çıkan kini tatmış, bütün bir satvetle Eskisehr'in heyecanlı bütün gençolup biten işler arasında iki mühim vatan hainleri bize bu daha dünkü benliğimizi bu rejime siper yapliğini, bütün münevver zümresini noktayı bilhassa kaydetmeğe ihti maziyi adam o mazi diye unuttur mıs insanlartz!. Park sineması bahçesinde birleştiren yaç vardır: mak ve büyük Türk milletini büyük Mücadele zaferin anahtartdır! içHmada mümessili olduğu halkın ve I": Bundan altı yüz elli sene yolundan ve büyük işinden alıkoy Vasfi Raşît B. Ira dı nutkederken güztde kütlenin hlslerine tercüman Bugün karşımızda bize cephe alevvel Eskişehir'den yürümeğe baş mak istiyorlar. Şaşalım bir daha onolarak ve onlar tarafından müte • mış, millî bünyeyi kemirip öldürlıyarak giriştiğimiz büyük davaya lann perişan akıllarına ve nefretler madiyen alkışlarla tasvip edilerek mek için her çareye baş vuranlar, maayyen şeklini vermek için nihayet yağdırahm onların murdar ve hain söz söyliyen Kâmil Beyin hitabesi nihayet bizim için hüviyetleri maİstanbul'u almalı idik. Bu ilk merhakafalarına! sudur: lum, maksatlart malum, endise • leyi katetmek içinse ne kadar za Efendiler tmparatorluk bir keli • leri malum serserilerdir. Onlarla. Azir misafirler f man sarfetmiş olduğumuzu biliyor medir, Cumhuriyet diğer bir kelime. mücadele ederiz ve edeceğiz. Bu, musunuz, efendiler? Tam yüz elli «Türk hayatt fikriyesinin en Birincisinde tam bir tekemmül ol sene. Evet, efendiler, bugünkü ta • dün kazandığımız zafer, ve yarın kuvvetli birer timsali stfatt ile mak için Viyana önlerine kadar yürihten tam altı yüz elli sene evvel kazanacağımız zaferler için mutsizleri kendi muhitinde gören rüyen bir îstilâ devrinin asırlarf lâbu Eskişehir'den harekete baslıyan lak bir lâzimedir!.. zımsa diğerinin hakkile tahakkuku Eskişehir'liler, hiç şüphesiz bu Türk'ler Şarkî Roma İmparatorluğu içîn ondan daha az esaslı olmıyan ...Biz bu vatant yüz binlerce şemazhariyetten dolayt derin bir nun makamına kaim, yani Istanbul'a çalışmalara ihtiyaç yoktur demek gurur ve inşirah duymaktadırlar. hidin alkanile suladık. Biz bu ishâkim olmak üzere ilk merhalede hnkânı olamaz tabiî. Cumhuriyette Memleketin selâmet ve istikbali. tiklâli yüz binlerce yetimin gb'ztam yüz elli senelik bir zaman sar memleket ve millet kendi oz yur yaşlarile kazandık. Biz bu idareyi için mazide olduğu gibi hâlen fetmek mecburiyetinde kalmışlardı. dunda kuvvetli kokler salarak gökdevam eden ve atiyen de tecellisi nice acı hâdiselerin varlığımızı Bu, üzerinde çok durulacak tarihî lere çıkan yükseklikler gosterecek hırpalıyan tecelliyatından sonra tnutlak bulunan yüksek mesainiz bir hakikattir. tir. Biz bu büyük işe başlıyalı henfiz kurduk! Onu hüviyeti malum serbizim için meçhul değildir. 2 : Nihayet şunu da bütün vubeş altı sene oldu. Son senelerin büKıymetli Yunus Nadi Beyefen gerde uşaklarının ve Çerkez Etem zuh ve sarahatile tahattur ediniz kî tün dünyayı sarsan krizleri d« dahil r di ile güzide arkadaşlarının şah yamaklanmn kanlı ellerine tevdi başlangıcı altı yüz elli sene evvel bu olduğu halde çok büyük zorlutîara Eakişehir civarında (Karaca şehri) ziyaret hatıran edecek bir tek fert yoktur ve olasiyetlerinde her an tebarüz eden Eskişehir havalisinde vücut bulmuş rağmen bu beş altı sene zarfında, Halk Fırkası reisi Osman Beyin hitabesi Belediye Reisi Kâmil Beyin hitabesi •&•