30 Mart 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

t 2 Cumhuriyet 30 Mart 1931 Sehir ve memleket haberleri Yazan: M. TURHAN Siyasf icmal İspanya'da yeni bir galeyan tspanya'd» diktatörlük devrildik. ten sonra Kralın kendi keyfi üze • rine teşkil ettiği Ceneral Berenguer kabinesi dahi çok yaşamıyarak halkın galeyanı karşısında iskat edil miş, yerine hükümdarlık taraftan fırkaların ittihadile bir kabine ge tirilmişti. îspanya donanması baş kumandanı Amiral Aznar'm riyaseti altında yeni bir kabinenin te şekkülü üzerine bir müddet tspan ya'daki galeyan yatışmıştı. Yeni ka» binenin diktatörlük zamanından kalmış usul ve nizamları tedricen ilga etmiş olması halka iyi tesir etmişti. Lâkin hakikî sükun teessüs edemedi. Çünkü tspanya inkılâbı henüz inkişaf halindedir. Bunun nereye varacağı malum degildir. İspanya ahvalinin bir müddet İçin yatışmasını fırsat bilerek fngil tere ve Fransa'ya seyahate çıkan Kral Alfons dahi bu vaziyeti biliyor ve istikrarın teminine çareler arıyor. Bunun için meşrutiyetperver fırka ların ittifak ettiği yeni kanunu esasi projesini Kral tasvip etmiştir. Bu proje parlâmentoyu tek bir meclis haline ifrağ edecek ve meclisin içtimaı halinde Kralın salâhiyeti son derecede mahdut olacaktır. Kral îşin yalnız hükümdarlık taraftarlan ile yürümiyeceğini iyice takdir et miştir. Kralın bu hareketi Amiraî Aznar kabinesinin mevküni sarstı. Ayni zamanda İspanya'nın her tarafında yeni bir galeyan başla miştir. Payitahtta tıbbiye talebes! nin çıkardığı kanjı isyan hâdisesi yeni barekete başlangıç olmuştur. Diğer taraftan sosyalistler ve amele teşkilâtı Kralı iharjet ile îtham ederek halkı Cumhuriyet ilânına da vet ediyor. Şimdiye kadar Krallığm en hararetli taraftarlan bulunan ların arasında dahi Ihtilaf başlamıştır. Ezcümle ordu ve donanma mah • kemei âliyesinin reisi Ceneral Bur gette tspanya'nın başına gelen fe • lâketlerin sebebi Kralın vaktile diktatörlüğü tesis etmiş olduğuna dair alenen beyanatta bulunrauştur. • Bu beyanattan dolayı Ceneral hem azil ve hem de ikLafr hapse mahkum edilmiştir. Yeni întihabat yapılıncıya kadar tspanya'da yeni bir ihtilâl çıkması muhtemeldir. Çünkü son zamanlarda Cumhuriyet taraftarlan kuvvetleniyor. Devlet Bankası Dört Vekilin icrasına me J mur oldugu kanun böyleV tatbik edilirse... I Ş Dinamitle balık avlamak git f |ji tikçe taammüm etmege başladı. f |j, Senelerdenberi Karadeniz Bo J| ğazı civarı ve Marmara sahille İ rinde olduğu gibi bilhassa Kocae| li cihetinde Pendik'te, Gebze, ^ Yalova ve İzmit körfezinin her ğ iki sahilinde hemen her gün muhZ telif gruplar dinamit ve bomba J üe bahk avlamaktadırlar. Dina . Z • mitle bahk avlamak hangi sular J f da olursa olsun balıkları tahrip I f etmekte ve geçit yollarını şaşır \ f tarak Akdeniz'e hicretlerine se f '* bep olmaktadır. Bu sahiller bil I f hassa en kıymetli levrek, mercan, k barbunya, istakoz ve saire gibi | balıkların daimî yatak ve yumur$f ta mahalleridir. Dinamitçilerin kj buralarını intihap etmeleri bu >jlfl cins balıkların günden güne azal| masını intaç etmekte ve denizle . k rimizin çok kıymetli tükenmez f servetinin mahvına sebep olmak • f tadır. i Halbuki bu hususta bir de ka^ nun vardır. Kanun: f «Deniz, göl ve derelerde dina f mit ve emtali mevaddt infilâkiye w bambalart atarak... bahk avla • f mak yasaktır.* T Der ve balıkların tohum ve yu$ murtalarını itlâf edecek surette f balık avlıyanların muhtelif ce Ş İ|İ zalarla tecrimini, sandal, alât ve edevatlarımn müsaderesini bile emreder. Ne kadar teessür ve teessüfe şayandır ki gazetelerin ^ neşriyatına, alâkadarlarm ikazı1 na ve kanunun sarahatine rağ men resmî makamlar, âmirler, memurlar gözlerinin önünde cereyen eden bu hale, bir faciaya senelerdenberi müsamaha ediyorlar Hükümlerinin icrasına Adliye, İktisat, Maliye, Dahiliye gibi dört Vekilin memur oldugu bir kanun böyle tatbik edilirse arttk uzun söze ne hacet, Bakıiti Evleri Bir kısmı bu sene zarfında açılacak İlk Bakım Evi Fatih'te tesis ediliyor Belediyenin evvelce tesisine karar verdiği Bakım yurtları bu seneden itibaren açılacaktır. Bu nun için lâzım gelen tahsisat 931 bütçesine vazolunduğu için hazirandan itibaren işe başlana caktır. Fatih'teki medresenin ilk Bakım evi olarak açılması için çahşılmaktadır. Bu medresenin içi çinilerle döşenmektedir. Belediye Istanbul'un muhtelif yerlerinde Bakım evleri açmağa karar verdiğinden bunların yerleri tesbit edilmektedir. Bakım evlerinin tarihî kıymeti haiz olan ve muhafazası lâzım gelen medreselerin açılması münasip görülmektedir. Bu suretle bu medre selerin muhafazası da temin e dilmiş olacaktır. Bu meyanda Mimar Sinan tarafından yapıl mış olan Usküdar Şemsipaşa medresesi ile Çapa'daki Ahmet Pş. medresesi bakım evlerine tahsis olunacaktır. Bunların tarihî kıymeti haiz olması vo a • mele muhitine de yakın bulun maları tercihleri için birer sebep teşkil etmektedir. Çocuk bakım evlerinin bir kısmı bu yaz açılmış olacaktır. Çocuğa bakacak kimsesi olmıyan amele sabahları çocuklarını buraya bırakacak ve akşam dönerken alacaktır. Yadigâr'la Fahire boş durmuyorlar, Tesis hazırlığı başlamak üzere.. çiçek ve çilek mübadele ediyorlardı! 8 2 « Gitmez misin, doğru söyle, gitmez misîn? Evet, güzel aygırım, gitmem, ••ni de göndermem. Ya zorlarsa? Baban o kadar kaba degildir. Şimdi; Atıf Beyi de, ayrılmak ihtimalini de unutarak ısrmaş dolaş oynaşıyorlardı. Neden »onra amca • zade beyin beklediğini hatırladılar. Üstlerini, başlarmı düzelttiler; tu valetlerini tazelediler ve mahut pusulayı yazıp gönderdiler. Onu beklerken gene boş durmuyorlar, sık sık çiçek ve çilek mübadele ediyorlardı. Atıf Bey; onları biraz solgun ve yorgun buldu, hele giizel kadının vaziyetini biitblitUn tuhaf gördü. Onun bakışında, mağlup bir kadın zâfı ve hicabı yoktu. Ayrıldıkları glinden daha »akin bir huşunet taşıyordu. önünde boyun kıran erkegi guya ilk defa görüyormus gibi heyecansız ve alâkasızdı. Resmî ve soğuk bir sesle yer gösteriyor, ilti fat ediyordu: Hoş geldiniz, beyefendi, buyurun, şu koltuğa buyurun. Ve «onra kendiainîn hatırını sormağa tenezzül etmeden başka sualler yapıyordu: Paşa Hz., inşallah afiyette dirler. Seyahatl«rini unattıkça uza tıyorlar. Biz burada enikonu hasret çeklyoruz. Acaba yakmda dönerler Atıf Bey, iki aydanberi ytireğinde toplanan iştihanın birdenbirç da marlarına yayıldığınt hissetti. Şu maerur, şu mütecahil kadının vak tile koynunda yattığını düşünerek yeni baştan kuvvetli bir ihtirasa ka pıldı. Orada ve o dakikada kadının ayaklarına kapanmak için atesli bir ihtiyaç duydu, avını tek başına ve her zerre«inden ayrı bir hâz alarak yemek istiyen bir kurt hırsile için icin titredi. Bunun'•» beraber. hır sını, iştihasmı ve iltihabını yüzüne aksett'rmemek metanetini gösterdi: Paşa, iyidir; dedi size çok çok seiâmı var. İş îcabı gezip dola • şıyor. Yakmda dönmesi muhtemel de?il. Muhabbetlerini ve dualarını teblige beni memur etti. Teşekkür ederim. Nezaket göstermisler, sizi de zahmete sok muşlar. Mektupla da iltifatlarını ve emirlerini tebliğ edebilîrlerdi. Malum ya, bazı söcler vardır kl, kaleme gelmez, ancak dile yakışır. Paşa Hz. ile benim aramda kaleme gelmiyecek ne gibi şeyler olabilir? Kendileri büyüğümüzdür, babamız mevkiindedir, istediklerini yazabilirlerdi. O, sizin gibi düşünmemiş pla cak ki bendenizi huzurunuza gönderdiler! Nezakette ifrat göstermek istemişler, sizi yol zahmetine katlandır mışlar. Fahire, Yadigâr Beyin bu tekel lüflü muhavereden sıkıldığını sezerek birdenbire maksada geçti: Kadınlar acul olur, ben de sabınızlık göstereceğim: Muhterem kayınbiraderimin kıymettar emirleri nedir? Lutfen töyler miciniz? Atıf Bey, bu suale cevap vermedi, genç ve müteheyyiç paşazadeye döndii: Yadigâr! Bizi biraz yalnız bırakır mısın? O, yerinden kımıldamadı, küstah küstah sordu: Sebep ? Sebebi filân yok. Hantmefen di ile mahrem konuşacağim. Senin yanımızda bulunmaklığın münasip değil. Paşazade, onları başbasa bırak mamakta ısrar edecekti. Hatta icap ederse Atıf'ı, kolundan tutup kapıdışarı etmeği bile göze alıyordu. O kadar müteheyyiçti ve o kadar dii şüncesizliğe düşmüştü. Fahire Hanım, vaziyetin vaha metini kavradı, tatlı bîr sesle yal vardı: Lutfen çıkınız. Gerçi sizden saklı bir sözümüz olmazsa da pederiniz böyle emretmiş olacak. Siz de itaat ediniz, biraz öbür odaya geçiniz. Genç aygır, istemiye istemiye kalktı, kötü kötü homurdandı: Gidiyorum efendim. Siz güle güle oturun, istediğiniz gibi fıskos yapın. Fahîre, dudaklarmı ısırdı. Kıs kanç delikanlının o dakikada duy duğu azap, aynen kendini yakalamış gibiydi. Cocuğun Ü7Ülmesîne milte essirdi, Atıf'la başbaşa kalmaktan Ise daha koyu bir ıztırap duyuyordu. Mabadi var Bankadan beklenen en büyük hizmet nedir? Cumhuriyet Merkez Bankası te sis heyeti 1 nisanda Ankara'da toplanarak bankanın faaliyete geçmesi için muktazi hazırlıklar üzerinde meşgul olacaktır. Mevzu sermaye olan 15 milyon liranın kârr.ilen te • min edilmiş olduğuna göre ilk me saînin daha ziyade teşkilât cîhetine inhisar edeceği tabiidir. önümüzdeki ay zarfındn hisse darlar meclisi idare azalarını seçeceklerdir. Bundan sonra faaliyet; malî bir teşekkülün icaplarma göre resmî merasimini takiben bankanın küşadı vakıâsına müncer olacaktır. Müesseselerin ve halkın ümit edil diğinden fazla alâka ile müteharrık olması »ermayeyi adeta muayyen zamanından evvel cemetmiş oldu. Millî hükumete çok kavi bir itimat ile merbut bulunan halkımız malî hayatiyetimizi tarsin edecek bir müessese kurulurken son haddine kadar çahşmağı ayni zamanda bir vecibe bilmiştir. Filhakika Devlet Bankasının deruhde edeceği çok mühim vazifeler karşısında bunun böyle olacağı tabiî idi. Içtimaiyatın iktisa* diyata istinat ettiği malum olduğu» na göre millet ve hükumetlerin da payidar bir kudret ve kıyrnet alabilmeleri kuvvetli maliyeleri bulunmasına bağlıdır ve bu esas milletin vahdeti kadar ehemmiyeti haizdir. Muasır bir devlet makanizması ancak parasını garanti eden, iktisadiyatı mazbut bir mihverle kul lanarak gelişi güzellikten kurtaran bir banka ile işler. Devlet Bankasmın millet hetabına en büyük hizmeti ise şüphesiz para kıymetinin istikrarını temin etmesi olacaktır. tstisnasız bütün ticarî hareketlerin manivelâsı olan para kıymeti kavi bir bankanın kefaleti le tesbit edildikten sonra millî mahsulftt ve istihsalâtın piyasadaki mevkii çok sağlam bir hudut içine alınmış olacak, arizî ve kastî sarsıntılarla kıymetinden kaybetmeğe mah kum bir vaziyette bırakılmıyacak tır. Olur olmaz temevvüçlere kurban gidip satış yerlerinde maliyet fiatını bile bulmıyan mallarımız az degildir. Müstahsalâtı; facia denilebilecek bir dereke olan bu kötü, düşkün, mesnetsiz ve kontrolsuz vaziyetten kurtaracak yegâne tesek kül Devlet Bankasıdır. Devlet ve milletçe dört elle sa • rıldığımız bu müesseseden şayani hayret denecek derecede mühim neticeler alacağımız şüphesizdir. mi? Var kıya setL Pr. Gurjero Müderris dün Etfal hastanesini ziyaret etti Şehrimizde bulunan Fransız frengi hastalıkları profesörü M. Gurjero dün saat 10 da Şişli'deki çocuk has tanesine giderek bütün koğuşları, lâboratuvarları ziyaret etmiş ve hastaneyi çok muntazam bulduğunu söylemiştir. Ziyaretten sonra hattane salonunda profesöre bir çay zi yafeti verilmiştir. Profesör Gurjero'nun frengi te davisi hakkında gazetemize verdiği beyanat dün neşredilmişti. Dünkü nüshamızın ikinci sahifesinin birinci ve ikinci sütunları sonlarına geçen beyanatın üçüncü satırında başlıyan ibare şöyle olacaktır: «Frengide şifa temini için hastalara, arseno benzen, civa ve bizmut ilâçlarının üçünü birden tatbik et mek ve bir çok sene buna devam eylemek lâzımdır.» Nasreftin Hoea beraet etti Türk'lüg4l iahkir raad<lesinden tin Hoca» gazetesi aleyhindeki mu hakeme dün Ağırceza mahkemesinde hitam bulmuştur. Davanın mev zuu 2 temmuz 928 tarihli ve 156 numaralı gazete nüshasında Konya'daki kuraklıktan bahsedilirken «eski hamam, eski tas, biz ne isek gene oyuz, Türk'ün aklı sonradan başına gelir» cümlelerinin yazılmasıdır. Dünkü muhakemede gazetenin sahibi imtiyazı Ahmet Lutfi ve müdürü mes'ulü tsmail Hakkı Beyler hazır bulunmuşlardır. Maznunlar, bu yazının köylüyü intibaha davet maksadile yazıldığını, «evvelce tarlalarınızı sulasaydınız, bu felâket baş göstermezdi.» Demek istedik lerini, yazılarda bir hakaret olma dığını söylemişlerdir. Mahkeme de kısa bir müzakereden sonra maz nunlar hakkında beraet kararı ver • miştir. Meb'us intihabatı ( Birind sahifeden mabait ) MUHARREM FEYZI Karadeniz havuzıı Gazi çiftliğinde muazzam bir havuz yapılıyor Gazi çiftliğinde Karadeniz haritası üzerine büyük bir havuz inşa edilmektedir. Marmara havuzunun mukabilindeki tepede ya pılan bu havuz 6000 metre mik abı hacminde olacak ve çiftlikle istasyon arasindaki üç dört bin dönüm arazinin teşçiri için icap eden suyu temin edecektir. İnşaat temmuzda bitecektir. Gazi çiftliği 15 nisandan itibaren halka açılacak ve trenler işlemeğe başlıyacaktjr. Çif tlikte staj gören bir çok lise mezunları muhtelif şubelerde çalışmağa başlamışlardır. Bunlar için Almanca kurslan açılmıştır. Yeni talipler Ankara 29 ( Telefonla ) Meb'us namzetliği için müra caat edenler arasında Anadolu Ajansı meclisi idare reisi Ce mal Pş., eski gazeteciierden Celâl Vedat, Kastamonu Belediye reisi Hilmi, Kırşehir orta mek tep müdürii ömer Aydın, Adana mıntakası baytar müdürii Ali Rıza, Kırşehir gazetesi muharriri Cevat Hakkı, Nafıa başmufettişi Şekip, Ankara Zİraat başmufettişi Tayyar B. ler de bulunmaktadır. İçtimada müntehibi sani nam zetleri etrafında da görüşül müş ise de evvelce yapılmış olan namzet listelerinde tebed dülât icra edilraemiştir. Bu listelerin bugünden itibaren tab'ı na başlanacak ve intihaptan bir gün evvel ilân, ve bütün teşki lâta tevzi edilecektir. Listeler kaza ve nahiyelere göre tabe dileceği için her teşekküle o mıntaka namzetlerinin Ustesi verilecektir. Mülhakat müntehibi sani listeleri tabedilecek mahallerine gönderilmiştir. Bunlar orada da intihaptan bir gün evvel tevzi olunacaktır. Müntehibi sani intihabatına 8 nisanda başlanacaktır. Bu sebeple 7 nisanda müntehibi sani namzetleri ilân olunacaktır. Etnografya müzesi müdürlüğü Gazipaşa Şehir yatı mektebi sabık müdürü Osman Ferit B. Maa rif Vekâletince Ankara Etnoğrafya Müzesi müdürlüğüne tayin edil miştir. YUksek bir maarifçi olan Osman Ferit B. ayni zamanda güzide bir kolleksiyoncu, ilmî ve tarihî asar mütehassıdır. Bu itibarla yeni vazifesinden kıymetli semereler alınacağı Şüphesizdir. Osman Ferit B. Gazipaşa şehir yatı mek tebini, fstanbul'un ve belki de Türkiye'nin en mütekâmil ve mazbut bir terbiye ve ilim yuvası haline getirmeğe muvaffak olmuş, ne yazık ki bu mektep sabık Maarif Vekili zamanında verilen yanlış bir karar neticesi Edirne'ye nakledil mekle bütün bir eser mahvedilmişti. Osman Ferit Beye yeni vazife sınde muvaffakiyet temenni ederiz. Ekmek ve francala fiatleri Potriya vapurile dün 150 seyyah gelmiştir. Seyyahlar İstanbul'a Martın otuz birinci salı günün den itibaren ekmek sekiz kuruş o para ve francala on üç kuruştur. Igtanbul intihabatı Müntehibi sani intihabı 8 ni »anda başlıyacak Dün C. H. Fırkası Vilâyet merkezinde Cevdet Kerim Be yin riyasetinde intihap işleri hakkında bir içtima aktedilmiştir. Bu içtimada bütün teşkilâ tın kaza ve nahiye reislerile vilâyet heyeti azası hazır bulun • muşlardır. İçtimada intihap kanunu ile Heyeti teftişiyenin göreceği işler ve intihabın tarzı crası reislere tebliğ edilmiş ve bu mes'ele etrafmda müzake rat cereyan etmiştir. Müntehi bi sani intihabınm ne suretle icra edileceği tetkik olunmuş ve fırka azalarının göreceği va zifeler tesbit edilmiştir. tır. Vakıâ farelerin bu tecavüzleri bugün iyice bir mücadele mecburiyeti ihdas edecek derecede şayani dikkat degildir. Ancak alâkadar tüccarlar şimdiden faaliyete girişilmediği takdirde bu zararın gittikçe artmasından endişe etmektedirler. Diğer taraftan Asmaaltı'nda evvelcede bir kaç Macar heyeti Evvelki gün şehrimize gelen kırk kişilik Macar heyeti bu perşembe günü Stella d'ttalya vapurile Atina'ya gidecektir. Düyunu Umumiye binası Belediyenin Düyunu Umumiye binasına nakli şimdilik mevzuu bahis degildir. Belediye Düyunu Umumiye için talep edilen bir milyon lirayı pahalı bulmaktadır. Oaı ırü Df ö o y o d!a) Darülfünun Emini geldi Bir müddettenberi Ankara'da bulunmakta olan Darülfünun Emini Muammer Raşit B. dün şehrimize avdet etmiştir. Heyeti tef tişiyede Heyeti teftisiye dün de top lanmıştır. İsimleri cetvellere geçmiyenlerden dün de ancak 5 kişi müracaat etmiştir. Bu suretle itiraz edenlerin yekunü 212 ye baliğ olmuştur. Mahallâttaki esami cetvelle ri bu akşam kaldırılacak bugün akşama kadar isimleri cetvellere geçmediğinden dolayı Heyeti teftişiyeye müracaat etmiyen lerin şikâyeti mesmu olamıya caktır. veba vak'asınm zuhur etmiş ol ması ve farelerin bazı mühim has* tahkların sirayetinde nakil vazifesini görmeleri endişeyi mucp olmaktadır. Alâkadar tüccarlar mücadele için müracaat edilecek tedbirlerden olmak üzere dük kân zeminlerinin beton yapılması mecburiyetinin vazedilmesini muvafık bulmaktadırlar. Don Kazakları musiki heyeti Fakir çocuklara yardım Ankara'da Darülfünun açılacak İstanbul Darülfünununun muhafazasile beraber Ankara'da bir Da rülfünun tesisinin hükumetç« t» savvur edilmekte olduğu haber veriliyor. Ankara'daki Hukuk mektebinin fakülteye tahvili, Gülhape hastanesinin Ankara'ya nakli suretile muallimlerden istifade ederek bir tıbbiye esasımn kurulmam ilk merhal addediliyor. Diğer fakülte ler zamanla teessüs edecektir. Don Kazak'lan musiki heyeti Nis'te iken 1930 güzellik kraliçeleri ile btrlikte çıkar. dıklan resim [X işaretlisi 1930 Türkiye Güseîlik Kraîiçesi Mubeccea Hammdır] UinillllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIlMMIIIII Mekteplerde fakir çocukları hi maye heyetleri teşkili hakkındaki talimatname mucibince Usküdar 34 üncü, Beyoğlu 11 inci tstanbul 10 uncu ilk mekteplerde himaye heyetleri teşkil edilmiştir. 11 inci ilk mektepte bir müsamere verilmiş ve 25 lira hasılat elde edilerek kimsesiz çocuklara yardım edilmiştir. Maarif Emini Ankara'ya gidecek Maarif Emini Muzaffer Beyin yakında Ankara'ya davet edilerek ilk tahsilin Türk mekteplerinde icrasına dair çıkan kanurun tarzı tatbi kı hakkında kendisine talimat verilecektir. Don Kazakları koro heyeti beynelmilel bir şöhreti haizdir. Son defa çıktıklan dünya turnesinde İstanbul'a uğramayı da ihmal etmediler. önümüzdeki salı ve çar şamba günü akşamları Beyoğlun'da Melek sinemasında bir konser verecekler. Bu konserler her halde merakhlar için birer ziyafeti musikiye mahiyetinde olacak. Yunus Vehbi B hakkındaki tahkikat Beyoğlu merkez memuru Yunus Vehbi B, hakkındaki evrakı tahkîkiye dün Vüâyete gönderilmiştir, Bu evrak adliyeye tevdi edilecektir.