1 Eylül 1990 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 14

arasındaki fark yazılır. SYS komutunu takip eden beşince sayı öğrenme hızını belirler, bu her denemede hatadan azalacak olan miktardır. Altıncı değer yani sistemin momentumu da sistemin bir modeli ne kadar hızlı öğreneceğini ayarlar. Pratikte öğrenme hızı maksimum tu- tulurken, momentum da en aza indi- rilmelidir. Eğer öğrenme hızı çok bü- yükse, sistem her modeli çok hızlı öğ- renir ancak, daha önce öğrenmiş ol- duğu modelleri unutur. Öte yandan momentum çok yüksek bir değer alır- sa, sistem her modeli çok hızlı öğre- nir ama başka bir model öğrenmeye kalktığında hemen unutur. Amacımız sisteme tek bir model değil, bir grup model öğretmektir. en iyi sonucu al- mak için de öğrenme hızı en yüksek, momentum da en düşük değerini al- malıdır. SYS komutundan sonraki son de- ğer ise, sistemin yapmasına izin veri- len toplam hata miktarıdır. Toplam hata, her öğrenme denemesinden sonra eğitim çiftlerindeki hataların toplamıdır. Toplam hata, izin verilen sınırın altına düşünce, sistem model- leri öğrendiğine karar verir. Eğer bu değer 0'a çok yakın bir değer verilir- se BP, sonsuza kadar öğrenmeye de- b - vam eder, çünkü yaptığı hata hiç bir zaman sıfır olmayacaktır. MODELLERİ ÖĞRENME AZ sistemi kurulduktan sonra, program eğitim çiftlerini hazırlar. 60- 90. satırlarda program giriş ve eğitim modellerini BP'ye sunar. Artık BP çalışmaya hazırdır. 140. satırdaki SYS 49164 komutu model- leri öğrenmeye başlaması için BP'yi uyarır. Komuttan sonraki | sayısı, her öğrenme denemesinden sonra toplam hatanın yazılacağını belirtir. Tüm modelleri öğrenmek oldukça uzun bir zaman alabilir. Program sürdürmekte olduğunu öğrenme de- nemesini bitirene kadar RUN/STOP tuşuna basarak programdan çıkabi- lir. Sistem bir grup modeli öğrendik- ten sonra, 170-200. satırlarda çıkışı yazılır. 170. satır sisteme SYS 49155, *“00” komutuyla ilk giriş modelini ta- nıtir. Model tırnak içinde olmalıdır ve tırnak içindeki rakam sayısı birinci katmandaki PE sayısına eşit olmalı- dır. SYS komutundan sonra ikinci ve üçüncü katmanların çıkış değerleri 02 ve 03 dizilerinde saklanır. BAŞKA BİR ÖRNEK Kodlama (encoding) problemi BP”'nin çözebileceği başka bir klasik örnektir. Problem basit olarak şudur: Dört değişik giriş modeli, dört tane çıkış modeli ile eşlenecektir. BP'nin bu modelleri doğru olarak öğrenme- si için orta katmanında problemin bir örneğini oluşturması lazımdır. Dört modelin temsil edilebilmesi için gere- ken minimum PE sayısı ikidir. EN- CODE adlı program işte bu dört mo- deli orta katmanında kodlamayı ve eşlemeyi öğrenir. Geri yayılma yöntemi çizgisel or- taklığın çözebildiği her sorunu çöze- bildiği gibi bir çok yeni tip problemi de çözebilir. BP sinirsel ağ sisteminin en büyük dezavantajı ise öğrenmek için geçen uzun süredir. Bu süre XOR örneği için bir dakika 20 saniyedir. Ne yazık ki öğrenme süresi doğrusal olarak değil ama her katmandaki PE'lerin sayısına bağlı olarak üssel olarak artar. Kodlama problemi için öğrenme süresi 27 dakika 49 saniye- dir - neredeyse yarım saat. Gelecek ayki yazımızda da daha bi- yolojik bir grup olan *rekabet ederek öğrenen sinirsel ağ sistemleri'nden bahsedeceğiz. * * telerom * * bilgisayar dünyasında ayrıcalıktır AMIGA 500 commodore 64 h ÖEBİLGİSAYARLAR&DİSKET SÜRÜCÜLERSYAZICILAR | ÖHER HAFTA YENİ AMIGA &8C GÜ S1EM OYUNLARI ©TÜM SkY ÜRÜNLERİ Ö JOYSTICKLERâ&KARTUŞLAR # ÖĞRENCİLERE © TELEFON & © DİSKETLER&KASETLER Ö BAakıM ONARIM SERVİSİ ©TÜRKİYE VE KIBRIS İÇİN ÖDEMELİ SİPARİŞ ALINIR © LÜTFEN LİSTE İSTEYİNİZ — n Ç A ğB[B[Um BİLGİSAYAR SAAT sor19/8 KLay (KEBABİSTAN USTU)