7 Nisan 1944 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 5

MALİYE ve TİCARET Vekillerine açık mektup Ali Rıza PİŞKİN BÜYÜK DOĞU'da çıkan ve 12 parça halinde bir bütün ifade eden iktisadi yazılarımla, bugünkü durumumuzun mücerret ve müşahhas sebep ve neticeleri üzerinde ve bir taslak halinde, esasi bir dava belirtmiş olduğum kanaatındayım. Şimdi, o ya- zılardaki ruha uygun olarak, son de- rece ameli bir zemin üzerinde, son derece müşahhas tekliflerimi, tek ya- zının hudütlü çerçevesi içinde de olsa nazarlarınıza döküyorum : Son günlerde, kazanç vergisi ka- nunları üzerinde esaslı değişiklikler yapılmakta olduğunu işitiyoruz. Bu- güne kadar tatbik edilen kazanç ver- gileri kanununun, ticaretle uğraşan, bilhassa maktu vergiye tâbi olan mü- kellefler üzerinde adaletli bir tatbik kudreti gösteremediği; beyannameli mükellefiyet usulünün de çok kısır ve verimsiz: bir ifade belirttiği katiyetle sabittir. Maktu vergiye esas olarak, mükel- lefin ticarethane ittihaz ettiği binanın gayrisafi geliri üzerinden vergi tesbit edilmektedir ki, bu ölçüden, hakiki sermaye ve iş değeri gizli kalmak- adır, Beyannameli mükellefiyet usulüne gelince; memlekette en büyük kazancın bu mükellefler tarafından elde edil- diği tam bir hakikat olduğu halde, ötedenberi alışılmış defter ve muha- sebe dalavereleriyle Hazine zararına oynanan roller, bir türlü meydana çı- karılamamaktadır. Kazanç vergilerinin, adalet ve mü- savilik esasına uygun, verimli bir kudreti haiz olabilmesi için bir pilân vücuda getirilmelidir. Bu pilâna göre: A — Kazanç vergileri ticaret erba- bi için tamamen maktu olmalı, beyan- name usulü kaldırılmalıdır. B — Maktu kazanç vergilerini mu- rakabe ve ikmal edici mahiyette sis- temli bir vergi ihdas edilmeli ve bu vergiye meselâ «Ciro Vergisi» denil- melidir. — Ciro vergisine tâbi olarak tacirin ödediği vergi makbuzları, ka- zanç vergisi ödeme zamanlarında, maktu vergilerine mahsubedilmelidir. acir, maktu kazanç vergisin- den fazla ciro vergisi ödemiş ise, tesbit edilenden fazla kazanç yapmış sayılacağından kazanç vergisini tam ödemiş sayılmalıdır. — Tacir, maktu kazanç vergisin- den daha az ciro vergisi ödediği takdirde, tesviye ettiği miktar mah- subedilerek üst tarafı alınmalıdır. F — Ciro vergisini ödememiş mükel- lefler, yalnız maktu kazanç vergilerini ödemekle mükellef tutulmalıdır. Aşağıda madde madde tesbit etti- ğimiz ciro vergisi buluşunun, kazanç vergisine esas teşkil edici ve tatbiki son derece basit bir kıymet belirtti- ğini sanıyoruz. Zannımızca Karabor- sacılık âlemini ve kara yürekli vurgun- cuları kökünden tasfiye etmek husu- sunda bu buluş, birinci derecede âmil olacaktır: 1 — Ciro vergisi, ticari gayelerle vilâyetler ve ecnebi memleketler arası, nakil, ithal, ihraç edilen maddelerin maliyet kıymetleri üzerinden alına- caktır. 2 — Herhangi bir vilâyetten başka bir vilâyete nakledilerek maddenin maliyet faturası tanzim olunarak ma- hallin en yakın maliye dairesine ibraz edilecek, hükümetçe tayin edilen ciro vergisi yatırılacak, mukabilinde mak- buz ve menşe şahadetnamesi alına- caktır. 3 — Sevkolunan her (parti) için ayrı menşe şahadetnameleri alınacağı gibi, bu şahadetnamelerde muameleye ait bütün tafsilât kaydedilmiş bulu- nacaktır 4 — Sevkolunan maddeler bütün nakil vasıtalarına, menşe şahadetna- meleri gösterilmedikçe kabul edilmi- yecek ve malların varış merhalelerin- de şahadetnameler vizeye tâbi tutula- caktır. 5 — Kamyon, otomobil, araba, hayvan sırtı, hususi motör, kayık gi- bi şahsi nakil vasıtalarında, şahadet- namelerin, yine malın beraberinde bulundurulması ve murakabeye me- mur teşkilâta gösterilip vize temin edilmesi lâzımdır. 6 — Vilâyetler dahilinde yapılan nakliyatlardan ciro vergisi alınmıya- 403 n goN sak; ve gayet tabif olarak vilâyetler arası nakledilen ev eşyası ve bu me- yanda her cinsten 25 kiloyu geçme- mek şartiyle hususi ve ailevi gıda maddeleri vergi mevzuu dışında bu- lundurulacaktır. 7 — Ciro vergisi ithalât malların- dan, gümrüklerde maliyet faturasına göre alınır ve memlekete ithaline menşe o şahadetnamesiyle (müsaade olunur. Ecnebi memleketlerden gelen mal Türkiye dahilinde, bir vilâyetten başka bir vilâyete nakledildiği zaman, dahili maddelerin nakliyatında oldu- ğu gibi, tekrar ciro vergisine ve menşe şahadetnamesine tâbi tutula- caktır. Bunun aksi olarak, ihraç mal- ları da, vilâyetler arası ödedikleri ciro vergisine rağmen. ihraç safhasında tekrar ciro vergisiyle mükellef kabul o dir. — Ciro vergileriniri nisbeti, mem- çıkan her madde hakkında başka başka olacak ve gerek ithal, gerek ihraç maddeleri üzerinde mad- denin nevine göre ve hayat pahalı- lığında amil teşkil etmiyecek surette Si nisbetler ihtiva edecektir. — Muamele vergisine tâbi vergi- İsi ciro vergisi alınmıyacaktır. 10 — Ciro vergisinin nisbetleri tâ- yin edilirken son derece derin ve bil- gili bir ölçü kullanmak ve hakiki memleket ihtiyaçlariyle zaruri hava- yiç unsurlarını mutedil nisbetler al- tında korumak şarttır. 11 — Ordu namına getirtilen mal- zemelerle, Ofislerce memlekete ithal edilen ve vilâyetler arası bir seyir ta- kip eden maddelerin nakliyatında ciro vergisi ve menşe şahadetnamesi bahis mevzuu değildir. 2 — Ciro vergilerine esas olan şahadetnamelerdeki kıymetler, fiyat murakabeleri için de esas teşkil ede- cektir. Bir madde, son müşteriye ve- rilen son faturaya kadar kaç el de- giştirmişse, daima menşe şahadetna- mesinin kayıtlarını taşıyan faturalarla tevsik edilmek vaziyetinde olmalıdır. (Devamı 16 ncı sayfada) Necip Fazıl Kısakürek, (Büyük Doğu) imi daima fikir gözile, fakat her sahaya mil tenevvuunu temin etmek için, Gala endan dinlediklerim) sayfasını ayda bir kere taktim mecburiyetinde kal; — Bun yle bu sayfada, her ay, bir hafta ee bir hafta (Güzel sanatlar), bir agiz en bilgiler sanat olunca) ve bir hafta (Tanrı kulundan dinledikle- sm reçel bulacak; ve bütün bu zılarda, en selâhiyetli kalemlerin en höskierii dâvalarına şahit olac aksınız. * Ni