1 Aralık 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

FAS MES'ELESİ Fas meselesi Düvel-i Muazzama'nın bütün hikaya-yı siyasiyesini, hepsinin zamirlerini meydana çıkarmağa başladı. Fransa, İngiltere'ye ve İtalya'ya istinad iderek, İspanya'yı koltuğa alarak, sinsi sinsi Fas'a burnunu sokmak isteyor. Fakat dünya rekabet, aksilik dünyası mı, ne dirsen di, atmakda olduğu adımları bir türlü ilerü götüremiyor. Karanlıkda bir hırsızlık yapmak isteyen canilerin yere yatub ayak topurtusu seslemesi gibi, gemilerini ve hatta askerini Tanca önüne çekmiş acaba şimdiye kadar yan yan bakan Germanya'dan ses çıkacak mı diye bakıyor. Aynı zamanda İspanya hükumetiyle birlikde düvel-i mu'azzama kabinelerine bir nota verdi. Bu notada diyor ki: "Fas Sultanı idare-i hükumetden acizdir, Fas'da bir hükumet-i medineye mevcud degildir. Islahat ümiti de yokdur." Fransa bu notasıyla Almanya'yı iskandil idiyor. Almanya buna hiç cevab bile vermedi. Almanya cevab vermedi ama Arzila'ya hakim olan Fas Sultanı'nın şimdiki veziri Resuli cevab verdi. Resuli Fransa'ya verdigi bir notada Fas sahiline asker çıkarmak fikrinden vaz geçmesini ve mutlaka kanla mukabele idecegini bildirdi. Siyasetde daima her kelamın, her cevabın bir medlulü var. Resuli'nin bu cevabında mutlaka bir sebeb, bir istinad, bir teşvik var ki, Fransa şimdi onu düşünmege başladı. Fransa ve İspanya henüz asker çıkaramadılar. Resuli dayanıyor. Fakat bakalım mesele yeşil masada şekle girecek. - - - «oOo» - - - GERMANYA ve RUSYA Rusya'da hürriyetin tamam'i-yi tatbiki ve idare-yi meşrutanın fiilen icrası, Avrupa hükumetlerince münasib görüldügü ve Avrupa'nın efkar-ı umumiyesi daha ilerü gettigi malum idi. Rusya'da hükumet ile ahali arasında hüküm süren ihtilafda, Avrupa matbuatı ve efkar-ı umumiyesi ahaleden tarafdır, idare-i müstebedenin acılarını çeküb geçürmüş müterakki milletler Rusya halkının dahi nail-i hürriyet olmalarını senahan olacakları tabi'idir. Ehl-i ticaret ve ehl-i servetin ise, ahaleden taraf hissiyat-ı dostaneleri daha ziyade zahir olmakdadır. Çünkü Rusya'nın Avrupa'ya büyük borcu ve ticaretce lüzum ve münasebeti olduğundan, Rusya halkının sa'adet halleri şiddetle arzu olunmakdadır. Hatta Rusya hükumetine karzen akçe verilmek meselesi Millet Meclisi açılmasına yani istibdad ve israfata mahal ve imkan kaldırılmamasına şart idildigi mestur bir şey degildir. Biraz malum olmayan Germanya'nın nazarı idi, bizim nim resmi gazetelerin yazılışlarından anlaşıldığına göre güya İmparator Vilhelm bizim hükumetin usul-ü istabdadına arka olduğu ve Rusya'da fesad ve isyan ziyade meydan a-