1 Aralık 1906 Tarihli Ahali (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

"MÜTALA'AT-I SİYASİYE" "Acemistan " Acemistan haberleri şayan-ı menuniyettir. Şah hazretlerinin, kan dökülmeyerek milletine bahş ettigi Millet Meclisi cayır cayır işlemege, kanun ve nizam yapmağa koyulmuştur. Diger tarafdan namizac olan Şah hazretlerinin de sıhhatinde, tedavi sayesinde eyilik emareleri görülmege başlamıştır. Acemistan'ın umur-u maliye ve dahiliyesi eski idaresi, daha doğrusu idaresizliği hasebiyle, diğer münasebetsiz ve keyfi idarelerde olduğu gibi çığırından çıkmış. Me'murin 6 aydan beri maaşdan mahrum, asker bir seneden beri aç ve perişan bir halde olduğu cihetle, bunların ıslah ve tesviyesi namına, haricden bir istikraz layihası arz olunmuşur. Haricden ödünç para vermege meyyal veya müheyya sermayedarların şeraiti, istedikleri karşılık ve te'minat dehşetli ve hatta istiklal-i devlete bile muhalif görülmüş olmağla, 60 kadar hamiyetli meb'us, milletin varidatını karşılık, namusunu kefil isteyen muhtekir devletlerden istikraz yerine, dahilden bir istikraz çaresine re'y vermişlerdir. Bak, millet kendi devlet ve istiklaline muzır şeylere razı oluyor mu? Şimdi bu Millet Meclisi olmasa idi para da yok. Dahilde de itibar ve emniyet olmadığı içün istikraza ümit ve ihtimal yok. Para bulmak içün haydi Rusya'ya müraca'at! Rusya'da para var mı? Zalim ve müstebid devletlerde servet ve sermaye teşkil degil, tecdid ve tasarruf bile idemediginden, para hiçbir vakit bulunmaz. Moskof hükumeti kendi para arıyor. Bulur ise? Şimdi degil ya! Kendi yüzde dört ile alub, Acemistan'a yüzde sekiz, on ikiye veriyor. Viriyor ama faraza gümrükleri karşılık alıyor. Varidatın hüsn-ü ifasına nezaret etmek bahanesiyle kendi tarafından kontrol memurları koyuyor. Bu casuslar bir tarafdan devletin kuvvet ve varidatını tecessüs, diğer tarafdan idhalat, ihracat ve tedarikat gibi şeyleri gözden kaçırmayub curnal idiyordu. İskele, limanlar, buraya göz diken Moskof tarafından bağlanıyor. Filan filan meta'ları sokmamak veya külli gümrük resmi vaz'ıyla serbesti-yi rekabete mani' oluyor. Serbesti i'mal ve rekabete mani' zuhur idince, serbesti-yi ticaret haliyle bozuluyor. Memleket fakr-ü zarurete düşüyor. İster Rus, ister İngiliz ve Alman olsun, istikraz şeraitinde demir yollarca ve sair imtiyazat cihetinde menafi'-i millet ve devlete muzır, fena şartlar bulunuyor. Veya büsbütün ticaret ve terakkiyi men'veya memleketi emmek isteyen ecnebilere bahş ve tevdi' ile istikbal-i memleket feda, hatta istikbal-i devlet kurban oluyor. Bunlara da hacet yok. Millet Meclisi yok mu haricden