30 Kasım 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

MUSAHABE - 5 - Dünki musahabemizde dostumun veraset-i saltanat hakkındaki ta'rizlerine cevab verirken düşündüm ki, veliaht-ı meşru' Mehmed Reşad Efendi hazretleriyle, hakan-ı hazırın en küçük oğlu, on altı yaşındaki Burhan Efendi arasında mülk ve millet-i Osmaniyenin necat ve selameti nokta-yı nazarında pek büyük fark vardır. Bu fark nedir? Bu farkın en mühimi; Bütün altı yüz yıllık kanun-u saltanat-ı Osmaniye mucibince veliaht-ı meşru' olması, oldukça dünya ve hayat görmüş bulunmasıdır. Mehmed Reşad Efendi hazretleri vakı'a şimdi sarayında kapalı ve mahbusdur. Fakat şu otuz senelik ahd-i saltanatın bütün faci'alarını, bugün ümmet-i Muhammed nazarında mestur, karanlık olan kötülüklerin hepsini, hırlıyı hırsızı yakinen ögrenmiştir. Uzağa gitmege ne hacet! Veliahd-ı saltanat olmaktan başka cürm ve ma'siyeti olmadığı halde, sarayında habs idilen bu zavallı Sultan Abdülhamid evladı, şu otuz senelik ahd-i meş'umun bütün zulümlerini kendi nefsinde dahi his etmiştir. Ya'ni demek isteriz ki, yarın Mehmed Reşad Efendi hazretleri taht-ı saltanata gelince millet "Padişahım bize kanun ver, hürriyet ver, zulm canımıza yetmiştir" diye bağırdığı zaman, müşarünileyh bu feryadın kıymet ve ehemmiyetini ciddi olarak takdir idebilir. Zira hürriyetsizliğin insana ne büyük zulm olduğunu o zavallı padişahzade bize o yuz seneden beri her gün, her dakika milletle beraber idrak etmiştir. Fakat Burhaneddin kimdir? Burhaneddin Efendi Sultan Hamid'in dört oğlundan en küçügü. Bu on altı yaşında mini mini şahzade Sultan Hamid'in muhabbettidesi imiş. Bu da olabilir fakat, Burhaneddin Efendi, on altı yaşındaki bebek, Zat-ı Şahane'nin şimdi en sevgili çocuğu olmakla, Kitab-ı Akdes-i Ahmedi'de, şeri'at-ı Muhammediyede pederinden sonra mutlaka onun padişah olmasına dair bir sarahat hatta bir te'vil bulmak mümkün olur mu? Hadi şeri'atı da bir taraf idelim. Zamanın siyasetini nazar-ı dikkate alalım. Burhan Efendi'yi padişah yapmak isteyenler kimlerdir? Bugünün başmabeyincileri, Tahsin Paşaları, İzzet Paşaları degil mi! Bu adamların elyevm işgal ettikleri mevkiin kudret ve kuvvetine istinad iderek, Burhaneddin Efendi'yi padişah yapmağa çalışmaları millet ve vatan menfa'atinden ziyade, mevk'i'lerinden düşüb sürünmeleri içün degil midir? O halde zavallı Osmanlı milleti, zavallı Osmanlı vatanı bugüne kadar bu mirasyedilerin zevk ü hevasatına nasıl kurban olmuşsa, yarın da öyle olmalı, öyle mi? Yarın Burhan Efendi tahta geçecek. Bittabi' bir çocuğun vasi'leri yine bu havene olacak. Yine bunlar icra-yı hükumet idecek.