13 Temmuz 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

13 Temmuz —— — ——— — | DIŞ POLİTİKA d di Harici ticaret * politikamız Müstakil grup reis vekili muh- terem Bay Râna Tarhan tarafından biri harict siyasetimizin hedefleri, diğeri de harici ticaret poltkamız hakkında sorulan iki suale alâkadar iki Vekil cevap vermiştir. Hariciye Vekili, politikamızın — hedeflerini, *«yurdda sulh, cihanda sulh> vecize- siyle ifade ettikten sonra bunu te - min etmek için takip ettiğimiz yo- lun istikametini anlattı. Ticaret Vekili Bay Cezmi Erçin de ticaret politikamızın hedeflerini izah etti. Bunlar ayrı ayrı iki mese- le gibi görünüyorsa da beynelmilel Münasebetlerin bugünkü şartları i- çİnde biribiriyle yakın münasebeti olan iki mevzudur. Filhakika dünya devletleri, politika cephesinden bir takım zümrelere ayrıldıkları - gibi, beynelmilel mübadele noktasından da zümrelere ayrılmışlardır. | — Almanya serbest ticarete ta- raftar değildir. İki taraflı eşya mü - badelesini iltizam ediyor. 2 — İngiltere serbest ticarete ge - ri dönmek taraftarı görünüyor. Bunlardan başka Amerika, başlı ba- şına bir âlemdir. Fakat İngiltereye benzer. — Sovyetlerin kendilerine Mmahsusa bir sistemleri vardır. Fakat bunlar da Almanyanın sistemine da- ha yakındır. Bu ticaret sistemleri arasında Türkiyenin mevkii nere- dedir? Ticaret Vekilimizin evvelki günkü izahatı esasen malüm olan bu noktayı rakamlarla dahi aydın- latmaktadır. 145 milyon liralık ih- tir. Tacatımızın: D — 119 milyo nlirasını yani yüz- de 82.4 nisbetini kliring yoliyle ya- Piyoruz. — 2 — Serbest dövizle yaptığımız ticayet, ancak yirmibir milyon İira- i harict ticaretimizin yüzde 12:5'ünden ibarötür. Bu demek de ğildir ki kliring yolile yaptığımız mü lelenin tamamını Almanya ve İ- talya ile yapmaktayız. Fakat büyük bir kısmı Almanya ile yapılmakta - dır, Ve Ticaret Vekilinin — verdiği izahata göre, bu nisbet hâlâ devam etmektedir. Bu izahattan çıkan netice şudur ki, Türkiye siyaseten başka bir cep- ede, ticaret ve iktisat bakımından da başka bir cephede bulunmakta - dır. - Filhakika ticartele politikanın biribirinden ayrı olduğu bir devirde un büyük mahzuru yoktu. Fa- kat bugün şartlar değişmiştir. Daha su otoriter devletler — şartları değiştirmişlerdir. Eşya mübadelesi Süretiyle ticaret yapılmasına başlan- dığı zaman, bunun geçici ve ancak iz devrine münhasır bir sistem ol- duğu zannedilmişti. Halbuki aradan seneler geçtikçe, bunun muvakkat bir usul olmayıp. bir nevi yeni em- Peryalizm tekniği olduğu — anlaşıl- Maya başladı, Almanya, eski serbest usulünün geri gelmesine ta- Taftar değildir. Çünkü Anglosakson dermayesinin nufuz kazanacağın - dan korkar. Halbuki esya mübade- ı:* Yolu, Almanyaya, şarki ve orta “rupa memleketleri Üzerinde iktı- :4! Ve binnetice siyasf nufuz temin mektedir. Esasen — ehayat sahası> iyesi de bundan doğmaktadır. ,_? akle şarki avrupa memleklet- Bu iSin bu kurtuluş çaresi nedir? kü Şale cevap vermek için bugün- Vöziyeti doğuran sebepleri, Tica- T ;:lı:&lhmınn ağzından — tesbit e- Mühterem Cezmi Erçin, bu —ıı"l"; öyle tahlil ediyor: Tetlaşi, Siltere ve Fransa gibi dev- teakii? büyük iktisadt buhranı mü- litikaP Bünyevt bir mahiyet alan po- TatorhraPları. (Metropol ve impa- b'î'k Mahsullerini himaye poli - R“J_J'O haberleri- *"'."ıfcı;," devamı —X_:Amrmıznı: Ti SON (ANADOLU) HABERLE R Uzak Şarkta Japonyanın takın- dığı vaziyet karanlıktır Almanya, Japonyanın işgali altında bulunan Çin şehirlerinde de Ingiltere aleyhtarlığı yapılmasını teşvik ediyor! Tokyo, 11 (A.A) — Domei ajan-|merkezi bir hükümet tesisini istih .| küllerini artıracaktır. gı bildiriyor: daf eden japon siyaseti Nevyork Ti. «İçtimat kütleler» partisi memle -|mes gazetesini endişeye sevketmek -| ve tabit Mançuko tarafından derhal ket içindeki bütün şübelerine İngil- tere aleyhinde tezahürler tertip e - dilmesini bildirmiştir. tedir. Bu gazete diyor ki: «Wang-$ing-Weim yakında mer - tanımacağını tahmin eden bu gazete, şunları ilâve ediyor: y «Garb devletler'ne karşı açtığı mü Yeni hükümetin Almanya, lulya' olabileceğini yazmaktadır. Bu gaze- teye göre j#ponlar, Tokyo müzake- relerini dört Çinli mahpusun akibe- tini tayinden ibaret olan mahalli me- seleye inhisar ettirmek istemiyecek- Diğer taraftan, Tokyo İngiliz aleyh|kezt Çin hükümetinin şefi ilân edi -İ|cadelelerde, japon ordusunun elinde lerdir. Bu mes'elenin genişletilmesi tarları cemiyeti de 14 temmuzda Tokyonun merkezinde büyük bir te- zahür tertip edecektir. Bugün Ozaka Sendai ve diğer yor leceği öğrenilmektedir. , bu suretle eskisinden daha kuvvetli ise Amerikayı, Fransayı ve Çinde Bu hükümet, şimdi Pekin ve Nan.|deliller bulunacak ve garb devletleri'menfaatleri olan diğer memleketleri kinde bulunan idarolerle birleşecek.İneticede Çindeki yeni bakikatleri ta-/4lâkadar tir, Bunu müteakip japon Wang.-İnımak mecburiyetinde kalacaklar - lerde İngiltere aleyhinde mitingler|Şing-Wei tarafından kurulan hükâ-| dır.> yapılmıştır. Nevyork 12 (A.A) — Evvelce Çin meti tanıyacaktır. Londra, 12 (A.A.) — #Wews edeceği için b memleket- lerin yardımı temin edilmeden hiç İbir harekete: geçilmiyecektir. ) — Bu müddet zarfında İngiltere aley- Bu hal, Çinde hayati menfaatleri|Chronicle» gazetesinin diplomatik|hindeki tahrikât pek tehlikeli bir halkı üzerinde büyük bir nüfuzu olan|olan Amerikanm İngilterenin ve di.|muharriri Uzak şark hâdiselerinin şekle girmiştir. Bu tahrikâtın japon- Wang-Şing-Weinin idaresinde Çinde ğer devletlerin hukuki ve siyasi müş| Avrupa vaziyetinin inkişafı üzerin- ——— Ehemmiyetli uçuşlar (Haberleri yokmuş İngiliz bombardıman tayyareleri, yıldırım süratile Fransaya gitmişler ve dönmüşlerdir Londra, 12 (A.A) — Dün sabah saat 9 da ingiltereden hareket eden ingiliz hafif bombardıman tayyare- leri filosu, Fransız toprakları üzerin.- de 1800 kilometre katettikten sonra saat d te hareket üssüne avdet etmiş- Ayni gün saat 8 de hareket etmiş olan ingiliz ağır bombardıman tay- yareleri filosu, Fransanın Au üzerin- de 2000 kilometrelik bir uçuş yapa- rak altı saat sonra hareket üssüne İtalyan Gdönmüştür. Siyasi mahfellerde bu uçuşların pek büyük bir ehemmiyeti haiz oldu- gu, çünkü bunların ingiltere Ba arasındaki sıkı dostluk bağlarını serahaten gösterdiği beyan tedir. Bu uçuşlar, halka ingilterenin hava kuvvetleri hakkında bir fikir vermek. te ve ingiliz tayyarelerinin uçuş ka- biliyetlerinin ne kadar büyük olduğu- nu dünyaya ispat eylemektedir. )00 rO0O: matbuatı Çemberlaynın son beyanatı hakkında tefsirlerde bulunmaktan çekiniyorlar Roma, 11 (A.A) — Çemberlaynin, |bir şekil vermekten sakmmıştır. Bu Danzig hakkında avam kamnrasın-'beyanat, son defa Halifaks tarafın- daki beyanatı italyan matbuatında geniş bir yer işgal etmekte, bununla beraber matbuat bu beyanat hakkin- da doğrudan doğruya tefsiratta bu- lunmaktan içtinap eylemektedir. Popolo di Roma gazetesinin Land- ra muhabiri diyor ki: Çemberlayn beyanatına dramatik Ingiltere-Polonya Karşılıklı teminat, yakında kat'i muahede şeklinde tesbit olunacak Londra, 12 (A.A) — Times gaze- tesinin yazdığına göre, bir mali an- laşma için ingiltere ile Polonya ara- pılmakta olan müzakereler, (i Koi — Biraz acele edelim. Çünkü kâ gıtların Üzerinde akçiğdem otu bit- B raeDün İA L G dan yapılan ğişmediği kanaatindedirler. mektedir. Diğer taraftan beyanatla mukayese edilince, muvazeneli gözüküyor. Ve hatta akliselime avdet eseri seziliyor. Londradaki müşakitler Çemberlay- nin nutkuhun vaziyete yeni hiçbir gey katmadığını ve vaziyetin hiç de- ile Polonya arasındaki karşılıklı te- lminııın, pek yakında kat'i bir mua- sında, Fransanın da iştirakiyle. ya-|hede şeklinde tesbit edilebileceği de le-|kuvvetle tahmin edilmektedir. Rus - İngiliz - Fransızîüzakerelçri — Devamı 5 nci Sahifede Fransa, Ingiltere İsviçre ve Hollanda Italyadan sarih malümat istediler Roma, 11 (A.A.) — Yukarı Adic'de oturan yabancıların kısa bir müddet zarfında bu bölgeleri terket- mesine dair İtalyan makamları tara- fından verilen emir hakkında Roma- 'da henüz resmi bir malümat mevcud değildir. Fransa, İngiltere, İsviçre ve Ho- landa hükümetleri Hariciye nezare- tinden bu hususta sarih malümat is- temişlerdir. Bern, V1 ÇA.A.) — Neve Zure- hen Zeitung gazetesine göre, Tirol- ile Fran. edilmek. na dahil bulunan İsviçrelilere son işara kadar yerlerinde kalmaları için emir verilmiştir. Zira Bern hüküme- ti hakkında diplomatik münakaşa- lar yapılmadan önce bir tehir kararı istihsal edilebileceği ümidindedir. Londra, 12 (A.A) — İtalyan Tiro- lundaki ecnebilerin memleket hari- cine çıkarılması ingiliz efkârı umu- miyesini İki eihetten düşündürmek- Gips Ingiliz şirk Ankaraya İstanbul, 12 (Telefonla) Limanı - mızi inşa edecek olan İngiliz şirketi mühendisleri akşam treniyle Anka - raya hareket etmişlerdir. Münakalât günlerde gelecek diğer fen heyetiyle birlikte İskenderuna gidecek — olan Mühendisler, orada da yapılacak ll man projelerini hazırlıyacaklardır. İngiliz heyeti, ayrıca bütün liman larımızda tetkikat yapacaktır. Ingiltere Londra, 12 (A.A) — Parlâmento mahfillerinde söy) iğine göre, in- giltere hükümeti her ihtimale karşı ve gelecek ikinciteşrinde yapılacak umumi intihabat dolayısiyle parlâ- mento dağıldıktan sonra kendisine beynelmilel buhran vukuunda me- Baalamı öelseee Aarrat eikseale im p ğ.. da oturan ve bu bölgeyi terk karan- | DOO YO Limanlarımız yapılacak İstanbul, 12 (Husust) — İngiliz|törle Yapacağı Gibs müessesesi umum müdürü M.|şehrimize dönecek ve İstanbuldaki Gibsin muavini M. Biverin riyase-|mühendislerle birlikte Trabzona gi- tinde tekniayenlerden mürekkep üç|decektir. Geçenlerde de bahsettiği. kişilik bir heyet dün sabahki eke-|miz gibi, Trabzon limanının ıslahını presle Londradan şehrimize gelmiş-|Çatalağzı, Ereğli, İstanbu) ve İsken. tir. M. Biver dün devlet liman işlet-|derun limanlarınım tanzimi işleri ta- meleri umum müdürlüğüyle temas-|kip edecektir. Ingiltere hükümeti tedir. Evvelâ bu keyfi hareketin in- İgiliz tebaasını ne dereceye kadar mu- tazarrır ettiği düşünülmekte sonra da bu muameleye makul bir sebep aran- maktadır. Bildirilmiş olanlardan baş- ka sebep mevcud olup olmadığı key- fiyeti suale şayan görülmektedir. Bu sabahki ingiliz gazetelerinden birinin neşrettiği bir Cenevre telinde Brennerde bazı Alman — kıtalarının hareket halinde bulundğu ve İtalya hükümetinin de gördüklerini ifşa e- debilecek şahitleri uzaklaştırmak su- retile bu hareketleri gizli tutmak iş- tediği bildirilmektedir. Selâhiyettar mahfellerde hasıl o- lan kanaata göre bu faraziyeyi te- yid eder mahiyette — ortada birşey yoktur. Fakat böyle bir ihtimali İn- giliz nazırları nazarı itibare aldıkları içindir ki, mezkür mıntakadaki İn- gilizlerin vaziyeti; meselesi haricinde olarak ayrıca bu işe karşı da alâka göstermektedirler. eti mühendisleri gidiyorlar lar yapmış, akşamki ekspresle Anka- raya gitmiştir. Gibs müeasesesi mühendisleri Ye- niköyde bir büro tesis ederek limanın Vekâletile temas ettikten sonra bu-|slahı projesini — hazırlıyorlardı. Bu (p ; sarafıı mühendisler dün umum müdür mu- avini M. Biver ile görüşmüş, şimdiye |kadar yaptıkları işler üzerinde iza- |hat vermişlerdir. M. Biver Ankarada Nafıa Vekâle- temaslardan sonra Pariâmentoyu istediği anda içtimaa ça- ğırabilmesi için kanun hazırlıyor veren bir kanun hazırlamaktadır. İngiliz kanunu esasisi mucibince parlâmento — feshedildikten sonra mevcud addedilmemektedir. Yalnız hükümdarın vefatı halinde hükümet parlâmentoyu içtimaa davet edebile- mektedir. de pek geniş bir mikyasta müessir |Zalıyor. yet halinde mefsuh meclisleri içtimaa (SAHİFE 9, Hitler > ğ tarih ve aklı selim. le karşı karşıya! Orhan Rahmi GÖKÇE Siyasi tahammürler, Danzigde el altından faaliyet, Almanyadan İtal- —| yaya askeri nakliyat, Adalarda ve —— Arnavudlukta tahşidat, Bulgaristan ve Yugoslavyayı Roma - Berlin mih- verine çekmek vesaire gibi bugünkü vaziyeti yakından alâkadar edecek — bir takım hâdiseler, gün geçtikçe ço- Harbi yaratacak tek adam var:; | Hitler! Bütün selâhiyettarlar, demokra« silerin ve onların müttefiklerinin bütün matbuatı, ancak ve ancak Hit. leri muhatap tutuyor. Haklıdır da. Çünkü Roma, bir vagon haline gel miş; Alman lokomotifinin takılan - istikbalin rayları ü hatta tekerleksiz olarak sürüklenip gitmeğe başlamıştır. Mussolini, bu vagonun penceresinde, pek pahali olarak birinci mevkiye oturtulmuş — bir yolcudan hiç de farklı değildir. — — Hitler, idare ettiği bu lokomotife, — bir hayli yol aldırtmıştır. Zaman zâ- — man demokrasilere makaslar açtıra- — rak, hatta bazı eski köprüleri onlara — tamir ettirerek buraya kadar gelmiş- tir. Fakat artık önünde, hattı bir tas — rafından diğer tarafına doğru kate- den ve duvar gibi örülen bir çelik set vardır. Danzig bunun arkasındaki istasyondur. İşıklar, kırmızı gösteri- yor. Yol kapalı, geçmek - yasaktır. Buna rağmen Hitler, idare ettiği bu muazzam Cermen ifi, arka- sında şimdilik yalnız birisinin ismi belli olan (İtalya) ve diğerlerinin boş mu, mukavya mı, ne olduğu an- laşılamıyan bir kaç vagonla bu seddi yıkıp ilerideki istasyona varmak tec. rübesini yapacak mıdır? Bay Hitler, bu seddin uydurma — olmadığına ve şiddetle mukavemet — | edeceğine, belki de lokomotifi yo - lundan çıkarıp devireceğine inanır- sa hl::koe!e )î':k; Almanya da kur-« tul , arkasına bağladığı vagon n insanlık ta. & © Ya inanmazsa, ya o seddi siyaha boyanmış bir tahta ve orada bekli. yenleri roboto gibi birer nesne telâk: ki edersel.. O takdirde, insanlık, lâyik olma- dığı bir mezbahaya doğru, şuurunu kayebetmiş bir sürü halinde koşa - caktır. İşte, Hitlerin tarih ve aklı selim muvacehesindeki vaziyeti.. Ş Mussolini bile gözlerini dört aça- rak, dehşetle kıvranarak, terliyerek makinisti görmek istiyor. Fakat bu makinistin tehlikeli bir âdeti vardır: — Evvelâ yapar, ondan sonra arkas — sındakine haber verir.. Geçenlerde; bir istasyon tevakkım funda imzaladıkları askert mukave- leye rağmen Hitlerin bu âdetinden vaz geçmesi imkânı yoktur. Mus- solini bunu anlıyacaktır, fakat çok goç.. Hitler Danzig madalyonunun şu ni iyi anlamalıdır: ig bir harbe değmez. zig için, mükemmelen l— 2 — Dan: harp olur. 1935 doğumlular avet edilivor İzmir askerlik şubesinden: 1885 doğumlu ve bunlarla mu-i ameleye tabi yerli ve yabancı| #ratın son yoklamasını yapan a8-| kerlik meclisi 1 temmuz 9839 ta- rihinden itibaren şubede vazife-i ye başlamıştır. Şehir mıntaka-| lara taksim edilerek kaza mer- kezindekilerinin 15 temmuz 939) tarihine kadar müracaatları ga- zetelerle ilân edildiği halde he- nüz bu miıntaka mahallelerinden birçoklarının gelmedikleri görül. müştür. Gerek ilk yoklama ve, gerek son yoklamaya gelmiyen- ler hakkında askerlik kanunu- nun ceza maddesi tatbik edilece- 4 ğinden — erlerin mağduriyetine mahal kalmamak üzere bilümum yerli ve yabancı 1335 doğumlu- a ların muayyen günlerde meclise j müracaatları bir kere daha ilân olunur. |