30 Aralık 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3
320 Birinci kânım 1938 CUMA Fan Amerikan kon- gresinin neticesi On gün kadüar evvel Lima şehr'nde toplanan sekizinci Pan — Amerikan köngresi, — beynelmilel — ihtilâfların moxlihane yollarla halli ve bi rdevle tin İşlerine buşk hale etmemesi re düyünan bir deklâra etmiştir. Limu kon denberi devam d bakılacak olu etleri arasında ada daha Biki bir teşrikl meszi güyesini Jstihdaf e- den Birleşik Amerikanın tezi, diğe- vi de iş birliğini daha umumi mesele. leve İnhisar ettirmek istiyen ve bil. hassa Avrupaya karşı cephe birliği kurmaktan kaçınan Arjantin noktai nazarı idi. İkinci noktai nazarın gü- lebe çaldığı anlaşılmaktadır. Bü da beklenmiyen bir netice değildir. Cenubi Amerika, ötedenberi Bir. leğik Amerikanın her hareketini şüp Ke ile karşılamıştır. Ve cenebi A- merikanın şimaldeki büyük devletle münasebetlerinin yüz senelik tarihi karşısında bu itimatsızlığı da haklı görmek icap eder, Birlesik Amerika dstiklâlini kazandığı zaman, orta A- merika ve cenup Amerikası henüz İspanyanm — ve Portekizin müstem- lekeleri Idi. Bu müstemlekelerin l4s- tiklâl uğrundaki — mücadelelerinin Mmüuvaffakıyetine Amarika Monrole Kaldesile hizmet eti ir, Fakat bir defa istiklâllerini kazandıktan sonra Amerika, kendisinden zayıf ve küçük olan gdevletlere — karşı bir. tahak- Küm siyaseti takip etmiştir. Bu siya- sat orta ve cenubi Amerika devletle- rinde - birleşik Amerikaya — karşı mehfj akisler uyandırmıştır. Gerçi bugünkü cumhurreisi Ruzvelt, bu iti. matsızlığı izale etmeğe çalışmıştır. Fakat eakl <Dolar siyasetlenin, izle- vi henüz bakidir. Bundan başka şimali Amerikayı cenubi Amerikadan ayıran - mesafe cok uzundur. Nevyork ile Hamburg arasındaki mesafe, bu şehirle cenubi Amerika arasındaki mesafeden bel- ki de iki bin kilometre daha kısadır, sonra arada kültür farkları vardır: Cenubt Amerika İspanyol ve Porte- kiz kültürüne bağlıdır. Birleşik A- merika ise anglosaksodur. İktirad! menfaat bakımından da cenubi A- merika Avrupa kıtasiyle çok sıkı ti. caret münasebetine girişmek — zarı- retindedir. Birleşik Amerika ise, bu mühasebetleri kıskanıyor, Cenubi Amerika — memleketlerin- de büyük bir Alman ve Htalyan ntifu- sunün yerleşmiş bulunduzunu da na- zarı itibare almak İâzımdır. Brezil- yada bir milyon İtalyan ve yarım milyon Alman vardır. Arjantinde de çok büyük İtalyan nüfusu yerleşmiş. tir. Yüz bin de Alman vardır. İşte Birleşik Amerika bu defa iç. tima eden Lima konferansında bu nüfuz ile mücadele etmeğe çalışmış-, tır. Hariciye vekili Hull, Amerika kıtasına yabancı ideolojilerin - gir- mesine mümanaat edilmesini ve A. merika ideolojisinin korunmasını (a. temiştir. Hakikatte Amerika kıtası. tan bir ideolojisi yoktur. Birleşik A- merika demokrattır. Cennbi Ameri- ka devletlerinin Jleri demökrat olmakla beraber, bu devletlerin baş- Tarında bulunan adamlar - diktatör-. gdürler. Brezilyada, Şilide, Peruda, Venezuelada, faşizm ile münasebeti olmyan — diklatörler — vardır. Di ğerleri de ayrı diktatörlüklerdir. Bi- maenâleyh Birleşik Amerika harici- ye vekili, demokarsiden, Amerika Kıtası ideçlojisinden, Avrupadaki diktatörlüklerin cenpbi Amerikaya elatmalarının önüne geçilmesi lüzu- mundan bühsederken bu diktatör- lükler kuşkulanıyorlar. Fakat Birleşik Amerikunın mü- makaşa kaldırmıyan kuvv tarafı, donanması ve iktısadi ağırlığıdır. Ve Birleşik Amerika, cenubi Amerikaya itimmd telkin edemezse de her halde, Amerika kıtası hakkında e- mel besliyen Avrupa devletlerine korku telkin eder. Bununla beraber, Lima konferansı Rirleşik —Amerika İle cenubi Amerika devletleri arasın- daki münasebetlerin kargılıklı ftimat birisi, , Amerik siyasi ve iktısadi 5: DIŞ POLİTİKA |EMe Pa (ANADOLU, Sahiler 3 HABERLE R Frankistler, dün bir Ingiliz va- purunu daha batırdılar Madrid, 29 (Radyo) — Gönül lüleri tedkik eden beynelmilel ko- misyon, bugün buraya gelmiş ve Londra anlaşması mucibince Cum- huriyetçi İspanyadan ayrılacak ec- nebi gönüllüleri tesbit eylemiştir. Ecnebi gönüllüleri, yakında Ali- kanta limanından İngiliz vapurlarına bindirilerek memleketlerine sevk olunacaklardır. Paris, 29 (Radyo) — Havas Kudüs, 29 (Radyo) — Yuvarlak masa konferansına İraktan Nuri E (ait paşa, Erdundan Tevfik paşa, Su- udi Arabistandan Emir Fayaal Işti rak edeceklerdir. Arap mutedil partl- leri , konferans hakkında İngiliz ar- zularının yerine getirilmesini —iste - mebtedirler, Ancak siyanimt teşekkül- ler çekingen davranmaktadırlar. Man. mafih Baliyanin fili iştirak lahine bir hareketi beklenmektedir. Yuvarlak masa koönferansında bü - tün ihtilâfların halledileceği kanaali vardır. Emir Faysalın müslümanlık lehinde uzlaştırıcı tekliflerde — bulun. ması muhakkaktır— Büyük: müftünün de bu tekliflere uyacağı samlmakta - dir, Esasen Arap âlemi, Paysalın tek- liflerini kabule hağırdır. Londra, 29 (Radyo) — İyi malü. Ajansına göre, Katalonyada çok |kanlı muharebeler cereyan etmeğ ıbaşlanul_hr. Frankistler, Syera Boada ile on , alınan esirlerin on iki bine baliğ ol-|açıklarında (Maryonga) köy zaptetmişlerdir. Frankistler, Eber cephesinde tak- viye kıtaatı getirmişler ve ileri hare- ,kâta devam eylemişlerdir. | — Frankiştlere aid üçyüz bombar- dıman tayyaresi, bugün de Katalon- Yuvarlak masa konfe- ransı ve Arab âlemi Emir Faysalın, Müslümanlık lehin- de uzlaştırıcı tekliflerde bulun- ması muhağkak görülüyor mat alan mehafilde beyan olunduğuna göre, Filistin konferansı ikincl kâ. nunun son haftasınada Londrada top- Tanacaktır, Konferansa iştirak edacak Atap murahhaslarının iamini muhtevi liate kinel kânun bidayetinde — neşredile - cektir. Pransadaki Arap delegasyonunda, Filistini altı aza temsil edecektir, Bun lardan beşi Arap fırkasının, biri de müftünün gayri reami murahhası ola. caktır, “Arap heyeti, 12 ikinci kânunda Lon daraya muvasalat edecektir. Filistin meselesinin halli için ha £ gırlanan İngiliz projesi, müfrid Arap- larla Yahudilerin istekleri arasında bir nevi hattı vasattır. Rus - Fransız Yeni ticaret anlaşması, bugün iki taraf arasındaPariste imzalanacak Puaris, 29 (Radyo) — SI Birinci- |malümat alan mehafilde beyan olun: kânunda müddeti bitecek olan Sov- yet - FPFransiz ticaret anlaşması mü- zukerkleine Pariste başlanmıştır. İyi Fransa Milli müdafaa için ne kadar para sarf etti Paris, 29 (Râdyo) — Franga, 1919 dan 1987 senesine kadar Milli Müdafaa için 216 milyar 710 milyon fran ksaarfetmişt Japonlar Şangoy Amerikan üni- versitesini tahliye etmiyorlar Şanghay, 29 (Radyo) — Japon- lar, işgal ettikleri Ameriksn Üniyersi- tesini tahliye etmek istememektedi. ler. Bu meseleden dolayı japonyı Amerika arasında yeni bir ihtilâf çıkacağı söyleniyor, — Amerika donan- ması İki ay manevralara çıkıyor Vaşingtan, 29(Radyo)—I20 parça dan ibaret olan Amerikanın Okyanus donanması, iki ay devam edecek olan manevralar için bugün San Pedro li- duğuna göre yeni — anlaşmada bazı ufak tadilât yapılacak, — itilâfname İyarınki cuma günü imzalanacaktır. | Tunus'ta Yeniden bazı İtalyan- lar mahkümoldu Tanus, 20 (Radyo) — İtalya teba- asından tevkif edilenlerin bir kısmı- nın muhakemesi sona ermiş ve bun- lardan bazıları, — muhtelif cezalara garptırılmıştır. irşeebi ei Romanya Alman ve Macar oz- lıklarile anlaşıyor Bükreş, 29 (Radyo) — Hükümet; Alman ve Macar azlıklarına verile- leak bazı hakler haksında bir tanzim etmiştir. Azlıkların mümessilleri ile Dahi- liye nezareti tarafından teşkil olu- nan komisyon arasında ve bugünler: de müzskereye başlanacaktır. - — 6o Çekoslovakya Komünist!lerin mallarını müsadere elti Prağ. 29 (Radyo) — Hükümet, lâğvettiği kamünist partisi azasının bütün mallarını müsadere etmistir. Bunların, yakında Çekoslavakya- proje 'yanın büyük köprülerini bombardı- man etmişler, tahribat yapmışlardır. İ Taarruzun — başlangıcındanberi duğu söyleniyor. Londra, 29 (Radyo) — General Franko, batırılan veya hasara uğratı- lan İngiliz vapurları için münasip taz minat vermeği kabul etmiş ve İngi- liz deniz lordluğunun bu husustaki notasına müsbet cevap vermetir. Bulgaris kaldı ve yoluna Solfya, 29 (Radyo) — Bulgarlsta- nın her tarafı karlarla örtülmüştür. Bugün, Çernoda elvarında bir yolcu treni karlar altında kalmış ve yolu. naâ devam edememiştir, — Baştarafı 1 nci Sahifede — diplomatik kanaldan fikir teatisinde bulunduğunu yazmaktadır. Taymis, Fransanın Cibutiye kuv- vetler göndermesi ve fevkalâde tedbir- le ralması hayret uyandırmamalıdır. Diyor. Deyli Telgraf ta şöyle yazmıyor: «Fransa ile İtalya araşında $ bir anlaşmazlık intizar etmemeli, Niyoz Kronikel, Roma seyahatin - den evel Çemberlayn ile Daladiye ara- sında bir konuşma yapılacağında 15- rar ediyor. Deyli Herad ise ihtilâfın müzakere yolu ile halledilebileceği ka- naatini İleri sürüyor. Londra, 29 (Radyo) — Başveki! Nevll Çemberlayn, bugün buraya gel- miş ve vefikasile birlikte bazı dost - larını ziyaret ettikten sonya, (Lord jüton)un malikânesinde misafir kal- mak üzere akşam üzeri (Yorksir) « hareket etmiştir. İngiliz başvekili, gelacek hafta son- layında dönecek ve Roma seyahati i - Lord Halifaksla beraber hazır - anmağa başlıyacaktır. İngiliz nazırlarının, Romaya iyare ile gidecekleri söyleniyor. Londra, 29 (Radyo) — (Niyoz Kro nikel) güzetesi, yazdığı giddetli ,bir makalede, Mussoli şantaj yap- tığını kaydetmekte ve Romaya gitti - âinde, birgey beklememesin! kendisine beyan etmesini Çemberlayne tavsiye eylemektedir. Paris, 29 (Radyo) — Parlâmento, bugün Heryonun riyasetinde toplan- mıştır. Bütün mebuslar gelmişler ve yerlerini işgal eylemişlerdi, Başvekil we diğer nazırlar üyan meclisine git- mişlerdi. Bunun üzerine, her taraf- |tan gürüktüler baş göstermiş ve: «Kabineyi istiyoruz! Hariciye na- zirı gelsin bize izahat versin'!» Sesleri yükselmeğe — başlamıştır. Reis, bu gürültü karşısında, kabii nin âyandan gelmesini — istel müzakereye kısa bir müddet için fa- sıla verilmiş Yarım saat sonra, yanında hari- tay- n Bombalardan kurtulabilen mürettebat, sandallara binerek güçlükle hâdise yerinden uzaklaşmışlar ve bu suretle kurtulmuşlardır Cebelitarık, 29 (Radyo) — Ge- neral Franko arelerinden mürek kep bir filo, bugün Balear adaları adındaki |İngiliz vapurunu bombardıman et- mişler ve ağır bombalar atarak vapu- ru batırmışlardır. Mürettebattan sağ kalabilenler, sandallara binerek hâdise mahallin- İd:n zorla uzaklaşabilmşler ve o su- İretle kurtulmuşlardır. tanda kar ve soğuk Dün, bir yolcu treni karlar altında devam edemedi Şimendifer idaresi; geç vakit mu- avin bir tren göndermiş ve yolcuları alıp buraya getirmiştir. Hava, iki gündenberi son derece oğumuştur. İtalya-Fransa Dün, Fransız parlâ- mentosunda kıya- met koptu |başvekil Daladiye parlümentoya gel- miş ve yerine oturduktan sonra çelse açılmıştır. Birçok mebuslar, İtalya - Fransaa ihtilâfı hakkında izahat verilmesini ekilden istediler, Bunun üzerine, ciye nazırı Jorj Bone kürsüye çıkmış ve şunları söylemiştir: — Celsenin bidayetinde burada hazır bulunamadığımdan — müteessi. rim. Ayın 19 zunda gene burada ha- rici vaziyetimiz kında size b natta bulunurken, İtalyanm, 1 muahedeleri: ikkındaki alümatımız yoktu. (Na feshettiği kararından v den sesleri) maahaza haberdar edil- ümat Ve miş olsaydık, gene size ma remezdim. Zira alelusul keyfiyetin evvelâ kabinede tetkik ve müzakere. si lâzımdır.» Bu sırada har taraftan — şiddetli gürültüler başlamış ve hariciye nazırı ı Düşündüklerim -_l Bir müşahededen intibalar Orkan Rahmi GÖKÇE Küçük bir sokak müşahedesi — ile sosyal bir tekâmül vakı rini tespit etmek meğer ne kadar ko« laymış?. Cemiyeti bırakınız, fakat sının delille- ferdin medeni ve umumi hayatındaki vazi- yetini tetkik ediniz; Dün, iki araba arasında kalınca müyazene ve itidalini kaybeden in- otobüs, bir elektrikli tramvay avabası arasın, san, şimdi üç otomobille iki dan seri ve seyyal — yücud ve ayak hareketleri ile geçip gidiyor. Dün, şu büyük münasebetler hâdiseler âlemini, dört sahifelik bir min küçücük haemi, vitaminsiz iyatı İçinde mütalea ve tetkik e- n insan yığınlarına bakınız: Şimdi gazeteciyi, muharriri, edibi, mütefekkiri düşündürecek derecede titiz bir görgü ve ayni derecede kuv- vetli bir bilgi ile kitabı da, gazeteyi da, büyük kültür ve politika hâdise- lerini de münakaşa ediyorlar. Dün, bir asa ve bir aba Folsofesi ile kahvehane peykelerinde yan ge- lip burnunu ve ayak parmaklarının ve aralarını karıştıran insanın yerinde, şimdi oturmasını bilen, kahvehane- nin fazla dumanından, pencerelerin kirli sathından şikâyet eden bir in. san tipi türemiştir. Bugünkü kadın, dünkü erkekten daha hareketli, ha canlı, kendisi- ni hayatın tekâmül ve al iyi intibak ettiren bir kıymettir. Ge- ©e vakti, sokak aralarında fenerli bir erkek peşine takılıp giden aile ka dınları artık bir hayal olmuştur. Değişiyoruz... Mütemadi bir istiha- le içindeyiz. Bugünkü ferdle dünkiü arasında, zevk, seviye, kültür, görenek, yaşamağı bilmek ve sevmek, hayatın dinamik tezahür. lerini A enerji ile karşılayıp ona hâkim olmak gibi namütenahi fark- lar vardır. Uzağa gitmeğe hacet yok; Dünkü mektepte, ceketinin — bile. ginden dirseğine kadar kısmını âde- ta bir muşamma haline geliren — ço- cuk gitti. Onun yerinde ikide bir men dili ile çehresini silen çocuk — vardır. Dünkü ihtiyarın aksırıklı, pis lâüba- liliği de, şimdi umumi sıhhat ve adap icapları ile vatandaşların İstikrahla- rından kokarak ağız ve buruna kal- dırılan temiz bir mendilin kıvrımla- vı arasında ölmüştür. Bu bir terbiye kalkınmasıdır. elbette!. ına daha Yunan Kralı Ordu ve donanma er- kânını hkabul ederek uzun müddet konuştu Atina, 29 (Radyo) — Kral ikinci Jorj, bugün deniz nezareti müsteşarı İJorj Bone, ortalığı teakin için şunları söylemiştir: — Müsaade ediniz; — yılbaşından sonra vaziyet daha iyi tavazzuh et- miş olacak, o zaman münasip bir gün yin ederiz. Ve size istediğiniz iza- hatı veririm. Hariciye nazırının bu sözleri üze- rine gürütüler kesilmiş ve yılbaşın- dan sonra İtalya - FPransa — ihtilâfı hakkında bir münakaşa günü tayin edilmek üzere celseye son verilmiş- tir. KX Mürur tezkeresi istiyorlar Varşova, 29 (ALA) Çek memurlarının Çek $ Polonya Silezyasına geçme! rür tezkeres! vermekte - olduklarımı yazmaktadır. Gazeteler bu usulün gay Fi kanun! olduğunu, çünkü bu - kahil vesikaları vermeğe ancak — Moravska Ostravadaki — Polonya — konsolosunun selâhiyettar bulunduğunu ilâve etmek. tedirler. Binnetlce Polonya memi bu mürur tezkerelerini hudulta iptal et - Gazeteler Papa Vasilyo ile donanma genel kuür, may başkanı amiral Sakelâriyo, or du genel y başkanı general Papago ve bütün ordu kumandanları kabul etmiş, kendilerile uzun müd- det konuşmuştur. İngiliz bankaları Bu sene kazançta re- kor tesis ettiler Londra, 29 (Radyo) — İngiliz bankaları geçen seneye nisbetle bu sene yüzde yirmi fazla kâr temin ct- mişlerdir. Mali mehafil, buseneki kazancın bir rekör teşkil etiğini söylüyorlar. Yanlış haberleritenkid Paris, 20 O(AA) — Liberte gaze. tesi direktörü joogues Deriyonun B, Daladiyenin Tunus ve Çemberlaynin Romn seyahatlelri arfesinde — ortaya atılan yanlış haberleri tenkil eden bir makalesini neşretmişlir. Deriyo — bu makalesinde — hükümi n İatihharat ajanslarının bir kontrole tAbi tutul - masını ve yanlış haberlerin şiddetle
