25 Ocak 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6
TÜKK DİLİ TEYKİKLERİ Efes - Ephesos Adı hakkında Yazan: Projesör H. R.Tenkut Mezâbuzos'ların muavini olan essensilere gelince bunlar Efes mebetlerinde kerban ve niyaz ayinlerimi idare ederlerdi. Em- sen adının da bugünkü grek dilinde etimmolojisi - yapılamıyor. Bu gelimenin gelişimini göster: mok için şu Türkçe kelimeleri gözden geçirelim: ese/karş. asiniras ve törk.eçi — 1) büyük, baba. 9) — Böyük ve kudretli ilâhe niyez: Yakut lügati. Pekarski, esekke, eselekey, osekkiy (ese- dea) sevgi sözü Esekken — (yaşlı adama saygı yolunda söylenir) babacığım. Yakut lögati. Pekarski Yakutlar bu kelime ile şeman- lara olduğu gibi ruhlara da bi hassa orman rubu Bayanmaya hitap ederler. Onlar da toyon esekkem elendi babamız de mektir. Bu kelimenin de semantik cevheri babalık, güzel söz, hür- met bitabı gibi esaslı ma: ihtiva etmektedir. Ba man! ve rahibin vazifesine bakılınca Efesin essenes eri Türkler.n ozan: larından başkaları olmamak (â- zimgelir, Zaten ozan ile essen arasında hiç bir fark yoktur. Çünkü: Ozan — oğ--oz-kan (4) Essen — eğ-tes--en (3) neticelerni verdiklerne — göre elemarılar arasında esası müte- essir edecek hiç bir fark görül- mez ve her iki kelmenin de manası (ana kök esas ve baba anlamı verdiğine gö e) çok bü- yük olan (söz ve ses anamı verdiğine göre) çok ve gür eses demektir. ı'v Hulâsa Efes adı; dini, papaz- ları, âyinleri ve sosyo.ojileri ile bher anlamda Türk olan çok eski bir sitenin Türkçe adıdır. Karanlık devirlerdenberi vakit vakit içtimat karakter değ şti- rerek” yaşayagelmiş olan Efes psiko-sosyolojisindeki her inkı- lâba göre adının aslamına şe- kil vermiş fakat hiç bir zaman aslından ayrılmamıştır. Şimdiki Türkçede bile — yukarıdanberi Eles sosyolojisinde ve dininde tetkik ettiğimiz manaları yaşa- tan kelimeler vardır. Bu gün İzmir köylerinde kabile ve dev: let mefhumlarını afa kelimesi ile karşıladıkları gbi büyük rütbeli adamlara ava derler. Efe şekli Erzurum tarafında oku- muş baba Aydın, Tire, Muğla, Denizli, Manisa, Rodos, Ber gama taraflarında ağabey ye- rinde kullanılır. Ankara köyle- rinde ise ağabey karşılığı ava şeklindedir. Efes şamanının ve ozanının çevikiğe dayanan bareketlerini şimdiki:; Evcek — Acele, acul Efelik — Aceleci, acal kelimelerinle ve cesur anlamını: ahadır da buluyoruz. Ve bu tedkikten çıkan neti- geye göre Efes (Efeğ) kelimesi: Çok baba, çok yiğıt, çok çevik, çok parak, çok zeki, çok ce- sur ve bunlara dayanar.k da silâh, bilgi söz ve saz eri yani EFEĞ demek olur. Not: Anado'u — Anğ-t ada oğ * uğ ” doğunun gardında ya: şıyanl ra göce Türkler tarsf w dan adlanmış yurdumuz içinde EFES vibi baz çok eski kültür ANADOLU ge Eshi zamınlardaki nbı.“ Otelcinin karısı bersin.,, Kızıl handa rı oldurüyorlardı “Hızlı vurun, ge- diyormuş Canilerden bir kaçı Bir zamanlar Fransada ve Avrüpanın bemen her tarafında seyahat çok - tehlikeliydi. Bu tehlikeli zamanlarda seyahat ya at üzerinde veyahut da dilijans denilen arabalarla yap lırdı. Ala seyahat, ço müstacel m selelerde ve ancak bir veya bir kaç erkek tarafından yap- labi'ird. Dijansla seyaha' ise, bizim şmdıci otobüs veya ş- mendfer sey'hatinin o z .manki şekli demekti. Bu arabalar merhaleden mer- haleye atlarını değiştirmeğe ve yo'cular da dağ veya gçit baş- larında tek, tenha hanlarda mola vermeşe, buraarda bir müddet konaklamığa mecbur kalırlardı. Ne telgraf ve telefon, ne de doğru, dürüst bir posta vardı. Bu vaziyet eski zamanlarda dağ başla ındaki hanlarda bir çok esrarengz ve vahşyane cina- yetlerin ikamı kol yoaştırırdı. O zamanların geçt ği ve bü- tün şartların değştiği muh k- kaktır. Otomobil, otobüs, tek graf, telelon, tayyare, posta, yol ve her şev vardır. Buna rağmen Fransada bir otelde, eski zamanlar hanları gibi cinayetler ika edildği ve yolcuların öldürüldüğü anlaşır mıştır. T misterde Demande Nant - Brest kanalı ken ırında ve köprü yakininde “Kızılhan, adlı bır otel vardır. Mesele, eski zaman hanlarımın aynidir. Caniler, oteli tek bacaklı Mişel Löpap, karısı, Jerom Mudr adlı. bir. amec, Jan Lui Kariyo ad 26 yaşında bir delikanlı ve Jozef Kreto adlı bir cellâddr. Cürüm ve cnayetler bir kaç tanedir. Hele bir tanesi 700 franga bir ölüm meselesidir. 1936 senes Ağustosunun on dördünde kanalda civar çiftlik hizme kârlarından genç bir ada- mın Lui Göofn cesedi . bu'un- muştur ve otuz. metre kadar uzaktada metruk - bir b.siklet elde edilmiştir. Luinin başına iâdirilen bir merkezinin 1z eri, eserleri buli maktadır. EFES hakkında düğu gibi diğerleri hıkkında da yapılacak — etüdlerle — bun arın h.psinin Türkler tarafından ku- rulmuş oldukları meyd na çıkar. Çünkü bz Türkler A lado unun ilk medeniyet ve kültür baaile- riyiz. Bütün bu kültür varığına şu ve bu adla sah.b gösterilen- lere Avrupanın bugünkü klâsik tarihi yanl ş olarak yer vermiştir. Bu büyük yanlışlığın medeni be- şer dimağında düzet İmesi için hakıki dünya alimlerinin dikkat nazarını çekmekle yüksek bir vazife y. ptığım'z kanaatindeyiz. SON işleten | darbe ile öldüğü —anlaşılmıştır. Neticede Kariyo ve Kreta zan - altna alınmış ve tevkif edi- miştir. Banlar daha ilk - istin- takta cürmü birib rlerine atfet- meğe başlamışlardır. - Bunların bu isnadlırından Mudırin de tevkifi icab etm ştir. Yapılan tahk katta bunların 1934 de de mahud “Kızıhan ,, de Şımali Afrizxalı bir tüce rı da © dürdükieri meydana çıkmıştır. Handa yapılan taharr yat bir çok kanlı elbiselerin ve kanlı bıçak ve tokmakların elde edil- mes'ni mucib olmuştur. Afrikalı koyan taci ini öldür rürlerken hancının karıs nın: — Vur, hızli — vur ki, men gebersin! Dya bağırdığı da - anlaşıl- mıştır. İtalyan— tayyareleri Ri;o ö Jararo yolunda Roma, 24 (Radyo) — (Riyo: dö Janaro) ya gid.cek o an üç İtasyan tayyaresinden mürckkep yarış filosu, (Brono Mussolini) nin kumanda- sada olduğu halde bu gün (Kıdonya) istasyonundan hare- ket etmiştir. Bu fio, Pars- Şam seferini yapan tayyareler- den müteşekkildir. Tayyareler, 18,15 te (Dakar) a muvasalat etmiş'erdir. B. Ruzvelt Almanv İt Iyan pro- pagandas.le mücade.e projesini kabu! ett! Vaşlağsar öi (ÜA) — Bar âhıyettar mahi: lerde söylend - gine göce, Ruzvetin — cenubi Amer kada İta.yan ve Ailman propsgandas le mücadele etmek üzere devle: tarafıadan bir rad- yo istasyonu tes.s edilmesi hak- kındaki projyi tasvib etmiştir. Göring Yakında Varşovaya gidecek. Berlin, 24, (Radyo) — Gene- ral Göring, yakında Varşovaya givecek ve Polonya Cumhurreisı B. Mızski tarafından tertib olu- nan ava iştirak edecektir. Bu ava, Macaristan kral Najbi Ami- ral Horti de davetlidir, B. Goga Berline gitmiyecek Solya, 24 (R İy0) —Romanya Başvekl. B. Oxtüvya , Goganın, yakında Berlint gideceği hak- kındaki haber: Romanyânın bura sefarethanet! tArafından Aekzib tama- yokula- Masso ininin oğlu | Evdeki hesab çar- şeya uymadı Delikanlı —— —H Hem servetini kaybetti, hem de karısını.. Peştede - mahkemeleri eden bir miras meselesi mıştır. Macar hariciye memurlarından Lotifon Kraheber öldüğü zaman tek veğeni o.an Andrea Bask'ye işgal çık- | 82,000 altın marklık bir servet bırakmıştır. Delikanlının; mirası — almak üzere notere gidince keyfi kaç- mıştır; çü kü müteveffa dayısı şöyle bir vasyetname bırak- mıştır: *Yeğenim Andrea Baskiye bütün servetim - olan 82000 >| n markı miras olarak bıra orun:. Faka', yeğenimin, haya x iken çok sevdiğim dos.um Ojen Lilek'n üç kızından brisi ile evlermesi - şarttır.. İşin garibi, genç mirascı An- drea, müteveffa dayısının çok sevdiği dostu bay Leleki ve bu- sün üç kızını hiç - bilmemek- tedir. Buna mukabil de sahne kz- larından Miçi Sponta ile evlen- mek üzeredir. Deiikanlı lisine: — Bu paradan vazgeçeme- yız. Ben vasiyetname muc:bince Lelekin kzlarından birisi — le evlenir, nihayet bir sene içinde de bir talâk kararı alırım. On- dan sonra seninle rahat, rahat yaşarz. Dem şti . Vesevgi isi ile mutabakatten sonra, bay Leekin kızlar ndan en küçüğü ile evlenm Fakat evdeki hesap pazara uymamış ve br gün Andreanın sevgi- | aleyhine, zevcesi tarafından aile hukukuna riayetsizlik davası açıl- miş, genç zevce, zevcinin iha- netini isbat etmiştir. Dava An- dreanin da arzusuna uygun gel- miştr. Arıcak, mahkeme, talâk kararını verdikte » sonra, ik.nci bir karar daha okumuştur. Bu ikinci karar mütevefia Lot- fonun — vas yetnamesinin ikinci kısmına istinat etmektedir. Bu ikinc kısım vasıyetname Andreayı beş sene müddetle zevcesinden ayrılmamak ile mü- kellef kılmakta ve bu müddet içinde talâk — vukuageldiği tak- dirde 82.000 altın markın ha- yır cemiyetlerine verilmesini emretmek'edir. Bu süretle An- drea, hem karısından ayrılmış hem de serveti kaybetmiştir. Nuzilerin gazetesi kapatıldı Berlin 24 (Rsdyo) — Nazi- lerin naşiri efkârı olup Yahudi- lere ş ddetli hücüumlerde bulu- nan Dorşormer gazetesi, hükü- met tarafından gayri muayyen bir müddet için kapat İmıştır. Dük dö Vindsor Nevyorka gidiyor Nevyork, 24 (Radyo) — Dük | dö Vındsor ile Düşes dö Vinad- sor, şubatın beşinci günü bu- raya geleceklerdi! Dük ve Dü r müddet burada ikamet edeceklerdir. Bugünlerde Teruel muharebeler Salamanka, 24 (Rıdyo) — Cumhuriyetçilere aid üç harb tayyaresi, bugün dört bin met- reden şehri bombardıman et- mişlerdir. Alınan baberlere göre, bom bardıman neticesinde 13 kş ölmüş ve bir çok kimsc.er de yaralanmıştır. Paris 24 (Radyo) — Havas ajansının ve dıği haberlere göre, 12 ihtuâlci tayyareden — mürek- #kep bır filo, dün Valânsiya ile Kosnkayı bombardman etmiş- lerdır. Atılan altmiş bombadan yedi kişi ölmüş ve 19 kişi de yara- âvarındaki Rej kası basının bombardımanında da 40 kişi ölmüş ve elli kişi “yaralan- mıştır. Madrid, 24 (Rad 0) — Havas ısından: Teruel cephesinde çok kanlı muharebeler uevam etmektedir, Asler, bir ayık çalışmalarında cumh ıriyetçiterin aitı günde zap- tettikleri şehri — düşürememiş- lerdir. Halen - asilerin topçu ateşi altında bulunan Terutle dört soktadan taarruz edilmektedir. Bu mıntacalardan birinde tama- men İtalyan gönüllüleri vardır. Mühim takviye kıt'aları da c bedilmektedir. Şimali şarkide Riso Almara geçidnde üç gün- denberi durmıyan kanlı bir harp olmaktadır. Pek yakında daha büyük mu- harebeler olacağı anlaşılmak- tadır. Barselon, 24 (Radyo) — İn giliz amele mebusları scyahat- ler ne devam etmektedirler. Ga- zeteclere beyanatta bulunarak demişlerdir ki: Ademi müdahale; — şimdi İspanya için hayat memat mese- lesidir. Ademi müdahaleyi hak- kile müdafan edea - İngiltere, asiler lehinde hareket etmiş oluyor. Cumhuriyetçiler, kıymell bir orduya — maliktirler. — Si; te bher gün daha ııyıde kend ni göstermektedir. Barselon, 24 (Radyo) — İki- si İtalyan olmak üzere beş asi gemi bu gün Barselonu bom- bardıman etmiştir. Cebelüttarık, 23 Aj (AA.) — Türk Ha 2b Kütutrseni e- (Cumhuriyetçiler,dün Sala- mankayıbombardımanetti cephesinde çok kanlı cereyan ediyer Ispanyada harp Evelk gin saat 11,30 da müte- addit cumhuriyet tayyare filoları tarafından yapılan Salamanka bombardımanı evekı sanıldığın- dan daha fazla hasarı ve zayiatı badi ol suştar. — Salamankada bombard mana şahit olarak bu- gün Cebelüttar kı gelen sözüne inanlır. kimseerin ifadeierine göre Öü miktarı 225; yaralı miktar 400 dür. 20 bomba şehir dahlne, 15 bomba da har cine düşmüştür. surlar Bombalar- dan ikisi general Franko nez- inde bulünan yabancı - devlet mümessilierinin oturmakta ol- duğu büyük otel c.varında pat lamıştır. Be.çika Susyalıst!er lideri Barselona gidiyor.. Brüksel, 24 (Radyo) — Bel: çika Sosyalıst partisi lideri B. Van Dervelt Şubatın birinde açıacak olan cumhuriyetçi İs panya parlâinentosunda — hazır bulunmac üzere Barselona da- vet edilmiştir. B. Van Dervelt, gazetecilere yaptığı beyanatta, Cumhuriyetçi İspanyanın galib geleceği kana- atınde bulunduğunu söylemiş931 senesindenberi görmediği İspan- yayı bu sefer tekrar göreceğini we bilhassa askeri harexâtı tetkik edeceğini ilâve eylemiştir. İngiliz kabinesi dün toplandı Londra, 24 (Radyo) — İngi- | liz kabinesi, bu gün saat 19 da B. Növil Çemberlaynın riyaser tinde toplanmış ve harici siya- set rlvıfıvıdı uzun müzakereler: de bulunmuş Habeşıstan ımparatorıçesı Hayfadan Kudüse hareket < tm!ştir.. Hayfa, 24 (Râdyo) — Habe- li | Şistan imparatoriçesi, berabe- rinde kızı olduğu' halde bu gün gelen Mesajeri kumpanyasına mensup San Polyon vapürile buraya vasıl olmuş ve karaya çıkarak, doğruca Kudüse hare- ket etmiştir. İmparatoriçe, Kudüste üç ay kalacaktır. va Kurumu Büyük piyangosu . 4düncü keşide 11 Şubat 1937 dedir Büyük ikramiye 50,000liradır Bundan başka: 15,000, 12,000, 10,000 — Hiralık —ikramiye lerle (20,000 ve 10,000) Hiralık iki adet mükâfat vardır. Aynca: (2,000) liradanbaşlıyarak (20) liraya kadar büyük ve küçük birçok ikramiyelerle amortileri havi olan bu zengin plândan istifade etmek için bir bilet almaktan çekinmeyiniz.
